Dalka Kenay ayaa waxaa saacado ka hor ka bilowday cod bixinta doorashada  madaxtinimo ee ka dhacaysa dalkaasi ayadoo ilaa  labaatan milyan oo shacabka  Kenya ah ay isku diiwaangaliyay in ay codadkooda dhiibtaan.

Sideed musharax ayaa ku tartamaysa doorahsada madaxtinimo ee dalka Kenya, madaxweyen Uhuru kenyata iyo hogaamiyuaha mucaaradka Raila Odinga ayaa lagu soo waramaya in ay ugu cad cadyihiin loolankasi doorashada.

Guddiga doorashooyinka dalkaasi Kenya ayaa sheegey in qaab cadalad ah ay u dhicidoonto doorahsadaasi ayadoo madaxweyne Kenyata uu shacabka ugu baaqey in ay ilaaliyaan sharafta dalkooda ayna ka qeyb qaatan habsani u socodka doorahsada.

Dadka ayaa safuuf dhaadheere ku jira yadoo goobaha qaar ay mar horey bilaabatay oin dadku ay codadkoodi dhiibtaan.

Dadka Kenyanka ah ayaa waxa ay u codayn doonaan 6 jago laga soo billaabo madaxwaynaha ilaa golaha wakiilada degmooyinka.

Si uu musharaxa ugu guulaysto jagada madaxwaynaha wareega kowaad, waxaa looga baahan yahay boqolkiiba 50 lagu daray 1(50+1)oo ka mid ah codadka la dhiibtay.

Doorashadii aanu soo dhaafnay Mr Kenyatta ayaa ku guulaystay doorashada isaga oo helay 50.51 boqolkiiba halka Mr Odinga uu helay 43.7 boqolkiiba.

Haddii la waayo musharrax hela boqolkiiba 50 iyo hal cod , wareeg labaad ayaa la galayaa ,waxana ay tahay in doorashada wareega labaad la qabto mudo 30 maalmood gudahood ah.

Gudiga doorashada ayaa waxa ay sharciyan haystaan in muddo 7 maalmood gudahood ah ay ku dhawaaqaan natiijada madaxwaynanimada.

Asli Xasan Cabaadi waa haweeneydii ugu horeysay ee Soomaaliyeed oo duuliye diyaaradeed notoqa oo dhawaan dalka dib ugu soo laabatay ayaa bilowday sidii ay uga qeyb qaadn lahayd in bulshada Soomaaliyeed lagu wacyigelin ahmiyadda ay leedahay in laga qeyb qaato dib u soo celinta sharaftii dalka uu lahaa.

Waxay haatan ku sugantahay magaalada Kismaayo ee xarunta gobolka Jubada Hoose, mar ay ka hadlaysaykaalinta qurba joogta Soomaaliyeed ay ka qaadan karaan dib u dhiska dalkooda ayaa waxay ku boorisay in dalkooda hooyo ay maalgashadaan si dib uu ugu soo kabto dalka.

“Waxaan ugu baaqaya dadka Soomaaliyeed ee kunool qurbaha in dalkooda ay dib u dhistaan, dalku maalgashi ku sameysta, si loo soo celiyo sumcadii uu lahaa,dowr ayay ka qaadan karaan qurba joogat horumarka dalkooda”, Ayay tiri Asli.

Asli ayaa waxay kulamo la qaadatay madaxweynaha Jubbaland iyo mas’uuliyuiin kale ayadoo inta badan ka sheekeysay qibradeeda muwaadin nimo, waxayna bulshadu ay u sheegtey in looga baahanyahay in qofkasta uu u istaago sidii dalkiisa uu dib u dhiskiisa uga qeyb qaadan lahaa.

Tan iyo markii ay dib ugu soo laabatay dalkeedi hooyo Duuliye sare  Asli Xasan Cabaade waxaa ay ka qeyb qaadanaysay sidii loo caawin lahaa dadka danyerta ah gaar ahaan dadka baahiyaha gaarka ah qaba iyo kuwo aan awoodin in noloshooda ay deberaan, ayadoo deeqo lacageed gaarsiinaysay.

Wasaaradda Dastuurka ee Xukuumadda Soomaaliya ayaa soo dhaweysay guddiga la socodka iyo dib u eegista dastuurka labad Aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya.

