Xaflad si heer sare ah loo soo agaasimay isla markaana ay ka qayb galeen mas’uuliyiinta Maamulka Jubbaland, laguna daah furayay  Mashruuca wacyi gelinta Bulshada  ayaa lagu qabtay Magaalada Kismaayo ee xarunta KMG u ah dowlad goboleedka Jubbaland.

Munaasibadda lagu daah furayay mashruucan waxaa ka qayb galay Mas’uuliyiin ka tirsan dowlad goboleedka Jubbaland, Maamulka Gaobolka iyo Kan Degmada, Ururrada Dhallinyarada, Haweenka, Culimaa’udiinka iyo  Bulshada qeybaheeda kala duwan.

Wasiir kuxigeenka Wasaaradda arrimaha Gudaha ee dowlad goboleedka Jubbaland Cabdiraxmaan maxamed Xuseen oo furitaankii Munaasibadda ka hadlay ayaa mahadcelin u soo jeediyay Hay’adda Kaah oo fulinaysa Mashruuca wacyi galinta Bulshada magaalada Kismaayo, isagoo sidoo kale Bulshada Kismaayo ugu baaqay inay ka faa’iideystaan fursadaan la soo hordhigay.

Wasiir ku-xigeenka Arrimaha gudaha ee Jubbaland waxaa uu xusay in shacabka degmada looga fadhiyo in waxyaabaha ay mashruucan wacyigelinta ka faa’iideystaan looga fadhiyo inay gaarsiiyaan bulshada aan nasiibka u helin.

Mas’uuliyiinta Heyadda Kaah ayaa munaasabadda dhexdeeda ka  balan qaaday inay mashruuca wacyi galinta wada gaarsiin doonaan dhamaan bulshada ku nool magaalada Kismaayo ee Xarunta Gobolka Jubadda Hoose.

Muqdisho, 27 Abriil 2017—–Golaha Wasiirada ee Xukuumada Federaalka Soomaaliya ayaa maanta yeeshay kulankoodii caadiga ahaa oo uu shir-guddoominayay Ra’iisal Wasaaraha Xukuumada Mudane Xasan Cali Kheyre. Arrimaha kulanka looga hadlay ayaa waxaa ka mid ahaa Amniga Qaranka, Maareynta Maaliyada, Abaaraha, xaalada shuban-biyoodka, Qorshaha Horumarinta Qaranka iyo arrimo kale.

Warbixinta amniga ayaa lagu xusay in qorsheyaasha howlgalka ciidamada uu meel wanaagsan marayo. Ra’iisul Wasaaraha ayaa u mahadceliyey Guddoonka iyo Guddiyada Difaaca & Amniga ee Baarlamaanka oo uu xalay kulan xog-wareysi ah la qaatay, iyadoo baarlamaanku uu si furfuran ula xisaabtamay Xukuumada Qorshaha Amniga Qaranka. Falanqeyn dheer ka dib, waxaa la isla gartay in macluumaadka la wada wadaagay labada dhinac ay muhiim ahaayeen, laguna ballamay in waxii tallooyin ah la wada wadaago.

Wasaaradda Maaliyadda ayaa ka warbixisay xaalada Maamulka & Maareynta Maaliyada iyo qorshaha mideynta dakhliyada hay’adaha kala duwan oo dhammaan lagu ballamay in khasnada dowladda lagu soo shubo. Wasiiru Dowlaha Maaliyada ayaa sheegay in mudnaanta koowaad ay siiyaan raashinka ciidanka, mushaarka ciidanka iyo shaqaalaha rayidka ah.

Wasiirka Gargaarka & Maareynta Masiibooyinka ayaa ka warbixisay xaalada gurmadka gargaarka oo ay sheegtay in iskudubaridka iyo xiriirka uu si fiican u socdo. Wasiirada ayaa sheegtay inay qorsheynayaan bisha Ramadaan inay gargaar gaarsiiyaan qoysas gaaraya 100,000.

Wasiirka Caafimaadka ayaa ka warbixisay xaalada shuban-biyoodka iyo Daacuunka oo ay sheegtay in dad gaaraya 31,764 ay cudaradan la daalaadhacayaan iyadoo xarumo ku yaalla 50 degmo lagu dabiibayo. Illaa iyo hadda waxaa la soo sheegay in 618 qof ay u dhinteen cuduradan, iyadoo ay socoto dadaal tallaal ah oo 450,000 oo qof la tallaalay.

