Kulankan Wadatashiga ah ee lagu xaqiijinayay istaraatiijiyada Qaran ee xalka waara ayaa maanta lagu soo gabogabeeyay Magaalada Muqdisho kaasoo socoday labadii maalmood ee ugu dambeysay waxaana ka qeyb galay xubno ka socday Dowlada Federalka Soomaaliya Maamul Goboleedyada iyo Gobolka Banaadir.

Istaraatiijiyadan ayaa waxaa ay qeexaysaa sidii looga gaari lahaa Dadka Barakacayaasha, Qaxootiga iyo Tahriibayaasha oo ay isku raaceen ka qeyb galayaasha Kulankan taasoo maanta la meel mariyay islamarkaana dhawaan la hor geeyn doono Golaha Wasiirada JFS.

Agaasinka Xalka Waare ee Wasaarada Qorsheynta, Maalgashiga iyo Hormarinta Dhaqaalaha Dawlada Federalka Soomaaliya Marwo Sahro Cabdi ayaa qeexday labada maalmood waxyaabihii looga wada hadlay Kulankan.

“Labada maalmood waxaa halkan lagu gorfeynaayay arrimo xalka waara qusedeya waxaana l xaqiijiyay Istaraatiijiyada Qaran taasoo loo gudbin doono Golaha Wasiirada markii laga ansixiya Golaha Wasiiradana waxaa ay noqon doontaa Qorsha qaran ee Dalka”

Agaasime Sahro ayaa intaasi ku dartay in istaraatiijiyadan ay noqon doonto mid wax badan ka tarta dalka taasoo looga sal gaari doono xal waara in loo helo arrimaha Barakaca.

Qaar ka mid ah Xubnihii ka socday Maamul goboleedyada oo warbaahinta Qaranka la hadlay ayaa sheegay in ay jiraan koror badan waxii ka dambeeyay sanadii 2016-ka kuwaasi oo badan kooda ka imaanayay gobolada Shabeelooyinka, Bay iyo Bakool balse hada Istaatiijiyadan ay ahmiyad weyn u leedahay in wax badan laga  badali karto.

Wasiirka Wasaarada Qorsheynta Maalgashiga iyo Hormarinta Dhaqaalaha JFS Mudane Jamaal Maxamed Xasan oo shirkan Soo gabo gabeeyay ayaa sheegay in istaraatiijiyadan ay wax weyn ka badali doonto geedi socodka Qorshada qaranka islamarkaana Hay’addaha ku shaqada leh arrintan ay ka saacididoonto Shaqooyinkooda.

Wasiira Jamaal ayaa dhamaan ka soo qeyb galayaasha iyo Shaqaalaha Wasaarada uga mahadceliyay isagoo tilmaamay sida wacan ay uga wada shaqeeyeen Qorista iyo ka doodista Boogan Istaraatiiyada Qorshaha Qaran ee Barakacayaasha.

“Wadankeena waxaa uu ka baxayaa waxyaalihii noloo qor qori jiray sida Istaraatiiyada iyo sharuucda sidan oo kale ayaa loo fadhiisan jiray waxbaa la qori jiray markii la qoro ka dib waa nalaga saxiixan jiray waana la qaadan jiray, Baahidaas ayaa keentay marka in 14 Hay’addood oo dowlada ka socday in ay isku yimaadaan oo mid kasta gaarkiisa fikir u keeno hadan ay ka soo baxdo buugan istaraatiiyada qaranka ayuu yiri Wasiirka.

Si kastaba Dadaaladan ay wado Wasaarada Qorsheyta  ee Dowlada Federalka soomaaliya ayaa looga gonleeyahay in xal waara gala gaaro Arrimaha Barakacayaasha oo ah Dadka ugu nugul ee dhibaatooyinka ugu badan haysto taasoo Dalka u horseedeeyso Hormar dhinac walba leh.

Xafiiska Warfaafinta & Xariirka Dadweynaha Wasaaradda Qorsheynta, Maal-gashiga iyo Horumarimta Dhaqaalaha XFS.

