Wasiirka Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur Jaamac oo ka qeyb galayay xafladda qalinjebiyaasha Soomaaliyeed oo lagu qabtay Safaaradda Turkiga ee Muqdisho ayaa sheegay in xiriirka Soomaaliya iyo Turkiga uu maryo meel sare kaddib markii labada Dowladood ay kordhiyeen cilaaqaadka ka dhaxeeya ee dhinacyada Waxbarashada, Militariga, Ganacsiga, Teknoolajiyadda & kuwo kale ayuu sheegay in ay xoogga saareen Dowladaha Soomaaliya & Turkiga si aanay looga daba harin dunid kale ee horumarka ka sameysay dhinacyadaan.

Dowladda iyo Shacabka Turkiga ayuu ku ammaanay doorka ay ka qaadanayaan sare u qaadista Waxbarashada Ardayda Soomaaliyeed, waxa uu rajeeyay in Xukuumadaha Muqdisho & Ankara ay ka shaqeyn doonnaan xoojinta iskaashigooda saldhigtay sida uu hadalka u dhigay.

“Xiriirka Labada Dal waxa uu ka gudbay heerar kala duwan oo maanta uu marayo heer istaraatiijig ah oo aan is weydaarsaneyso dhaqaalaha, Amniga & Culuumta kala duwan ee Teknoolajiyadda, waxa aan u mahadcelineynaa Dowladda Turkiga sida ay ugu hiilisay Dadka Soomaaliyeed”ayuu wasiirka Gaashaandhigga

Munaasabada ayaa waxa ka qeybgalay masuuliyiin kala duwan oo ka socotay dowladda soomaaliya iyo tan Turkiga,waxaana xafladda lagu abaalmariyay dhalinyara soomaaliyeed oo wax ku soo baratay Dalka Turkiga.

 Wasiirka Amniga Gudaha Xukuumadda Federaalka ah ee Soomaaliya General Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil Fartaag oo weli ku sugan Belgrade Serbia ayaa maanta booqaday Matxafka Marshal Josip Broz Tito, aasaasihii Jamhuuriyadda Federaalka Hantiwadaaga ee Yugoslavia.

Howl-wadeenadda Matxafka ayaa si qoto dheer uga faalooday taariikhda Marshal Tito, laga soo bilaabo dhalashadiisa sanadkii 1892, wax barashadiisii, baarkiisa, waxqabadkiisii inta uu hoggaamiya ahaa iyo saameyn uu ku lahaa Siyaasaddaha iska soo horjeeda laga soo bilaa 1943 ilaa 1980.

Marahal Josip Broz Tito Madaxweynihii hore ee Jamhuuriyadda Federaalka Hantiwadaaga ee Yugoslavia, waxaa uu saaxiib dhow la ahaa Madaxweynayaashii hore ee dalkeenna  Allaha u naxariistee Xaaji Aadan Cabdulle Cusmaan iyo Jaalle Maxamed Siyaad Barre, Tito waxaa uu Soomaaliya Booqasho ku tagay in ka badan 5 jeer.

Wasiirka Amniga Gudaha mudane Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil – Fartaag ayaa u mahadceliyay Maamulka xarunta keydka xusuus-dhowrka Marshala Tito sharaxaadda ay u sameeyeen isaga iyo wafdigiisa, waxaana Wasiirka uu sheegay in weli uu xusuusto aasaasikii ururka isbaheysiga Siyaasadda dhax-dhaxaadka ee loo yaqaanay Non Aliged Movement (NAM) 1961, ee xarunta Belgrade.

Wasiiru-dowlaha Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Islaamka Xukuumada Jamhuuriyada Federaarlka Soomaaliya Eng. Abuukar Jeylaani Sheekh oo uu weheliyo agaasimaha guud ee Wasaaradda Ibrahim Adam Ibrahim (Nadaara) ayaa Magaalada Abu Dhabi ee Dalka isu tagga Imaaraadka Carabta kula kulmey mas’uulka ugu sareeya hay’adda guud ee arrimaha islaamka, awqaafta iyo Sakawaadka ee Dalkaasi Dr. Cumar Xabtoor iyo sidoo kale, agaasimaha guud ee hay’adda Dr. Axmed Al Niyaadi.

