Wasaaradda Dhalinyarada iyo Isboortiga Xukuumadda Soomaaliya ayaa ku dhawaaqday olole cusub, iyadoo ay isu diyaarineyso munaasabadda Maalinta Dhalinyarada Adduunka oo beegan 12 bishan August.

Wasiirka Dhalinyarada iyo Isboortiga Khadiijo Maxamed Diiriye ayaa iclaamisay olole loogu magac daray “WEYDII SAAXIBKAA”, kaasoo loogu horumarinayo wada shaqeynta dhalinyarada Soomaaliyeed iyo dowladda Federaalka Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa ay sheegtay inay ku soo fool leedahay maalinta dhalinyarada Adduunka oo ay xustay inay tahay maalin mudnaan gooni leh, kuna weyn dhalinyarada Soomaaliyeed iyo dhalinyarada Adduunka.

“Weydii saaxibkaa waa olole loogu talagalay in lagu hormariyo wadashaqeynta Dhallinyarada Soomaalyeed iyo Dowladda JFS uu Madaxweynaha ka yahay Mudane Madaxweyne Maxamed Cabdullahi Maxamed (Farmaajo) laguna xusayo Maalinta Dhallinyarada Adduunka, kaasoo ogolaanayo in la maqlo niyada iyo rajada dhalinyarada eey ka leeyihiiin horumarinta dawladnimo, kahortagga qabyaalada iyo xasilinta amniga”ayay tiri Wasiirka Dhalinyarada iyo Ciyaaraha Xukuumadda Soomaaliya.

Mar ay sharxeysay qaabka uu u dhacayo barnaamijka weydii saaxibkaa ayaa xustay inuu yahay nidaam shaqsi walba oo dhalinyaro uu weydiinayo saaxibkiisa su’aalahan.

Sidee Dhallinyarada Soomaaliyeed Ugu Qeyb Qaadan Kartaa:

1. Horumarka Dowladnimo
2. Ka Hortagga Qabyaalada
3. Xasilinta Amniga.

Wasiir Khadiijo ayaa tilmaamtay in ololaha uu bilowday maanta oo bishu tahay 8 Augusto, isla markaana socon doono illaa 31 Augusto sanadkan, waxaana ololahan uu ka dhici doonaan Soomaaliya oo dhan, iyadoo ay ka qeyb qaadan doonaan dhalinyarada qurbaha ku nool.

“Wasaaradda Dhalinyarada iyo Isboortiga waxay ku howlan tahay horumarinta Dhalinyarada Soomaaliya, Si dhallinyaradeenu u helaan Qorshaha lagu hormarinaayo mustaqbalkooda oo ay diyaarisay Wasaaradda Dhallinyarada iyo Ciyaaraha Xukuumadda Ra’iisal Wasaare Mudane Xasan Cali Kheyre”ayay tiri Wasiir Khadiijo Maxamed Diiriye.

Ugu dambeyn Wasiirada ayaa soo bandhigtay cinwaan loogu soo gudbin karo fariimaha la xiriira ololaha Weydiid Saaxibkaa, waxaana uu yahay sidan ict@moys.gov.so   iyo youth@moys.gov.so

Wasiirka Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska ee Xukuumadda Soomaaliya Eng. Cabdiraxmaan Cumar Cismaan (Yarriisow) ayaa sheegay in Xukuumadda Soomaaliya ay dhiiri gelineyso dadka hal abuurka leh ee doonaya inay dalkooda wax cusub ku soo kordhiyaan.

Wasiirka Warfaafinta oo ka qeybgalay munaasabad lagu xusayay 11 guurada ka soo wareegtay marka la aas aasay shirkadda SOCTEC oo qaabilsan bixinta adeegyada Teknoloojiyada casriga ah ayaa sheegay in dhallinta Soomaaliyeed looga baahanyahay inay noqdaan kuwa hal abuur leh oo dalka wax ku soo kordhiya.

Eng Yarriisow ayaa ugu baaqay bulshada Soomaaliyeed ee leh hal abuurka inay ka qeyb qaataan horumarinta dalkooda, oo ay noqdaan kuwa banaanka soo dhiga hal abuurkooda, si ay uga faa’iideystaan dhallinyarada.

Ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed ayaa maleeshiyada Al-shabaab kala wareegay deegaanno istiraatiiji ah oo ku yaala gobolka Shabeelaha dhexe, kaddib howlgalo maalmihii u dambeeyay halkaas ay ka wadeen ciidamada.

