Shirkii uu ka qeeb galayay Wafdi uu horkacayay Gudoomiyaha Maxkamadda sare ee Dowladda Soomaaliya ayaa Maalintii Seddexaad galay iyadoo Arrimo badan oo quseeya Garsoorka Wadamadda Afrika looga hadlay.

Shirkan  oo maalintiisii ugu danbeeyey galay ayaa waxaa looga hadlay madax banaanidda garsoorka Wadamadda Africa marka laga fiiriyo dhanka dhaqaalaha, iyo dhanka maamulka waxaa ka qeeb qaatay shirka Wafdi uu hogaaminayo Gudoomiyaha Maxkamadda Sare ee Dalka Soomaaliya Mudane Ibraahim iidle Sulaymaan iyo Gudoomiyaha Maxkamadda racfaanka Gobolka Banaadir Saalax Sheikh Ibraahim (Dhiblaawe)  iyo xubno kale.
Waxaane goobjoog ka ahaa Shirka danjiraha Safaaradda Soomaaliya ee Dalka Suudaan Danjire Maxamed C/llaahi Ogaas.
Gudoomiyaha Maxkamadda Racfaanka Gobolka Banaadir oo la hadlayay Warbaahinta Qaranka ayaa u cadeeyay wufuudii ka qeeb galeesay Shirka in ay isdhaafsadeen sidii loo hilahaa Garsoor Madax banana marka laga eegayo dhanka Maamulka Maaliyadda iyo dhanka Fulinta Xukunadda ka soo baxa garsoorka.

Dhanka kale gudoomiyaha ayaa xaqiijiyay in sidoo kale shirka looga hadlay sidii loo hormarin lahaa garsoorka dhan walba sida dhisida hey’adaha garsoorka iyo  tababaro kor loogu qaadayo xirfadda Garsoorayaasha Africa si ay ula jaanqaadaan Wadamadda hormay.

Shirkaan ayaa lagu wadaa in Maanta la soo gabagabeeyo iyadoone lagu balansanyahay in looga hadlo Arrimaha Tahriibka iyo dhibaatada uu ku haayo Wadamada Africa.

Webiga Shabeelle ayaa si wanaagsan u biya keenay sida uu kusoo waramayo Wariye Ibraahim Muxumed Geedi , wariyaha ayaa sheegay in ay si wanaagsan dadka uga faaideysanayaan biyaha uu webiga keenay asaga oo xusay in meelahay qaar ay ku xirteen matooro si ay biyo uga soo saartaan uguna waraabsadaan Beeraha.

Mudooyinkii la soo dhaafay ayaa waxaa halkaasi ka jiray biyo la’aan baahsan taas oo qeyb ka ahayd abaarta baaxada weyn ee ka jirto inta badan ee Gobolladda Dalka.

Xubnaha golaha shacabka jamhuuriyadda Soomaaliya ayaa maanta ansixiyay miisaaniyadda dowladda ee sadexda bilood ee soo socota, kadib markii wasiirka cusub ee Maaliyadda Dr. C/raxmaan Ducaale Beyle uu mudaniyaasha golaha ka codsaday in ay fursad u siiyaan si uu u keeno xisaab celinta miisaaniyadda sanadkii tagay isla markaana muddo sadedx bilood ah la siiyo.

Kulankan oo uu shir guddoominayay guddoomiye Maxamed Sheekh Cismaan ( Jawaari) oo hareerahiisana ay fadhiyeen labadiisa kuxigeen ayaa waxaa ugu horeyn loo qeybiyay Xildhibaanada nuqulo ka mid ah miisaaniyada dowladda iyo qarashaadka ku baxa xafiisyada dowladda.

Xubnaha golaha shacabka ayaa soo jeedinta wasiirka kadib halkaas ka hadlay ayaa waxaa ay ka doodeen sida miisaaniyaddan, waxayna inta badan xildhibaanadii goobta ka hadlay ay sheegeen in ay ku qanacsan yihiin in wasiirka cusub fursad loo siiyo si uu u soo diyaariyo miisaaniyad la jaan go’an baahida dowladda isla markaana mugdi ku jirin.

Doodaas kadib gudoonka ayaa cod geliyay miisaaniyadda , iyadoo 141 mudane oo hoolka fadhiyay ay aqbaleed miisaaniyadda sadexda bilood ah oo wasaaradda maaliyadda ay codsatay.

