Wasiirka Awqaafta Arrimaha Diinta Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xildhibaan Dr. Iimaan Cabdullaahi Cali iyo wafdi uu hogaaminayay uu kamid yahay Agaasimaha Guud Wasaaradda Cumar Faaruuq Sh. Cabdicasiis ayaa qaabilay Wasiirka Wasaaradda Xajka iyo Cumrada Dalka Boqortooyada Sacuudiga aan walaalaha nahay Dr. Maxamed Saalax Bin Daahir.

Inta ay labada wasiir wada joogeen waxey ka wada hadleen Xiriirka qotada dheer ee u dhaxeeyo labada dal iyo sidii loosii xoojin lahaa, si gaar ah waxey ka wada hadleen Arrimaha khuseeyo Xajka, kulankan oo ka dhacay Jidda, Sacuudiga, manta oo ah khamiis.

Wasiirka Xajka iyo Cumrada Sacuudiga waxuu ku nuux nuuxsaday sida Xukuumadda Boqorka Sacuudiga ay ugu dadaasho xujeyda iyo adeegyada lasiiyo, si loo fududeeyo arrimaha Xajka xujeyda na ugu gutaan Cibaadadooda sida ugu raaxada badan.

Dhinaca kale Wasiirka Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha XaDiinta XFS Xildh, Dr. Iimaan Cabdullaahi Cali ayaa bogaadiyay dadaallada weyn ay Xukuumadda Boqorka Sacuudiga, Boqor Salman Bin Cabdilcasiis iyo Dhaxal Sugaha ay ku bixiyaan mar waliba sidii Xujeyda u heli lahaayeen Adeegyada ugu wanaagsan. Waxuu Wasiirka ammaanay horumarka ay ka sameysay Wasaaradda Xajka Sacuudiga dhanka adeegyada iyo Tiknooloojiyada Xajka.

labada wasiir waxay isla qaateen in la wanaajiyo adeegyada xajka iyo cumrada loo qabto Xujeyda Soomaalida sida Gaadiidka Cirka, Gaadiidka Dhulka (BASASKA), Deegaanka Xujeyda, iyo Cunnada lasiiyo xujeyda inta lagu guda jiro xilliga xajka.

Labada wasiir waxey ku ballamen in lasiiyo xujeyda Soomaalida mudnaan gaar ah, si xujeyda Soomaalida ugu gutaan Xajkooda si nabad ah oo wanaagsan, Wasaaradda xajka na waxey ballanqaaday in ay u fududeyn doonto xujeyda adeegyada ay u baahanyihiin.

Wasiirka Xajka iyo Cumrada Sacuudiga waxuu guddoonsiiyay Wasiirka Awqaafta iyo Arrimaha Diinta Soomaaliya hadiyad qaali ah sida ka muuqataba Sawirada.

Magaalada Muqdisho ee caasimadda Dalkeenna waxaa mudooyinkii ugu dambeeyey si xowli ah uga socnayey dib u dhis xoogan kaasi oo lagu sameynayo dhismay bilicdooda marka ay indha haagu ay qabtaan aad kuu soojiidanaya.

Magaalada waxaa laga hirgeliyey dhismooyin aad u tirabadan waxaana dhismooyinkaasi ay isugu jiran guryo ay dadkii lahaa dib u dhis ku sameysteen waloow ay dadkaasi u badan yihiin dad ka Qurbajoogta ah taasi oo kudhalisay markii ay u muuqatay isbedelka nabadeed ee Caasimadda soomaaliya kahirgashay ayay ku dhiiradeen iney guryahoodii ka bur buray dib u dhistaan talaabadaasina waxey qeyb weyn ka qaadatay in durbaba magaalada Muqdisho laga dareemo isbedel dhanka bilicda ah.

Dib u dhiska magaalada ka jir kuma koobna oo qura guryaha oo dib u dhis lagu sameey hoteelada balse waxaa sidoo kale iyana dib loo dhisayaa wadooyinkii bur buray ayadoo dib u dhiska laamiyadana ay fulinayaan dowladdo Soomaaliya saaxiibo dhow la ah oo ay ugu horeeyaan dawlada Turkiga.