Waxayna mas,uuliyinta labada dhinac ka wada hadleen xoojinta xiriirka iyo sidii la isaga kaashan lahaa dhinacyada aqoon isweydaarsiga iyo tababarada ee la xiriira horumarinta Arrimaha Awqaafta iyo diiwaanka sakada.

Wafdiga Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Islaamka ee Xukuumada Federaalka Soonmaaliya ayaa sidoo kale kulamo muhiim ah la qaatey imaamyada Soomaaliyeed ee ka howl gala Masaajidda Abuu Dhabi ee caasimada waddanka Isutagga Imaaraadka Carabta.

Ra’iisul Wasaare Kuxigeenka XFS Mudane Salah Ahmed Jama oo furay Madasha Hab-Maamulka Internet-ka ee Soomaaliya (Somali Internet Governance Forum).

Ra’iisul Wasaare Kuxigeenka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Salah Ahmed Jama, ayaa si rasmi ah u furay Madasha Hab-Maamulka Internet-ka ee Soomaaliya (Somali Internet Governance Forum), oo ah madal muhiim ah oo lagu gorfeynayo doorka internet-ka ee horumarinta Soomaaliya.

Madashan ayaa ujeedadeedu yahay in ay noqoto meel lagu wadaago aragtiyo, talooyin, iyo xalal wax ku ool ah oo la xiriira maamulka internet-ka.

Mudane Salah Jama ayaa ku nuuxnuuxsaday muhiimadda ay leedahay wada shaqeynta bulshada, dowladda iyo shirkadaha gaarka ah si loo dhiso nidaam hufan oo lagu maamulo internet-ka, taas oo horseedi karta horumar ballaaran oo dhinacyo kala duwan leh.

Ra’iisul Wasaare Kuxigeenka XFS ayaa sidoo kale xusay muhiimadda ay madashani u leedahay dadka Soomaaliyeed oo qeybo badan oo noloshooda dhaqan dhaqaale ay ku xidhan tahay adeegga internet ka.

Madaxwweynaha jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya mudane Xasan Sheekh Maxamuud iyo Wafdi uu hoggaaminayo ayaa ka qayb galay shirweynaha 24 ee caadiga ah oo ay yeelanayaa dalalka ku bahoobay Urur gobolleedka iskaashiga dhaqaalaha bariga Afrika,shirkan ayaa ka socda magaalada Caruusha ee dalka Tanzania

Madaxweyne Xasan iyo wafdigiisa ayaa shalay ka qayb galay xuska 25-sano guurada ka soo wareegatay aas-aaska ururka Dhaqaalaha bulshada bariga Africa.

Hal ku dhiga shirka sannadkan ayaa ah dhiiri-gelinta ganacsiga, hurumarka waara, nabbada iyo amniga si loo helo nolol fiican.

Dhamaadka Shirka Madaxda ayaa saxiixaya qoddobo muhiima oo ay mid tahay wax ka bedelka hoggaanka meertada ururka oo lagu dooran doono guddoomiye iyo xoghaye cusub.

Soomaliya ayaa ururka xubin rasmi ah ka noqotay sannadkii hore 2023, waxana si xawli ah ku socda hab-raacyada kale ee dhameystirka u ah.

Wafdiga uu hoggaaminayo Agaasimaha Guud HSJ Mudane Axmed Siciid Maxamed oo safar shaqo ku jooga dalka Jarmalka isla markaana ay wehlinayaan Safiirka iyo Safiir kuxigeenka JFS ee dalkaas ayaa kulan gaar ah kula qaatay xafiiskiisa Madaxwaynaha ugu sarreeya booliiska federaalka ee wadanka Jarmalka halkaas oo ay kaga wadahadleen arrimo muhiim ah oo la xiriira wadashaqaynta labada dal ee dhinacyadda socdaalka gaar ahaan iskaaashiga ku dhisan khibrad wadaagga iyo dhismaha aqoonta saraakiisha ka shaqaysa Socdaalka.

