14-ka Oktoobar,gaar ahaab 2017-kii waaa dhacdo aad u xanuun badan oo laheyd naxdin iyo amakaag,,kadib kolkii maalin qura ay dhibaatooyin isugu jiray dhimasho,dhaawacyo iyo burbur hanti ay soo gaareen dad ka badan kun-ruux oo ahaa kuwo meherado ganacsi ku lahaa isgoyska Soobbe iyo dad socota ah oo marayey halkaasi.

Falkaasi xasuuqa ah oo ay ka dambeeeen kooxaha Khawaarijta,waa mid reebay xasuus lama ilaawaan ah oo aan ka go’eyn qalbiyada ummad sanaddo badan ku soo jirtay dagaallo sokeeye oo haatan u gudbay nidaam sal adag oo horseeday nabad iyo barwaaqo.

Tira-koob rasmi ah oo la sameeyay ayaa muujinaya in ay dhinteen in ka badan 500 oo ruux,isla markaana uu dhaawacyo kala duwan soo gaaray ku dhawaad 300 ruux,halka la waayey ,dad gaaraya 54-qof oo illaa haddda aan la ogeyn meel ay ku dambeeyeen raq iyo ruux.

Marka laga yimaado khasaaraa nafeed ee uu geystay qaraxaasi,waxaa ku burbuay hanti lagu qiyaasay $6.3 Milyan oo isugu jirtay nuucyada adeegyada ganacsiga,gawaari iyo dhismayaal badan.

Waxaa xaqiiqo ah in dowladda federaalka iyo dadka Soomaaliyeed ee ku kala nool guddaha iyo dibadaha ay u howlgaleen bixinta lacago malaayiin doolar ah oo xirfado ganacsi loogu abuuray eheladii uu saameeyay qaraxii Soobbe.

Waa dhab in ay jiraan dad daacad ah oo xilli kasta u taagan badbaadinta bulshada iyo ka qeybqaadashada horumarka dalka,taasina waa wax u gaar ah dadka Soomaaliyeed oo ay kaga duwan yihiin shucuubta kale ee caalamka.

Inkastoo dib u dhis wanaagsan uu ka muuqdo goobihii ganacsi ee agagaarka Soobbe,haddana falkaasi ay ka dambeeyeen kooxda khawaarijta waa xasuuqii ugu xumaa ee loo geysto dad rayid ah oo ku jiray raadinta nolol maalmeedkooda.

Isku day kasta oo ay ka dambeeyaan kooxaha khawaarijtu ma ahan kuwo wax u dhimaya horumarada socda,sidaa daraadeed waxaa habboon in si wadajir ah looga shaqeeyo soo celinta amniga dalka iyo la dagaalanka qof kasta oo loo arko in ay lid ku yihiin danta dalka iyo dadka.

Sida cad,wadajir ayaa lagu badbaadin karaa dal jira,sidaa daraadeed,waa muhiin in ciidan iyo shacaba ay ka shaqeeyaan danta umadda,gaar ahaan waxyaabaha u baahan in hoos loo eego sida ilaalinta xasiloonida dalka,daryeelka bulshada,ka qeybgalka barnaamijyada horumarineed iyo dhismaha dalka .

Sidoo kale,haddii lagu shaqeeyo caqli saliim ah,waxaa suurtagal ah in ay badbaadaan shacbiga,isla markaana la bartilmaameedsado cid kasta oo ku howlan sameynta dambiyo dagaal oo ka dhan ah aadanaha.

Dowlad iyo shacab,waa in xil la iska saaro sidii mudnaanta loo siin lahaa amniga,Waxaanna aaminsan nahay in bulsho mideysan oo diyaar ah ay ku dhaqaaqi karaan la dagaalanka cid kasta oo wax u dhimaya amniga dalka.

Si mar kale aysan u dhicin dhacdo la mid ah tii Soobbe waa in qof kasta ay u howlgasho xilka kaga aadan dhowrista dowladnimada iyo guud ahaan soo celinta amniga iyo kala dambeynta oo si gaar ah u taabanaya dhaqdhaqaaqa bulshada.

Shirka Heer Wasiir ee Ururka Dhexdhexaadka Adduunka (Non-Aligned Movement – NAM) ayaa ka furmay magaalada Kampala ee dalka Uganda.

