Ra’isul Wasaare Ku xigeenka Xukuumada Cusub ee Soomaaliya ayaa Shaaciyey in ay muhiim tahay in la diyaariyo Shuruuc qexeyso sida ugu haboon ee Kheyraadka Dalka looga wada faa’ideysan Karo.

Mudane Mahdi  Maxamed Guuleed Khadar ayaa sheegay in ay dejinayaan qorsho kala Xadeeyo Dowlad Goboleedyada Iyo Dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya asaga oo sheegay in cid walbo Xaq ay leedahay uu noqon doono Mid cad oo aan mugdi ku jirin.

“Madaam uu dalka uu qaatay  Federaal waxaa qasab ah in la dejiyo Shuruuc qeexeysa sida loo qeybsan lahaa Kheyraadka waana muhiim in lakala ogaado maxay Dowlad goboleedyada Xaq uleeyihiin Maxayse Dowladda Dhaxe Xaq u leedahay” waxa ay ka mid ahayd hadalada Mudane Mahdi  Maxamed Guuleed Khadar.

Ra’isul wasaare Ku xigeenka ayaa sheegay in xukuumadda Cusub ay xoog saari doonto sida ay u dajin lahayd shuruucdii kala xadeyn lahayd dowlad Goboleedyada iyo Dowladda Dhaxe asaga oo xusay in ay la kaashan doonaan khuburo calaami ah , ayagoo tusaalo ka dhigan doono dowladaha horay u qaatay Nidaamkan.

Waxaa Caasimada dalka Suudaan kusoo Gabagaboobay shir soconayay Mudo Saddax Maalin ah kaasi oo ay yeelanayeen Madaxda Maxkamadaha Sare iyo Madaxda Garsoorayaasha Dowladaha Africa.

Gudoomiyaha Maxkamadda Racfaanka ee Morocco Maxamed Khadir oo Warbaahinta qaranka siiyay wareysi gaara oo uu kaga warbixinayay Faa’iidada Kulanka Madaxda Maxkamadaha Africa ayaa waxa uu yiri:- Waxa ugu horeeya waa Midowga Qaarada iyo Qabashada hawl ay ku midaysanyihiin, Qaaraduna waxa ay u baahantahay Shaqo wada jira, Maanta waxaan ka wada hadleenaa Samaynta Maxkamad Africa ah, waxaan ka hadleennaa qorista anshax ay ka midaysanyihiin qaarada, Maanta waxaan ka wada hadleennaa sidii aan u samayn lahayn Shaqo wada jira.

Madaxda Maxkamaddaha Sare ee Africa ayaa isku afgartay inay sameeyaan Maxkamad ay ku midaysanyihiin Africa taas oo looga Kaaftoomi doono Maxkamadda ICC

Maxamed Cabdiqaadir Socdaal

Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadaha Soomaaliya ayaa faah faahin ka bixiyay sababta keentay in Diyaarado ka baxay garoonka Muqdisho oo ku sii jeeday Nairobi lagu leexiyay magaalada Wajeer.

Cillad Farsamo oo dhinaca maamulka ah awgeed ayaa keentay in labada diyaaradood lagu leexiyo magaalada Wajeer ee gobolka Waqooyi bari dalka Kenya, diyaaradaha ayaa waxaa ka dhimanaa warqado ay bixiso Wasaaradda Gaadiidka Kenya sida ay noo xaqiijiyeen saraakiisha duulista hawada ee labada dal.

Heshiiskii Soomaaliya iyo Kenya ee ku saabsanaa dulimaadyada tooska ah waa mid shaqeynayaa isla markaana aysan jirin wax caqabad oo hortaagan, waxaana laga codsanayaa shirkadaha maamula diyaaradaha in ay qaataan warqadaha lagama maarmaanka u ah duulimaadyada tooska, sida warqadda duulimaandka waqtiyeysan.

Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Soomaaliya waxay si aad ah uga xuntahey waqtiga ka dhumay rakaabkii saarnaa diyaaradaha lagu leexiyey Wajeer, waxayna rajeynaysaa inaysan dhicin markale.

Hay’addu waxa ay caddeysay in wixii hadda ka dambeeya aysan dhici doonin arrinta shalay dhacday oo kale.

Wasiiru dowlaha cusub ee Madaxtooyada Soomaaliya C/qaadir Macalin Nuur ayaa maanta xilka kala wareegay Wasiiru dowlihii hore ee madaxtooyada Soomaaliya Mudane Mahad Maxamed Salaad.

