Ciidanka Ammaanka ayaa degmada Waabari ku qabtay labo qarax oo la doonayay in shacabka lagu dhibaateeyo, iyadoo lagu jiro bisha barakaysan ee Ramadaan.

Mid kamid ah Qaraxyada ayaa la dhigay albaabka hore ee Iskuulka Almasal oo ku yaala dugsigii 21 Octoobar, halka midka kalana la dhigay maqaayad yar oo ku taala meel aanan ka fogayn Iskuulkaas.

Saraakiil ka tirsan hey’adaha Ammaanka ayaa xaqiijiyay in mid ka mid ah Qaraxyada la fur furay, halka midka kalana ciidammadu ay ayagu qarxiyeen oo aan wax khasaare ahna geysan.

Cabdifitaax Cumar Xalane, oo ah afhayeenka gobalka Benaadir ayaa SONNA u xaqiijiyay in wax khasaaro ah aysan ka dhalan qaraxa ciidamadu ay qarxiyeen.

Wariye ka tirsan Wakaaladda SONNA ayaa soo sheegaya markii Ciidamadu ay qabteen qaraxyada in dadka laga saaray guryaha iyo goobaha kale ee ku dhow halka lagu qabtay qaraxyadaan.

Wasiirka wasaaradda maaliyadda ee xukuumadda Soomaaliya Dr. C/raxmaan Ducaale Beyle, ayaa sheegay in dowladda Soomaaliya ku howlan tahay sidii loo heli lahaa dhaqaalaha lagu bixiyo ciidanka qalabka sida ee dalka isla markaana qorshahaas dhowaan la soo saari doono.

“Ciidanka Soomaaliyeed in dadka Soomaaliyeed fund-gareeyaa (dhaqaalihiisa bixiyaan), waxaa ay inagaga go’an tahay oo barnaamij dhowaan soo bixi doona, waxaan dooneynaa ciidanka Soomaaliyeed ee magacyada leh ee la yaqaano 20 aad, 21 aad iyo 60 aad baan maqashaan in aan ku jilno (kafaala qaadaan) magaalooyinkaas, ciidanka 20 aad oo intaas ah wuxuu ku jilan yahay Minneapolis.. in aan sidaa niraahdo oo dadka Soomaaliyeed kafaala qaataan,” ayuu yiri Wasiir Beyle.

Dr. C/raxmaan Ducaale Beyle, wasiirka maaliyadda dalka ayaa sidoo kale sheegay in si dalka dhaqaalihiisa kor loogu soo qaado loo baahan yahay in nabad laga dhaliyo guud ahaan wadanka si taas oo helana loo baahan yahay in ciidanka qalabka sida la dhiso lana qalabeeyo.

“ Wax walba loo la sameynayo in wax yar la dul saaro oo la yiraahdo ciidankaa lagu dhisaya aad ayay muhiim u tahay arinta xawaaladaha oo kaliya ma ahee qabbaan soo wadnaa oo cid walba ugu darsan karto ciidanka dhismahiisa,” ayuu sheegay Beyle.

Wasiirka ayaa hadalkan ka sheegay xilli uu ka qeybgalayay barnaamijka kulanka todobaadka oo si toosa ugu baxay Radio Muqdisho iyo SNTV maalinta jimcaha.

Munasabada kooban oo lagu qabtay xarunta Isbitaalka magalada Barawe ayaa waxaa deeq daawo ah lagu wareejiyay mamulka Isbitaalka degmada Baraawe si loogu daweeyo bukanada jiifa isbitaalka degmada, waxana munaasabadda goob joog ka ahaa Wasiirka Xanaanada Xoolaha ee Koonfurgalbeed ahna Guddomiyah Guddiga abaaraha Koonfurgalbeed, Guddoomiyaha Gobolka Shabeellaha Hoose, Guddomiyaha degmada Barawe, waxaana deeqda daawada ah ka timid  Wasaaradda Gargaarka iyo Maareynta Musiiboyinka Xukuumadda Soomaaliya.