Wasiirka Qorsheynta ayaa ka warbixiyey dhaqangelinta barnaamijka Qorshaha Horumarinta Qaranka oo uu sheegay muhiimada dhammaan hay’adaha dowladda inay qorshahooda ku saleeyaan Qorshahan Horumarinta Qaranka.

Hay’adaha Caalamka iyo Dowladaha taageera Soomaaliya hadda ka dib waa in kaalmadooda ay ku soo saleeyaan Qorshahan iyadoo Dowladda Federaalku ay saxiixi doonto dhammaan kaalmada caalamiga ah ee Soomaaliya.

—-DHAMMAAD—-

Kormeerkaan oo ujeedkiisu ahaa u kuurgelidda xaaladda ay ku nool yihiin maxaabiista ku xiran xabsiga iyo Saldhiga ciidanka Booliska Degmada Gaalkacyo ee Dowlad Gobaleedka Galmudug iyo sida ay u shaqeeyaan ciidanka booliska ayaa waxaa mas’uuliyiin ka tirsan kuwa Galmudug ay maanta ku tageen xabsiga iyo saldhiga magaalada Gaalkacyo, halkaasi oo ay ku xiran yihiinn maxaabiis isugu jira kuwa xukuman iyo eedaysanayaal maxkamad sugayaal ah.

Mas’uuliyiinta ayaa intii ay kormeerkooda kuguda jireen waxay mid mid u booqdeen qeybaha kala duwan ee xabsiga, iyagoo warbixinno ku aadan xaaladda maxaabiista ka qaadanayay saraakiisha ciidanka booliska Galmudug ee ku wehliyay kormerkooda.

Guddoomiyaha Gobalka Mudug Cabdirashiid Xaaashi Cartan ayaa sheegay in ujeedka socdaalkooda uu la xiriiro sidii ay ku ogaan lahaayeen xaaladda maxaa biista ku jira  xabsiga,

“Ujeedka kormeerkeenu saaka waxa uuu ahaa mid aan rabno inaan ku ogaano xaaladda Amni ee Gobalka, gaar ahaan saldhiga iyo siduu u shaqeeynayo iyo xaaladda ay ku nool yihiin maxaabiista ku jirta xabsiga, waan aragnaa in saldhigu si fiican u shaqeynayo, laakiin maxaabiista hadda ku jirta tirada guud waa labaatan maxbuus oo isugu jira kuwa xukuman iyo kuwo xukun sugayaal ah, kuwaasi oo geystay ama ku eedeeysan dambiyo kala duwan, xaalad ba’anna way jirtaa waqtigoo kulul iyo meesha ay ku xiran yihiin oo aad u liita” ayuu yiri Guddoomiyaha gobolka oo hadalkiisa ku daray “Garaam ku filan ma heystaan, waxaa kaloo jira caafimaad darro, waxaas oo dhan waxaa ugu wacan dhaqaale la’aanta dalka ka jirta, waxaan ugu baaqeynaa maadaama ciidanka boolisku ay si toos ah u hoostagaan taliska booliska Federaalka Soomaaliyeed in laga caawiyo dhibaatooyinka jira”.

Kormeerkaan ayaa qeyb ka ah kormeero muddooyinkii u dambeeyay ay ku tageen mas’uuliyiintaan Degmada Hobyo iyo deegaanada hoostaga, kaas oo ay ugu kuur galayeen xaaladaha Ammaanka iyo dhibaatooyinka xagga adeegyada asaaska u ah nolasha bulshada ee ka jirta guud ahaan deegaanada iyo Degmooyinka Gobalka Mudug.

Cabdirisaaq Maxamed Axmed Gaalkacyo

Wakaaladda Wararka ee Dalka Turkiga Anadol ayaa qortay in magaalada Ankara Arbacadii shaley ay ku kulmeyn Madaxweynayaasha Soomaaliya iyo Turkiga Mudane Maxamed Cabdullaahi Maxamed Farmaajo iyo Recep Tayyip Erdogan.

Labada Madaxweyne ayaa la sheegay in ay ka wada hadleyn sidii loo xoojin lahaa xiriirka labada dal iyo adkeynta Ammaanka.

Shir jaraa’id oo ay wadajir u qabteyn Labada Madaxweyne ayaa waxa ay uga hadleen xoojin xiriirka Labada dal iyo sidii Turkiga uu u si wadi lahaa taageerada uu siinayo Soomaaliya.

“Reer galbeedku waxa ay iska indha tireyn taageerada 14-milyan oo qof oo wajahaya macluusha Afrika” ayuu yiri Recep Tayyip Erdogan.