Munaasabadda Xil wareejinta ayaa waxay ka dhacday Madaxtooyada gaar ahaan xafiiska wasiiru dowalaha.

Mudane Mahad Salaad ayaa wasiirka cusub ku soo dhoweeyay xafiiska asaga oo kaga sheekeeyay howlaha Xafiiskaan iyo howsha la soo qabtay.

Wasiiru dowlaha Cusub ee xukuumadda Soomaaliya C/qaadir Macalin nuur ayaa ku ammaanay wasiir Mahad Salaad Howshii ay soo qabtay.

Munaasabadan oo uu xilka kula wareegayey Wasiirka Cusub ee Wasaaradda Amniga Mudane Maxamed Abuukar Islow Ducaale waxaa ka qeybgalay Ra’isul Wasaare Ku xigeenka Xukuumadda  Mahdi  Maxamed Guuleed Khadar, Garyaqaanka Guud ee Qaranka, Xeer illaaliyaha Qaranka, Xildhibaano, Taliyaasha Ciidanka Bolice-ka iyo Nabad Sugidda iyo Masuuliyiin kale.

Wasiirkii hore ee Wasaaradda Amniga Mudane  C/risaaq Cumar Maxamed ayaa sheegay inta uu Xilka haayey inay wax badan u qabsoomeen sidoo kale looga baahan yahay Wasiirka Cusub in uu halkaas ka sii wado.

Wasiirka Cusub ee Wasaaradda Amniga Maxamed Abuukar Islow Ducaale waxaa uu sheegay in uu la imaanayo Qorshe cusub oo  wax looga qabanayo Amniga guud ee dalka iyo kan  Caasimadda Dalka ee Muqdisho.

Ra’isul Wasaare ku xigeenka Xukuumadda Mahdi Maxamed Guuleed Khadar ayaa dhankiisa tilmaamay in looga baahan yahay Wasiirka Cusub ee Wasaaradda Amiga iyo Masuuliyiinta kale ee Shaqadda loo dhiibay inay wax badan horumar ah la yimaadaan si-ay u yareeyaan Amnidaradda.

Sidoo kale Ra’isul Wasaare ku xigeenka Xukuumadda waxaa uu sheegay inay Dowladda awood badan iska saareyso sidii Ciidanka Amniga qeybahooda kala duwan ku heli lahaayeen Xuquuqdooda oo joogto ah.

Shirkii uu ka qeeb galayay Wafdi uu horkacayay Gudoomiyaha Maxkamadda sare ee Dowladda Soomaaliya ayaa Maalintii Seddexaad galay iyadoo Arrimo badan oo quseeya Garsoorka Wadamadda Afrika looga hadlay.

Shirkan  oo maalintiisii ugu danbeeyey galay ayaa waxaa looga hadlay madax banaanidda garsoorka Wadamadda Africa marka laga fiiriyo dhanka dhaqaalaha, iyo dhanka maamulka waxaa ka qeeb qaatay shirka Wafdi uu hogaaminayo Gudoomiyaha Maxkamadda Sare ee Dalka Soomaaliya Mudane Ibraahim iidle Sulaymaan iyo Gudoomiyaha Maxkamadda racfaanka Gobolka Banaadir Saalax Sheikh Ibraahim (Dhiblaawe)  iyo xubno kale.
Waxaane goobjoog ka ahaa Shirka danjiraha Safaaradda Soomaaliya ee Dalka Suudaan Danjire Maxamed C/llaahi Ogaas.
Gudoomiyaha Maxkamadda Racfaanka Gobolka Banaadir oo la hadlayay Warbaahinta Qaranka ayaa u cadeeyay wufuudii ka qeeb galeesay Shirka in ay isdhaafsadeen sidii loo hilahaa Garsoor Madax banana marka laga eegayo dhanka Maamulka Maaliyadda iyo dhanka Fulinta Xukunadda ka soo baxa garsoorka.

Dhanka kale gudoomiyaha ayaa xaqiijiyay in sidoo kale shirka looga hadlay sidii loo hormarin lahaa garsoorka dhan walba sida dhisida hey’adaha garsoorka iyo  tababaro kor loogu qaadayo xirfadda Garsoorayaasha Africa si ay ula jaanqaadaan Wadamadda hormay.

