Dalka Jabaan waxaa maanta laga xusayaa Sanadguuradii 72-aad ee ka soo wareegtay Markii uu Mareykanku ku weeraray magaalada Hiroshima hubka wax gumaada ee loo yaqaano Attomik Bom

Maanta oo kale sanadkii 1945 tii, saacaddu markay aheyd 8.15-AM ee Subaxnimo ee waqtiga Dalka Jaban ayaa Diyaarad Mareykanku leeyahay oo nooceedu ahaa B-29 bamka attomikada ku riday Magaalada Hiroshima ee Dalka Jabaan, iyadoo ay ku dhinteen Dad lagu qiyaasay 140-kun oo qof.

Sidoo kale Saddex Cisho kadib waxaa u Mareykanku Qubaldii 2-aad ku riday magaalada Nagazaki ee isla dalkaasi Jabaan, waxayna Taariikhdu ku beegned 9-kii Agosto 1945.

Sidaa darteed Dowladda Jabaan ayay dantu biday  inay isdhiibto  15-kii bishii Agoosto ee isla sanadkaasi, kadib markii ay waxyeello ba’an ka soo gaartay hubkaasi halista ah.

Iyadoo lagu muragoonayo waxyeelooyinkii ka dhshay Bambooyinkaasi uu Mareykanku ku riday Jabaan ayaa waxaa maata lagu qabtay halkii ay Bambkaasi ku dhacaday munaasabado loogu muragoonayo oo uu ka qeyb galay R/wasaaraha Jaban Shinso Abe iyo qaar ka mid ah dadkii waxyeelada ka soogaartay hubkaasi waxa gumaada ee laga mamnuucay in Dunida guudkeeda.

Dowladda Soomaaliya ayaa dowladda Talyaaniga kala wareegtay doonyo loogu talo galay in ay isticmaalaan ciidamada Badda Soomaaliya si ay kooxaha Burcadda ah uga ilaaliyaan in ay dhibaatooyin ka geystaan.

Goobta lagula wareegayey doomahaasi waxaa ku sugnaa saraakiil katirsan Ciidamada Xoogga Dalka, kuwaas oo ay kamid yihiin taliyaha ciidamada Badda Soomaaliya Sareeye Guuto Madey Nuurey Sheekh Ufurow iyo taliyaha ciidamada Xoogga Soomaaliyeed Sareeye Gaas Axmed Jimcaale Geedi Carfiid.

Taliyaha ciidamada Badda Soomaaliya Sareeye Guuto Madey Nuurey Sheekh Ufurow ayaa sheegay in doomahaan ay wax badan u sahli doonaan ciidamada badda Soomaaliya islamarkaana ay ku howl gali doonaan.

Taliyaha ciidamada Xoogga Soomaaliyeed Sareeye Gaas Axmed Jimcaale Geedi Carfiid ayaa isna halkaasi ka sheegay in ciidanka xoogga dalka mar walba ay u taagan yihiin difaaca dalka islamarkaana badda iyo barigaba ay kula dagaalamaan cid waliba oo dalka caqabad ku ah.

Guddoonka Golaha Shacabka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta hambalyo u diray Baashi Max’ed Xaashi oo maanta  ku guuleystay doorashada xilka Guddoomiyenimo ee Golaha Aqalka Wakiilada Soomaaliland.

Mudane Max’ed Sheekh Cismaan Jawaari” Guddoomiyaha Golaha Shacabka oo lahadlayay warbaahinta Qaranka ayaa hambalyo iyo bogaadin u diray Guddoomiyaha cusub ee Golaha aqalka Wakiilada Soomaaliland oo maanta loo doortay Baashi Max’ed Xaashi.

Doorashada Guddoomiyaha wakiilada Soomaaliland ayaa ka dambeysay kadib markii dhawaan uu xilkaasi iska casilay C/raxmaan Max’ed C/llahi (Cirro) kaasi oo u taagan qabashada xilka madaxweynaha Soomaaliland una matalaya xisbiga Wadani

Kadib kulan ay ku yeesheen magaalada Newyorka ee xarunta QM Golaha ammaanka ee jimciyadda Qurunmaha ka dhexeysa ayaa  meel mariyay qaraar ogolaanaya xayiraado lagu soo rogo dalka Kuuriyada Waqooyi kadib markii uu sii kordhay walaaca dunidu ay ka qabtay horumarinta tijaabada Gantaalada ridada dheere.