‎‎Shirkan oo ah kii 19-aad ee Wasiirrada dalalka ku bahoobay Ururka Dhexdhexaadka Adduunka ayaa waxaa Soomaaliya ku matalaya Xoghayaha Joogtada ah ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda, Mudane Xamse Aadan Xaadoow, halka ay goobjoog ka tahay Danjiraha Soomaaliya ee Uganda, Amb. Fardowsa Maxamed Qanyare.

‎‎Shirka ayaa diiradda lagu saaray sidii dalalka xubnaha ka ah ururkan ay u yeelan lahaayeen hal cod oo mideysan oo caalamka dhan laga maqlo ay yeeshaan iyo in la mideeyo mowqifyada siyaasadeed ee dalalka xubnaha ka ah.

‎‎Intii uu shirku socday, waxaa sidoo kale lagu soo dhaweeyay heshiiska xabbad-joojinta ee lagu joojiyay duullaanka iyo tacaddiyada Israa’iil ay ku hayso dhulka Falastiin, iyadoo la isku raacay in qaddiyadda Falastiin ay tahay mid joogto ah oo aan isbeddelayn loogana soo horjeedo dulmiga lagu hayo shacabka reer Falastiin.

‎‎Intaas kadib shirka ayaa loo qaybiyay labo guddi oo kasoo tala bixinaya arrimaha siyaadadda iyo dhaqaalaha ee ururkan.

Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Qorshaynta, Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha mudane Maxamed Aadan Maxamed ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay madaxda Hay’adda Danish Refugee Council (DRC), oo uu hoggaaminayey Agaasimaha Guud ee DRC xafiiska Soomaaliya mudane Filip Lozinski. Kulanka ayaa diiradda lagu saaray xoojinta iskaashiga dowladda iyo DRC, gaar ahaan dhinacyada Kormeerka iyo Qiimaynta (M&E) iyo hufnaanta barnaamijyada horumarineed.

Wasiir Ku-xigeenka ayaa soo dhoweeyay madaxda DRC, isagoo ku adkeeyay muhiimadda wadashaqeynta joogtada ah iyo isku xirnaanta barnaamijyada hay’adaha caalamiga ah ee la jaanqaadaya Qorshaha Isbeddelka Qaranka.

Dhanka kale, Agaasimaha Guud ee DRC, Mudane Filip Lozinski, ayaa soo bandhigay hawlaha hay’adda ee Soomaaliya, oo ay ku jiraan dib-u-dejin, taageerada barakacayaasha, iyo kor u qaadista nolosha bulshada danyarta ah.

Kulanka waxa uu sidoo kale looga hadlay sidii loo xoojin lahaa isdhaafsiga xogta, qorsheynta wadajirka ah, iyo kormeerka mashruucyada si loo hubiyo in barnaamijyadu ay gaaraan natiijooyin waafaqsan himilooyinka dowladda.

Ugu dambayn, Wasiir Ku-xigeenka ayaa uga mahadceliyay kooxda DRC booqashada iyo wada-shaqeynta, isagoo ballanqaaday in xiriirka labada dhinac la sii xoojin doono si loo gaaro horumar waara oo bulshooyinka Soomaaliyeed ka faa’iideysanayaan.

Xildhibaanada Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya ayaa maanta Xildhibaan Cumar Cali Cabdi u doortay xubin ka tirsan Guddiga Dib-u-eegista iyo La-socodka Hirgelinta Dastuurka, kadib codeyn ay sameeyeen xildhibaanada Golaha.

Doorashada ayaa waxaa ku tartamay Xildhibaan Luul Ibraahim Cumar iyo Xildhibaan Cumar Cali Isaaq, waxaana ku guuleystay Xildhibaan Cumar Cali Isaaq oo helay 92 cod, halka Xildhibaan Luul Ibraahim Cumar ay heshay 68 cod, sida uu ku dhawaaqay Guddoomiyaha Golaha Shacabka, Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe)

Hay’adda Lacagta Adduunka ee IMF ayaa soo saartay Warbixinta dib-u-eegista 4-aad ee barnaamijka wada-shaqaynta ah ee ay la leedahay Dowladda Soomaaliya kadib laba toddobaad kulan ah oo ay wada yeeeshaan qaar kamid ah hay’adaha Dowladda oo ay hoggaan u tahay Wasaaradda Maaliyadda XFS iyo xubno sare oo ka socday IMF oo ay hoggaaminaysay Ran Bi oo ah wakiilka arrimaha Soomaaliya ee IMF.