Abaanduulaha ciidanka xoogga Dalka Jeneraal Cabdullaahi Cali Caanood oo hoggaaminaya howlgallada ka dhanka ah maleeshiyaadka Al-shabaab ayaa sheegay in deegaanada ay ciidanku qabsadeen ay kamid tahay tuulada Cali Fool-dheere oo ka tirsan Degmada Mahadaay ee gobolkaas, isagoo intaa ku daray in dhul baaxadiisu dhan tahay 100km ay ciidanku ka saareen Al-Shabaab, haatanna ay ka socoto howlgallo lagu nadiifinayo haraadiga waxyaabaha qarxa ee ay halkaasi uga carareen.

“Meelaha howlgaladaasi an kaga qabsanay Al-Shabaab waxaa kamid ah Cali-Fooldheere,Warciise, ilaa deegaanada ku xeeran Webiga Jiinkiisa, waa dhul musaafo ahaan gaaraya ilaa 100 KM, waana sii wadi doonaa howlgallada ka dhanka ah kooxaha nabaad diidka ah”, Ayuu yiri Jeneraal Caanood.

Guddoomiyaha degmada Mahadaay ayaa sheegay in deegaanada laga saaray Al-shabaab ay yihiin kuwo muhiim ah, maadaama Al-shabaab dhaqaale aad u badan ka heli jireen.

Iyadoo warar hor dhac ah ay sheegayaan in natiijooyinka codadkii la tirayay uu ku horeeyo Uhuuru Kenyatta ayaa Raila Odinga  oo ah Hogaamiyaha mucaaradka ee dalka Kenya waxaa uu ka soo horjeestay natiijadaasi isagoo ku tilmaamay in mid aan la aqbali karin.

Dadka saadaaliya siyaasadda dalka Kenya ayaa sheegaya in aanu muuqan wax isdaba marin ah oo ku aadan qaabka ay u dhacday doorashada, taasi oo Mr Raila Odinga uu sheegayo in uu jiro ku shubasho.

Guddiga doorashada waxaa uu  sheegay in la tiriyay saddex meelood labo meel goobihii ay dadka ka dhiibteen codadka, balse aysan iminka ku dhawaaqi doonin natiijada saxda ah.

Sida ay muujinayaan tirooyinka ka soo baxaya xarunta dhexe ee natiijada guddiga doorashooyinka, illaa toban milyan iyo bar cod ayaa la tiriyey, waxayna labada musharax ee ugu horeeya kala heleen, Uhuru oo heysta 54.6% boqolkiiba halka Odinga uu heysto 44.5%. Guddiga doorashada ayaa ku booriyay shacabka inay ka dhowr sugaan natiijada kama dambeysta, waxaana weli guud ahaan dalka Kenya ka socda tirinta codadka doorashada.

Doorashadan ayaa waxaa ku tartamaya ilaa iyo sideed musharax, waxaase ugu cad cad Madaxweynaha xilkiisa sii dhamaanaya ee Uhuru Kenyatta iyo Hogaamiyaha mucaaradka ee Kenya Raila Oding

Diblomaasiyiin iyo kormeerayaal caalami ah ayaa ku sugan dalka Kenya, aygoo u kuurgalaya habka doorashadaasi u socoto si aanay u dhici wax is daba marin.

Afhayeen u hadlay dowlada Kenya ayaa amaanay saraakiisha guddiga doorashada iyo xuduudadaha(IEBC),oo uu sheegay iney si wanaagsan u qabteen shaqdooda.

Mar uu ka hadlayay dib u dhaca meelaha qaar ee ay sababeen xaaladaha cimilada, waxa uu sheegay inay dowlada diyaar u tahay in ay gacan siiso guddiga doorashada.

Uhuru Kenyatta Madaxweynaha dalka Kenya ayaa ku baaqay midnimo, isaga oo sheegay in uu aqbali doono natiijada, kuwa ay is hayaanna wuxuu ugu baaqay in ay sidaas oo kale sameeyaan. wuxuu sheegay in Kenyanku ay horay u socdaan iyaga oo hal dal ah.

Madaxweynaha Maamulka Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa maanta  kulan Qado sharaf ah u sameeyey ganacsato Soomaaliyeed oo ka kala yimid 12 degmo oo ka tirsan Gobolada dhexe ee Soomaaliya.

Munaasibadda qado sharafta ah oo ka dhacday xarunta dhaqanka iyo dalxiiska ee Hiddo Raac Garoowe ayaa waxaa Madaxweynaha ku wehelinaayey masuuliyiin ka tirsan goloyaasha Maamulka Puntland iyo Saraakiil ka tirsan Madaxtooyada Puntland.

