Ra’isulwasaaraha itoobiya Abiy Ahmed ayaa isbadalo ku sameeyay hogaanka ciidanka itoobiya sidoo kale wuxuu wax ka badalay wasaarada arimaha dibadda.

Qoraal ka soo baxay xafiiska ra’isulwasaaraha ayaa lagu sheegay sidaan.

raysul wasaare ku Xigeenka itoobiya Demokan Mekonan ayaa Loo magacaabay wasiirka Arimaha Dibada isgoo sii Haya xilkii Ku xigeenka Raysul wadaaraha.

Ku xigeenkii ciimada qaranka Birhaanu Juli ayaa loo Magacaabay Taliyaha Guud ee Ciidamada Qaranka Dalka.

Madaxweynhii Deeganka Amxaaraha Temsgan ayaa loo Magaacay Taliyaha sirdoonka.

Deeganka Amxaarada ayaa Loo magacabay madaxweyne Teshomo oo horay u haysta Hogaanka Nabad Galyada Deegaankaas.

Taliyihii Siroodnka ayaa isna Loo Magacaabay taliyaha booliska federaalka.

Hay’adaha samafalka ayaa ka walaacsan xaalada dalka itoobiya waxayna ka digeen halis bani’aadanimo oo ka dhalan karta Dagaalka halkaasi ka bilowday ee u dhaxeeyo dawlada dhexe ee Itoobiya iyo maamulka Tigreega.

Iyadoo maalinkii shanaad uu galay dagaalka ka soconaya waqooyiga itoobiya kaas oo u dhaxeeya ciidanka dowlada iyo kuwa gobalka tigreega ee TPLF ayaa waxaa soo baxaya welwelka ay qabaan hayadaha gargaarka kaas oo ku saleysan badqabka dadka rayidka ah.

Ururka laan qeybta cas ee caalamiga ICRC ayaa ugu baaqay dhinacyada isku haya waqooyiga itoobiya in ay tix galiyaan nolosha dadka rayidka iyo hantida ay leeyihiin.

ICRC waxaa kaloo ay tilmaantay in dadka aan laga hor istaagin in ay helaan adeeg caafimaad iyo daawo.

Hay’adda ICRC waxaa kaloo ay farta ku fiiqday in ay cabsi ka qabto in xaalada malatari ee ka jirta waqooyiga itoobiya ay sababto dhibaato bani’aadanimo oo balaaran islamarkaana ay ku barakacaan dad badan.

Hay’adda Norwegian Refugee Council ee dalka Norway laga leeyahay taas oo ka shaqeysa arimaha qaxootiga ayaa iyana sheegtay in xaalada itoobiya ka jirto ay sababi karto barakac lixaad leh oo horseeda dhibaato cusub.

NRC waxay tilmaantay in itoobiya ay hada la ciirciireyso barakac xaalada waqooyigana ay arinta sii murjin karto.

Dadka barakaca ku ah iminka gudaha itoobiya ayaa NRC ku sheegtay 1.8 malyuun oo qof kuwaas oo aan haysan hooy iyo cunto ku filan.

Sidoo kale waxaa itoobiya ku nool 790,000 oo ah dad qaxooti ah oo ka yimid wadamada kale ee gobolka geeska afrika.

Wasiirka Wasaaradda Qorsheynta, Maal-gashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha Mudane Jamaal Maxamed Xasan XFS ayaa Kulan muhiim ah maanta layeeshay Madaxda Hay’adda Cunada aduunka (WFP).

Kulanka ayaa looga hadlay xoojinta wada shaqeynta wasaarada iyo Hay’adda WFP, iyo sidii loo degdeg galin lahaa shaqooyinka Hay’adda ay ka wado dalka.

Mudane Jamaal Maxamed Xasan Wasiirka wasaaradda Qosheynta Maal- gashiga iyo Horumarinta dhaqaalaha Dowladda Soomaaliya oo ugu horeyn ka hadlay kulanka ayaa sheegay in ay muhiimtahay howlaha dalka ay ka wado WFP waxuna ugu baaqay in la dar-dar-galiso si adeegga ay u hayso dalka u noqdaan kuwa manaafaad u leh Umadda Soomaaliyeed.

“Waxaan saakay kulan mira-dhal ah la qaatay agaasimaha guud ee hay’adaha baraanijyada cunada Aduunka ee magaceeda loo soo gaabiyo WFP, waxaana isla eeganay shaqooyinka ay wadaan kuwaasi oo ku salaysan Qorshaha horumarinta qaranka ee NDP9, ugu dambeyn waxaa isla gorfeynay sidii howlahaasi loo xoojin lahaa ayna u noqan lahayd kuwa natiijo wanaagsan leh”ayuu yari Wasiirka Jamaal.