Warbixintan ay soo saartay IMF ayaa timid kadib markii ay ansixiyeen guddiga sare ee Hay’adda oo shir gaar ah ka yeeshay natiijadii ka soo baxday kulankii dhexmaray hey’adaha Dowladda iyo IMF, sida ay ka hor sheegtay Guddiga Mrs. Ran Bi oo tilmaamtay in ay la kulantay natiijo la taaban karo kadib kulankii ay la yeelatay Wasiirka Maaliyadda iyo wafdigii uu hoggaaminayay oo Nairobi kulamo ku yeeshay 16-kii September ilaa iyo 8-da bisha October 2025.

Wasiirka Maaliyadda XFS Mudane Biixi Imaan Cige oo isna ku hadlayay afka dhammaan hey’adaha Dowladda ee sida gaarka ah ula shaqeeya IMF ayaa soo dhaweeyay Warbixintaan, kuna tilmaamay in ay ku timid dadaal xoogan oo ay galiyeen hannaanka dib-u-habeynta dhaqaalaha dalka. Wasiirka Maaliyadda ayaa tilmaamay in ay Dowladdu sii laba laabayso dadaalka horumarineed ee dhaqaalaha Soomaaliya oo hadda meel wanaagsan maraya

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Muqdisho, Dr. Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab), ayaa dhagax-dhigay dib-u-dhiska xarunta cusub ee Degmada Shingaani, taas oo ah markii ugu horreysay muddo 50 sano ah oo xarun rasmi ah loo dhiso degmadaas taariikhiga ah.

Guddoomiye Muungaab ayaa sheegay in maamulka Gobolka Banaadir uu si buuxda uga shaqeyn doono dhismaha xarumo casri ah oo bixiya adeegyada bulshada, isaga oo ku baaqay in shacabka iyo qurba-joogta degmada ay ka qaybqaataan dib-u-dhiska iyo bilicda deegaanka.

Munaasabadda ayaa waxaa ka qeybgalay masuuliyiin, odayaal, haween iyo dhalinyaro deegaanka ah, kuwaas oo uga mahadceliyey Duqa Muqdisho dadaalladiisa ku aaddan horumarinta Shingaani.

Dhagax-dhiggan ayaa calaamad u ah bilowga qorshaha dib-u-soo-nooleynta taariikhda iyo hiddaha degmada Shingaani, qaybna ka ah dadaallada lagu hormarinayo degmooyinka Gobolka

Wasiirka Wasaaradda Qoyska iyo Hormarinta Xuquuqul Insaanka XFS ayaa kulan rasmi ah la yeelatay dhigeeda Wasiirka Qoyska ee Dowladda aan walaalaha nahay ee Qatar.

Wasiirka Wasaaradda Qoyska Danjire Marwo Khadija Maxamed Al-Makhzoumi oo casuumaad rasmi ah ka heshay dhigeeda wadanka aan walaalaha nahay ee dowladda Qatar ayaa maanta kulan rasmi ah la yeelatay Wasiiradda Wasaaradda Arrimaha Bulshada iyo Qoyska dalkaasi H.E. Buthaina Bint Ali Al Jabr Al Nuaimi.

Kulanka waxaa looga wada hadlay arrimo badan oo ay ka mid ahaayeen sidii labada Wasaaradood ay isaga kaashan lahaayeen Arrimaha Qoyska, hormarinta Haweenka iyo daryeelka carruurta.

Wasiirka Wasaaradda Qoyska iyo hormarintxa Xuquuqul Insaanka XFS ayaa la wadaagtay dhigeeda hormarka ay ku talaabsatay dowladeenna Soomaaliya gaar ahaan Wasaarradda ay hogaamiso, iyadoo la wadaagtay hormarro badan oo lagaga dayan karo Soomaaliya.

Dhanka kale, Wasiiradda Arrimaha Bulshada iyo Qoyska ee dalka Qatar ayaa la wadaagtay Wasiiradda iyo wafdigeeda qeybaha ay ka koobantahay Wasaaradeedu, hay’adaha hoos yimaada iyo sida ay ugu adeegaan bulshadooda iyadoo soo bandhigtay hormarro badan oo looga dayan karo.