Go’aankani ayaa Dowladda Kuuriyada Waqooyi wuxuu ka hor istaagaya waxdhoofinta,maalgashi lagu sameeyo dalkaasi, waxayna Goluhu ay ku ansixiyeen qaraarkaasi cod aqalabiyad leh ayadoo aanay jirin cid ka hor timid.

Danjiraha Mareykanka u qaabilsan Jimciyadda Qurumaha ka dhexeysa Nikki Haley ayaa aaminsan in in xayiradani ay tahay tii ugu xooga badnayn oo abid lagu soo rogo wadan.

Xunbaha GOlaha ayaa siweyn u falan qeeyey tijaabooyinkii ugu dambeyeey oo Kuuriyada Waqooyi ay ku sameysay gataalo nuuca Qaaradaha isaga kala gooasha h islamarkaana ku dhawaaqday in ay haatan ay haysato awood ay isagao difaacdo Mareykanka.

Waxaa qarara kaasi Golaha hor keeney Wadamada Mareykanka, Kuuriyada Koonfureed iyo Jabaan kuwaasi oo ka walaacsanaa qatarka kaga imaanaysa Xukuumadda Pyongyang.

Safiirka Dowladda Shiinaha u fadhiya QM ayaa go’aanka goluhu uu qaatay ku tilmamay mid muujinaya in dunidu ay ka midaysantahay walaaca laga qabo Kuuriyada Waqooyi, isagoo dhanka kale soo dhaweeyey hadal qoraal ah oo Dowladda Mareykanku ay ku sheegeyso in hadafkeedu uusan ahayn in ay xukunka katuurto regimeka dalkaasi.

Dhinaca kale Danjiraha Ruushaka u fadhiya QM  ayaa shirka golaha ku cambaareeyay talaabada dowladda Mareykanak ee Kuuriyada Koonfureed ay ku geeysatay habka difaaca gantaalada isagoo soo jeediyay in la hakiyo howshaasi.

Maxkamadda sare ee ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliya ayaa xukuno isugu jira dil iyo xabsi daa’in ku riday dad lagu eedeeyey dilal ka dhacay magaalada Baydhabo ee xarunta gobolka Baay.

dadka ay xukuntay maxkamadda oo horey xukun ay ugu riday maxkamadda ciidamada qalabka sida qeybta 60-aad ayaa qaatay racfaan, balse mar kale ayey maxkamadda sare ee ciidamada qalabka sida ay xukun ku riday kadib markii la ogaaday iney ka tirsan yihiin maleeshiyaadka Al-shabaab.

Taliye ku xigeenka Saldhiga degmada Kaaraan Xuseen Badmaceeye ayaa u sheegay Warbaahinta Qaranka in ay heleen meydka wiil dhalinyaro ah oo sida uu sheegay ay soo tuftay badda.

Taliyaha ayaa sheegay in wiilka meydka ah da’ ahaan lagu qiyaasay 20-sano jir islamarkaana baddu ay kasoo tuftay nawaaxiga Kawaan Bari ee magaalada Muqdisho.

Waxa uu intaasi ku daray in si fiican aan loo aqoonsan karin meydka.

Ayadoo Golaha Shacabka Jamhuuriyadda Soomaaliya ay horyaalaan ajandayaal dhowr ah oo muhiim u ah dalka ayaa mudanayaasha Golaha Shacabka waxay maanta ka doodidoonaan arrimaha miisaaniyadda Dowladda.

Wasiirka maaliyadda Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa dhawaan waxaa uu horgeeyay baarlamaanka Soomaaliya miisaaniyadda Dowladda ee sanadka 2017 waxaana xildhibaanada loo qeybiyay nuqulada miisaaniyadda iyagoo marki dambe dib u celiyay miisaaniyadad.

Guddiyada joogtada ah ee Baarlamaanka Soomaaliya iyo wasaaradda maaliyadda ayaa maalmahan ka wada shaqeynayay sidii loo turxaan bixin lahaa miisaaniyadaasi oo xildhibaanada qaarkood ay aragti ka keeneen.

Hase ahaatee waxaa lagu wadaa in maanta ay ka doodaan xildhibaanada Golaha Shacabka si miisaaniyadaasi loo ansixiyo.

Guddoonka Golaha Shacabka ayaa dhawaan shaaciyay in la fasaxay miisaaniyadda ciidamada Qalabka sida ilaa laga ansixinayo miisaaniyadda guud ee Qaranka 2017.