Gudoomiyaha golaha shacabka jamhuuriyadda Soomaaliya mudane Maxamed Cismaan Jawaari ayaa sheegay in sadexda bilood ee soo socota dowladdu ay adeegsan karto miisaaniyaddan isla markaana wasaaradda maaliyadda laga doonayo in ay keento xisaab xirka miisaaniyada sanadaha 2015,2016-2017.

Wadarta guud ee Miisaaniyadda dowladda ee  sanadkan 2017 waa US$ 267,544,364 (Laba boqol lixdan iyo todobo milyan , Shan boqol afartan iyo afar kun, Seddex boqol lixdan iyo afar Dollar).

Wasiirka wasaaradda maaliyadda Dr. C/raxmaan Ducaale Beyle ayaa sheegay in miisaaniyaddan 60% ay ka imaaneyso dhakhliga gudaha ka soo xarooda iyadoo inta kale ay tahay kaalmooyin dowladdu ka hesho saaxiibadeeda caalamka.

Agaasimaha guud ee hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Soomaliya G/Sare Maxamed Aadam Jimcaale Koofi ayaa maanta magaalada Kismaayo kula wareegay gawaari  loogu talagalay in lagu ilaaliyo xaduudaha dalka.

Gaadiidkan ayaa waxaa laanta socdaalka iyo jinsiyadaha ku wareejiyay mas’uuliyiin ka tirsan hey’adda socdaalka aduunka ee IOM, iyadoo goob joog ay ka ahaayeen mas’uuliyiin uu kamid yahay madaxweyne ku xigeenka Jubaland Maxamuud Sayid Aadan iyo xubno ka tirsan hey’adda IOM.

Gaadiidka oo ah kuwo casri ah ayaa loogu talagalay in lagu ilaaliyo xuduudaha dalka ayagoo wax badan u fududeyn doono gaadiidkan hey’adda socdaalka iyo jinsiyadaha ee Soomaaliya si ay u gutaan waajibaankooda.

Guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna duqa magaalada Muqdisho mudane Yuusuf Xuseen Jimcaale ayaa daah furey mashruuca baaliyaasha ileyska cadeeda ku shaqeeya looga hirgelinayo waddada isku xirta isgoysyada Zoobe iyo Dan-wadaagta ee degmada Wadajir ee gobolka Banaadir.

Mashruucan ayaa waxaa maalgelineya dowladda Norway, iyadoo guddoomiyaha gobolka oo ugu mahadceliyay Norway sida ay ugu gacan siiyeen dib u soo celinta bilicda magaalada Muqdisho.

Maamulka degmada Wadajir ayaa waxaa ay sheegeen in mashruucan wax badan ka bedeli doona nolasha dad deegaanka iyo dhaq dhaqaaqa ganacsiga intuba.

Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xasan Cali Kheyre ayaa soo saaray amarkii u horeeyay ee ku socda Hey’addaha dowladda, gaar ahaan Wasaaraddaha Xukuumaddiisa.

Amarkan ayaa faraya in Hey’addaha dowladda inay qoraaladooda rasmiga ah lagu qoro luqada Af-Soomaaliga ah, iyadoo Ra’iisul Wasaaruhu si rasmi ah qalinka ugu duugay.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa tallaabada ku tilmaamay mid lagu xoojinayo af-Soomaaliga oo muddooyinkii u dambeeyay hoos u dhac ku imaanayay.

Inta badan Wasaaraddaha dowladda ayaa laga adeegsadaa luqado ajnabi, sida luqada Ingiriiska, oo inta badan qoraalada la isugu diro.

Sanadkii 2015 ayay aheyd markii Madaxweynihii hore Xasan Sheekh uu soo saaray amar lagu farayo hye’adaha dowladda in qoraaladooda rasmiga ah lagu qoro Af-Soomaaliga, inkastoo aanu arrintaas wax badan ka dhaqan gelin.

Dadka suugaan-yahanka ah ayaa sheegaya in sababaha uu Af-Soomaaliga u sii bur burayo ay tahay, iyadoo xafiisyada dowladda aan laga adeegsan, taasna ay ugu wacan tahay xubnaha dowladda u shaqeeya, sida Wasiirada inay yihiin dad qurba-joog ah oo hadba adeegsada luqadaha looga hadlo dalalka ay dhalashooda heystaan.

