Wariye C/kariin Axmed Bulxan oo Radio Muqdisho uga soo warama degmada Cabuudwaaq ayaa soo sheegaya in xaaladda deeganka Xeraale ay saaka deggantahay kaddib dagaal culus oo shalay ilaa xalay halkaasi ka dhacayay,  kaasoo u dhaxeeyay dadka deegaanka iyo maleeshiyaadka Ahlusunna.

Dagaalkan ayaa yimid kaddib markii ay guul darreysteen wadahadallo u dhaxeeyay labada dhinac, waxaana xusid mudan in dadkii ku noolaa deegaankaasi ay hore uga barakaceen, lamana oga qasaaraha ka dhashay dagaalkaasi, waxaase la rumeysanyahay in qasaaraha ugu badani uu soo kala gaaray maleeshiyaadka halkaasi ku dagaalamaya.

xigasho: radiomuqdisho

Wasiirka Warfaafinta, Dhaqanka & Dalxiiska Mudane Cabdiraxmaan Cumar Cismaan (Eng. Yarisow) ayaa ka qeybgalay casho sharaf loo sameeyey 27 dalxiisayaal Shiine ka yimid oo Muqdisho ku sugnaa maalmahan.

Wasiir Eng. Yarisow ayaa u mahadceliyey shaqsiyaadkii suurtageliyey in 27ka Shiinaha ah inay Muqdisho u soo dalxiistagaan oo welbia geeyey goobo fara badan sida Liido, Jaziira, Xamarweyne, Tiyaatarka iyo goobo kale. Wasiir Eng. Yarisow ayaa yiri “Waxaan u mahadcelinayaa shaqsiyaadkii suurtogeliyey dalxiisayaashan Shiinaha ah ee keenay Muqdisho, tanoo ah tallaabo ku dayasho mudan, noogana baahan inaan caalamka tusno in Soomaaliya ay tahay dal nabad ah oo dalxiisayaasha caalamka ay iman karaan.”

Wasiir Eng. Yarisow oo la hadlay dalxiisayaashan ayaa yiri “Soomaaliya waxey ahaan jirteen dal ay caalamku u soo dalxiistagaan, waxaana idinka rabnaa inaad noqotaan safiiro noo suurtogeliya in dalxiisayaal kale ku soo dhiiradaan oo yimaadaan dalka, bacdamaa ay Soomaalidu ku wanaagsantahay soo dhoweynta, abuurista ganacsiga iyo iyadoo cimilada iyo goobaha dalxiiskaba ay diyaar u yihiin soo dhoweyntiina.”

Wasiir Eng. Yarisow ayaa dalxiisayaasha u sheegay in Muqdisho ay ka furnaan jireen Makhaayado Shiinees leeyihiin oo caan ku ahaa raashinka Shiinaha, haddana ka codsaday dalxiisayaasha inay maalgashi ku sameeyaan Soomaaliya.

Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Arrimaha Dastuurka ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Abuukar Zubeyr ayaa maanta la kulmay Elizabeth Shackelford oo ah Sarkaalka Arrimaha Siyaasadda ee Safaaradda Mareykanka (U.S. Mission to Somalia).

Labada mas’uul waxa ay ka wada hadaleen horumarka baaxadda leh ee muddo aad u yar gudaheed laga gaaray arrimaha Dastuurka gaar ahaan dhanka latashiyada qeybaha kala duwan ee bulshada iyo ka qeybgelin loo dhanyahay ee ku aadan hanaanka dib u eegista Dastuurka.

Mudane Zubeeyr oo warbixin ka siiyay Elizabeth hawlaha ay Wasaaradda qabatay ayaa sheegay in Wasaaraddu ay diiradda saartay sidii loo heli lahaa fikradaha shacabka Soomaaliyeed ee ku aadan Geedi-socodka dib-u-eegista Dastuurka, islamarkaana Wasaaraddu ay sameeysay kulamo wadatashi ah oo qaarkood ku qaabsoomay caasimadaha Dawlad Goboleedyada.

