Qaramada Midoobe ayaa ku dhawaaqday inay bilawday howlaha gargaar bini aadanimo lagu gaarsiinaayo gobalka colaaduhu ka socdaan ee Itoobiya.

Arrintaan ayaa timid kadib markii Qaramada Midoobe iyo dowladda Itoobiya kala saxiixdeen heshiis ogolaanaya in loo gurmado dadka ku dhibaateysan gobalka Tigray.

Heshiiskaan wuxuu ogolaanaya in shixnaddii ugu horeysay oo isagu jirta dawo iyo cunto la gaarsiiyo gobalka oo ay soo wajahday gaajo kadib dagaaladii ka dhacay maalmihii lasoo dhaafay.

Afhayeen u qaabilsan Qaramada Midoobe arrimaha bini aadanimada ayaa sheegay in marka hore qiimeyn lagu sameeyn doono baahiyaha jira si loo caawiyo dadka dhibaateysan.

Hay’adaha samafalka ee caalamiga ayaa dhowr jeer dalbaday in la fududeeyo qaabka wax lagu gaarsiin karo dadka ay wax yeeladu kasoo gaartay dagaalka u dhaxeeya jabhadda Xoreyna Tigreega iyo ciimada dowladda Itoobiya.

Qaramada Midoobe waxay sheegtay in dad gaaraya 800,000 oo ku sugan gobalka Tigreega ay u baahanyihiin gargaar bini aadanimo, kuwaas oo ay ka mid yihiin qaxooti kasoo jeeda Ereteriya.

3 December waa maalinka caalamiga ah ee loo aqoonsaday in ay leeyihiin dadka naafada ah waxaana qaramada midoobe u asteysay maalinkan in lagu baraarugo arintaasi oo la siiyo taageerada ay u baahanyihiin dadka lixaadka dhantaalan.

Sanadkan 2020 waxaa hal ku dhig looga dhigay xuskaan maafanimada dhamaanteed ma ahan wax muuqda .

Sida ay sheegtay heyada caafimaadka aduunka ee WHO 15 % dadka aduunka waxa ay la noolyihiin baahiyaha gaarka ama lixaadka aan dhameystirneyn.

Arintan ayaa ka dhigan in dad ka badan hal bilyan oo qof ay qabaan nooc naafada ka mid ah guud ahaan aduunka.

450 malyuun oo dadkaasi ka mid ah waxaa la sheegay in ay qabaan xanuunada dhimirka .

Sida warbixinta lagu sheegay 69 malyuun oo qof ayaa waxaa sanad kasta ku dhaca xanuun ka dhashay jug ama dhaawaca maskaxda ka gaaray kaas oo qofka qal qal galiya.

Xanuunka covid-19 ayaa sii murjiyay xaalada dadka baahiyaha gaarka qaba.

Sahan ay WHO ka qaaday 130 dal ayaa lagu sheegay in ay kordheen dadka xanuunada qalqalka maskaxda qaba sanadkan 2020.

Wakiilka midowga afrika ee soomaaliya Francisco Madeira ayaa la kulmay madaxa howlgalka tababarka ciidanka midowga Yurub  ee soomaaliya jeneraal Fabiano Zinzone.

Kulankan oo ka dhacay xarunta Amisom ee xalane ayaa diirada lagu saaray sidii loo xoojin lahaa taageerada ay midowga Yurub siiyaan howlgalka iyo wada shaqeynta dhinacyada ka dhaxeysa taas oo ku saabsan sidii sare loogu qaadi lahaa amaanka iyo xasiloonida soomaaliya

Kulanka waxaa goob joog ka ahaa taliyaha ciidanka Amisom Diomede Ndegeya.

Midowga Yurub waxay gacan weyn ka geystaan tababarka ciidanka soomaaliya iyo kuwa Amisom.

Wasiir ku xigeenka wasaaradda Caafimaadka Soomaaliya , madxda Isbitaalada gaarka loo leeyahay iyo kuwa ay dowladu maamusho iyo dhaqaatiir ayaa ka qeyb galay kulankan oo ka dhacay xaruunta wasaaradda Caafimaadka kaas oo u jeedkiisu ahaa is xog wareysi iyo kala warqaadasho ku saabsan hanaanka caafimaad ee dalka iyo sidii loo xoojin lahaa wada shaqeynta labada dhinac.

Wasiirkii ku xigeenka Wasaaradda caafimaadka Soomaaliya Axmed Xuseen Macalin oo kulanka furay Ayaa dhaqaatiirta Soomaaliyeed uga mahad celiyay doorka muuqda oo ay ka qaateen xaalda caafimaad ee dalka.