Muqdisho, Apriil 3.2017—–Wasiirka cusub ee Wasaaradda Dastuurka Avv. C/raxmaan Xoosh Jibriil ayaa maanta la wareegay xilka Wasaaraddaasi, waxaana munaasabadaan goob joog ka ahaa Ra’iisal Wasaare kuxigeenka Xukuumada Mudane Mahdi Maxamed Guuleed (Khadar).

Wasiirkii hore ee Wasaarada Dastuurka Xuseen Maxamuud Sh. Xuseen iyo wasiir kuxigeenkiisii Xuseen Jimcaale oo ugu horeyn munaasabada ka hadlay ayaa sheegay inuu ku faraxsan yahay inuu xilka ku wareejiyo Avv. C/raxmaan Xoosh oo ahaa Wasiirkii abuuray Dastuurkan maanta ee looga baxay Kumeel gaarnimada, waxa uuna xusay inuu ku kalsoon yahay inuu dhameystiro Dastuurka, una diyaariyo dalka sidii loo gaarsiin lahaa doorasho qof iyo cod ah.

Wasiirka cusub ee Wasaaradda Dastuurka Avv. C/raxmaan Xoosh Jibriil oo munaasabada ka hadlay ayaa u mahadceliyay hogaankii hore ee Wasaaradda Dastuurka, isaga oo ku ammaanay howsha baaxada leh ee ay soo qabteen mudadii labada sano ee ay xilka hayeen.

“Wasaaradda Dastuurka waa Wasaarad muhiimad gaar ah u leh qorshe howleedka xukuumada, waxaana xooga saari doonaa la tashiga habka ugu haboon ee dhameystirka Dastuurka” ayuu yiri Wasiirka cusub ee Dastuurka Avv. Xoosh.

Sidoo kale, Wasiirka ayaa xusay in Wasaaradiisu ay tixgelin doonto talooyinka muwaadinka, khubarada Soomaaliyeed, ayna gaarsiin doonaan tuulo, degmo iyo gobol kasta oo dalka ka mid ah aragti uruurinta, si loo helo Dastuur loo wada dhan yahay oo ku dhisan talo Qaran.

Gabagabadii Ra’iisal Wasaare kuxigeenka Mudane Mahdi Maxamed Guuleed oo munaasabada soo xiray ayaa aad ugu dheeraaday muhiimada Wasaarada Dastuurka, isaga oo carabka ku adkeeyey in madaxda dalka howsha ugu weyn ee hortaala ay tahay dhameystirka Dastuurka iyo hirgelintiisa.

“Dastuurku waa sharciga ugu sareeya dalka, laga weyn maayo dal daloolo, balse waa in howl u baahan Samir, dulqaad, adkeysi iyo shaqo joogto ah, waxaana leeyahay xukuumadu wey idin garab taagan yahay” ayuu yiri Ra’iisal Wasaare kuxigeenka oo intaasi ku daray in loo baahan yahay in lagu barbar wado sugida nabadgalyada iyo xasilinta si loo helo goob xasiloon oo ku haboon doorasho dadweyne.

—-DHAMMAAD—-

Gobolka Minnesota waxaa ku nool Soomaalida ugu badan dalka Maraykanka waxyaabihii ugu horeeysay oo Soomaalida ay xooga saareen ayaa waxaa ka mid ahaa goobo lagu cibaadeysto iyo madarasooyin lagu barto Quraanka Kariimka, hadaba Masjidka Umatul Islaam ee ku yaala magaalada Minneapolis ayaa todobaadkani ay Soomaalida si toos ah ula wareegeen iyagoo bixiyey dhamaan lacagihii lagu lahaa dhulka iyo dhismaha masjidka.

Kulan si heer sare loo soo agaasimay oo ay ka soo qeyb galeen madaxda gobolka iyo dowlada hoose ee Minneapolis iyo culumaa’udiinka Soomaaliyeed ayaa lagu qabtay isla masjidka waxana sidoo kale ka soo qeyb galay jameecada masjidka, Ardayda Dugsiga Umatul Islaam iyo guud ahaa qeybaha kala duwan ee Jaaliyada oo ay horkacayeen odoyaal dhaqameedyo Soomaaliyeed.