Waxaa xusid mudan in dhismooyinkaasi magaalada kusoo kordhay ay wehliyaan sidoo kale garoono caalami ah oo ay dhalintu ku ciyaarto kubada cagta iyo isticmaalka gaadiidka yaryar iyo kuwa waawayn oo iyana magaalada si aad ah ugusoo batay waxaadna mararka qaar la kulmeysaa wadooyin u xirma gaadiidka tarada badan aawgood.

Agaasimaha Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiga Dowladda Federaalka Soomaaliya Mudane Max’ed Aadan Jimcaale Koofi ayaa faah faahin ka bixiyay waxyaabihii u qabsoomay muddadii uu xilkaasi hayay.

Mr Koofi oo hadalkiisa sii wata ayaa sheegey in maamulkiisu uu ku guuleystay horumarinta adeegyada dhinaca socdaalka iyo Jinsiyada,iyo sidii wadamada caalamku ay u aqoonsan lahaayeen Bassporka Soomaaliya oo haatan rajadiisu ay meel fiican mareyso.

“Intii aan joogay xafiiska waxaan bixinayay tababaro ku dhow ilaa 100, waxaan isku furnay xuduudaha Soomaaliya,Kenya iyo Itoobiya ee dhinaca socdaalka,Bassporka Soomaaliya siweyn ayaa haatan looga aqoonsanyahay dunida”,Ayuu yiri Mr Koofi.

Agaasimaha hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadah oo Wareysi siinayay Tvga Qarnka Soomaaliyeed Max’ed Aadan Jimcaale Koofi ayaa sheegey Bassporka Soomaaliya haatan laga aqoonsanyahay wadamada Assia, Africa,Yurub iyo AMeerika, isagoo intaasi ku daray inkuwo harsan ay dhawaan qorsheynayaan sidii loogu guuleysan lahaa.

Waxyaabaha suura geliyay in Bassporka Soomaaliya ay aqoonsadaan Dolwadaha dunida intoodi badan ayuu ku tilmaamay in ay tahay tayadiisa oo ay ku qanceen isagoo xusay in inta dhimana ay ku dadaali doonaan sida qaar kamid ah wadamada Dhaca Waqooyiga Ameerica.

W/Q Cali C/qaadir Cali

War qoraal ah oo ka soo baxay waaxda Arrimaha dibadda ee Mareykanka ayaa lagu faah faahiyaya waxyaabaha loo doortay gabadhaasi Soomaaliyeed oo ay ka guuleysatay tartamayaal badan.

Waxaa lagu sheegey qoraalkan in Munira Khalif oo ah Gabar Soomaaliyeed ee wax ka barata dalka Mareykanaka ay ku guuleysatay in ay xil ka qabato hay’adda Q. M. u qaabilsan Barnaamijka Youth Observer to United Nations oo ah horumarinta dahlinyarada ee UNA_USA oo la aas aasy sanadkii 2012kii si Dhalinyaradu ay uga qeybgalaan arrimaha Caalamiga ah.

Waaxda Arrimaha Dibadda ee Mareykanka ayaa iyadoo la kaashaneysa Ururka Hay’addan Qaramada Midoobay qaybteeda Mareykanka ku faraxsan shaaca ka qaadista in Munira Khalif loo doortay inay noqoto qofka dhallinyarada ah ee sannadkan Mareykanka korjooge ahaan u metalaya Barnaamijka horumarinta dhalinyarad ee QM qeybta Mareykanka.

Munira Khalif oo ah gabar Soomaaliyeed oo reer Minnesota ah waxaa laga soo dhex xushay tartamayaal aad u badan kuwaasi oo kor u dhaafayaa ilaa 300 boqol oo qof waxayna ka kala socodeen Jaamacadaha kuyaala dalkaasi Mareykanak.

Munira waxay Jaamacadda Harvard ka barataa maadooyinka dhaqaalaha iyo maamulka dawladda,Waxay hore u aasaastay urur ka shaqeeya sidii gabdhaha Bariga Afrika u heli lahaayeen waxbarasho loo siman yahay.

Sidoo kale waxay si weyn Hay’adda Qaramada Midoobay uga ololeysay arrimaha dumarka iyo gabdhaha iyo in dhallinyarada la siiyo door xooggan oo ay uga qaybqaataan danaha guud.

Waxay ka geybgalaysaa Muniiro shirka 72aad ee Hay’adda UNA-USA oo magalaaad Newyorka ka dhacaya bishai September ee soo socota,ayadoo matalaysa Dhalinyarada Mareyakanka.

