Wasiirka Wasaaradda Kalluumeysiga iyo Dhaqaalaha Buluugga ah ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Axmed Xasan Aadan, ayaa maanta xarunta wasaaradda ku qaabilay Safiirka Dowladda Shiinaha u fadhiya Soomaaliya, Danjire Wang Yu, iyo wafdi uu hoggaaminayo. Waxaa kulanka qeyb ka ahaa Agaasimaha Guud ee Wasaaradda, Mudane Cabdi Diirshe.

Intii uu socday kulanka labada dhinac waxa ay ka wadda hadleen xoojinta xiriirka taariikhiga ah ee u dhexeeya Soomaaliya iyo Shiinaha, iyaga oo carabka ku adkeeyay muhiimadda ay leedahay ballaarinta iskaashiga dhaqaale  gaar ahaan kan la xiriira kalluumeysiga iyo dhaqaalaha buluugga ah.

Wasiir Axmed Xasan Aadan ayaa boggaadiyay xiriirka iskaashi ee ganacsiga kalluumeysiga iyo dhaqaalaha buluugga ah ee labada dal, wuxuuna muujiyay sida ay wasaaradda uga go’an tahay horumarinta fursadaha suuq-geynta kalluunka Soomaaliyeed.

Danjire Wang Yu ayaa dhankiisa sheegay in Dowladda Shiinaha ay diyaar u tahay in ay suuqyadeeda waaweyn u furto ganacsatada Soomaaliyeed ee ku hawlan kalluumeysiga iyo dhaqaalaha buluugga ah, isagoo xusay in badeecadahaas si canshuur-dhaaf ah loogu iibin karo gudaha Shiinaha.

Sidoo kale, labada dhinac waxay isla garteen in ay si wadajir ah uga shaqeeyaan la dagaallanka kalluumeysiga sharci darrada ah, ayna taageeraan horumarinta ganacsiga kalluumeysiga sharciyeysan iyo kobcinta dhaqaalaha buluugga ah ee u dhexeeya labada dal.

kulanka 11-aad ee Guddiga joogtada ah ee Golaha Shacabka Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, ayaa ka dhacay xarunta guddoonka iyo guddiyada ee Villa Hargeysa, waxaana shir guddoominayay Guddoomiye kuxigeenka labaad ee Golaha Shacabka Mudane Cabdullahi Cumar Abshirow.

Ugu horeyn Guddoomiye kuxigeenka labaad ee Golaha Shacabka ayaa xubnaha guddiga joogtada ah la wadaagay warbixin ku saabsan shaqooyinka golaha iyo sida ay muhiimka u tahay habsami u socodka howsha golaha. Waxaana intaas ka dib guddiyada laga dhageeystay warbixin ku saabsan shuruucda hortaala iyo marxaladaha ay marayaan.

Ugu dambeyn kulanka guddiga joogtada ah ayaa lagu ajendeeyay kulamada guud ee Golaha Shacabka ee todobaadka soo socda, waxaana u codeeyay xubnaha guddiga joogtada.

Guddoomiye kuxigeenka labaad ee Golaha Shacabka Mudane Cabdullaahi Cumar Abshirow oo kulanka soo xiray ayaa u mahadceliyay xubnaha guddiga joogtada ah, wuxuuna kula dardaarmay in la dardargeliyo shaqada golaha si looga shaqeeyo shuruucda horumarka u ah dowladnimadeenna.

Wasiiru Dowlaha Wasaaradda, Mudane Asad Cabdirisaaq Maxamed, ayaa ka qeybgalay shirweynaha 4aad ee heer Wasiireed ah oo ay qabatay Hay’adda RIMES, kaas oo ka dhacay magaalada Colombo ee dalka Siri Lanka.

Intii uu shirku socday, Wasiir Asad ayaa shir-doceed la yeeshay Ra’iisul Wasaaraha Siri Lanka, Marwo Harini Nireka Amarasuriya, isagoo si kooban uga warbixiyay xaaladda Soomaaliya, gaar ahaan dhinacyada iskaashiga beeraha ee labada dal ay ka wada shaqayn karaan.

Sidoo kale, Wasiirku wuxuu kulan gaar ah la yeeshay Dr. Cabdalla Axmed Almanduus, Guddoomiyaha hay’adda caalamiga ah ee Saadaasha Hawada, si ay uga wada hadlaan arrimaha la xiriira saadaasha cimilada iyo iskaashiga dhinaca saadaasha hawada.

Ciidamada ammaanka ee ka tirsan Nabad Sugidda (NISA), Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed, iyo Maamulka Degmada Matabaan, ayaa si degdeg ah uga falceliyay colaad beeleedyo ka soo cusboonaaday deegaanno hoos taga degmada Matabaan ee Gobolka Hiiraan.