Agaasimaha Hay’adda Cunada Aduunka ee Soomaaliya, Mr Cesar Arroyo ayaa ka mahadceliyay wadashaqeynta Wasaarada Qorsheynta iyo xariirka dhaw ee ka dhaxeeyo.

Kulankan ayaa ku soo idlaaday waji wanaagsan iyada oo laysla gartay sidii wada shaqeynta iyo howlaha muhiimada leh xooga loo saari lahaa labada dhinac.

Tababarkan oo ahaa mid sare loogu qaadayo aqoonta maamulka, sidoo kalana lagu barayo howlaha shaqo ee horyaala iyo sida ugu fudud oo ay u gudan karaan ayaa maanta magaalada galkacyo uga furmay xubnaha cusub ee golaha deegaanka degmada galkacyo ee Maamulka Galmudug.

Siminaarkan oo ay fulineyso hay’adda doorashooyinka iyo dumuquraadiyada geeska afrika ayaa waxaa ugu horeyn ka warbixiyay ujeedk laga leeyahay injineer Cabdulqaadir cabdi cali oo ku hadlayay magaca hay’adda tababarka bixineysa ee Eisa.

Gudoomiye ku xigeenka dooran ee dagmada Galkacyo injineer Maxamed Cabdi Cilmi iyo qaar ka mida xubnaha golaha deegaanka Degmada galkacyo oo warbaahinta qaranku wax ka weydiisay Tababarkan ayaa ka hadlay ahmiyada uu u leeyahay tababarkaan iyo waxyaabihii maalinta u horeysay ay ka faa’iideen waxayn sheegeen in muhiimad gaar ah ay u leedahay maamulka Degmada iyagoona sidoo kale cadeeyay in waxban ay ka faa’ideen waxii ay barteena ay ugu shaqeyn doonaan Dadka iyo deegaanka.

Munaasabad kooban oo Maanta lagu qabtay magaalada Jowhar ee Caasimadda maamulka Hir-Shabeelle ee Jowhar ayaa waxaa xilalka kula wareegay Guddoomiyaha Cusub ee Baarlamaanka Hir-Shabeelle & labadiisa kuxigeen.

Munaasabadda oo ay goobjoog ka ahaayeen Xildhibaannada Hir-Shabeelle iyo mas’uuliyiin kale ayaa waxaa Guddoomiyihii hore ee Baarlamaanka Hir-Shabeelle Cusmaan Barre uu xilka ku wareejiyay Guddoomiyaha Cusub Luqmaan Xaaji Muxumad, halka iyana Guddoomiye kuxigeennada 1aad iyo labaad ee xilka la wareegeen.

Guddoomiyaha Cusub ee Baarlamaanka Hir-Shabeelle Luqmaan Xaaji Muxumad ayaa uga mahad celiyay Guddoomiyihii hore ee Baarlamaanka Cusmaan Barre waxyaabihii uu qabtay intii uu xilka haayay, isla markaana uu doorweyn ku leeyahay dhismaha Hir-Shabeelle.

Guddoomiyihii hore ee Baarlamaanka Hir-Shabeelle Cusmaan Barre ayaa Guddoomiyaha Cusub ugu hambaleeyay xilka loo dooryay, isaga oo ugu baqay in uu dardar geliyo Shaqooyinka horyaalla, isla markaana dhankiisa uu la Shaqeyn doono.

Maalinta Arbacada ah ee todobaaadkaan ayaa waxaa la filayaa in Magaalada Jowhar lagu qabto doorashada Madaxweynaha Hir-Shabeelle oo la sheegay in ilaa iyo hadda uu u sharaxan yahay Cali Guudlawe Xuseen oo ah Madaxweyne kuxigeenka Hir-Shabeelle.

Wasiirka Wasaaradda Qorsheynta, Maal-gashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha  XFS mudane Jamaal Maxamed Xasan  oo dar-dar-galinaya shaqooyinka horyaalla Waasaaradda ayaa kulan la qaatay Agaasimaha Guud iyo  Agaasime Waaxeedyada iWasaaradda oo arrimo badan lagu gorfeeyay.

Kulanka ayaa looga hadlay,laguna ansixiyay qaab dhismeedka Wasaaradda, si loo xoojiyo shaqada wasaaradda oo Agaasimaha Guud si goooni ah loogu igmaday dar-dar-galinta howlahaasi.

Ugu dambeyn, Wasiir Jamaal  ayaa madaxda kula dardaarmay in shaqooyinka la sii xoojiyo, si natiijada wax ku-oolka ah ee aan higsanayno  aan u gaarsiinno dalkeenna.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magalada Muqdisho Madane Cumar Maxamuud Maxamed (Cumar Filish) oo Maanta dalka dib ugu soo laabtay ayaa bogaadiyey shaqadii la qabtay intii uu Dalka ka maqnaa, waxaa uuna u mahad celiyey Ra’iisul Wasaraha Soomaaliya Madane Maxamed Xuseen Rooble iyo ku xigeenada Maamulka Gobolka Banaadir oo shaqo fiican qabtay.

