Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta guddoomiyay kulanka toddobaadlaha ah ee Golaha Wasiirrada, kaas oo diiradda lagu saaray dardargelinta qorshayaasha dowlad-dhiska iyo horumarinta adeegyada dadweynaha.

Madaxweynaha ayaa ku boorriyay Wasiirrada in ay xoojiyaan wada-shaqeynta, isla xisaabtanka, iyo hufnaanta howlaha dowladda.

Kulanka ayaa sidoo kale waxaa lagu soo bandhigay guulo muhiim ah oo laga gaaray dhinacyada amniga, dhaqaalaha, iyo dowlad-dhiska, iyadoo la xusay in lixdii bilood ee la soo dhaafay lagu dilay tiradii ugu badnayd ee Khawaarijta argagixisada, lana xoojiyay qalabeynta iyo tababarka ciidamada Qaranka. Sidoo kale, waxaa la tilmaamay in miisaaniyadda sanadka 2026 ay kor u kici doonto, lana qorsheeyay in kororkaasi lagu maalgeliyo adeegyada bulshada sida caafimaadka, waxbarashada, iyo adeegyada kale ee muhiimka ah.

Madaxweynaha ayaa ugu dambeyn ku adkeeyay Golaha Wasiirrada in ay si buuxda uga qeybqaataan dadaallada dimuqraadiyeynta dalka, si loo xoojiyo kalsoonida shacabka loona adkeeyo muuqaalka dowladnimada iyo wadajirka Qaranka Soomaaliyeed.

Wasaaradda Qorsheynta, Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa kulan wadatashi ah la yeelatay Hay’adda Cuntada Adduunka (WFP), kaas oo ku saabsan Qorshaha Istiraatiijiyadeed ee hay’adda ee sanadaha 2026–2030.

Kulanka oo ka dhacay magaalada Muqdisho ayaa waxaa si wadajir ah u furay Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Qorsheynta Qaranka, Mudane Maxamed Shire, iyo Wakiilka WFP ee Soomaaliya, Mudane El-Khidir Daloum.

Agaasime Maxamed Shire ayaa soo jeediyay warbixin ku saabsan Qorshaha Isbeddelka Qaranka (NTP 2025–2029) iyo Qorshaha Iskaashiga Horumarineed ee Qaramada Midoobay (2026–2030), isagoo xusay muhiimadda iswaafajinta yoolalka labada dhinac.

WFP ayaa dhankeeda soo bandhigtay casharro laga bartay qorshihii 2022–2025 iyo jihada cusub ee qorshaha 2026–2030, iyadoo la bogaadiyay wada-shaqeynta iyo ka go’naanta labada hay’adood ee ku aaddan horumarinta Soomaaliya.

Kulanka waxaa si gaar ah diiradda loogu saaray muhiimadda lahaanshaha qaranka, qorsheynta ku saleysan xogta, iyo ka-qaybgalka bulshada si loo xoojiyo nidaamyada cuntada iyo barnaamijyada ilaalinta bulshada.

Taliyaha Ciidanka Booliiska Soomaaliyeed Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi ayaa la kulmay Guddiga u xilsaaran saxidda Imtixaan Layli Sarkaalnimo oo dhawaan laga qaaday arday Jaamiciyiin ah , waxaana guddigan hormuud u ah Guddoomiyaha Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed Dr. Maxamed Maxamuud.

Guddiga ayaa Taliyaha uga xog waramay halka ay marinayaan saxidda Imtixaanka, waxaana ay si hordhac ula wadeegeen inay raaceen soo jeedinta Taliyaha ee la xiriirtay in si hufnaan iyo Cadaaladi ku dheehan tahay sixidda Imtixaanka loo maro.

Taliye Asad ayaa sidoo kale Guddiga kala hadlay qorshe uu doonayo in Jaamacad Waxbarasho looga dhigo Akadamiyadda Ciidanka Booliiska oo mudooyinkii u dambeeyey lagu sameeyey dib u habeyn dhinaca waxbarista ah si kor loogu qaado Tayada Aqooneed ee Ciidanka Booliiska Soomaaliyeed.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa tacsi tiiraanyo leh u diray Dowladda iyo shacabka Jamhuuriyadda Kenya, kaddib geeridii ku timid Ra’iisul Wasaarihii hore ee dalkaas, Raila Odinga.