Elizabeth waxey aad u bogaadisay dadaalka ay Wasaaradda wado taasoo aad u soo jiidatay dhammaan indhaha iyo niyadda shacabka Soomaaliyeed iyo beesha caala

mka, sidoo kale waxa ay sheegtay in shirka Golaha loo dhanyahay ee Qaramada Midoobay ee ka dhici doona dabayaaqada bisha September magaalada New York ee dalka Mareykanka qeyb ka mid ah looga hadli doono arrimaha siyaasadda Soomaaliya gaar ahaan Dastuurka.

Ugu dambayn, Agaasimaha Guud ayaa uga mahadceliyay Elizabeth iyo Safaaradda Mareeykanka ee Soomaaliya sida ay u daneeynayaan Geedi-socodka dib-u-eegista Dastuurka.

Gudoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Taabit Cabdi Maxamed,ayaa maanta sharaxaad ka bixiyay waxyaabihii u qabsoomay  Maamulka Gobalka iyo  qorshayaasha kutalagal ah ee la doonayo  in laga hirgaliyo Caasimadda Muqdisho.

Guddoomiyaha oo maanta ka qeybgalay kulanka golaha wasiirada  Xukuumada Soomaaliya oo uu shir gudoominaaye Ra’isul Wasaaraha Xukuumada  Mudane Xasan Cali Kheyre,ayaa xusay in  Maamulka Gobolka Benaadir uu u qabsoomay wax badan oo dhaxalgal ah.

Mudane Taabid,waxa uu qiray in la hirgaliyay  qorshayaal muuqda islamarkaana aan Caasimada horey looga qaban ,wuxuuna ka codsaday Dowlada Dhexe ee Soomaaliya in Maamulka Gobolka Banaadir loo kordhiyo dhaqaalaha soo gala  si  loo xaliyo howlaha Ballaraan ee maamulka hor yaalla.

Gudoomiyaha Gobolka Banaadir waa markii ugu horreysay ee uu Golaha Xukuumadda hor-dhigo Hiigsiga caasimadda iyo muujinta lakabyada  uu leeyahay isla xisaabtanka,isagooo soo bandhigay qorshe cusub oo lagu casriyeynayo Muqdisho.

Madaxweynaha jamhuuriyadda federaalka Soomaaliya mudane Maxamed C/laahi Farmaajo ayaa amrey howlgal gaar ah oo lagu diley todobo kamid ah maleeshiyaadka Al-shabaab oo ku sugnaa degmada Jilib ee gobolka Jubada dhexe.

Howlgalka oo dhacay xalay ayaa waxaa si wadajir ah u fuliyay ciidanka Kumandooska Soomaaliya oo kaashanaya kuwa saaxiibada caalamka.

”Ciidankeena amniga ayaa diley todobo kamid ah maleeshiyaadka argagaxisada Al-shabaab oo ay ku jiraan horjoogiyaal sare oo mas’uul ka ahaa qaraxyo badan oo ka dhacay magaalada Muqisho,” ayuu madaxweynaha ku yiri war qoraal ah.

Warkan, ayaa sidoo kale lagu sheegay in madaxweyah jamhuuriyadda Soomaaliya mudane Maxamed C/laahi Farmaajo ay ka go’an tahay  ciribtirka Al-shabab awooda ay u leyihiin in ay fuliyaan weerarada macnada darada ah oo ay la beegsanayaan shacabka Soomaaliyeed, bulshada bariga Afrika iyo guud ahaan caalamka.

Golaha Wasiirada ee Xukuumada Federaalka Soomaaliya ayaa maanta yeeshay kulankoodii caadiga ahaa oo uu shir-guddoominayay Ra’iisal Wasaaraha Xukuumada Mudane Xasan Cali Kheyre. Arrimaha kulanka looga hadlay ayaa waxaa ka mid ahaa Sharciga la Dagaalanka Argagaxisada, go’aan laga gaaray dhismayaasha u dhow dhabaha diyaaradaha ku soo degaan, warbixino laga dhageystay Guddoomiyaha Gobolka Benadir iyo Hanti-Dhowrka Guud ee Qaranka iyo arrimo kale.