Ganacsatadan Soomaaliyeed ee ka kala timid 12 ka degmo ee ka tirsan Golbolada dhexe ee Soomaaliya iyo Guddi Wasiiro ah oo Madaxweynaha Puntland u xilsaaray wadda hadalada Puntland iyo ganacsatadaasi ayaa maanta wada hadal  ka dib soo saaray qodobo is afgarad heshiis ah,  kuwaasi oo salka ku haya taabagelinta Shillin Soomaaliga iyo guud ahaan horumarinta ganacsiga ee u dhexeeya Puntland iyo Goboladda dhexe ee Soomaaliya, qodobadda heshiiska ayaa ka kooban sideed qodob oo kala ah sidan.

1. In lacagta shillin Soomaaliga ah dhammaateed sidii hore u shaqayso,marka laga reebo lacagta been abuurka ah iyo midda aan lahayn tayyadii lacageed ee loo baahnaa.
2. si loola socdo dhaqdhaqaaqa lacagaha, wixii ka badan 50,000,000 Sh. So,  (konton milyan), waxaa la marinayaa Bangiga Dawladda Puntland.
3. Waxaa lagu heshiiyey in sarifka lacagta lagu ilaaliyo halkii doolarba sideed iyo labaatan kun ( 28, 000 Sh. So).
4. Gaariga lagu haystey Gaalkacayo waxaa lagu sii daynayaa shuruud la’aan kharashka hawsha gaari gaas ku baxayna sidii ay hore uga heshiiyeen waxaa bixinaya Dawladda Puntland iyo Galmudug.
5. Puntland waxay gaadiidka badeecadaha u wada Gobolada dhexe ee Soomaaliya ( transit goods) ka cafisay lacagta dejinta ee lagu qaadi jirey kastamka Gaalkacayo.
6. Waxay Maamulka Puntland u fududaynaysaa gaadiidka badeecadaha u wada Gobolada dhexe ee Soomaaliya safarka, waxaa reeban in gaadiidka raran lagu xayiro Kastamada Puntland, waana in saraakiisha Kastamada Puntland si hufan u gutaan waajibaad kooda, wakhtiga shaqada loogu talagalayna ay socoto.
7. Waxaa la isla gartay in si wadajir ah looga wada shaqeeyo sidii dib loogu furilahaa waddada laamiga ah ee isku xirta dalka ee ka xiran dhinaca koonfureed ee Gaalkacayo.
8. Dhammaan qodobada kor ku xusan waxaa lagu samaynkaraa dib u eegis markii loo baahdo.

Madaxweynaha Maamulka  Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas oo ka hadlay is afgaradkani heshiis ayaa sheegay in uu tageerayo, isla maraana ayidayo is afgaradkaasi, waxaana uu Madaxweynuhu si gaara u bogaadiyey qodobada heshiis ee ku saabsan lacagta shili Soomaalig, taasi oo madaxweynuhu ku timaamayu in tacagtani tahay midda keliya ee dalkeenu leeyahay.

Sidoo kale Madaxweynaha Puntland ayaa cadeeyey in Puntland diyaar u tahay  horumarinta iyo wax wada qabsiga ganacsiga ka dhexeeya Puntland iyo gobolada dhexe ee Soomaaliya, isla markaana ay Maamulka Puntland ka go’an tahay wax ka qabashada caqabad walba oo lid ku ah ganacsiga Puntland iyo Gobolada Dhexe.

Ugu Danbayntii, Madaxweynaha Cabdiweli Maxamed Cali Gaas Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa faray, amrayna dhammaan shacabka iyo shaqaalaha Puntland in siday tahay loo qaato loona dhaqan geliyo qodobada laysla qaatay laykuna af-gartay.

Wasaaradda Haweenka iyo Xuquuqda Aadanaha ee Xukuumadda Soomaaliya ayaa maanta tababbar u  soo xirtay qaar ka mid ah shaqaalaah Wasaaradda iyo xubno kale oo ka kala socday Wasaaradaha dowladda.

Tababbarkan ayaa ujeedkiisu ahaa awoodsiinta habka diyaarinta heshiiska caalamiga ah ee xuquuqda carruurta, iyadoo ay bixinayeen dad aqoon u leh howshaasi, waxaana munaasabaddii xiritaanka ka qeyb galay mas’uuliyiin kala duwan iyo marti sharaf lagu casuumay.

Qaar ka mid ah ka qeyb galayaasha tababbarka ayaa ku booriyay Wasaaradda inay dhimeystirto heshiiskasi,  kuwaasi oo xusay in axdigan uu yahay mid caalami ah, isla markaana ay Wasaaradda looga baahanyahay inay dhaqan geliso, maadaama uu xoogga saarayo dhowridda xaquuqda carruurta.

Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Haweenka Deeq Suleymaan Yuusuf ayaa sheegay in ka qeyb galayaasha looga baahanyahay sidii ay u diyaarin lahaayeen waajibaadka ka saaran Axdiga xaquuqda carruurta.