Madaxweynaha ayaa xusay kaalintii uu Raila Odinga ku lahaa horumarinta dimuqraadiyadda, nabadda, iyo xasilloonida gobolka, isagoo tilmaamay in uu ahaa siyaasi khibrad iyo karti u leh xalinta khilaafaadka iyo dhiirrigelinta iskaashiga ummadaha.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa caddeeyay in Dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed ay la wadaagayaan murugada geerida Raila Odinga, oo door muhiim ah ka soo qaatay xoojinta xiriirka walaaltinimo ee ka dhexeeya labada dal ee Soomaaliya iyo Kenya.

Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Jamhuuriyadda Azerbaijan ayaa ku heshiiyay in baasaboorada diblumaasiga ee labada dal laga dhaafo shuruudda dal-ku-galka, kaddib heshiis is-afgarad ah oo lagu kala saxiixday magaalada Kampala ee Uganda.

Heshiiskaan waxaa si rasmi ah u kala saxiixday Wasiiru-Dowlaha Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya, Mudane Cali Maxamed Cumar (Balcad), iyo Wasiir ku-xigeenka Arrimaha Dibadda Azerbaijan, Mudane Samir Sharifov, iyagoo ka qeybgalaya shir caalami ah oo ka socday Kampala.

Munaasabadda saxiixa waxaa goob joog ka ahaa Xoghayaha Joogtada ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda, Mudane Xamse Aadan Xaadoow, iyo Danjiraha Soomaaliya ee Uganda, Marwo Fardowsa Maxamed Qanyare.

Labada Wasiir ayaa sidoo kale ka wada hadlay xoojinta xiriirka laba geesoodka ah ee u dhexeeya Soomaaliya iyo Azerbaijan, xiriir sii xoogeysanayay sanadihii u dambeeyay. Dowladda Soomaaliya ayaa dadaal ugu jirta soo celinta iyo xoojinta sumcadda caalamiga ah ee dalka.

Wasiirka Caafimaadka iyo Daryeelka Bulshada ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Dr. Cali Xaaji Aadan, ayaa maanta ka qeyb galay Shirka 72-aad ee Hay’adda Caafimaadka Adduunka (WHO) ee dalalka ku mideysan Gobolka Bariga Mediterranean-ka, kaas oo si rasmi ah uga furmay magaalada Qaahira ee dalka Masar.

Shirkan sanadlaha ah ayaa ah madal muhiim ah oo ay isugu yimaadaan wasiirrada caafimaadka ee dalalka xubnaha ka ah WHO/Bariga Mediterranean-ka, si ay uga wada hadlaan caqabadaha iyo fursadaha horumarinta caafimaadka gobolka.

Wasiirka oo halkaas ka jeediyay khudbad ayaa tilmaamay culeysyada caafimaad ee ka jira gobolka, gaar ahaan saameynta hoos u dhaca maalgelinta (fund cuts), isagoo ku baaqay in la xoojiyo iskaashiga iyo isku tashiga si loo gaaro adeegyo caafimaad oo waara.

Soomaaliya ayaa sii xoojinaysa dadaalka ay ugu jirto gaarsiinta yoolalka caafimaadka ee Qaran iyo kuwa Caalami ah, iyadoo la jaanqaadaysa isbeddellada caalamka.

Wasiirka Wasaaradda Qorsheynta, Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Maxamuud Sheekh Faarax (Beenebeene), ayaa ka qeybgalay Shirka Wasiirrada Qorsheynta, Horumarinta Dhaqaalaha iyo Maaliyadda ee Afrika.

Shirka ayaa diiradda lagu saaray dib-u-habaynta nidaamka maaliyadeed ee caalamka, waxaana lagu qabtay magaalada Washington D.C. intii lagu guda jiray shirarka sanadlaha ah ee Bangiga Adduunka iyo Hay’adda Lacagta Adduunka (IMF).

Wasiirka ayaa sheegay in Soomaaliya ay ka go’an tahay taageeridda aragtida mideysan ee Afrika ee ku aaddan nidaam maaliyadeed oo caddaalad ah, loo siman yahay, kana jawaabaya baahiyaha dalalka danyarta ah iyo kuwa jilicsan.

Sidoo kale, wuxuu xusay in Soomaaliya ay dadaal xooggan ku bixinayso dib-u-habeynta dhaqaalaha iyo qorsheynta horumarineed, si waafaqsan Qorshaha Isbeddelka Qaranka (NTP 2025–2029), kaas oo xooga saaraya maalgelinta waarta, kobaca loo wada dhan yahay, iyo iskaashiga caalamiga ah ee lagu xaqiijinayo horumar waara iyo xasillooni dhaqaale.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho, Dr. Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab), ayaa xalay casho sharaf ku maamuusay Guddoomiyaha Golaha Wakiillada Maamulka Waqooyi Bari Soomaaliya, Mudane Aadan Cabdullaahi Aw Xasan, oo maalmahan booqasho ku jooga caasimadda.