Guddoomiyaha degmada Baraawe Aadan Cumar ayaa u mahadceliyay  Wasaaradda gar gaarka ee dawadaan soo garsisay, isagoo sheegay in deeqdan ay ku soo aaday xilli baahi weyn loo qabay.

Agaasimaha  isbitalka  Degmada Barawe Cabdalla Cabdiraxmaan Nuurani  ayaa ka guddomiyay mas’uuliyin deeqda daawada ah, waxaana uu carabka ku adkeeyay in daawada loogu adeegi doono si siman bukaanada isbitaalka ku jirta.

Dhanka Kale  Deeeq raashin ah oo ka timid Wasaaradda Gargaarka Soomaaliya  ayaa maanta loo qeybiyaay qoysas danyar ah oo gaaraya  750 qoys  kuna sugan magaalada Baraawe ee gobolka Shabeellaha Hoose

Goobta lagu qeybinayay rashinka ayaa waxaa ku sugnaaa Gudoomiyaha Gobolka Shabellaha Hoose, Wasiirka Xanaaanada Xoolaha Koonfurgalbeed ahna Guddoomiyha Guddiga Abaraha Koonfurgalbeed iyo maamulka degmada Baraawe

Gudoomiyaha Gobolka Shabellaha Hoose Ibraaahim Aadan Cali Najax ayaa u mahadceliyay Wasaradda Gargaarka iyo Maareynta musiiboyinka ee deeqdan soo garsiyay dadka ay abaartu saameysay, isagoo u mahadceliyay hey’adaha ammaanka ee ka qeybqaatay gaarsiinta raashinka dadka ay abaartu samesay

Wasiirka Wasaaradda Xanaanda Xoolaha Koonfurgalbeed Madoobe Nuunow Maxamed ayaa shegay in raashinka la gaarsiyay dadkii loogu talagalay.

W/D. Maxamed Cali Cumar Jubba

Habeenkii Lixaad tartan cilmiyeedka degmooyinka gobollada dalka ee Warbaabinta Qaranka, isla markaana uu taabgelinayo maamulka gobolka Benaadir,  waxaa ku tartamay Boosaaso oo ka tirsan gobolka Bari iyo Kaaraan o ka tirsan gobolka Benaadir.

Tartranka oo xiiso gaar ah lahaa, waxaa labada degmo  la hor-dhigay toddoba su’aal degmadiiba, iyadoo sidoo kale qeybta koobaad ee tartanka lagu nastay warbixinnadii ka hadlayey Taariikhda Boosaaso iyo Kaaraan.

Dhammaadka tartanka guddiga ayaa soo gudbiyey natiijada.

Kaaraan oo ka tirsan gobolka Benaadir waxaa la weydiiyey toddobo su’aal, waxa ay si sax ah uga jawaabeen saddex su’aal afar su’aal ayeey iska qaldeen, si ka faa’ideysi ahna hal ayeey uga jawaabeen sidaa darteed waxa ay uruursadeen sideed dhibcood (8 dhibcood).

Natiijada Boosaaso

Boosaaso iyaguna waxaa la weydiiyey toddoba su’aal, waxa ay ka jawaabeen laba su’aal, shan waa ay ka qaldeen wax ka faa’ideysi ahna ma helin, iyagana waxa ay heleen afar dhibcood

(4 dhibcood).

Tabasho Boosaaso ka timid

Degmada Boosaaso ayaa soo gudbisay cabasho ku aaddaneyd su’aal la weydiiyey oo ay si qalad ah uga jawaabeen, guddiga iyo macallimiintii su’aallaha soo diyaariyey  ayaa ka qanciyey tabashadooda Boosaaso, sidaas ayeeyna ku akhbaleen in looga adkaadey.