Golaha Wasiirada ayaa warbixin ka dhageystay Wasiirka Gaadiidka & Duulista Hawada oo sheegay si garoonka diyaaradaha ee caalamiga ah ee Adan Cadde uu u noqdo mid hela aqoonsiga caalamiga ah loo baahanyahay in la banneeyo 150 mitir dhan walba ee dhabaha diyaaradaha ku soo degaan (runway). Dood dheer ka dib, Golaha Wasiirada waxey go’aamiyeen in si deg-deg ah looga guuro oo loo banneeyo 150 mitir.

Guddoomiyaha Gobolka Benaadir, ahna Duqa Muqdisho, Mudane Taabit Cabdi Maxamed ayaa Golaha Wasiirada siiyey warbixin ku aadan horumarka 100kii maalmood ee Maamulka Gobolka uu ku tallaabsaday sida xasilinta amniga, nadaafada, dhismaha waddooyinka sida 30ka, Xawo Casir, awood-siinta dumarka, dhiirigelinta dhalinyarada, is-dhexgalka bulshada, daahfurka aragtiwadaaga Maqaamka Muqdisho iyo arrimo kale. Golaha Wasiirada ayaa Guddoomiye Taabit ku ammaanay dadaalkiisa una ballanqaaday wadashaqeyn buuxda oo dhanwalba ah.

Hanti-Dhowrka Guud Mudane Maxamed Maxamud Cali ayaa warbixin kooban ka siiyey Golaha Wasiirada xaalada xafiiskiisa, qorsheyaasha uu rajeynayo inuu ku horumariyo xafiiska. Ra’iisul Wasaare Khayre ayaa hoosta ka xariiqay ahmiyada la dagaalanka musuqmaasuqa, kuna amray Hanti-Dhowrka Guud inuu qaado tallaabo kasta oo lagula jihaadayo la dagaalanka musuqmaasuqa si loo helo isla xisaabtan dhab ah.

Golaha Wasiirada ayaa si aqlabiyad leh ku ansixiyey Hindise Sharciyeedka La Dagaalanka Argagaxisada oo Wasiirka Amniga uu Golaha horey ugu soo gudbiyey. Sharicgan ayaa muhiim u ah soo celinta amniga, nabadeynta iyo ciribtirka kooxaha argagaxisada ah oo shacabka dhibaatooyin u geysta.

Golaha Wasiirada ayaa loo qeybiyey Hindise Sharciyeedyada Batroolka iyo kan Istaatiistikada oo Wasiirada Batroolka iyo Qorsheynta ay warbixno kooban ka siiyeen Golaha Wasiirada muhiimada sharciyadan. Golaha ayaa soo akhrisan doona sharciyadan si kulamada danbe looga doodo, loona ansixiyo.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Xukuumada Mudane Mahdi Maxamed Guuleed (Khadar) ayaa Golaha siiyey warbixin la xiriirta waxqabadkii 100kii maalmood ee Xukuumada ugana mahadceliyey Golaha Wasiirada dadaalkoodii dhaxalgalka ahaa oo suurtogeliyey in muddo kooban ku qabsoomaan howlo fara badan oo muhiim u ah dalka. Ra’iisul Wasaare ku xigeenka ayaa ka codsaday Golaha Wasiirada inay ka howlgalaan qorsheyaashooda 9ka bilood ee soo socda.

Ugu danbeyntii Golaha Wasiirada ayaa ka tacsiyeeyey Geeridii Cabdiraxmaan Jaamac Barre oo dalka xilal kala duwan ka soo qabtay horeyna u ahaa Wasiirka Arrimaha Dibedda, Wasiirka Maaliyada iyo Ra’iisul Wasaare ku xigeen. Wasiirka Arrimaha Dibedda ayaa sheegay inuu socdo wadahadal qoyska oo looga hadlayo in Meydka la keeno Muqdisho si aas qaran loogu sameeyo iyo in kale.

DHAMMAAD

Dowladda Spain ayaa sheegtay in ciidamadeeda oo kamid ah howlgalka Midowga Yurub ee ilaalada biyaha caalamiga ah, ay bad baadiyeen ilaa 600 qof oo muhaajiriiin ah Afrikaan ah, kuwaasi oo u tahriibayay Qaaradda Yurub.

Ciidamada  badda ee dalka Spain oo watey 15 maraakiib, dooman iyo diyaarado ayaa ku guuleystay in ay bad baadiyaan dadkaasi oo ka soo safray Qaaradda Afrika, kuwaasi oo soo marey wadanka Maroco oo deris dhow la ah wadanka Spain.