Dowladda Jarmalka oo xiriir qoto dheer ah la leh dalkeenna ayaa horumar ka gaartay adeegsiga teknoolijiyadda casriga ah taas oo qayb wayn ka qaadatay horumarinta socdaalka iyo ilaalinta xuduudaha, waxaana Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda ka faa’iidaysanaysaa khibradda iyo waayo aragnimada dalkaas u leeyahay dhanka horumarinta adeegga Socdaalka.

Xafiiska ku meel gaarka ah ee Qaramada Midoobay ee Soomaaliya ayaa soo saaray War saxaafadeed ku aadan Xadgudubka Jinsiga ee Somaaliya, waxaana lagu yiri War-saxaafadeedka “Iyadoo la xusayo billowga 16-ka maalmood ee ololaha dhaq-dhaqaaqa sanadlaha ah ee caalamiga ah ee ka dhanka ah xad-gudubyada ku saleysan jinsiga, Qaramada Midoobay ee Soomaaliya ayaa hoosta ka xarriiqday muhiimadda ay leedahay in maamullada Soomaaliyeed ay kordhiyaan maalgelinta dagaalka ka dhanka ah xadgudubyada jinsiga ku saleysan.

“Wax ka qabashada xadgudubyada jinsiga ku saleysan waxay u baahan tahay maaliyad iyo agab dhaqaale iyadoo si gaar ah diiradda loo saarayo ilaalinta haweenka, carruurta, dadka naafada ah, iyo dadka laga tirada badan yahay ee ah kuwa ugu nugul xadgudubyada ku saleysan galmada iyo jinsiga,” Ku-simaha Ergeyga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud u qaabilsan Soomaaliya, James Swan, ayaa saidaa yiri.

“Qaramada Midoobay waxay sidoo kale ku baaqaysaa in la ansixiyo sharciga lagu ciqaabayo xad-gudubyada jinsiga ku saleysan si loogu hogaansamo waajibaadka caalamiga ah ee xuquuqul insaanka ee ay Soomaaliya horay ugu biirtay. Tani waxay xaqiijinaysaa in dadka dambiyada gala lala xisaabtamo, kuwa badbaadayna ay caddaalad helaan,” ayuu raaciyay Md. Swan.

Hal ku dhigga caalamiga ah ee ololaha 16ka Maalmood ee sanadkan – “ay Qaramada Midoobay! Maalgeliya, si looga Hortago Xadgudubyada ka Dhanka ah Haweenka iyo Gabdhaha” – wuxuu muwaadiniinta ugu baaqayaa inay muujiyaan dadaalkooda, iyagoo la wadaagaya ficillada ay qaadayaan, si loo abuuro adduun ka caaggan xadgudubyada loo geysto haweenka iyo gabdhaha. Ololuhu wuxuu kaloo ugu baaqayaa dowladaha Adduunka oo dhan in ay la wadaagaan sida ay u maalgelinayaan ka hortagga rabshadaha ku salaysan jinsiga.

Muddada 16-ka maalmood ah, QM ee Soomaaliya waxay la shaqayn doontaa dowladda iyo bulshada rayidka ah, si loo ifiyo baahida loo qabo joojinta xadgudubyada ku saleysan jinsiga, iyadoo xoogga la saarayo baahida loo qabo in la dardargeliyo hannaanka sharci-dejinta ee lagu soo saarayo baahida loo qabo in la dedejiyo hanaanka sharci dejinta lagu meelmarinayo sharciyo lagu ilaalinayo Haweenka iyo Gabdhaha. Qaramada Midoobay waxaa ka go’an inay ka caawiso Haweenka iyo Gabdhaha Soomaaliyeed inay gaaraan awooddooda buuxda oo ay ku noolaadaan nolol ka madax-bannaan rabshado nooc kasta ah.

Ololaha Dhaqdhaqaaqa 16ka Maalmood ee sanadlaha ah wuxuu billaawday 25kii Nofembar, Maalinta Caalamiga ah ee Ciribtirka Xadgudubyada ka dhanka ah Haweenka, wuxuuna soconayaa ilaa 10ka Diseembar ee sanadkan, Maalinta Xuquuqul Insaanka. Ololuhu waxay ujeedadiisu tahay in la kordhiyo wacyigelinta, la dhiirigeliyo dadaallada u doodista lana wadaago aqoonta si loo joojiyo xadgudubyada ka dhanka ah haweenka”.

Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ayaa hawlgallo lagu baacsanayo maleeshiyaadka Khawaarijta ka sameeyay deegaanno u dhexeeyo gobollada Shabeellaha dhexe iyo Galgaduud.

Guutadda 26-aad Cali Bin Abii Daalib XDS ayaa howlgalka oo u jeedkiisu ahaa ka hortaga dhagarta khawaarijta ka sameeyay deegaanka Cali-goodle iyo Cali-gureey.

Taliyaha Guutadda 26-aad CXDS G/le Dhexe Cabdiraxmaan Salaad Xujaale ayaa sheegay inta uu howlgalka socday in ciidnka ay ku guuleeysteen inay wadooyinka ka soo saaraan miinooyin Khawaarijta dooneeyso inay ku dhibaateeyaan shacabka balse geesiyaasha XDS ay ku guuleeysteen inay ka hortagaan dhagarta Khawaarijta islamarkaasna soo saaraan miinooyinka.

Xoogga dalka oo kaashanaya kuwa deegaanka ayaa howlgallo lagu soo gabagabeynayo Khawaarijta kawada meelaha ay dalka kaga dhuumaaleysanayaan, iyagoo kuwa badan laga khaarajiyay halka tiro badan iska soo dhiibtay.

Ku dhawaad ​​100 falastiiniyiin ah ayaa lagu soo warramayaa in lagu dilay weerarrada Israa’iil ay ka fulisay Gaza 24-kii saac ee la soo dhaafay.

Dadka dhinatay waxaa ku jira 75 ruux oo lagu dilay weerarro xagga cirka ah oo lagu qaaday laba guri oo ku yaalla magaalada Beit Lahiya ee dhacda waqooyiga.

Xasuuqa Israel ayaa sii socda xilli gaajada iyo silica heysta Falastiiniyiintya Gaza ay gaartay heer masiibo ah sida uu ku waramay xafiiska warbaahinta dawladda ee fadhigiisu yahay dhulka go’doosan.

Xabad joojinta Lubnaan ayaa gashay maalintii afaraad, waxaana madaxa Xisbullah Naciim Qasem uu tallaabadaan ku tilmaamay guul rabbaani ah oo salka ku heysa dagaalka ay kula jiraan Israel.

Tirada dhimashada Falastiin ayaa mareysa 44,363 iyo dhaawaca 105,070,halka Israel ay Lubnaan ku dishay 3,961 ,isla markaana ay dhaawaceen 16,520 .

Wasiirka Amniga Gudaha Jamhuuriyadda Federaalka ah ee Soomaaliya mudane Cabdulaahi Sheekh Ismaaciil – Fartaag oo ku guda jira booqashadisii Belgrade Serbia ayaa shalay booqday Machadka Daraasaadka Cilmi baarita Amniga Dunida, Siyaasadda, Dhaqaalaha iyo Tiknoolajidda ee Vlatacom.

Madaxda Machadka Vlatacom Dr. Vladimir Cizelj ayaa Wasiirka ka siiyay warbixin guud shaqada ay u xilsaaranyihiin iyo xiriirka Machadka uu la leeyahay in ka badan 96 dal oo uu Machadku la shaqeeyo.

Machadka Vlatacom ee Serbia oo qabta hawlo aad u fara-badan ayaa Dowladda Soomaaliya u soo bandhiga fursado ay Soomaaliya u baahan tahay oo wax weyn ka tari doono Dowlad dhiska dalkeenna, waxaana Wasiirka la tusay howlaha ka socda xarunta Vlatacom, sidoo kale waxaa lagu wareejiyay warqado (documents) uu ka xulan doono baahida hortabinta leh ay u qabaan shaqada khibradda iyo Machadka Vlatacom uu bixiyo.

Wasiirka Amniga Gudaha General Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil – Fartaag ayaa mahad balaaran u celiyay Dowladda Serbia iyo dhamaan Madaxda kala ee uu kula kulmay magaalada Belgrade Serbia.