Munaasabadda oo ka dhacday hoyga Duqa Muqdisho ayaa lagu xusay xoojinta xiriirka iyo wadashaqeynta ka dhaxaysa maamullada dalka, iyadoo si gaar ah diiradda loo saaray muhiimadda wadahadalka, wadatashiga iyo isku xirka hay’adaha dowlad-goboleedyada iyo dowladda hoose.

Waxaa munaasabadda ka qaybgalay xildhibaanno ka tirsan labada Aqal ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, Guddoomiye ku-xigeenka Amniga iyo Siyaasadda Md. Maxamed Axmed Diiriye (Yabooh), Guddoomiye ku-xigeenka Howlaha Guud Md. Cabdimajiid Daahir Aadan, agaasimayaal, siyaasiyiin, odayaal dhaqameed iyo marti-sharaf kale, kuwaas oo bogaadiyay dadaallada lagu dhisayo xiriir siyaasadeed iyo bulsho oo mideeya shacabka Soomaaliyeed.

Dr. Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa sheegay in Muqdisho ay mar walba u furan tahay madaxda iyo shacabka Soomaaliyeed, isagoo xusay in kulammada noocan oo kale ah ay muhiim u yihiin dhismaha kalsoonida iyo xoojinta midnimada qaranka.

Guddoomiyaha Golaha Wakiillada Maamulka Waqooyi Bari, Mudane Aadan Cabdullaahi Aw Xasan, ayaa uga mahadceliyay Duqa Muqdisho martigelinta iyo soo dhoweynta diirran, isagoo ku tilmaamay caasimadda Muqdisho inay tahay meel u taagan midnimada, horumarka iyo kobcinta nabadda dalka.

Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Masiibooyinka Qaranka (SoDMA), Mudane Maxamuud Macalin Cabdulle ayaa sheegay in ay xusuustooda ku weyn tahay weerarkii 14-ka Oktoobar ee 2017 ka dhacay Muqdisho.

Guddoomiyaha SoDMA ayaa intaa ku daray in Muqdisho ay muujisay adkaysi iyo soo kabasho aan la qiyaasi karin.

“Maanta waxaan xusuusaneynaa dhibbanayaashii weerarkii argagixiso ee 14-ka Oktoobar 2017, Muqdisho waxay muujisay adkaysi iyo soo kabasho aan la qiyaasi karin”.

Guddoomiyaha Hay’adda SoDMA ayaa sheegay in tani tusaale u tahay muhiimadda ay leedahay udiyaargarowga masiibooyinka, ka jawaabidda iyo dib u dhiska.

Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Masiibooyinka Qaranka (SoDMA), Mudane Maxamuud Macalin Cabdulle ayaa yiri “Waxaan weligeen xasuusan doonnaa kuwii naftooda ku waayay, annagoo ka shaqeynayna nabad, badbaado iyo Soomaaliya adkaysi leh”.

Wasiirka Wasaaradda Dhalinyarada iyo Ciyaaraha ee XFS, Mudane Maxamed Cabdulqaadir Cali, ayaa sheegay in dhallinyaradu ay yihiin laf-dhabarka bulshada iyo furaha mustaqbalka Soomaaliya, sidaas darteedna ay lagama maarmaan tahay in si gaar ah loo horumariyo barnaamijyada lagu wacyigelinayo iyo kuwa fursadaha shaqo abuurka u samaynaya si looga ilaaliyo in ay u nuglaadaan fikradaha xagjirka ah.

Wasiirka oo ka hadlayay shirka afar-biloodlaha ee ka hortagga iyo la dagaallanka fikradaha xagjirka ah, ayaa xusay dadaallada ay wasaaraddu ku bixisay la dagaallanka fikradaha xagjirka ah, wuxuuna tilmaamay in guulo la taaban karo laga gaaray dhanka wacyigelinta bulshada, tababarrada dhallinyarada , iskaashiga hay’adaha amniga iyo bulshada rayidka ah.

Ugu dambeyntii, Wasiirku wuxuu baaq u diray deeq-bixiyeyaasha caalamiga ah iyo Hay’adaha wadashaqeynta la leh Wasaaradda Dhallinyarada iyo Ciyaaraha, isaga oo ka codsaday in ay sii xoojiyaan taageerada ay siiyaan barnaamijyada la xiriira dhalinyarada iyo nabadda.