Dowladda Soomaaliya waxa ay ku bogaadineysaa Shacabka degaanka Bacaadweyne ee gobolka Mudug dagaalkii geesinimada lahaa ee ay kaga hortageen cadowga ummadda Soomaaliyeed ee Alshabaab iyo sidii ay isu barbar taageen Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed intii lagu guda jiray howl-galkii ay uga hortageen weerar ay kooxda
argagixisada Al-Shabaab ku soo qaadday degaankaas shalay Isniintii 30-kii November, 2020.

Guuldarradii shalay lagu gaarsiiyay Al-Shabaab weerarkii ay ku soo qaadeen
Bacaadweyne waxa ay tusaale cad u tahay in haddii shacabku ciidanka garab istaagaan
si fudud lagu joojin karo weerarrada iyo dhagarta cadawgu usoo maleego Ummadda
Soomaaliyeed.

Wasiirka Warfaafinta Somaliya mudane Cismaan Dubbe ayaa yiri “Taliska
Ciidanka Xoogga Dalku waxa uu xaqiijiyay in laga dilay Al-Shabaab 51 qof oo ka
tirsan maleeshiyadooda, lagana qabtay lix (6) qof oo dhaawac ah oo uu ku jiro
horjoogihii weerarka hogaaminayay. Waxaa sidoo kale ku dhintay 15 qof oo isugu jira
Askar iyo Shacab”.

Sidoo kale Wasiirka oo ku hadlaya magaca Dowladda Soomaaliya waxa uu tacsi u diray
ehelada dadkii ku dhintay weerarkaasi ee isugu jira shacab iyo askar, isaga oo Alle
caafimaad deg-deg ah u weydiiyay muwaadiniinta dhaawacyadu ku soo gaareen dagaalkaas.

Dowladda Soomaaliya waxa ay caddaaladda horgeyneysaa horjoogayaasha iyo
maleeshiyaadkii lagu qabtay dagaalkaasi si waafaqsan shuruucda dalka, waxaana ka
go’an Xukuumadda Federaalka ah boqolka maalmood ee ugu horreysa in guulo la
taaban karo ay ka keento dagaalka ka dhanka ah argagixisada.

Halkan Hoose ka Akhriso.

Warsaxaafadeedka-Degaanka-Bacaadweyn

Wasiirka Haweenka iyo Horumarinta Xuquuqda Aadanaha, Soomaliya, Marwo Xaniifa Maxamed Ibraahim (Xaabsade) oo socdaal shaqo ku joogta magaalada Garoowe kana qeybgashay Madasha 16 aad PDRC Talk oo diiradda lagu saaray Gobaad falka ka dhanka ah dumar, sida dilka iyo Kufsiga, ayaa sheegtay in ay dhibaato aad u baaxad weyn la kulmaan haweenka isla markaana loo baahan yahay in loo wada istaago.

Xaniifa Maxamed Ibraahim, oo ah wasiirka Haweeenka Soomaaliya ayaa ka qayb galayaasha la wadaagtay falalkii u dambeeyay ee haweenku la kulmeen, iyadoo tilmaamtay inay soo bateen dhacdooyin kufsi oo la yaab iyo argagax leh ee dalka ka dhaca.

Dhanka kala, wasiir Xaniifa ayaa ugu baaqday Culimadda Soomaaliyeed inay Sameeyaan wacyi galino diini ah oo arintaasi lagaga hortagayo, si gaar ayayna Dhallinyarada Soomaaliyeed ugala hadashay arrimahan.

Wasaarada Haweenka Soomaaliya iyo ku maamulada dalka ayaa wada dadaalo iyo wacyi galino lagaga hortagayo tacadiyada ka dhanka Haweenka gaar ahaan kufsiga iyo dilka wadajira.

Kulankan waxaa ka qeybgalay, mas’uuliyiin kala duwan, khubaro iyo  qeybaha bulshada.

Midnimo caalami ah iyo mas’uuliyad wadaag ah waa hal ku dhega Munaasabadan oo ay si wadajira usoo qaban qaabiyeyn Wasaaradda Caafimaadka iyo guddiga ka hortagga Aydhiska taas oo diirada lagu saaray La dagaalanka iyo ka hotagga cudurka AIDSka, iyo garab istaaga Dadka la nool cudurka xilli Maanta aduunyada looga dabaal dagayo maalinta caalamiga ah ee Aydhiska adduunka.