Habeen dambe, waxaa tartami doona degmooyinka kala ah Dharkeynley oo gobolka Benaadir ka tirsan iyo Kismaayo oo ka tirsan Jubbada Hoose.

Taliyaha ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed Sareeyo Gaas Axmed Jimcaale Geeddi ayaa garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho ku sii sagootiyay askar ka tirsan ciidanka xoogga dalka oo qabay dhaawacyo kala duwan, kuwaasi oo waxyeelo ka soo gaaray iyaga oo gudanaya waajibaadka loo idmaday, isla markaana xaaladooda caafimaad dalka wax looga qaban waayay ayaa loo qaaday dalka Boqortooyada Sacuudiga.

Askarta ayaa lagu qaaday diyaarad qaas ah oo ay Boqortooyada Sacuudiga u soo dirtay Soomaaliya, waxaana uu taliyaha u qeybiyay askarta dhaawacyada qaba ee la qaaday lacago ay ka dhigtaan sahay.

Labo ka mid ah askarta qaba dhaawacyada ee loo qaaday dalka Sacuudiga ayaa inta aysan ka dhoofin dalka ka hadlay xaaladooda caafimaad iyo sida ay u arkaan gurmadka caafimaad ee loo sameeyay.

Janeraal Libaan Xuseen Madaxa Hogaanka Caafimaadka ee ciidanka Xoogga Dalka oo la hadlay Warbaahinta Qaranka ayaa sheegay in askartan ay ku soo dhaawacmeen difaaca dalkooda iyo ka hortagga falalka ay argagixisadu ku heyso shacabka.

Taliyaha ciidanka Xoogga Dalka Soomaalieed Sareeyo Gaas Axmed Jimcaale Geeddi ayaa sheegay in Taliska ciidanka Xoogga ay ka go’antahay daryeel u fidinta ciidamada ku soo dhaawacma difaaca dalkooda, isagoo uga mahadceliyay Boqortooyada Sacuudiga kaalmada caafimaad ee ay u fidisay.

Waa markii labaad tiro ciidan oo qaba dhaawacyo loogu qaado dalka boqortooyada Sacuudiga, kuwaasi oo xaaladooda caafimaad wax looga qaban waayay.

Agaasimaha Guud ee Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda G/Sare Maxamed Aadan Koofi ayaa dalka Belgium kula kulmay maamulka  Safaaradda Soomaaliya ay ku leedahey dalkaasi iyo qaar kamid ah Jaaliyadda Soomaaliyeed ee ku sugan halkaasi.

Agaasimaha ayaa halkaas kulan kula qaatey Safiirka safaaradda, Qumsulka iyo guddi ka socdey bulshada  Soomaaliyeed ee ku dhaqan dalka Belgium.

Kulanka ayaa looga hadley adeegga bixinta baasaboorka iyo aqoonsiga oo dhowaan laga bilaabey safaaradda, wuxuuna agaasimuhu kala hadley mas’uuliyiinta safaaradda iyo guddigaba muhiimadda ay leedahay ilaalinta sharciga iyo xeerarka lagu bixiyo baasaboorka iyo aqoonsiga.

Bulshada Soomaaliyeed ee ku dhaqan Beljimka ayaa uga mahadceliyey HSJ adeegga ay soo gaarsiiyey oo dhib badan ay u mari jireen helidda baasaboorka iyo aqoonsiga.

Ciidamada ilaalinta xeebaha dalka Talyaaniga ayaa soo badbaadiyay tahriibayaal isugu jira Soomaali iyo Afrikaan kale.

Maraakiibtan talyaaniga ah ayaa gurmad ballaaran u fidisay tahriibayaashan kaddib markii doonti ay wateen ay ku qar-qantay xeebaha jasiiradda Lampedusa ee dalkaasi Talyaaniga.

Tahriibayaal farabadan oo isugu jira Soomaali iyo Africaan kale ayaa hore ugu geeriyooday badda Mediterenimka ee u dhaxeysa Liibayo iyo Italy.