“Ujeedka siminaarka waxa uu ahaa sidii loo badbaadin lahaa, loona heli lahaa xaquuqda carruurta, waxaan rabnaa inaan isla eegno saameynta ay nagu yeelan doonto heshiiskasi ay Soomaaliya saxiixday” ayuu yiri Agaasimaha Guud.

Wasaaradda haweenka iyo horumarinta xuquuqda aadanaha ee Xukuumadda Soomaaliya ayaa wadda dadaallo lagu horumarinayo dhameystirka heshiisyada horyaala.

Wasiirka Wasaaradda Cadaaladda Xukuumadda Soomaaliya iyo Taliyaha Ciidanka Asluubta Soomaaliyeed ayaa waxay kormeer ku tageen Xarunta Ciidanka Asluubta ee km7 halkaas oo uu ka socdo dhismo dib u dhis loogu sameynayo Xarunta Taliska ee Ciidanka Asluubta, iyadoo sidoo kalena uu ka socdo dhismaha Xabsi weyn kaas oo ka agdhow Xarunta.

Taliyaha Ciidanka asluubta Sareeyo Gaas Xuseen Xasan Cismaan ayaa sheegay in Bisha soo socota  ay soo gabo gabeynayaan dhismaha Xarunta Ciidanka Asluubta taas oo dhawaanahaanba dayactir uu ka socday.

Wasiirka Wasaaradda Cadaaladda ee XFS Abuukaate Xasan Xuseen Xaaji ayaa isna dhankiisa sheegay in wax lagu farxo ay tahay in inta badan xarumihii ay lahaayeen Ciidanka Asluubta ay yihiin kuwo dib u bilaabaya Shaqooyinkii ay xili hore qaban jireen.

Xarunta Taliska Asluubta ee Muqdisho waxaa hadda ka socdo dib u dayactir waxaana sidoo kale jira in dhawaanahanba ay wadeen Saraakiisha Asluubta sidii dib loogu howl galin lahaa Xarumihii waaweynaa ee Taliska Asluubta.

Dabkan xooganaa oo xalay saqdii dhexe ka kacay suuq weyn ee Bakaaraha ee magaalada Muqdisho, gaar ahaan qeybta lagu iibiyo Kabaha oo ku dhagan  ayaa geystay khasaare hantiyadeed.

Intii dabka uu socday waxaa ku gubtay goobo badan oo ganacsi ayadoo weli aan la xaqiijinin sababta dhabta ah ee dhalisay debkaasi,ganacsatadii goobohoodi debka uu ka kacay ayaa la soo gudboonaatay walwal iyo murugo ku aadan qasaaraha ka soo gaaray halkaasi.

Goor dambe saqdii dhex ayaa lagu guuleystay in debkaasi la damiyo kadib markii Gaadiidka Dab damiska iyo dadaweyne aad u farabadan kuwaasi oo iska kaashaday sidii debkaasi loo demin lahaa.

Majiraan qasaare nafeed oo laga soo sheegayo in uu dhaliyay debkaasi, marka laga soot ago qasaare maaliyadeed oo xoogan, sida ay sheegayaan ganacsatada suuqaasi.

Gubashada Suuq Bakaaraha ee magaalada Muqdisho ayaa noqotay mid aad u soo laalaabatay ayadoo,taasi oo ilaa iyo hadda dhalisay in dadku ay ku jahwareeraan sababaha keena debkan oo soo noqnoqda

Guddiga madax banaan ee doorashooyinka Qaranka Soomaaliyeed ayaa  ka war bixiyay waxyaabaha ay maanta la hor tagaayaan Golaha Shacabka ee Baarlamanka Soomaaliya oo kulankoodi Caadiga ahaa maanta yeelanaaya.

Xaliimo Ismaaciil Ibraahim “Xaliimo Yarey” oo ah Guddoomiyaha Guddiga doorashooyinka oo hadashay Radio Muqdisho Codka Jahmuuriyada Sooaamliya ayaa sheegtay in ay Maanta Baarlamaanka Soomaaliya ay hor gayn doonaan waxyaabihii usoo qabsoomay Guddiga madax banaan ee doorashooyinka Qaranka Soomaaliyeed.

Xaliimo Ismaaciil ayaa yilmaantay in ay ku howlan yihiin Guddigu qabtaan shaqooyin dhowr ah sida furitaanka Xafiiska diwaan galinta Xisbiyada kuwaa soo qeyb wayn ka qaadan doona hanaanka siyaasadeed ee Dalka sida ay sheegtay Xaliimo Ismaaciil Ibraahim Guddoomiyaha Guddiga doorashooyinka Soomaaliya.