Guddoomiye Cumar Filish waxaa garoonka Aadan Cadde ku soo dhoweeyey xubno isugu jira ku xigeenadiisa, Wasiiro, Xildhibaano ka tirsan labada Gole, Guddoomiyasha Degmooyinka, Agaasimayasha Maamulka Gobolka Banaadir, Saraakiil ka tirsan Ciidamada Qalabka sida iyo Qeybaha Bulshada.

Guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna duqa Muqdisho Cumar Maxamuud Maxamed (Cumar Filish) ayaa ugu baaqay bulshada Soomaaliyeed ee Caasimadda in ay maamulka gobolka Banaadir ku gacansiiyaan waxkaqabashada saameenta Roobka u geesto bilicda Magaalada isagoo balan qaaday in lasii xoojin doono horumarinta bilicda Caasimadda.

Madaxweynaha la doortay Joe Biden ayaa qorsheynaya in marka ugu horeysa ee uu la warego xilka uu doonayo in uu joojiyo xayiraadaha socdaalka ee Donald Trump uu saray in ka badan 10 dal, oo u badan waddamada muslimka ah.

Madaxweynaha la doortay wuxuu balan qaaday inuu si deg deg ah u joojinayo xayiraadaha safarka ee maamulka Trump ku soo rogay in ka badan toban dal.

Bishii Oktoobar, Biden waxaa kale oo uu ballan-qaaday inuu ku riixayo siyaasiyiinta sharciyo lagula dagaallamayo tirada sii kordheysa ee la xiriirta dambiyada naceybka ah ee khuseeya Mareykanka.

Trump markii uu xafiiska qabtay waxa uu soo saaray amar fulin ah oo ka mamnuucaya toddobo dal oo u badan Muslimiin in ay soo galaan Mareykanka.

Dalaka Soomaaliya,Liibiya,Iiraan,Suudaan,Yemen  iyo kuwo kale ayaa ka mid ah wadamada Mareykanku ay ku soo rogeen xayiraadaha dhanka socdaalka ah.

Ciidamada Dowladda Soomaaliya ayaa waxaa ay Howlgal ka sameeyeen degaano ka tirsan gobolka Shabeellaha Hoose, Waxayna Howlgalkaasi la sheegay inay ka soo saareen miinooyin dhowr ah oo ay Aaseen Argagaxisada Al-Shabaab.

Howlgalkan ayay Ciidamada waxaa ay sigaar ah uga sameeyeen wadada xiriirisa degaanada buufoow bacaad iyo janaale oo hoostaga Degmada Marka ee gobolka Shabeellaha Hoose.

Guutada 14-ka Oktoobar xoogga dalka ayaa howlgalka ku soo saaray ilaa Saddex miino iyo mid kamid ah raga miinada Aasayay, sida uu sheegay Sarkaal ka tirsan Ciidamada Guutada 14-ka Oktoobar ee howlgalkaasi Fulinayay.

Wararkii ugu dambeeyay ee naga soo gaaray gobolka Shabeellaha Hoose ayaa waxaa ay sheegayaan in Ciidamada Dowladda ay weli ka wadaan Gobolkaasi howlgallo Miina baaris ah, xilli dhowr jeer oo hore Ciidamada qaraxyo Miino lagula eegtay degaano ka tirsan Shabeellaha Hoose.

Xoghayaha Joogtada Wasaaradda Arrimaha dibadda Soomaaliya Danjire Maxamed Cali Nuur Xaaji ayaa ku qaabilay Xarunta Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Muqdisho Xoghayaha Sare ee Wasaaradda Arrimaha dibadda Kenya Amb. Macharia Kamau iyo wafdi uu hoggaaminayo oo shalay soo gaaray magaalada Muqdisho.

Booqashada wafdigan ka socday Dowlada kenya oo hal maalin ahayd ayaa  waxaa ay kulan la yeesheen mas’uuliyiin ka tirsan Wasaaradda Arrimaha dibadda Soomaaliya.

Labada dhinac ayaa ka wada hadlay xoojinta xiriirka labo geesoodka iyo siyaabaha loo horumarin karo iskaashiga ka dhaxeeya Soomaaliya iyo Kenya.

Xoghayaha Wasaaradda Arrimaha dibadda Kenya Amb. Macharia Kamau ayaa kulanka kadib sheegay in uu aad uga mahadcelinayo sidii wanaagsanayd ee loo soo dhaweeyay, wuxuuna intaasi raaciyay waxaan labadeenna dhinac ka wadahadalnay xoojinta xiriirka labada dal.