Turkiga ayaa sheegay in uu sii wadi doono taageerada uu la garab taagan yahay dadka saboolka ah ee Afrika jooga.

“Waa in la badbaadiyo dadka la daalaa dhacaya saboolka, ugu yaraan 14-milyan qof oo u badan Dumar iyo Carrruur ayaa hadda abaar ay ku heesataa Afrika, badi Wadamada horumaray ee reer Galbeedka waa ay ka gaabiyeen in ay caawiyaan dadkaas”ayuu yiri Madaxweyne Erdogan.

Erdogan ayaa sheegay in Turkiga uu diyaarinayo sidii uu caawin lahaa dadka u baahan gargaarka.

“Nasiib darro ma ahan in dadkaas aan indhaha ka laabano ee u baahan gargaarka, waa sii wadi doonaa taageerada aan siineyno” ayuu yiri Madaxweyne Erdogan.

Madaxweyne Erdogan ayaa sheegay in  caalamka aysan ka hadli karin nabad iyo xasillooni haddii carruurta ay u dhimanayaan gaajo.

Madaxweyne Erdogan ayaa sheegay in Soomaaliya ay gaartay horumar tan iyo markii uu booqday sannadkii 2011-kii, isagoo tusaalle fiican u soo qaatay  doorashadii Madaxweynaha ee February dhacday.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa ammaanay dedaallada Turkiga uu dib ugu dhisayo Soomaaliya.

“Turkiga ayaa sameeyay tallaabo muhiim ah oo ku aadan dib u dhiska Soomaaliya kaddib muddo dheer oo ay la haayeen xiriir, ayuu yiri Madaxweyne Farmaajo oo hadalkiisa ku daray “Soomaaliya waa sii wadi doontaa raadinta taageerada xiriirkiina”

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa ku tilmaamay kulanka uu la yeeshay dhiggiisa Turkiga mid miro dhal ah.

“Xilligan waxa aan isla gaarnay heshiisyo dhowr ah, sida barnaamijyada lagu xoojinayo horumarinta iyo is dhaafsiga xagga dhaqanka loo horumarin lahaa,” ayuu u sheegay Madaxweynaha saxaafadda.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo booqasho rasmi ah ku jooga dalka Turkiga ayaa kulan la qaatay dhiggiisa dalkan Mudane Recep Tayyip Erdogan.

Madaxweynaha iyo wafdiga uu hogaaminayay ayaa soo dhaweyn heer sare ah loogu sameeyay xarunta Madaxtooyada ee Ankara, isaga oo salaan sharaf ka qaatay cutub ka tirsan ciidanka dalkan , waxaana loo riday 21 madfac.

Labada Madaxweyne ayaa ku heshiiyay dhammaan qodobadii ay isla soo qaadeen oo ay kamid ahaayeen amniga, dhaqaalaha, horumarinta, maalgelinta waxbarshada, is weydaarsiga hiddaha iyo dhaqanka iyo shirka Soomaaliya ee London oo ay dowladda Turkiya kasoo qeybgali doonto.

Madaxweyne Erdogan ayaa uga mahaceliyay Madaxweynaha Jamhuuriyadda iyo Shacabka Soomaaliyeed taageeradii ay u muujiyeen kadib afgambigii dhicisoobay. Waxaa uu intaas ku daray in dowladda Turkiya ay mar walba taageero walaaltinimo la garab taagan tahay dowladda iyo Shacabka Soomaaliyeed.

Madaxweyne Farmaajo ayaa dhankiiisa uga mahadceliyay dalka aan walaalaha nahay ee Turkiya soo dhaweynta diirran ee ay u sameeyeen isaga iyo wafdigiisa iyo taageerada joogtada ah ee ay dowladda Turkiya siiso Soomaaliya.

Dowladaha Soomaaliya iyo Turkiya ayaa kala saxiixday heshiisyo is afgarad ah oo la xiriira horumarinta dhaqaalaha iyo isweydaarsiga hiddaha iyo dhaqanka.

Dowladda Federaalka Soomaaliya waxaa dhankeeda u saxiixay heshiiyada Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ah Mudane Yuusuf Garaad Cumar, halka Jamhuuriyadda Turkiya uu u saxiixay Wasiirka Horumarinta Mudane Lutfi Elvan.

Wasiirka Arrimaha gudaha iyo Federaalka Dowladd goboleedka Hirshabeelle Maxamed Cali Caadle ayaa tababar magaalada Muqdisho ugu soo xiray saraakiil sar sare oo booliis ah oo ka shaqeyn doonaa dhisidda iyo tababarida Ciidan Boliis ah oo ay yeelato Hirshabeelle.