Sheekh Axmed Taajir waa imaamka masjidka Umatul islaam wuxuu ugu horeyn soo dhaweeyey madaxdii iyo dadkii ka soo qeyb galay xaflada dhamaystirka arimaha masjidka wuxuuna sheekha ka sheekeeyey marxaladihii kala duwanaa ee uu soo maray masjidka isagoo dhalinyarada si gaar ah ula dardaarmay kuna dhiira geliyey in ay ku fara adeegaan diintooda iyo sidii ay masaajidada u camiri lahaayeen.

Cabdi waaxid qalinle waa Garyaqaan Soomaaliyeed isla markaana ka mid ah masuuliyiinta masjidka Umatul Islaam ayaa muujiyey dareenkiisa ku aadan in masjidka la bixiyey dhamaan lacagaha lagu lahaa waxaa sidoo kale madasha ka hadlay inta badan culumadii ka soo qeyb gashay munaasabadani iyagoo dhamaantood muujiyey sida ay ugu faraxsan yihiin dhamaystirka masjidka.

Dhanka kale waxaa goobta ka hadashay Duqa magaalada Minneapolis Betsy Hodges iyadoo soo daboolatay timaha isla markaana ixtiraam u heysa Muslimiinta ayey sheegtay in ay ku faraxsan tahay hormarka Soomaalida Minneapolis, waxayna ka mahad celisay casuumada loo fidiyey.

Si kastaba ha ahaateen Soomaalida degan Gobolka Minnesota ayaa hada u muuqato in ay guulo ka gaareen dhanka Masaajidada iyo madarasooyinka lagu barto quraanka kariimka waxana meel walba ku arkaysaa Masjid waxana mahadaasi isla leh Culumadii ka soo hayaamay dalka Soomaaliya.

Mudane Cabdiraxmaan Cumar Cismaan (Eng. Yarisow), ayaa maanta xafiiska kala wareegay wasiirkii hore mudane Maxamed Cabdi Xayir “Maareeye” kadib xaflad si xeer sare ah loo agaasimay oo ka dhaqday xarunta Wasaaradda ee magaalada Muqdisho, iyadoo uu goobjoog yahay ku xigeenka ra’iisul wasaaraha, Mudane Mahdi Maxamud Guled (Khadar).

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Khadar ayaa sheegay muhiimada warbaahinta dalka iyo sidii bulshada wacyigelin buuxda looga sameyn lahaa arrimaha Musuqmaasuqa iyo dowlad wanaaga.

Wasiirkii hore ee warfaafinta, Maareeye ayaa si niyadsan ugu mahadceliyay dhamaan shaqaalaha sida ay ula shaqeeyeen, wuxuuna ku dhiirigaliyay in ay la shaqeeyaan wasiirka cusub. Wasiir Maareeye, ayaa sheegay in “Eng Yariisoow uusan ahayn qof ku cusub Wasaaradda, maadaama uu sanadkii 2010 wasiir ka soo noqday isla wasaaradan, isla markaana uu soo qabtay xilal ay ka mid yihiin afhayeen xukuumadda, La taliye saree ee dowladda. Waxaanan aad ugu kalsoonahay in uu si buuxda u horumarin doono warbaahinta Soomaaliya.” Tan iyo markii si rasmi ah loo magacaabay wasiirka cusub, ayaa daneeyayaasha warbaahnta Soomaaliya iyo dadwaynaha Soomaaliyeedba aad u soo dhoweeyeen, iyagoo warbaahin kala duwan sida warbaahinta bulshada ku soo bandhigay dareenkooda, Waxay tani muujinaysaa in uu haysto kalsoonida dhamaan howlwadeenada iyo milkiilayaasha warbaahinta, iyagoo aaminsan in uu si wanaagsan u fulin doono waajibaadkiisa qaran. Si niyad ah oo dhab ahna wuxuu ugu rajaynayay Guul.”

