Madaxda Sare ee dalka ayaa waxa ay xalay ka qeyb galeen xaflad lagu soo xirayey Kalfadhigii Kowaad ee Aqalka Sare ee Baarlamaanka Dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya.

Madaxda xaflada Ka qeyb gashay ayaa waxaa ka mid ahaa Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka ah ee Soomaaliya , Ra’isul  Wasaaraha Dalka , Gudoomiyaha Golaha Shacabka  , Gudoomiyaha Aqalka Sare iyo Madax kale oo ka tirsan Dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya.

Gudoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya iyo Gudoomiyaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka ayaa waxa ay si wadajir ah uga hadleen  Muhiimada uu lahaa kafadhigii baarlamaanka ee la soo xiray iyagoo sidoo kale ka hadlay howlaha horyaal baarlamaanka Soomaaliya iyo shaqada adag ee laga sugaayo.

Emmanuel Macron ayaa noqday Madaxweynaha Faransiiska, kadib markii uu kaga guuleystay doorashada Madaxtinimo ee dalkaasi Haweeneyda la tartameysay ee Marine Le Pen.

Macron  oo 39 jir ah, ayaa helay codadka 65.5%  halka Marine ay heshay  34.5%, sida uu sheegay guddiga doorashada.

Madaxweynaha oo jeediyay qubadda guushiisa ayaa yiri “beej cusub ayaa furmay oo taariikhi ah, waxaan doonayaa in aan soo celiyo rajada iyo kalsoonida Faransiiska”

Waxa uu sheegay  isaga oo hadalkiisa sii wata, in uu garab taagan yahay Dadka jilicsan, isaga oo carabka ku dhuftay in uu damaanad qaadayo Ammniga Umadda.

“waxaan ka dagaalami doonaa kala qeybinta, waxaana difaaci doonaa masaalixda Shacabkeyga, waxaan kale oo aan difaacayaa wadajirka iyo midnimada Midowga Yurub”

Midowga Yurub ayaa ku sifeeyay dooarshada Marcon, in ay ka dhigan tahay Shacabka Faransiiska ay doorteen mustaqbal ay kaga sii mid ahaanayaan Midowga Yurub.

Madaxweynaha Mareykanka Donald Trum ayaa bogiisa twitterka ku qoray in uu hambalyeenayo Madaxweynaha cusub, islamarkaana uu layeelan doono wada shaqeyn.

Guusha Emmanuel Macron waxa ay ka dhigan tahay in uu noqday Madaxweynihii sideedaad ee soo mara Faransiiska, isaga oo sidoo kale ah ninkii ugu da’da yaraa ee Madaxweyne ka noqda Dalkaasi.

Sidoo kale Mr Macron waa Madaxweynihii ugu horeeyay  ee ka soo baxa xisbi aan ahayn labada Axsaab ee ugu waaweyn Faransiiska tan iyo sanadkii 1958.

Tababarkan oo socday mudo laba maalmood ah ayaa loo qabtay dhalinyaro ka kala socotay 17-ka Degmo  ee uu ka koobanyahay Gobolka Banaadir waxaana si wada jir ah usoo qaban qaabiyey Maaamulka Gobolka banaadir iyo Hay’adda Ifraax Foundation.

Wasiirka Dhalinyarradda Iyo Isboortiga Khadiijo Maxamed Diiriye iyo Gudoomiyaha Gobolka Banaadir Mudane Thaabit Cabdi Maxamed ayaa kasoo qeyb galay munaasabada Xiritaanka tababarkan loo sameeyey Dhalinyaradda Gobolka Banaadir oo looga hadlayey fahamka nabadda iyo xalinta khilaafaadka.

Gudoomiyaha Gobolka Banaadir Ahna Duqa Magaaladda Muqdisho Mudane Thaabit Cabdi Maxamed ayaa sheegay in dhalinyaradda Gobolka Banaadir ay si siman uga faaideysan doonaan haddii gobolka uu helo fursado Shaqo.

Sidoo kale Wasiirka Dhalinyaradda iyo Isboortiga oo ka hadashay Munaasabadda ayaa xustay muhiimada ay dhalinyaradda Soomaaliyeed u leeyihiin horumarka dalka ee loo baahanyahay maanta iyo weliba kan mustaqbalka fog.