Saraakiishani iyo qubaro dhinaca booliska ah ayaa ka faa’ideystay tababarkasi oo soconayay seddexdii cisho ee la soo dhaafay, waxaana ka qey qaatay tababarkaasi oo hirgelintiisa lahaa Xafiiska Qaramada Midoobay ee Soomaaliya iyo AMISOM.

Dowlad goboleedka Hirshabeelle ayaa qorsheyneya dhisida ciidan boolis oo u gaar ah oo awood u yeesha hanashada amniga deegaanada Hirshabeelle, waxaana la diyaarinayaa qorista iyo tababarida ciidamadaasi oo ka shaqeyn doona u qidmeynta bulshada Soomaaliyeed gaar ahaan Hirshabeelle.

Wasiirka Arrimaha gudaha ee Hirshabeelle Maxamed Cali Caadle oo tababarkaasi soo xiray ayaa u mahadceliyay AMISOM iyo Xafiiska Qarmada Midoobay ee Soomaaliyay sida ay u fuliyeen tababarkani oo ah mid dhaxal gal ah oo ay ka faa’ideysteen guddigan ka shaqeyn doona hirgelinta iyo dhisida Ciidan Boolis ah oo ay yeelato Hirshabeelle.

Dhowaan ayaa la filayaa in Madaxweynaha Dowlad goboleedka Hirshabeelle Cali Cabdullaahi Cosoble uu tababbar u furo Dufcadii ugu horeysay oo Ciidamo boolis ah oo uu yeesho maamulka.

Wasiirka Cadaaladda Xukuumadda Soomaaliya Avv, Xasan Xuseen Xaaji ayaa sheegay in ay jirto baahi weyn oo dhanka Garsoonka ah, loona baahan yahay dhisidda golaha adeegga Garsoorka dalka.

“Waxaa ii soo baxday inay jirto baahi aad u weyn oo xagga Garsoorka, waxaan ogaaday in laan ka mid ah laamaha dowladda aan si fiican u dhisneyn, golaha Adeegga Garsoorka ayaa meesha ka maqan, xilliga dowladdii KMG ahayd way jirtay golaha adeegga Garsoorka, balse marka ay dowladdu noqotay mid caalamka oo dhan ay aqoonsanyihiin, ma dhismin golaha adeegga Garsoorka, digreeto Madaxweyne ayaa lagu kala diray golihi horey u jiray” ayuu yiri Wasiirka Garsoorka oo hadalkiisa ku daray in ay jirto qorshe la isku dayay in la dhiso golaha adeegga Garsoorka oo Baarlamaanka horyaala, balse aan weli suurta gelin.

Wasiirka Cadaaladda Xukuumadda Soomaaliya Avv, Xasan Xuseen Xaaji ayaa tilmaamay in Wasaaraddu ay xoogga saareyso in la helo golihii adeegga Garsoorka.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Soomaaliya iyo wefdi uu hoggaaminayo oo ku sugan magaalada Ankara ee caasimadda dalka Turkiga, ayaa kulan la qaatay dhiggiisa dalkaasi.

Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo,  waxaa soo dhoweeyey madaxweynaha dalka Turkiga mudane Recep Tayyip Erdogan , labada madaxweyne ayaa salaan ka qaatay ciidanka Qalabka Sida ee Turkiga oo soo dhoweynta madaxweyne Farmaajo ee madaxyootada Turkiga ka dhacdey joogey.

Labada madaxweyne ayaa qaatay kulan gaar ah oo ay uga hadleen xiriirka labada dal, madaxweynaha Soomaaliya Mudane Farmaajo  ayaa xaaladda abaaraha iyo midda guud uga warramay dhiggiisa Turkiga, waxa uu ka mahadceliyey dedaallada dowladda iyo shacabka Turkiga ay uga qeyb-galaan gurmadka dadka Soomaaliyeed ee ay abaaraha saameeyeen.

Sidoo kale madaxweynaha Turkiga, mudane Recep Tayyip Erdogan ayaa sheegay in booqashada Madaxweyne Farmaajo uu ku faraxsan yahay, isla markaana labada dowladood ay  mar walba ka wada shaqeyn doonaan sidii horumar iyo degnaasho loo gaarsiin lahaa dadka iyo dalka Soomaaliyeed, dowladda Turkiga waxa uu sheegay in aysan marnaba ka daali doonin howlaha horumarinta iyo dhismaha ee ay ka waddo gudaha Soomaaliya.