Mudane Cabdiraxmaan Cumar Cismaan (Eng. Yarisow), ayaa sidoo kale u mahadceliyay wasiir Maareeye iyo dhamaan shaqaalaha wasaaradda howsha wanaagsan iyo shaqada hufan ee ay u hayaan wasaaradda iyo dalkaba guud ahaan. Wuxuu si ballaaran oo niyad ah uga mahadceliyay taageerada ballaaran iyo kalsoonida uu ka helay howlwadeenada warbaahinta iyo dadwaynaha, kadib markii loo magacaabay wasiirka warfaafinta. Eng Yarisow ayaa yiri “Erayo ama sadarro kuma soo koobi karo mahadcelinta aan u hayo dadwaynaha Soomaaliyeed iyo saaxiibadayda kae ee ajnabiga ah oo si ballaaran iigu soo hambalyeeyay tobankii maalmood ee la soo dhaafay ama wixii ka dambeeyay markii la ii magacaabay wasiirka warfaainta. Waxaan idinka codsanayaa in aad igu taageertaan horumarinta warbaahinta Soomaaliya si loo helo kalsooni saraysa, oo ay rajo ku abuuraan bulshada Soomaaliyeed. Waxaa iga go’an oo go’aan iga ah in aan u horseedo wasaaradda, iyadoo aan si dhow ula shaqaynayo daneeyayaasha dhamaan, oo ay ku jiraan dadwaynaha iyo warbaahinta gaarka loo leeyahay ee dalka. Haa, Waan ku guulaysan karnaa howsha.”

Eng. Yarisow, wuxuu hoosta ka xariijay aragtida iyo hiigsiga lagu horumarinayo warbaahinta Soomaaliya, isagoo sheegay “Muhiimaddayda ugu horaysa in ay tahay in dardargaliyo xornimo hadalka iyo xoriyadda saxaafadda Soomaaliya, sida uu qabo Qodobka 18-aad ee xuquuqda aadanaha (1) wuxuu sheegayaa in “Qof kasta uu xaq u leeyahay in uu fikirkiisa si xor ah u muujiyo, uuna dhagaysto fikir kale, una soo bandhigo fikirkiisa, xogta iyo fikradoba sidii uu doono.” Arrimaha kale ee aan diiradda saarayo, waxaa ka mid ah fulinta Istaraatiijiyadda Warbaahinta Soomaalkya, Kobcinta aqoonta howlwadeenada warbaahinta, (kuwa dowladda iyo kuwa gaarka ah), howlgalinta sharciga warbaahinta Soomaaliyeed, aasaasidda Golaha Warbaahinta hagi doono waaxda warbaahinta guud ahaan dalka, in dalka laga abuuro Warbaahin ay dadwaynuhu leeyihiin, oo toos ugu adeegta oo markii ugu horeysay dalka laga howlgaliyo iyo abuuridda ololayaal wacyigalin oo ku salaysan qorshaha dastuur samaynta, federaalaynta, amniga, xasilinta, demoqraadiyaynta, kuwaas oo dhamaan horseedaya in la gaaro codbixin qofkiiba hal cod ah, la dagaalanka argagixisa, wadaniyadda, diinta iyo nabadda iwm.

Mudane Eng. Yarisow, wuxuu carrabka ku adkeeyay sida ay muhiimka u tahay in si wadajir ah loo shaqeeyo, looguna dhiirigaliyo cid walba in ay qaybteeda ka qaadato howsha taariikhda gali doonta. Wuxuu yiri “Far kaliya fool ma dhaqdo, kaligayna ma guulaysan karo, sidaa darteed, waxaa muhiim u ah cid walba in ay kaalinteeda ka qaadato taariikhda samaysmaysa ee horumarinta warbaahinga Soomaaliya.

Dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya, waxay kalsooni ka haysataa iyo taageeraba dadka Soomaaliyeed, sidaa darteed, waxaan u baahan-nahay in la abuuro ololayaal wacyigalin bulsho, oo looga hadlo dhamaan qodobada muhiimka ah ee bulshada danta u ah si meesha looga saaro farqiga ku dhex jira dadka iyo dowladda, maadaama aan doonayno in dib loo soo celiyo, laguna guulaysto iskaashi wanaagsan oo buuxa oo dhexmara dadka iyo dowladda. Waxaan rajaynayaa in si buuxda ay u wadashaqeeyaan dhamaan daneeyayaasha. Aan si midaysan u wada-shaqayno si aan awood ugu helno hagaajinta tayada warbaahinta dalka.”