Guddoonka aqalka sare ee baarlamaanka jamhuuriyadda Soomaaliya ayaa maanta kulan la yeeshay guddiga la socodka dib u eegista dhaqan gelinta dastuurka iyo arimaha federaalka ee labada aqal baarlamaanka  ka kooban kaas oo looga hadlay dardargelinta arimaha dib u eegista dastuurka.

Xarunta aqalka sare waxaa sidoo kale kulan ku yeeshay guddoonka iyo guddiyada joogtada ah ee aqalka sare ee baarlamaanka, waxaana looga hadlay dejinta qorshe howleedka aqalkaas.

Guddoomiyaha golaha aqalka sare baarlamaanka jamhuuriyadda federaalka Soomaaliya, mudane Cabdi Xaashi Cabdulaahi, ayaa kulanka markii uu soo gaba gaboobay warbaahinta qaranka la hadlay  ayaa waxaa uu sheegay in kulankan uu qayb ka ahaa kulamadii ay gudiyada joogtada golaha aqalka sare  ay maalmahan u socday.

“Maalinta bari ee bishu ay ku beegan 6, August, waxaa bilaabanaya kulamadii xubnaha aqalka sare ee ay guda galayeen ajandayaasha horyaala si ay u gutaan waajibaadkooda shaqo,” ayuu yiri guddoomiyaha.

12 Bishii Luulyo ee ina soo dhaaftay ayaa madaxweynaha jamhuuriyadda federaalka Soomaliya uu furey kalfadhiga labaad ee golaha aqalka sare ee baarlamaanka Soomaaliya.

Wasiirka haweenka iyo xuquuqul insaanka ee xukuumadda Soomaaliya Deeqa Yaasiin oo la hadashay warbaahinta qaranka ayaa sheegtay in wasaaradda ay gacanta ku heyso dhismaha guddiga madaxa banaan ee xuquul insaanka Soomaaliya.

Deeqa Yaasiin ayaa sheegtay in wasaaraddu ay diyaarisay guddi ka kooban 19 xubnood oo loo xil saaray in ay soo xulaan xubnaha guddiga madaxa banaan ee xuquuqul insaanka oo ka kooban 9 xubnood.

“Waxaan isugu yeernay 19 xubnood oo loo bixiyay guddiga ku meel gaarka ah ee soo xulista musharaxiinta guddiga madaxa banaan ee xuquuqul insaanka, maamul goboleed kasta labo xubnood ayaa laga soo direy,” ayay sheegtay Deeqa.

Wasiirka haweenka iyo xuquuqa aadanaha ee dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay in guddigan uu kaga duwan yahay guddiyadii hore in laga qeybgaliyay dhismahiisa qeybaha bulshada oo ay ku jiraan dadka baahida gaarka ah qaba.

“Waxaa soo dhameystirnay wajigii kowaad oo ahaa in xubnaha guddiga la isugu yeero tababar loo qabto, kadibna hadda waxaan galnay wajigii labaad ee xayeysiista 9 xubnood oo shalay aan ku dhawaaqnay,” ayay tiri wasiirka.

Deeqa Yaasiin, wasiirka haweenka iyo xuquuqda aadanaha ee xukuumadda federaalka Soomaaliya ayaa xustay in geedi socodkan lagu dhisayo guddigan uu yahay mid daah furan oo laga wada qeybgalay, iyadoona carabka ku dhufatay in ay ku dadaaleyaan sidii loo soo saari lahaa dad u qalma in ay noqdaan guddiga madaxa banaan ee xuquuqul insaanka.

Ugu dambeyn wasiirka ayaa tilmaantay in howsha wasaaradda ee ku aadan guddigan ay tahay fududeyn oo kali ah, hase ahaatee soo xulista xubnaha guddigan  ay shaqadoodu tahay guddiga KMG ee 19 ka kooban isla markaana marka ay howshooda soo gutaan wasaaraddu u gudbin doonto golaha wasiirada kadibna la hor geyn doono golaha shacabka.

Madaxweynaha Dowlada Goboleedka Galmudug Axmed Ducaale Geele Xaaf ayaa a tacsiyadeeyey dilkii magaalaad Muqdisho loogu geystay isaga iyo walaalkiisa.

Halkani ka aqriso warsaxaafadeed ka soo baxay Galmudug.

Warsaxaafadeed-Galmudug