Tallaabadan ayaa ujeedadeedu tahay in la joojiyo dhiigga daadanaya, la kala dhexgalo beelaha is haya, isla markaana loo sameeyo hannaan nabadeed oo waara. Ciidamada ayaa gaaray goobaha ay xiisaddu ka taagan tahay, halkaas oo ay ka wadaan dadaallo nabadeed iyo kala dhexgalid beelaha walaalaha ah ee isku haya arrimo la xiriira dhul-daaqsimeed iyo xoolo.

Maamulka degmada Matabaan ayaa sheegay in ay ka go’an tahay xasillinta deegaanka iyo in laga hortago in colaadahaasi ay sii fidaan. Waxaa sidoo kale la filayaa in odayaasha dhaqanka, culimada iyo qeybaha bulshada laga qayb geliyo dadaallada nabadeed ee socda.

Wasiirka Wasaaradda Gaashaandhigga Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Danjire Ahmed Moallim Fiqi ayaa la kulmay Danjire Harriet Mathews oo ah Agaasimaha Guud ee Dowladda Ingiriiska u qaabilsan Xafiiska Arrimaha Dibadda ee Afrika iyo America.

Kulanka labada dhinac oo ay sidoo kale ka qeybgaleen Danjiraha Dawladda Ingiriiska u fadhiya Soomaaliya Michael Nithavrianakis iyo saraakiil kale,waxaa diiradda lagu saaray hawlgallada socda ee ka dhanka ah khawaarijta, Hawlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM)  iyo  qorshaha kala-guurka.

Kulankaasi dhexmaray wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya iyo wafdiga ay hoggaamineysay madaxa Dowladda Ingiriiska ee arrimaha Afrika iyo Americ,a waxaa kaloo looga hadlay iskaashiga labada dal ee dhinacyada difaaca iyo la-dagaallanka argagixisada iyo doorka xukuumadda Ingiriisku ka qaadato taageerada Soomaaliya ee xagga amniga iyo horumarinta awoodda ciidamada.

Wasiirka Gaashaandhigga mudane Axmed Fiqi ayaa Dowladda Ingiriiska uga mahadceliyay kaalinta firfircoon iyo taageerada joogtada ah oo ay siiso Soomaaliya, gaar ahaan dhanka amniga iyo dib u dhiska hay’adaha dowliga ah.

Hantidhowraha Guud ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Abukaate Axmed Ciise Guutaale, ayaa maanta kulan isbarasho iyo soo dhaweyn ah ku qaabilay magaalada Muqdisho wefdi ka socday Midowga Yurub, oo uu hoggaaminayay Agaasimaha cusub ee Mashruuca Kaalmada Farsamo ee Horumarinta Isla-xisaabtanka Maaliyadeed (EU SFA), Menno Jan van der Ven.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray xoojinta wada-shaqaynta istiraatiijiyadeed ee u dhaxaysa Xafiiska Hantidhowraha Guud iyo Midowga Yurub, gaar ahaan dhinacyada la xiriira isla-xisaabtanka, daahfurnaanta iyo horumarinta dowlad wanaagga.

Abukaate Guutaale ayaa wefdiga la wadaagay dedaallada Xafiiska ee ku aaddan horumarinta hay’adnimada iyo guulaha laga gaaray iyadoo la kaashanayo Mashruuca EU SFA. Wefdigu waxa ay sidoo kale kormeereen qaybo muhiim ah oo ka tirsan Xafiiska Hantidhowraha Guud, si ay u fahmaan hannaanka shaqo iyo mudnaanta qorsheyaasha hortebinta leh.

Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Labaad ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Jabriil Cabdirashiid Xaaji Cabdi,oo sheegay in helitaanka aqoonsiga Qaranka uu yahay xaq dastuuri ah oo muwaadinka u fududeynaya shaqooyinka iyo adeegyada uu u baahan yahay.

Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Labaad ayaa daah-furay adeegga kaabayaasha dhijitaalka ee Hey’adda Aqoonsiga iyo Diiwaangelinta Qaranka (NIRA), isagoo xusay in hannaankani uu yahay mid sugan, oo u fududeynaya muwaadinka in uu si fudud ku helo aqoonsiga Qaranka.

Adeeggan cusub ee dhijitaalka ah ee ay soo bandhigtay Hey’adda Aqoonsiga iyo Diiwaangelinta Qaranka (NIRA) ayaa la filayaa inuu si weyn u fududeeyo helitaanka aqoonsiga Qaranka, isagoo sidoo kale xoojinaya kalsoonida muwaadiniinta ee adeegyada dowladda.

Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Labaad ayaa hoosta ka xariiqay in adeeggan uu yahay tallaabo muhiim ah oo lagu xaqiijinayo xuquuqda muwaadiniinta, loogana golleeyahay in la helo nidaam aqoonsi oo sugan, casri ah, isla markaana la jaanqaadaya horumarka dhijitaalka ee caalamka.