Xigasho SONNA

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka ah ee Soomaaliya Mudane Xasan Cali Khayre ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay Ergeyga Gaarka ah ee IGAD u qaabilsan arrimaha Soomaaliya Danjire Dr. Maxamed Cali Guyo oo dhawaan loo magacaabay xilkan, kaas oo badalay danjirihii hore Mudane Maxamed Cabdi Afey. Sidoo kale Kulanka waxaa goob-joog ka ahaa Xoghayaha guud ee Urur Gobolleedka mudane Maxbuub Macalin iyo madax kale oo ka socotay IGAD.

Danjiraha Cusub ayaa sheegay inuu aad ugu faraxsanyahay in maanta uu ku soo booqdo xafiiskiisa Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, isla markaana cadeeyey sida ay uga go’antahay in Xukuumadda Soomaaliya kala shaqeeyo arrimaha mudnaanta sare u leh dawladda.

Ra’iisul Wasaare Khayre oo ugu hambalyeeyey danjire Dr. Maxamed Cali Guyo xilkan cusub, wuxuu cadeeyey in dawladda Soomaaliya iyo IGAD ay wax badan ka soo wada shaqeeyeen, haddana la doonayo in la xoojiyo wada shaqeynta qotada dheer ee ka dhaxeysa labada dhinac, isla markaana aragtida waqtiga fog iyo kan dhow ee dawladda laga shaqeeyo sidii loo fulin lahaa oo dalka Soomaaliya loo gaarsiin lahaa marxalad uu shacabku ku faani karo.

DHAMMAAD

Xildhibaan C/laahi Maxamed Aadan Shaacir oo ka mid ah xubnaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya ayaa maanta deeq Lacageed gaarsiiyay Bukaano ku jira Isbitalka Rajab Dayib Ordogaan kuwaas oo ku soo waxyeeloobay Duqayn ka dhacday Deegaanka Qabri Shariif oo ka tirsan Gobalka Jubbada Hoose.

C/laahi Maxamed Aadan Shaacira ayaa sheegay in deeqdaan Lacageed ay ka timid R/wasaaraha Soomaaliya isla markaana uu wakiil kaga yahay inuu gaarsiiyo Bukaanadaan.

Sidoo kale xildhibaanka ayaa sheegay inay jiraan Bukaano kale oo lagu dabiibayo isbitaalada ku yaala Magaalada Kismaayo kuwaas oo iyana ku soo waxyeeloobay Duqaynta, wuxuuna tilmaamay iyagana in la gaarsiin doono Lacago.

Ugu Danbayntii Xildhibaan C/laahi Maxamed Aadan ayaa sheegay inuu aad ugu mahadcelinayo Madaxda dowladda oo uu sheegay inay ka war haayaan dadkaan dhibka uu soo gaaray.

Madaxweynaha Dawlad Goboleedka Puntland Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa maanta  kulan kula  yeeshay Madaxtooyada Garoowe guddiga dhismaha waddada Ceeldaahir-Ceerigaabo.

Kulankani ayaa waxa ay guddigu uga xog-bixiyeen xogo ku saabsan meesha ay marayso shaqada dhismaha waddada Ceeldaahir-Ceerigaabo, isla mar’ahaantaana waxa ay kulanku intii uu socdey soo bandhigeen muuqaalo muujinaya sida ay shaqadu u socoto iyo meesha ay marayso dhismaha waddadu.

Xubnaha Giddiga Ceeldaahir-Ceerigaabo ee Madaxweynaha Puntland layeeshay kulanka ayaa waxa ay u cadeeyeen inay waddada dhismaheedu marayo magaalada Middigale oo Ceeldaahir u jirta 50km, taas oo micnaheedu yahay  in waddada la dhamaystiray intii ugu adkayd dhulka, una baahnayd khibrad iyo dedaal dheeraadda.

Sidoo kale Gudddiga ayaa waxa ay Madaxweynaha Puntland faah-faahin kasiiyeen qaabka loo waajihi doono dhismaha waddada wejiga labaad ee daamurka iyo jayga, iyagoo sheegay in waddada loo dhisi doona si casriya oo la mida kuwa ay hirgashadaan waddamada horumaray, sidoo kale guddiga ayaa cadeeye inay qaadan doonaan 11 Engineer oo  dhallinyaro muwaadiniin ah.