Avv. Xuseen Cabdi Cilmi oo la hadlay Radio Muqdisho ayaa sheegay in guddiga labada Aqal ee baarlamaanka Soomaaliya u qaabilsan dib u eegista dastuurka ay soo dhaweynayaan, ayna diyaar u yihiin inay la shaqeeyaan.

“Waxan ku faraxsanahay Guddiga ay is doortaan oo ay shaqeeyaan, waxaan joognaa waqtigii shaqada rasmi ah bilaabi lahayn, bilooyinkii la soo dhaafay waxaan wadnay wadatashiyo aan la yeelanaynay Maamul goboleedyada, ururada bulshada rayidka, siyaasiyiinta, marka hadda wixii ka dambeeyay waxaan rabnaa in la gudo galo arrimaha Dastuurka, waxaana rajeyneynaa inaan wada shaqeyn la yeelano guddigan” ayuu yiri Wasiir ku-xigeenka Wasaaradda.

Waxaa gelinkii dambe ee maanta lagu dhaariyey Qasriga Madaxtooyada Garoowe 38 Wasiir, Wasiirru Dawlayaal iyo Wasiir Ku-xigeenno oo ka mid ah golihii Wasiirada Puntland ee uu magacaabay  Madaxweynaha Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas.

Munaasibadda Dhaarta ayaa waxaa goob joog ka ahaa Madaxweynaha Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas, Madaxweyne ku-xigeenka Puntland Eng. Cabdixakiin Xaaji Cabdullahi Cumar Camey, Guddoomiyaha Maxkamadda ee Puntland iyo saaraakiil ka tirsan kale.

Madaxweynaha Dawlad goboleedka Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa dhaarta kaddib la dardaarmay dhammaan Wasiirada Cusub, waxaana uu kula dardaarmay in ay garawsadaan in xilalka loo igmaday yiihin kuwo u jeedkoodu yahay inay ugu adeegaan shacabka, isla markaana ay ka dhabeeyaan hiigsiga iyo himilada Puntland geediga ku tahay inay gaarto, isla mar’ahaantaana ay ugu adeegaan Diintooda, Dalkooda iyo Dadkoodaba.

Sidoo kale Dr Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa ku booriyey Golaha Wasiirada Cusub ee la dhaariyey inay ka fogaadaan wax kasta oo shaqadooda xumaynaya, isla markaana ku dedaalaan sidii ay uga gun-gaari lahaayeen dardargelinta iyo dhamaystirka hawlaha shaqo ee horyaala, masuul kasta oo kamid ah Wasiiradaasi, waxaana uu xasuusiyey golaha in Puntland ku dhisan tahay u adeegidda shacabkeeda, sidaasi daraadeedna loo baahan yahay in fiira gaar ah loo yeesho rabitaan shacabka ee jecel horumarka iyo dawladdoodaba.

Ugu Danbayntii, Madaxweynaha Puntland ayaa golaha xasuusiyey in  Puntland maanta uu ka socdo horumar xilaadle, kaasi oo salka ku haya horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha, waxaana uu hoosta ka xariiqay in uu  ku hirgalay horumarkaasi  halku dhigii ‘’Puntland Ha Isku Tashato’’ taasi oo u jeedkeedu ahaa in shacabka iyo Maamulka Puntlandba iska kaashadaan wax kasta oo horumarin ah, caqabad ah, cadaw ah, xasiloonida iyo sugitaanka Amniga deegaannada Puntland.

Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta Dhaqanka iyo Dalxiiska ayaa maanta kulan la qaatay Guddiga Dadka baahiyaha gaarka ah qaba, waxaana kulanka looga hadlay sidii mudnaan gaar ah loo siin lahaa dadka qaba baahiyaha Gaarka ah, sidii looga faa’iidaysan lahaa habcurintooda iyo sidii Barnaamijyo gaar ah looga siin lahaa warbaahinta Dowladda.

Qaarka ka mid ah dadka Baahiyaha gaarka qaba oo kulanka ka hadlay ayaa sheegay inay u baahanyihiin in shaqo Abuur loo sameeyo, iyagoo xusay dadka Baahiyaha Gaarka qaba inay ku jiraan dad Aqoon leh oo qaban kara shaqo kasta.

Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta Dhaqanka iyo Dalxiiska Mudane Eng. C/rixmaan Cumar Cusmaan Yariisow ayaa xubnahaan ku ammaanay doorkooda ku aadan u ololaynta sidii loo hormarin lahaa loolana dabooli lahaa baahiyaha ay qabaan.

Mudane Eng. Yariisow ayaa sidoo kale sheegay in Warbaahinta Qaranka ay Fursad gaar ah siinayso dadkaan maadaama uu sheegay inay la midyihiin dadka kale ee Soomaaliyeed ayna xaq u leeyihiin inay helaan Fursadahooda.

In ka badan 45 arday  oo wax  ka barta  Kuliyadaha  Injineeriyada  iyo caafimaadka  ee Jaamacadda  SIU oo deeq wax barasho  ugu  amba baxay dalalka  Uganda  iyo Kenya ayaa guddoomiyaha  golaha Shacabka Federaalka Soomaaliya  Prof Maxamed Sheekh Cusman Jawaari ku sagootiyay  garoonka diyaaraha caalamiga ah Aadan Cadde ee magaalada  Muqdisho.

Ardaydan loo diray Jaamacadaha Nairobi iyo Makerere ee dalalka Kenya iyo Uganda ayaa qeyb ka ah heshiisyada caalamiga ah ee ay Jaamacaddu la gashay Jaamacadaha ku yaala dalalka bariga Afrika, waxaana sagootinta sidoo kale ka qeyb galay Xildhibaan Prof Cabdiraxmaan Ibbi, Maamulka Jaamacadda iyo waalidiinta ardayda la sagootinayay, kuwaasi oo sanad waxbarasho ku soo qaadan doono Jaamacadaha kala ah Makerere University iyo University of Nairobi.

Guddoomiyaha Jaamacadda  SIU Shaafici Diiriye Cabdi  ayaa tilmaamay in ay tahay dufcado dhowr ah oo ay maamulka Jaamacadda ku guuleysteen inay dalka dibadiisa u dirto arday wax ka baratay Jaamacadda, waxaana uu intaa ku daray inay ka go’antahay sare u qaadista tayaynta tacliinta sare ee dalka, isagoo kula dardaarmay ardayda, inay si wanaagsan uga soo faa`iideystaan mudada sanadka ay waxbarashada ku maqan yihiin.

Agaasimaha  Guud ee Wasaaradda Hidaha iyo Tacliinta saare  Ismaciil Yuusuf Cisman  ayaa ku booriyay ardayda  in ay ku dadaalaan  waxbarashada.

Xildhibaan Cabdirahman Aaden Ibraahim (Ibbi) ayaa ku amaanay dowrka wanaagsan ee Jaamacadda SIU ugu jirto tayeynta tacliinta sare ayna tahay tallaabo mudan in lagu dhiiri geliyo maamulka iyo ardayda Jaamacadda.

Gudoomiyaha Golaha Shacabka  Soomaaliya  Prof Maxamed Sheekh Cisman Jawaari  ayaa  kula  dardaarmay Ardayda  in ay dhowraan sharafta dalkooda ayna ku dadaalaan waxbarashadooda, isagoo ku booriyay inay ka faa’iideystaan barnaamijka isweydaarsiga Ardayda ee SIU la lee dahay Jaamacadaha ugu waaweyn Qaaradda Afrika.

Senator Cabdi Xasan Cawaale (Qeybdiid) ayaa maanta loo doortay in uu noqdo Guddoomiyaha Guddiga Dastuurka Labada Aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya.

Tartanka oo ay ku loola mayeen labada musharax ee xilkaasi u taagnaa, kuwaasi oo kala ah Cabdi Qeybdiid iyo C/raxmaan Faroole ayaa Cabdi Qeybdiid waxa uu heley codod dhan 6-halka Faroole uu isna helay 4 cod, waxaana sidaas Guddoomiye ku noqday Cabdi Xasan Cawaale Qeybdiid.

Guddiga Golaha Shacabka iyo Golaha Aqalka Sare ee Dastuurka ayaa ka kooban 10 xubnood oo min shan xubnood uga socda labada Aqal, waxaaana doorashadii ay maanta ku qabteen Muqdisho ku guuleystay Senator Cabdi Xasan Cawaale Qeybdiid oo noqday Guddoomiyaha Guddiga Dastuurka ee labada Aqal ee Golaha shacabka iyo Golaha Aqalka sare.