Shirkaan ayaa lagu wadaa in Maanta la soo gabagabeeyo iyadoone lagu balansanyahay in looga hadlo Arrimaha Tahriibka iyo dhibaatada uu ku haayo Wadamada Africa.

Webiga Shabeelle ayaa si wanaagsan u biya keenay sida uu kusoo waramayo Wariye Ibraahim Muxumed Geedi , wariyaha ayaa sheegay in ay si wanaagsan dadka uga faaideysanayaan biyaha uu webiga keenay asaga oo xusay in meelahay qaar ay ku xirteen matooro si ay biyo uga soo saartaan uguna waraabsadaan Beeraha.

Mudooyinkii la soo dhaafay ayaa waxaa halkaasi ka jiray biyo la’aan baahsan taas oo qeyb ka ahayd abaarta baaxada weyn ee ka jirto inta badan ee Gobolladda Dalka.

Xubnaha golaha shacabka jamhuuriyadda Soomaaliya ayaa maanta ansixiyay miisaaniyadda dowladda ee sadexda bilood ee soo socota, kadib markii wasiirka cusub ee Maaliyadda Dr. C/raxmaan Ducaale Beyle uu mudaniyaasha golaha ka codsaday in ay fursad u siiyaan si uu u keeno xisaab celinta miisaaniyadda sanadkii tagay isla markaana muddo sadedx bilood ah la siiyo.

Kulankan oo uu shir guddoominayay guddoomiye Maxamed Sheekh Cismaan ( Jawaari) oo hareerahiisana ay fadhiyeen labadiisa kuxigeen ayaa waxaa ugu horeyn loo qeybiyay Xildhibaanada nuqulo ka mid ah miisaaniyada dowladda iyo qarashaadka ku baxa xafiisyada dowladda.

Xubnaha golaha shacabka ayaa soo jeedinta wasiirka kadib halkaas ka hadlay ayaa waxaa ay ka doodeen sida miisaaniyaddan, waxayna inta badan xildhibaanadii goobta ka hadlay ay sheegeen in ay ku qanacsan yihiin in wasiirka cusub fursad loo siiyo si uu u soo diyaariyo miisaaniyad la jaan go’an baahida dowladda isla markaana mugdi ku jirin.

Doodaas kadib gudoonka ayaa cod geliyay miisaaniyadda , iyadoo 141 mudane oo hoolka fadhiyay ay aqbaleed miisaaniyadda sadexda bilood ah oo wasaaradda maaliyadda ay codsatay.

Gudoomiyaha golaha shacabka jamhuuriyadda Soomaaliya mudane Maxamed Cismaan Jawaari ayaa sheegay in sadexda bilood ee soo socota dowladdu ay adeegsan karto miisaaniyaddan isla markaana wasaaradda maaliyadda laga doonayo in ay keento xisaab xirka miisaaniyada sanadaha 2015,2016-2017.

Wadarta guud ee Miisaaniyadda dowladda ee  sanadkan 2017 waa US$ 267,544,364 (Laba boqol lixdan iyo todobo milyan , Shan boqol afartan iyo afar kun, Seddex boqol lixdan iyo afar Dollar).

Wasiirka wasaaradda maaliyadda Dr. C/raxmaan Ducaale Beyle ayaa sheegay in miisaaniyaddan 60% ay ka imaaneyso dhakhliga gudaha ka soo xarooda iyadoo inta kale ay tahay kaalmooyin dowladdu ka hesho saaxiibadeeda caalamka.

Agaasimaha guud ee hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Soomaliya G/Sare Maxamed Aadam Jimcaale Koofi ayaa maanta magaalada Kismaayo kula wareegay gawaari  loogu talagalay in lagu ilaaliyo xaduudaha dalka.

Gaadiidkan ayaa waxaa laanta socdaalka iyo jinsiyadaha ku wareejiyay mas’uuliyiin ka tirsan hey’adda socdaalka aduunka ee IOM, iyadoo goob joog ay ka ahaayeen mas’uuliyiin uu kamid yahay madaxweyne ku xigeenka Jubaland Maxamuud Sayid Aadan iyo xubno ka tirsan hey’adda IOM.

Gaadiidka oo ah kuwo casri ah ayaa loogu talagalay in lagu ilaaliyo xuduudaha dalka ayagoo wax badan u fududeyn doono gaadiidkan hey’adda socdaalka iyo jinsiyadaha ee Soomaaliya si ay u gutaan waajibaankooda.