Kumanaan qof oo ka mid ah taageerayaasha mucaaradkaa Ivory Coast ayaa isugu soo baxay caasimadda Abidjan, waxayna ka soo hor jeedaan qorshaha madaxweyne Alassane Ouattara uu markii sadexaad ugu tartamayo xilka madaxtinimada dalkaasi ku yaalla galbeedka Afrika. Xiisadda ayaa kor u sii kacaysa ka hor doorashada sida wayn loogu loolami doono.

Sadex todobaad ka hor xilliga codbixinta oo ah 31 bishan October, ayaa ku dhowaad 20,000 oo ruux waxaa ay isugu soo baxeen garoonka cayaaraha magaalada ganacsiga galabnimadii sabtida, ayagoo sitay boorar ay ku qoran yihiin hal ku dhegyo ay ka mid yihiin “dadku ma rabaan in xilli sadexaad oo sharci daro ah”

Ouattara, 78 sano jir ah, ayaa bishii August ku dhawaaqay in uu ka qaybgali doono doorashada ka dib markii ninka xisbiga talada haya ee RDHP u soo sharaxeen doorashada uu geeriyooday.

Go’aanka madaxwaynaha ayaa waxaa ka carooday mucaaradka, oo sheegaya in Ouattara uu ku xadgudbay dastuurka.

Ouattara ayaa xilka haya muddo 10 sano ah, dastuurka dalkaas ayaa qaba in madaxweynaha loo ogol yahay in labo xilli uu u tartami karo kursiga ugu sareeya dalka, hase yeeshee 2016 ayaa dastuurka wax ka bedel lagu sameeyay.

Golaha dastuurka dalka Ivory Coast ayaa sadex musharax oo keli ah u ogolaaday in ay ka qaybgalaan doorashada, waxaana kamid ah madaxweyne hore Henri Konan Bedie iyadoo dadka loo diiday doorashada uu ka mid yahay madaxweynihii hore Laurent Gbagbo.

In ka badan 3,000 oo ruux ayaa ku dhimatay rabshado ka dhashay doorashadii lagu murmay ee Ivory Coast 2010 ill 2011.

Mucaaradka ayaa shacabka ugu baaqay in ay sameeyaan kacdoon ka dhan ah xukuumadda, sidoo kale waxaa ay qaadaceen ka qeybgalka doorashada.

“Talada aan madaxweyne  Ouattara siinayo waa in dadka reer Ivory Coast ka wadahadlaan arrintan. Waxaan rabnaa nabad. Dagaal ma doonayno ,” sidaa waxaa yiri Eve Botti, oo kamid ah taageeriyaasha xisbiga  mucaaradka ah ee FPI, oo Reuters la hadlay.

Horaantii todobaadkan, wakiilo ka kala socda; urur goboleedka galbeedka Afrika ECOWAS, Midowga Afrika  iyo QM ayaa tagay Abidjan ayagoo la kulmay saraakiisha mucaaradka iyo ururada bulshada rayidka ah.

Ururka  ICG ee xasaradaha adduunka ayaa ku baaqay in doorashada dib loo dhigo,isla markaana la saxo qaladaadka jira.

Heshiiskani ay sida wadajirka ahi ay u gaareen labada dal ee Armenia iyo Azerbijan ayaa waxaa uu imaanaya, ka dabib markii wada hadallo muddo 10 saacadood socoday ay wada  yeesheen labadaasi dal iyo Russia oo waday dadaalada debloomaasi,waxayna ka dhaceen wada hadalada xabbad joojinta magalada Moscow ee caasimadda Russia sidaasina waxaa sheegay Sargey Levarov oo ah Wasiirka Arrimaha debadda ee dalka Russia.

Deblomaasi sare ee ka tirsan dowladda Russia ayaa isna waxaa uu sheegay in hayadda caalamiga ahi ee Laan Qeyrta Cas ay ka qayb qaadatay dhexdhexaadinta labada dhinac ee xabbad joojinta ku heshiiyay.

Mudadii labada todobaad ahayd ee colaadda ka socotay halka la isku fara saaray oo ah xadka u dhaxeeya labada dal ee Nagorono Karabakh ayaa waxaa ku geeriyooday dad tiradooda ay gaareeyso ilaa saddex boqol oo qof,dagaalkaasi ayaa sida dhabta ahi waxaa uuu bilowday 27kii bishii ina soo dhaaftay ee Sep,waxaana uu ahaa dagaal xoog badan oo qatartiisu ay badneeyd ,tan iyo 2016kii oo sido kale ka dhacay geyigaasi  dagaal kulul.

wada hadaladaasi debloomaasi ee lagu dhex dhexadinaya labada dal ee Armenia iyo Azerbijan ayaa waxaa kale oo dedaaladaasi dhexdhexaadinta  ka qayb qaatay Ururka Iskaashiga ee Midowga Yurub,labada Wasiir ee arrimo dibadeed oo iyaguna ka qayb galay kulanka dhex dhexaadinta ayaan la hadlin warfidiyeennada ka gadaal markii uu dhamaaday heshiiska.

Allaha ha naxariistee waxaa magaalada jig-jiga ee dowlad deegaanka Soomaalida itoobiya goor dhaweyd  ku geeriyooday  Ra’iisu lwasaarihii hore ee dowladdii ku meel gaarka Cali Maxamed Khaliif Galayr.

Allaha u naxariistee geerida Ra’iisul wasaarihii hore ee Soomaaliya Cali Khaliif Galeyr waxaa warbaahinta qaranka u xaqiijiyay sii hayaha wasiirka warfaafinta dowladda Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdi Xayir Maareeye.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda federaalka Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi farmaajo, Ra’iisul wasaaraha dalka iyo madaxda dalka ayaa ka tacsiyeeyay geerida Ra’iisul wasaarihi hore Cali Khaliif Galeyr.

Ururka Caafimaadka Adduunka (WHO)ayaa sheegay in guud ahaan uu hoos u dhac ku yimid sanadkan  tirada kiisaska daacuunka ee cusub ee Soomaaliya marka loo eego tiradii bilowgii cudurka ee dillaacay bishii Diseembar 2017-kii.

Hay’adda caafimaadka ee Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in hoos u dhaca kiisaska cudurka ay sababeen wanaajinta iyo  hirgelinta waxqabadka ka hortagga oo ay ku jiraan ololaha tallaalka cudurka daacuunka iyo xoojinta howlaha biyaha, fayadhowrka iyo nadaafadda goobaha.

WHO ayaa xaqiijisay inay sii wadi doonto hirgalinta waxqabadka  yareyn kara faafitaanka cudurka,iyadoo kaashaneysa hogaaminta iyo taageerada maamulada caafimaadka.

WHO ayaa xustay in tirada guud ee looga shakisan yahay kiisaska daacuunka tan iyo bilowgii sanadkaan inay gaarayaan 5,872,halka tirade dhimashada ay dhan tahay 30,waxaana  daadadka hadda socda iyo daacuunka dillaacay ay yimaadeen xilli kiisaska COVID-19 ay ku sii kordhayaan dhammaan gobollada Soomaaliya.

Daacuunku waa cudur caloosha ku dhaca, badanaa wuxuu ku faafaa biyaha iyo cuntada wasakhaysan, wuxuuna sababi karaa shuban daran oo horseedi kara fuuqbax iyo dhimasho degdeg ah.