Tani waxay qeyb ka tahay dadaallada dowladda Federaalka Soomaaliya ee lagu horumarinayo adeegyada bulshada, iyadoo la adeegsanayo tiknoolajiyada casriga ah si loo gaaro muwaadiniinta meel kasta oo ay joogaan.

Wasiirka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xildhibaan Hon.Yusuf Mohamed Adan, ayaa maanta kulan miro-dhal ah la yeeshay dhiggiisa dalka Qatar, Mudane Cali bin Samikh Al-Marri.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray xoojinta wadashaqeynta labada dhinac ee ku aaddan arrimaha shaqada, oo ay ka mid yihiin horumarinta goobaha shaqada, ballaarinta barnaamijyada tababarka, iyo kor u qaadista fursadaha shaqo.

Labada wasiir ayaa sidoo kale ka wadahadlay sidii loo dardargelin lahaa dadaallada lagu horumarinayo kobaca dhaqaale ee waara iyo horumarinta bulshada. Waxaa si gaar ah loo dul istaagay dib u eegista heshiis iskaashi oo labada dal wada saxiixdeen sannadkii 1983-kii, kaas oo quseeya shaqo wadaag iyo horumarinta bulshada.

Kulanka wasiirka waxaa goobjoog ka ahaa Safiirka Dowladda Federaalka Soomaaliya ee dalka Qatar, Danjire Maxamed Axmed Sheekh Cali (Doodishe), iyo qaar ka mid ah hawlwadeennada Wasaaradda Shaqada iyo Arrimaha Bulshada ee Soomaaliya.

Gudoomiyaha Hay’adda Maareeynta Masiibooyinka ( SoDMA ) Mudane Maxamuud Macallin Cabdulle, ayaa magaalada Naivasha ee Dalka Kenya si rasmi ah uga daah-furay Mashruuc ay ku kacayso lacag qiyaastii kor u dhaafaysa 40,000000 afartan milyan oo doolar.

Mashruuca (WISER Action First – Eastern Africa) oo waddamada bariga Afrika looga taageeri doono sidii sare loogu qaadi lahaa awooda u adkeeysiga aafooyinka ee bulshada kuwa ugu nugul ee gobolka bariga Africa oo ay Soomaaliyana qeeyb ka tahay, iyadoo ay mashruucan fulin doonaan Hay’addaha Maareeynta Musiibooyinka iyo kuwa Saadaasha Cimilada u qaabilsan wadamada bariga Afrika. Mashruucan wuxuu socon doonaa muddo afar sano ah, waxaana maalgelinaya dowladda UK hay’addeeda u qaabilsan Horumarinta ee FCDO.

Gudoomiyaha oo Munaasabadda Daah-furka mashruuca hadal ka soo jeediyay ayaa sheegay in uu mashruucu ku soo aadayay wakhtigii aadka loogu baahnaa, wuxuuna iftiimiyay faa’iidada mashruucan u leedahay dhameeystirka firaaqa ka jira hanaanka bixiya digniinaha halis-wadareedka dalalka gobolka gaar ahaan dalkeena Soomaaliya.

Sidoo kale, Gudoomiyaha Hay’adda Maareeynta Musiibooyinka Mudane Maxamuud Macallin Cabdulle ayaa gaba-gabadii munaasabadda wuxuu carrabka ku adkeeyay muhiimadda ay leedahay in mashruucan laga faa’iideeysto, wuxuuna kula dardaarmay dhammaan bah-wadaagta mashruuca fulinaysa in ay si hufan oo daahfurnaan leh u gutaan waajibaadkooda si bulshadu si siman ugu faa’iidaysato.

Ugu dambeyntii Gudoomiye Maxamud Macalin ayaa wuxuu shir doceed la yeeshay madaxdii mataleeysay hay’adda “FCDO” oo ah deeq bixiyaha mashruuca, gudoomiyuhu wuxuu uga Mahad celiyay taageetada ay had iyo jeer la garabtaaganyihiin wadamada gobolka gaar ahaan dalkeena Soomaalya.

Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Cabdisalaan Cabdi Cali, ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay Safiirka Jamhuuriyadda Turkiga u fadhiya Soomaaliya, Mudane Alper Aktaş, oo booqasho sharafeed ku yimid.

Intii uu socday kulanka, labada mas’uul waxay ka wada hadleen xoojinta xiriirka diblomaasiyadeed ee taariikhiga ah ee u dhexeeya labada dal ee walaalaha ah. Waxaa sidoo kale diiradda la saaray sidii loo sii horumarin lahaa iskaashiga dhinacyada badan leh, iyadoo la isla gartay in la dardar geliyo wadashaqeynta ku dhisan danaha labada shacab.

Kulanka ayaa qeyb ka ah dadaallada joogtada ah ee lagu xoojinayo xiriirka saaxiibtinimo iyo iskaashi ee ka dhexeeya Soomaaliya iyo Turkiga.