Munaasabadda oo ay ka qeyb galeyn Masuuliyiin ka tirsan dowladda, dhaqaatiir iyo qeybaha kala duwan ee bulshada ayaa waxaa ugu horeyn ka hadlay Gudoomiyaha guddiga ka hortaga cudurka Aidska ee koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya Axmed Maxamed Jimcaale kaas oo xusay in ay takoor badan la kulmaan Dadka la nool cudurka.

Maxamed Saciid oo kamida Dalada Dadka la nool cudurka HIV Aids iyo Sacdiyo Cabdisamad Cabdulahi oo ah Madaxa HIV Aids ee Wasaaradda Caafimaadka Soomaaliya ayaa dadka qaba cudurka kula taliyay Inay yimaadaan goobaha caafimaad si xaalkooda loola tacaalo.

Prof. Cismaan Maxamuud Dufle oo ka mid ah Xildhibaanda Aqalka Sare ayaa Sheegay In loo baahanyahay in la kordhiyo wacyigelinta ka hortagga HIV AIDS.

Wasiirkii ku xigeenka Wasaaradda caafimaadka Soomaaliya Axmed Xuseen Macalin oo munaasabadda soo xiray Ayaa sheegay inay ku dadaali doonan sidii ay u garab istaagi lahaayeyn dadka qaba cudurka HIV Aids.

Sida ka muuqatay shax ay soo bandhigtay wasaarada caafimaadka Soomaaliya waxaa hoos u dhacay dadka Soomaaliyeed ee qaba cudurka HIV Aids, maadama sanadkii 2019 tiradoodu ay aheyd 10674 halka sanadkan 2020 ay tiradoodu tahay 10409.

Iyadoo Maalmihii U Danbeeyayba Ay Jirtay Dhibaatooyin Dhanka Nolashaha Oo Soo Food Saartay Guud Ahaan Bulshada Danyartaa Ee Ku Nool Magaalada Galkacyo Iyo Deegaano Kale Oo Ka Tirsan Goballada Dhaxe Ee Dalkeena Soomaaliya Taas Oo Ka Dhalatay Diidmada Ku Ganacsiga Shilinkii Soomaaliga Ayaa Waxaa Maanta Daanta Waqooyi Ee Magaalada Galkacyo Ka Dhacay Isu Soo Baxa Looga Cabanayo Diidmada Qaadashada Iyo Ku Ganacsiga Lacagtii Dalka

Qaar Ka Mida Isu Soo Baxayaashii Oo La Hadlay Warfidiyeenada Ayaa Ka Hadlay Dhibaatada Ay Ku Keentay Xayiraada Wax Ku Iibsigii Lacagta Soomaaliyeed Kuwaas Oo Sidoo Kale Dalbaday In Dowlad Gobaleedyada Puntland Iyo Galmudug Ee Ka Wada Arimiya Gobalka Mudug Ay Wax Ka Qabtaan Dhibaatada Shacabka Soomaliyeed Ee Danyartaa.

Waxaa maanta aduunka laga xusayaa maalinka caalamiga ah ee  xanuunka H IV AIDS taas oo Qaramada Midoobe ay qabato sanad kasta 1 Bisha December.

Ujeedka xuska maalinkan ayaa ah in dadka lagu baraarujiyo halista Cudurka, in laga hortagao faafintiisa iyo in la xusuusto dadka uu ku dhacay  ee u dhintay.

Sanadkan waxaa adduunka ka mashquuliyay xaaladda AIDS ka sida Qaramada Midoobay  ay sheegtay, feyraska Covid-19 oo dunida ku noqday mashaqo faaftay.

12 malyuun oo qof kuwaas oo la nool HIV ayaa heysan daawo iyo daryeel caafimaad,guud ahaan aduunka sida ay sheegtay Qaramada Midoobe.

Soomaaliya waxaa xafiiska WHO uu sheegay in ay ku yaalaan 16 xarumood oo daawooyin iyo talooyin dhanka caafimaadka iyo mid maskaxiyan ah ay ka helaan dadka xanuunka qaba.