Kulankani oo ku saabsanaa daah furka diyaarinta qorshaha doorashooyinka dalka ka dhacaya 2020-2021-ka ayaa waxaa furay Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka Soomaaliya mudane Mahdi Maxamed Guuleed, iyadoo ay ka qeyb galeen Wasiirka Arrimaha gudaha, Xildhibaanno ka socday labada Aqal, Mas’uuliyiinta guddiyada madaxa bannaan ee doorashooyinka, xuduudaha iyo Federaalka.

Xoghayaha Joogtada ah ee Wasaaradda Arrimaha gudaha Yaxye Cali Ibraahim ayaa sheegay in shirka maanta uu daah fur u yahay hanaanka loo marayo doorashooyinka sanadka 2021-ka.

Guddoomiyaha Guddiga Madaxa Banaan ee doorashooyinka Xaliimo Ismaaciil Ibraahim (Xaliimo Yareey) ayaa sheegtay diyaarinta doorasho qof iyo hal cod ah ay noqon doonto mid muhiimadsiisa shacabka Soomaaliyeed.

Abuukar Sheekh Cabdi oo ah Guddoomiyaha guddiga Madaxa Banaan ee Xuduudaha iyo Federaalka ayaa kulanka ka sheegay halka ay marsiinayaan fahamsiinta bulshada nidaamka Federaalka.

Guddoomiyaha Ururka Haweenka Qaranka Marwo Batuulo Sheekh Axmed Gabale oo ku hadlaysay magaca ururada bulshada ayaa sheegtay in ay tahay tallaabo horey loogu qaaday daah furka qorshaha doorashooyinka.

Xildhibaan Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan ayaa madasha ka muujisay sida ururrada siyaasaddu ay ugu faraxsanyihiin in la helo hanaankii loo mari lahaa doorashada.

Xildhibaan Cismaan Xaaji iyo Xildhibaan Muxudiin Sheekh Jaamac oo ku hadlayay magaca labada aqal ee Baarlamaanka ayaa sheegay in Wasaaradda Arrimaha Gudaha ay kala shaqeyn doonaan sidii looga dhabeyn lahaa in dalka ay ka dhacdo doorashooyin qof iyo cod ah.

Wasiirka Arrimaha Gudaha ee Soomaaliya Cabdi Faarax Siciid Juxa ayaa xusay in sharciyeynta doorashooyinka dalka ay tilmaameyso sida loogu gudbay Nidaam dimoqraadiyadeed.

Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka Soomaaliya mudane Mahdi Maxamed Guuleed oo kulanka soo xiray ayaa sheegay in Xukuumadda ay ka go’antahay ka mira dhalinta in dalka la gaarsiiyo doorashooyin xor ah.

Dowladda ayaa looga fadhiyaa in dalka ay gaarsiiso doorasho qof iyo cod ah sanadka 2021-ka

Wasiirka Dekadaha iyo Gaadiidka Badda oo ay wehliyaan Wasiir ku-xigeenka Wasaaradda, Agaasimaha guud iyo xubno kale ayaa kormeerka ay ku tegeen xarunta hay’adda cilmi baarista badaha Soomaaliyeed ayaa waxaa halkaasi ku soo dhaweeyay guddoomiyaha hay’adda iyo howlwadeeno, waxaana ay ka dhagesysteen warbixino la xiriira sida ay ku shaqeyso hay;adda iyo caqabadaha heysto.

Intaas kaddib kulan ay wada qaateen Mas’uuliyiinta Wasaaradda iyo maamulka hay’adda ayaa waxaa looga hadlay wasaqaynta badda, bur burinta xeebaha caasimadda iyo dhibaatada burcad badeedda, iyadoo intii uu socday shirka lagu soo bandhigay buugaag ay ku qoranyihiin sharciga badda iyo sida looga faa’iideysan karo kheyraadka badda oo ay diyaariyeen maamulka Hay’adda.