35 kamid ah dadka la bad baadiyay ayaa ahaa carruur aad u yer yer,waxaana la rumeysan yahay in badda ay ku hafteen ama ay ku dhinteen ilaa 120 qof oo kale.

Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in  muhaajiriin gaaraya 9,000 oo qof ay gaareen dalka Spain sanadkan gudihiisa.

Hay’adda caalamiga ah ee socdaalka adduunka IMO ayaa sheegtay in 100,000 qof oo tahriibayaal ah ay ka soo gudbeen dalka Liibiya, kuwaasi oo gaaray wadanka Talyaaniga, tan iyo bilowgii sanadkan.

IMO ayaa intaasi ku dartay in dad gaaraya 2,242 muhaajiriin ah ay ku dhinteen intii lagu guda jirey howlaha tahriibka ilaa horaantii sanadkan, ayadoo bishii June 5,000 oo qof laga soo bad baadiyay badda Mediterraneanka ee isku xirta Qaaradaha Afrika iyo Yurub.

Madaxweynaha Dawladda Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa Madaxtooyadda Garoowe casho sharaf ugu sameeyey wefti uu hogaaminayo madaxa xafiiska UNSOM Puntland Mr. Howard Bell, waxaana ay muhiimadda casho sharaftani ahayd sagootin uu Madaxweynuhu u sameeyey  Mr. Howard Bell oo muddo xiliyeedkii shaqadiisu soo gebogebawdey.

Madaxweynaha Dawladda Puntland ayaa waxaa ku wehelinayey kulankani casho sharafta ah masuuliyiin ka tirsan golayaasha dawlad Goboleedka Puntland iyo saraakiil ka tirsan Madaxtooyada.

Madaxweynaha  Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa sheegay in Mr. Howard Bell uu waxbadan ka Qabtay hawlaha xafiiska UNSOM Puntland muddadii uu ahaa madaxa xafiiskaasi, Madaxweynaha ayaa sidoo kale sheegay in uu kaalin lixaadle ka qaatay hanaankii doorasho ee DFS gaar ahaan kuwii ka dhacayey Puntland.

Sidoo kale Madaxweyne C/weli Gaas ayaa ku amaanay Mr. Howard Bell inuu yahay shakhsi ku suntan shaqo wanaag, daacadnimo, karti iyo aqoon, isla markaana masuuliyad gaara iska saara sidii uu u dardargelin lahaa una meel marinlahaa hawlihiisa shaqo ee ku aadan fullinta mashaariicaha horumarineed ee hay’adda UNSOM ka fulliso dawladda Puntland.

Ugu danbayntii, Madaxweynaha Dawladda Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa madaxii hore ee xafiiska hay’adda UNSOM Puntland Mr. Howard Bell guddoonsiiyey hadiyaddo isugu jirey shahaado sharaf iyo sidoo kale abalmarin ahayd hiddiyo dhaqanka Soomaalida.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka Soomaaliya Mudane Maxamed Sheekh Cismaan Jawaari ayaa sheegay in ku heshiyeen Baarlamaannada Afrika sidii loo xoojin laha wax u qabshada dhallinyarada Qaaradda ku nool, loogana hortagi lahaa dhibta tahriibka.

Mudane Maxamed Sheekh Cismaan Jawaari ayaa hoosta ka xariiqay in shirka dhawaan lagu soo gabo gabeeyay dalka Koonfur Afrika diiradda lagu saaray sidii dhallinyarada Afrika loo siin lahaa fursado shaqo, looga warqabi lahaa xaaladaha ay ku suganyihiin.

“Waxaa gaar ahaan loo soo qaatay arrimaha dhallinyarada Afrikaanka ah, Qaaradda Afrika waxaa ku badan dhallinyarada, waxayna u baahantahay in si gaar ah loo tixgeliyo, in loo wada duubta sidii dhallinyarada wax loogu qaban lahaa iyo Baarlamaanada Afrika ay dabagal ku sameeyaan Xukuumadahooda waxa loo qabtay dhallinyarada” ayuu yiri Mudane Maxamed Sheekh Cismaan Jawaari.