Dhinaca kale guddiga ayaa sheegay in waddada balaceedu ahaan doono ”9m” taasi oo u jeedkeedu yahay in labada gaari ee waddada isku dhaafaya u dhexeeyso masaafo ku filan, tayo ahaan iyo qorshe ahaanba dhismaha waddadu waa mid ka fajacin doonta shacabka Soomaaliyeed  iyo indhaha beesha caalamkaba, waxaana ay guddigu Madaxweynaha Puntland uga Mahad celiyeen fekerka saliimka ah ee dhismaha waddada Ceeldaahir-Ceerigaabo oo uu isagu iskalahaa muhandiska iyo fekredda dhismaha waddadaasi.

Madaxweynaah Dawlad goboleedka Puntland  Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa dhankiisa guddiga ku amaanay shaqadda wanaagsan ee ay ka qabteen hirgelinta waddadaasi iyo sida micnaha leh ee ay uga soo baxeen dardaarankii shacabka ay u hayaan shaqadani, sidoo kale Dr Cabdiweli ayaa hoosta ka xariiqay in shaqaalaha waddadani yihiin kuwo xirfad u leh shaqada ay qabanayaan, isla markaana waxa uu wax lagu farxo ku timaamay talada ay guddigu qaateen ee ah in ay shaqaalaysiiyaan dhallinyaro muwaadiniin ah, taasina ay dhiiri gelinayso dhallinta Soomaaliyeed ee dalkooda wax u soo bartay.

Ugu danabaytii, Madaxweynaha Puntland ayaa sheegay in waddada qalabka lagu dhisaya yahay kuwo tayo leh, dhaxalna unoqon doona qorshayaasha mustaqbalka dhaw iyo kan fogba ee Puntland, sidoo kale waxa uu cadeeyey in wadda kharashka lagu dhisayo uu ku yimid iskaashiga shacabka iyo dawlad Goboleedka Puntland, kuna hirgalay halkudhigii ”Puntland ha isku tashato”, isla markaana aanay wax gacan ah kulahayn cid ka baxsan intaasi, waxaana uu xusay in dhismaha waddada loo gudbi doono dhowaan wejigii labaad.

Madaxa hay’adda QM u qaabilsan cunada iyo Beeraha ee FAO Daniel Danotti   waxaa ugu horeyn Aqalka madaxatooyada K/Galbeed kulan kula qaatay Madaxaweynaha maamulkaasi  Shariif Xasan Sheekh Aadan.

Kulanka oo ay goob joog ka ahaayeen Wasiiro iyo Guddoomiyaha Maamulka G/Bay waxaa looga mahadcelinayey Hay’adda FAO  dowrkii ay ka qaadatay Badbaadinta Dadkii ay abaaruhu  ay saameyeen ee ku sugnaa deegaanada K/Galbeed.

Madahaweynaha K/Galbeed  Shariif Xasan Sheekh Aadan wuxuu  ka codsaday Madaxdaa hay’dda Cunada iyo Beeraha QM u qaabilsan Soomaaliya FAO Mr Danotti in ay kala Shaqeyaan sidii Dib loogu celin lahaa Qoysaska ka soo barakacay abaaraha ku dhiuftay deegaanadooda kuwaasi oo haatan ku sugan xeryaha magaalada Baydhabo.

“Waxaan uga mahadcelinaynaa Hay’adda FAO, dowrkii ay ka qaadatay u gurmashada dadka ay abaaruhu saameeyeen ee kunool deegaanadan, iyio mashaariicda horumarineed, waxaana ka codsanaynaa in ay ka qeybqaataan sidii dib loogu celin lahaa qoysaska soo barakacay” ayuu yiri madaxweyune Shariif Xasan.

in taasi kadib Wakiilka Hay’adda FAO ee  QM u qaabilsan Soomaaliya Cunada iyo Beeraha ee Daniel Danotti ayaa waxaa kulan uu laqaatey wasiirada Wasaaradaha Beeraha Xanaanada Xoolaha iyo waliba  Qorsheynta ayagoo ka wada hadlay sidii mashaariic lagu horumarinayo wax soo saarka beeraha iyo xanaanada xoolaha ay deegaanadaasi uga fulin lahayd Hay’adda.

W/Q Cali C/qaadir Cali