Guddoomiyaha Hay’adda Cilmi Baarista badaha Soomaaliyeed Admiral Faarax Axmed Cumar (Faarax-Qare) oo kulanka kaddib la hadlay Warbaahinta Qaranka ayaa sheegay in Mas’uuliyiinta Wasaaradda ay ka wada hadleeen sidii loo horumarin lahaa howlaha ay Hay’addu u heyso bulshada Soomaaliyeed, isagoo ka codsaday in ay helaan xarun u gaar ah oo ay ku shaqeystaan.

Wasiirka Dekadaha iyo Gaadiidka Badda Maryan Aweys Jaamac ayaa tilmaamtay in hay’adda cilmi baarista badaha Soomaaliya ay Qaranka u heyso howlo muhiim ah, ayna xoojin doonaan wada shaqeynta kala dhexeyso Mas’uuliyinta Hay’adad iyo tan Wasaaradda, si loo horumariyo ka faa’iideysiga kheyraadka badda.

Maryan Aweys Jaamac ayaa sidoo kale sheegtay in Wasaaraddu ay dhawaan dhagax dhig ku sameyn doonto xaruntii hore ee Wasaaradda, maadaama iminka ay Wasaaraddu ku shaqeyso xarun KMG ah.

Wasiirka Dekadaha iyo Gaadiidka Badda oo ay wehliyaan Wasiir ku-xigeenka Wasaaradda, Agaasimaha guud iyo Guddoomiyaha hay’adda Cilmi baarista ee badaha Soomaaliya ayaa sidoo kale waxa ay kormeereen xaruntii hore ee Wasaaradda dekadaha.

Iyadoo ay jirto diyaar garoow loogu jiro imtixaanaadka mideysan ee dugsiyada sare ee dalka ayaa waxaa maanta qalab loogu tala galay sara u qaadista waxbarashada aradayda dugsiyada sare ay ku wareejisay wasaarada waxbarashada dowlad gobaleedka soomaaliyeed ee Galmudug oo gacan ka heleysa ururka Caalamigaa ee USAID iyo Hay’adda Mercy Cop qaar ka mida dugsiyada sare ee ku yaala magaalada Gaalkacyo ee xarunta gobalka Mudug.

Qalabkaan oo ka mid ah alaab dhameystiran oo loogu talagalay in ardaydu ay ka faa’iideeystaan maadooyinka sayniskaa ayaa waxaa munaasabadii lagu wareejinayay oo ay ka qeyb galeen masuuliyiin ka socatay Wasaaradda Waxbarashada, waalidiin, arday iyo maamulka dugsiga sare ee S.Y.L oo qalabkaan loogu deeqay, waxaa ugu horeyn ka hadlay isku duwaha Wasaaradda Waxbarashada Gobalka Mudug Axmed Jaamac Aadan (Qoodey)  waxaana uu sharaxaad ka bixiyay qalabkaan cidda ku caawisay Wasaaradda iyo danaha ay Wasaaraddu ka leedahay.

“Qalabkaan wuxuu ugu danbeeyay sidaad wada ogtihiin howshii horumarinta Waxbarashada ee laga hayay iskuulkaan oo ay ka mid aheyd balaarintii, qalabayntii buugaagtii hadana waxa na horyaalaa waa laabkii loogu tala galay in loo isticmaalo maadooyinka sayniska, marka waa arin farxad mudan silsiladda ceynkaas ah oo hadba qeyb aad ka faa ideeysaneyseen” ayuu yiri Axmed Jaamac Aadan (Qoodey)

Sheekh Muxyadiin Yuusuf Barre oo ku hadlayay magaca gudiga waxbarashada iyo maamulka dugsiga sare ee S.Y.L oo isna munaasabada ka hadlay ayaa ugu mahad celiyay wasaarada waxbarashada Galmudug iyo Hay’addaha ka gacan siiyay.

Ugu danbeyna Agaasimaha Guud ee wasaarada waxbarashada Galmudug Axmed Nuur Cismaan Cali ayaa sheegay in looga baahan yahay ardayda Dugsiga sare ee S.Y.L  in ay noqdaan kuwo kasoo dhalaala kaalinta looga fadhiyo maadaama maanta ay nasiib uyeeshen in ay helaan qalab aysan wali nasiib u yeelan in ay helaan aradayda wax ka barata dugsiyada sare ee iyaga la mid ah ee ku yaala Deegaanada Galmudug.