Waxaa jiri doono heshiisyo iyo wada hadallo kale oo si rasmi ah u dhexmari doona Soomaaliya iyo Turkiga.

Madaxweyne Maxamed Cabdulahi Farmaajo oo booqasho ku jooga dalka Turkiga ayaa la kulmay maanta guddoomiyaha baarlamaanka Turkiga Ismail Kahraman iyagoo ka wadahadlay xiriirka wadamada Soomaaliya iyo Turkiga.

Kulankan oo ay goobjoog ka ahaayeen xildhibaano ka tirsan Baarlmaanka Turkiga iyo xubnaha wafdiga ku wehelinaya madaxweyne Farmajo booqashada uu ku tegey dalka Turkiga.

Madaxweyne Farmajo ayaa ugaga mahadceliyay dowlada Turkiga howlaha kala duwan ee ay ku taageerto dalka Soomaaliya waxana uu sheegay in ay ku faraxsan yihiin shacabka Soomaaliyeed gargaarka ay marwalba la garab taagan yihiin dowlada Turkiga walalahooda Soomaaliyeed.

Guddoomiyaha baarlamaanka Turkiga Kahraman ayaa sheegay in uu ku faraxsan yahay in uu la kulmo Madaxweyne Farmajo oo dhowaan ku guuleystey doorashada madaxtinimada dalka Soomaaliya.

Kulankan kadib ayuu Madaxweyne Farmaajo waxa uu dhigay ubax beerta nasashada ee lagu maamuuso hogaamiyihii weynaa ee aasaasay dowlada Turkiga Ataturk.

Madaxweyne Farmajo oo ay tahay booqashada uu ku tegey dalka Turkiga tii ugu horeysay ee uu ku tago tan iyo markii uu ku guuleystay doorashada madaxtinimada dalka ayaa lagu wadaa in saacadaha soo socda uu la kulmo Madaxweyne Ordegan waxaana la rajeynayaa in ay kala saxiixdaan heshiisyo.

La Taliyaha Amniga Qaranka ee Madaxweynaha Jamhuuriyada Soomaaliya Mudane Xuseen Macalin Maxamud Sh. Cali ayaa faahfaahin ka bixiyay Qorshaha Amniga Qaranka Soomaaliyeed oo dhowaan la go’aamiyay.

Md,Xuseen Macallin ayaa sheegay in ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ay yihiin geesiyaal u soo dhabar adaygay difaaca dalka iyo badbaadada shacabka Soomaaliyeed, ayna intooda badan muddo ka badan 10 sano heegan joogta ah ugu jiraan furumaha oo ay kula dagaalamayaan cadawga nabad diidka ah ee Al-Shabaab.

Dowladda Federaaka waxaa ka go’an in ciidankaas geesiyaasha ah ee naftood hurayaasha ah loo helo daryeel, qalabeyn iyo inay helaan dhammaan xuquuqdooda aasaasiga ah. Mana jiro wax saameyn ah oo ciidankan howlgalaya ay ku yeelanayso Qorshaha Amniga Qaranka oo ujeedadiisu tahay sidii loo dar-dargelin lahaa tayaynta ciidanka Soomaaliyeed.

“Haba yaraatee ma jiraan qorshe lagu kala dirayo ciidanka XDS oo aan aragnay in fasiiraad aan sax ahayn laga bixinayo taasi oo aan waafaqsanayn Qorshaha Amniga Qaran,Dowladda Federaalka inay sii xoojiso howlaha ciidanka XDS mooyee ma dhici karto wax dalka dib u celiya” ayuu yiri la taliyaha dhinaca Amniga qaran ee Madaxwaynaha.

Si shacabka ay u fahmaan dooda Qorshaha Amniga Qaranka waxaan halkan hoose ku soo gudbinaynaa sida uu u qoranyahay arrinka ku saabsan ciidamada:

Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed (XDS) waxa uu ka kooban yahay;
• Ciidanka Lugta
• Ciidanka Cirka
• Ciidanka Badda
Waajibaadka ciidanka XDS waa;
• Ilaalinta midnimada Qaranka
• Illaalinta iyo difaaca xuduudaha dalka
• Difaaca cadawga dibadda iyo kan gudaha oo u abaabulan qaab hubaysan oo khatar galinaya xasiloonida dalka.

Qorshaha Amniga Qaranka ayaa waxaa lagu xusay in Ciidanka Qaranka Soomaaliyeed (XDS) tiradiisu ay noqonayso ugu yaraan 18,000 oo aysan ku jirin ciidanka cirka, kuwa badda iyo ciidamada gaarka ah ee gaashaaman.