Xafiiska UNICEF ee Soomaaliya wuxuu sheegay in dadka la nool xanuunka aanay ku filneyn kaniiniga iyo talooyinka balse ay u baahanyihiin taageerida bulshada oo aan la faquuqin lagana qeyb galiyo shaqooyinka.

Madaxweynaha Dowladda Goboleedka Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni, ayaa maanta qasriga Madaxtooyada ee Garoowe ku qaabilay Wasiirka Wasaaradda Haweenka iyo Horumarinta xuquuqda Aadanaha ee Dowladda Federaalka Marwo Xaniifa Maxamed Ibraahim Xaabsade iyo wafdi ay hoggaaminayso.

Madaxweynaha iyo Wafdiga ka socda DFS ayaa ka wada hadlay marxaladda doorashada gaar ahaan doorka haweenka, iyo Haweenku sidii ay kooto ku filan uga heli lahaayeen Kuraasta labada Aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya.

Kulanka waxaa ka qeybgalay Wasiirka Wasaaradda Haweenka iyo Horumarinta Qoyska ee Dowladda Puntland Marwo Aamina Cismaan Xaaji, Wasiir Ku-xigeenka Wasaaradda Haweenka iyo Horumarinta Qoyska Dowladda Puntland Marwo Sahro-kiin Cabdi Xirsi, Agaasimaha guud ee Wasaaradda Haweenka ee DFS Mudane Deeq Suleymaan iyo AF-hayeenka Madaxtooyada Dowladda Puntland Mudane Jaamac Dabaraani.

Waaxda nadaafadda iyo bilic soo celinta maamulka gobolka banaadir oo kaashaneysa waaxda gaadiidka ayaa howlo nadaafadeed ka sameeyay 4 Degmo oo ka tirsan degmooyinka Gobolka Banaadir kuwaasi oo kala ah Xamar Weyne, Xamar Ja jab, Shangaani ,iyo degmada Cabdicasiis ee Gobolka Banaadir

Ololahan nadaafadda ayaa waxaa horkacayay agaasimaha guud ee waaxda bilic soo celinta nadaafadda maamulka Gobolka Banaadir iyo agaasimaha nadaafadda Gobolka Banaadir

Agaasimaha guud ee waaxda bilic soo celinta nadaafadda maamulka Gobolka Banaadir iyo agaasimaha waaxda nadaafadda Gobolka Banaadir ayaa ka hadlay howlaha nadaafadda ay ka bilaabeen dagmooyinka Gobolka Banaadir

Maamulka Gobolka Banaadir ayaa mudooyinkan waday dadaalo uu wax ugu qabanayo nadaafad xumida ka jirta qaar ka mid ah waddooyinka magaalada muqdisho.

Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Shaqada iyo Arrimaha Bulshada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Cabdullaahi Maxamed Cali ayaa maanta daahfuray kulan wadatashi oo ku saabsan shaqo abuur loogu talagalay barakacayaasha Dalka ku soo laabtay iyo kuwa gudaha ku barakacay.

Kulankan ayaa kulmiyay dhammaan agaasimayaasha guud ee shaqada Dowladaha xubnaha ka ah Dowlada Federaalka, wakiilo ka socda Wasaaradaha ay khuseyso, hogaamiyayaasha dhalinyarada, haweenka, bulshada rayidka ah iyo ururada ardayda iyadoo ujeedadu tahay in laga wada hadlo sida ugu wanaagsan ee shaqo loogu abuuri karo bulshada barakacayaasha ah.

Barnaamijka oo ay taageerayso hay’adda UNHCR ayaa looga golleeyahay in lagu abuuro 250,000 oo shaqo 5 sano gudahood. Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Shaqada iyo Arrimaha Bulshada, oo ka hadlay munaasabadda ayaa carabka ku adkeeyay muhiimadda ay leedahay in Dowlad-gobolleedyada ay si dhow ula shaqeyso wasaaradda si loo hubiyo in barakacayaasha iyo kuwa soo laabanaya ay helaan fursado shaqo si loo abuuro horumar waara. ayuu yiri Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Shaqada iyo Arrimaha Bulshada, Mudane Cabdullaahi Maxamed Cali.