Habeenkii Lixaad ee tartan Cilmiyeedka Warbaahinta degmooyinka gobollada dalka oo uu taabagelinayo maamulka gobolka Benaadir, waxaa ku tartamay degmooyinka X/weyne iyo Kaxda oo ka wada tirsan gobolka Benaadir.

Labada degmo, waxaa ka weydiiyey su’aalihii tartanka ee toddoba su’aal degma walba, afar su’aallood kaddib wadarta guud ka dhigeysa sideed su’aal ayaa la galay qeybta  nasashada, iyadoo lagu soo gudbiyey warbixinnadii ka hadlayey Taariikhda labada degmo ee Kaxda iyo X/weyne ee gobolka Benaadir.

Natiijada Kaxda

Guddigiga tartanka ayaa dhammaadka su’aallaha kaddib shaaciyey natiijada tartanka, degmada Kaxda waxaa la weydiiyey toddobo su’aal, waxa ay si sax ah uga jawaabeen afar su’aal saddex waa ay iska qaldeen, wax kka faa’ideysi ahna ma  helin, sidaas ayeey ku heleen siddeed dhibcood.

Natiijada X/weyne

Sidoo kale degmada X/weyne waxaa la weydiiyey toddoba su’aal, si sax ah waxa ay uga jawaabeen saddex su’aal hal su’aal ka faa’ideysi ayeey ku heleen saddexna waa ay iska qadldeen, iyaguna waxa ay uruursadeen siddeed dhibcood, sidaa darteed guddiga ayaa shaaciyey  in loo baahan yahay su’aallo dheeri ah, maadaama ay isku dhibco noqdeen, waxaau lagu daray  min  saddex su’aal.

Natiijada su’aallaha dheeriga ah

Su’aallaha dheeriga ah ee lagu daray kaddib degmada Kaxda waxaa la weydiiyey saddex su’aal, waxa ay ka jawaabeen laba su’aal hal su’aalna waa ay iska qaldeen, sidaas ayeey ku uruursadeen wadarta guud 12 dhibcood.

Degmada X/weyne iyaguna waa la weydiiyey saddex su’aal oo dheeri ah, waxa ay ka jawaabeen laba  su’aal oo la weydiiyey mid saddexaad oo ka faa’dieysi ahna waa ay saxeen, sidaas darteed waxa ay uruursadeen 14 Dhibcood oo ay ugu gudbeen wareegga labaad ee tartan Cilmiyeedka Warbaahinta Qaranka.

Habeen dambe, waxaa tartami doona degmooyin Kaaraan oo gobolka Benaadir ka tirsan iyo degmada Boosaaso oo ka tirsan gobolka Bari Puntland.

Wasaarradda Dekadaha iyo Gadiidka Badda ayaa dignin u dirtay ganacsatada Soomaaliyeed ee isticmaala Dekadaha dalka, maadama la gaaray xilligii bad xeranka.

Agaasimaha guud ee Wasaaradda Dekadaha iyo Gaadiidka Badda Mudane Maxamed Cusmaan Cali (Dhagaxtuur) oo la hadlayay Warbaahinta Qaranka ayaa waxa uu sheegay in lagaaray xilligii bad xeranka, ayna ugu digayaan maraakiibta iyo doon yaha yar yar isticmaalka badda maadama ay badda xilliyadan oo kale ka jiraan muujado iyo dabeeylo xoogan.

Agaasimaha Guud ayaa tilmaamay in maraakiibta uu culeys koodu ka yar yahay 1200 MT ilaa 1500mt iyo doon yaha yar yar ay isticmaali karin badda xilliyadan oo kale sanad waliba, loona baahanyahay in ganacsatadu aysan arrintan fududeysan oo ay ka digtoonaadaan maraakiibta ay isticmaalayaan.