Wasaaradda Waxbarashada Galmudug oo kaashaneysa Ururka Caalamiga ah ee USAID iyo Hay’adda Mercy cop ayaa qeyb weyn ka qaatay dhismaha iyo horumarinta Waxbarashada ee Dugsiga sare ee S.Y.L, iyadoo qalabkaan maanta la siiyay uu noqanayo kii u danbeeyay oo ay ugu deeqaan dugsigaasi wasaarada waxbarashada dowlad gobaleedka soomaaliyeed ee Galmudug  iyo Ururka Caalamaigaa ee USAID iyo Hay’adda Mercycop.

Wariye C/risaaq Maxamed Axmed (Galkacyo)

Kulankani oo looga hadlayay Dardargelinta Gargsoorka Dalka ayaa waxaa ka soo qeygalay Wasiirka Cadaaladda, Wasiir ku-xigeenka Amniga, Xeer Illaaliyaha Qaranka, Guddoomiyeyaasha Maxakamadaha dalka, qaar ka mid ah taliyeyaasha ciidamada qalabka sida, Aqoonyahanno dhanka sharciga iyo mas’uulyiin kale ayaa waxaa furay Guddoomiyaha Maxkadda Sare ee dalka.

Kulanka oo lagu qabtay Xarunta maxkamadda Gobolka Banaadir ayaa looga hadlayay sidii ay Bulshada Soomaaliyeed u heli lahayd Cadaalad iyo sinaan dhinaca adeega Garsoorka.

Wasiir ku xigeenka Amniga Cabdinaasir Siciid Muuse iyo Wasiirka Cadaaladda Abuukaate Xasan Xuseen oo warbaahinta la hadlay ayaa sheegay in loobahanyahay in la helo cadaalad ay bulshada ku qanacsanyihiin iyo waliba wadshaqeeyn dhaxmarta Garsoorka, Waasaradaha Amniga iyo Cadaaladda ee dowladda Soomaaliya.

Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka ayaa sheegay in kulani uu yahay mid muhiim ah lana xoojiyo dhanka cadaaladda.

Guddoomiyaha Maxkamadda Sare ee dalka Ibraahim Iikar Sameeleen oo kulanka soo xiray ayaa ugu horeeyn u mahad ciliyay mas’uulyiinta ka soo qeybgashay, isagoo tilmaamay in kulani uu yahay mid bile ah oo ay talada iyo tusaalo ka heleen oo ku adan xoojinta garsoorka dalka.

Dowladda Soomaaliya ayaa dadaal xoogan ugu jirto sidii loo tayayn lahaa adeega Garsoorka dalka.

Ciidanka Xooga Dalka ayaa dilay Hogaamiyihii Al-shabaab ee gobolka Shabeelaha Hoose iyo maleeshiyaad kale oo la socday, sida uu sheegay Wasiirka Warfaafinta Soomaaliya Eng: C/raxmaan Cumar Cismaan “Yariisow”

Hogaamiyaha la dilay ayaa lagu magacaabi jiray Macalin Cismaan Cabdi Badil, waxaana Al-shabaab uu wakiil uga ahaa gobolka Shabeelaha Hoose.

“5tii May 2017 ayey Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed ay dileen Hoggaamiyahii Al-Shabaab Macalin Cismaan Cabdi Badil iyo seddex maleeshiyaadka kooxdaas ah. Dhimashada hoggaamiyaha waxey wiiqeysaa awoodda kooxda argagaxisada ah ee ka howlgasha Shabeelaha Hoose, tasoo ah guul weyn oo u soo hoyatay ciidanka iyo nabadeynta gobolkaas” ayuu yiri Wasiirka Warfaafinta.

Howlgalkan ciidanka waa mid dib loogu xoojinayo dagaalka lagula jiro kooxaha argagaxisada ee Al-Shabaab iiyo cabsida joogtada ah ee kooxdani ay ku cabsigeliyaan shacabka Soomaaliyeed.