Qaar kamida madaxda isbitaalada gaarka loo leeyahay oo madasha ka hadlay Ayaa xusay In kulanka uu muhiim yahay loona baahanyahay in la badiyo kulmada noocaan ah si loo helo iskaashi dhanka Caafimaadka oo dhameystiran.

Munaasabadan oo lagu qabtay Xerada Ciidanka Kumaandoos Danab Balidoogle ee Gobolka Shabeelaha Hoose islamarkaana ay ka qeyb galeen Taliyaha Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed Sare Guuto Odawaa Yuusuf Raage iyo qaar ka mid ah Saraakiisha Ciidamada Xooga Dalka ayaa waxaa Cutubyo ka tirsan Ciidanka Kumaandooska Dalka ee Danab loogu soo xeray tababar in mudo ay Xerada Bilidoogle ku qaadanayay kaasi oo ay bixinayeen Macalimiin ka tirsan Kumaandooska Danab waxaana Gacan ka geysanayay Dowlada Mareykanka.

Ugu horey Taliyaha Ciidanka Xooga dalka General Odawaa Yuusuf Raage ayaa waxaa uu halkaasi salaan sharaf kaga qaatay cutub ka tirsan Kumaandooska Danab.

Intii Munaasabada ay socotay ciidanka Kumaandooska ayaa waxaa ay soo badhigeen dhoola tus heerkiisu sareeyo kaasoo ay ka mid ahaayeen habka Cadawga loo bartimaameysto iyo Difaacul Nafsiaga iyo sidoo kale Dab-rid ay ka muuqato Xifrad Sare.

Madaxda Ciidan oo uu ugu horeeyo General Odawaa ayaa u riyaaqay Dhoola tuskan ay soo bandhigeen Ciidanka Kumaandooska Dalka ee Danab.

Madaxa Hogaanka Tababarda iyo Wacyi gelinta xooga Dalka Soomaaliyeed Gaashaanle Sare Axmed Ciise Axmed oo Munaasabada ka hadlay ayaa ku dheeraaday tababarkan iyo nuuciisa waxuuna yiri “Ciidanka Danab waa ciidan loogu talo galay in aqoonta gaarka ah ee la siinayo iyo Tababarka Adag in ay ku garab istaagaan kuna badbaadiyaan Umadooda islamarkaana ku caawiyaan Ciidamadooda kale”.

Taliyaha Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed Sareeye Guuto General Adawaa Yuusuf ayaa dhankiisa sheegay in ciidamadan Danab ee Tababarka u soo dhamaaday ay ka qeyb qaadan doonaan Howlgalada Umadda Soomaaliyeed looga dul qaadayo Dhibaatada Argagixisada Alshabaab waxuuna yiri.

“Tababarka aad qaadateen ee aad halkan ku soo bandhigteen oo qeybo kala gadisan isugu jiray oo runtii la dhihi karo waa wax aad iyo aad inoo farax galiyay guud ahaan marka waxaa na hortaalo Howl badan waxaana na sugaayo Umadda Soomaaliyeed oo marxalado kala duwan soo martay waxayna ku rajo weyn yihiin in meelaha Cadawga wali joogo in aad u timaadaan oo gacmihiin ugu dal qaadaan adinkoo kaashanaayo Allah”.

Ciidanka Xooga Soomaaliyeed ayaa guud ahaan Dalka Intiisa badan ka wada howlgalo lagu baacsanayo Haraadiga Maleeshiyaadka Alshabaab iyadoona Ciidanka Danab ay kaali lixaad leh ku leeyihiin howlgaladaasi.

Wasiirka wasaaradda waxbarashada hiddaha iyo tacliinta sare ee XFS mudane eng. Cabdulaahi Abuukar Xaaji (Cabdullaahi Carab) oo ay wehliyaan wasiiru dowlaha wasaaradda waxbarashada mudane Cabdiraxmaan Maxamuud Cabdulle (Jaabiri) iyo agaasimaha guud ee wasaaradda waxbarashada mudane Axmed Xasan Yuusuf ayaa maanta kormeer ku tagay xarunta waxbarashada fogaan darsiga oo lagu xoojinayo waxbarashada ardayda Soomaaliyeed.

Hab ka fogaan dariska waxa uu qeyb muhiim ah ka qadanayaa horumarinta waxbarashada ardayda Soomaliyeed, in waalidka ay ku kon taroolaan carruurta waxbarashada xiliga nasashada iyo haddii Cuduro halis ah ku yimaadaan sida Covid-19.

waxaa kormeerka igu wahelinayey wasiiru dowlaha wasaaradda waxbarashada iyo agasimaha guud ee wasaaradda waxabarashadda.