Maleeshiyaadka Al-Shabaab waxaa u furan fursad ay kooxdaas argagaxisada ah uga soo baxaan bacdamaa ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed, iyagoo kaashanaya saaxiibada Soomaaliya waxey xoojinayaan dagaalka lagula jiro argagaxisada ah.

Dhallinyaro fara badan ayaa Dowladda ku soo biiray ee inta ay goori goor tahay fadlan ka soo carar kooxdaas argagaxisada ah. Waana fursad qaali ah oo aad dib-u-dhiska dalkaaga uga qeybqaadan karto, kuna hagaajin karto mustaqbalkaaga, kan qoyskaaga iyo kan dalkaaga.

DHAMMAAD

Muqdisho, May 7, 2017——Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka ah ee Soomaaliya Mudane Xasan Cali Kheyre ayaa ka qeyb Kulan looga wada tashanayey sidii loo sameyn lahaa siyaasad mideysan oo dhallinyarada hagta, kaas oo soo qaban qaabisay Wasaaradda Dhallinyarada iyo Ciyaaraha.

Ra’iisul Wasaare Kheyre oo munaasabadda ka hadlay ayaa iftiimiyey muhiimadda uu dhalinyarada u leeyahay barnaamijkani, isagoo xusay Xukuumadda uu hoggaamiyo muhiimad gaar ah ay siineyso horumarinta dhalinyarada Soomaaliyeed.

‘’Dhalinyaradu waa udub dhexaadka dawladnimada Soomaaliyeed. Horumar kasta oo aan hiigsaneyno waxaa hormuud u ah dhalinyarada, maanta waxaan haysanaa fursado dahabi ah oo aan gacan uga geysan karno dib-u-dhiska iyo soo celinta sharaftii iyo karaamadii ay Soomaaliya lahayd’’,ayuu yiri R/Wasaare Kheyre.

Waxaa uu Ra’iisul Wasaaruhu xusey in caqabadaha ugu weyn ee dhalinyarada Soomaalida soo wajahey muddooyinkan dambe ay ka mid ahaayeen falalka argagixisada iyo dhibaatooyinka kale ee soo biiray, kadib, dawlad burburkii Soomaaliya.

Ra’iisul Wasaaraha ka hor waxaa Iyana halkaasi hadal ka jeedisey Wasiirka Dhalinyarada iyo Cayaaraha ee Xukuumadda Federaalka , Marwo Khadiijo Maxamed Diiriye. Munaasabadda ayaa waxaa kale oo ka soo qeyb galey xubno ka tirsan Golaha Wasiirrada, Baarlamanka, diblomaasiyiin iyo mas’uuliyiin kale.

–DHAMMAAD–

Sideetan iyo laba ka mid ah gabdhihii iskuulayda ahaa ee sanadkii 2014 laga afduubtay magaalada Chibok, ayaa waxaa soo daayay ururka Boko Xaraam, waxaana hadda gacanta ku haya milateriga Nigeria, sida ay  sheegeen ila wareedyo.

Sii deyntan gabdhahan ayaa ka dhalatay wadaxaajood dhex maray dowladda Nigeria iyo ururka Boko Xaraam.

Wararka ayaa intaa ku daraya in gabdhaha gawaari looga soo qaaday deegaan go’doon ah, ka dibna la geeyay saldhig ciidan oo ku yaalla Banki, taasoo u dhaw soohdinta ay Nigeria la leedahay Cameroon.

Waa markii labaad oo ay dowladda Nigeria ku guulaysato soo celinta qaar ka mid ah gabdhihii laga qafaashay Chibok.

Bishii Oktoobar ee sanadkii hore ayaa waxaa wadahadal dheer ka dib ay Boko Xaraam soo daysay 21 gabdhood.

Qaar badan oo ka mid qoysaska Chibok ayaa ku farxi doona warka soo daynta gabdhaha, balse waxaa weli maqan in ka badan boqol gabdhood.

Inkastoo ay arrinta gabdhaha Chibok soo jiidatay indhaha caalamka, aya haddana waxaa jira kumannaan qof oo ay Boko Xaraam afduubatay sideedii sano ee ay dagaalka waday.

Xigasho: BBC Somali