Labada Wasiir ayaa isla gartay in la abuuro iskaashi u dhaxeeya labada Wasaaraddood, taasoo la isku weeydaarsanayo arrimo badan oo ay kamid yihiin in la is weeydaarsado wixii khibrad iyo aqoon kororsi ah iyo sidoo kale in laga sii baaraan dago sidii loo sameyn lahaa heshiis isfagarad oo u dhaxeeya labada dhinac.

Wasiirka Wasaaradda Qoyska H.E. Khadija Al-makhzoumi ayaa uga mahad celisay soo dhaweynta diiran ee ay u sameeysay Wasiiraddu iyada iyo wafdigeeda, iyadoo sidoo Kalena bogaadisay in labada Wasaaradood ay yeeshaan iskaashi rasmi ah mustaqbalka dhaw, ka horna labada Wasaaradood ay kasii wada shaqeeyaan hawlaha mudnaanta gaarka ah leh oo ay wadaagaan.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho, Dr. Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab), ayaa maanta kulan la qaatay Danjiraha Midowga Yurub ee Soomaaliya, Amb. Francesca Di Mauro.

Kulanka ayaa looga hadlay dardargelinta barnaamijyada horumarineed ee Midowga Yurub ka wado Gobolka Banaadir, gaar ahaan kuwa la xiriira dowlad-dhiska, xasilinta iyo adeegyada bulshada.

Dr. Muungaab ayaa uga mahadceliyay Midowga Yurub taageerada ay siiyaan Soomaaliya, halka Danjiruhu ay ballanqaadday sii wadidda iskaashiga lagu taageerayo horumarka iyo dimuqraadiyaynta magaalada Muqdisho

Danjire Francesca Di Mauro ayaa dhinaceeda xustay sida Midowga Yurub ay uga go’an tahay inay sii wadaan taageerada dhinacyada horumarinta, amniga, dowlad-dhiska iyo adeegyada bulshada, iyadoo la tixgelinayo baahiyaha dhabta ah ee shacabka reer Muqdisho.

Guddiga Madaxa Bannaan ee Doorashooyinka Qaranka iyo Soohdimaha ayaa kulan la qaatay Golaha Sare ee Midowga Culimada Soomaaliyeed oo booqasho ku yimid xarunta dhexe ee Guddiga.

Intii uu socday kulanka ayaa hoggaanka sare ee Culimada Soomaaliyeed, waxaa sharaxaad laga siiyey howlaha u qabsoomay muddadii gaabnayd ee uu jiray Guddiga iyo qorshaha guddiga mustaqbalka dhow.

Intaas kadib xubnaha Culimada ah ee ka socday Golaha sare ee Midowga Culimada Soomaaliyeed ayaa kormeeray qeybaha kala duwan ee xurunta dhexe ee guddiga oo ay ka midyihiin Opration Room-ka, Call Center-ka, qeybta Data Center-ka iyo Qeybta Operation-ka ama Howlgalka oo ah halka laga haga arimaha diiwaangelinta codbixiyeyaasha.

Gudoomiyaha Guddiga Madaxa Bannaan ee Doorashooyinka Qaranka iyo Soohdimaha mudane Cabdikariin Axmed Xasan ayaa Culimada Soomaaliyeed ugu mahadceliyey booqashada ay ku yimaadeen Xarunta dhexe ee guddiga asigoona ku amaanay kaalinta ay ka qaataan wacyigelinta bulshada Soomaaliyeed.

Dhankooda, hoggaanka sare ee Golaha Culimada Soomaaliyeed ayaa guddiga ku bogaadiyey howlaha baaxadda leh ee u qabsoomay,iyoona ammaanay tayada qalabka casriga ah ee Diiwaangelinta Codbixiyeyaash, iyaga oo sidoo kale u balanqaaday Guddiga in ay kala shaqeyn doonaan sidii sare loogu qaadi lahaa Wacyiga iyo Dareenka Bulshada Soomaaliyeed ee ku aadan hirgelinta iyo xaqiijinta qabsoomidda Doorashooyinka Dalka heerarkooda kala duwan gaar ahaan Golaha Deegaanka ee Gobalka Banaadir.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dhammaan shacabka Soomaaliyeed u diray hambalyo ku aaddan maalinta qiimaha badan ee Calanka dalkeenna.

Madaxweynaha ayaa tilmaamay in maalinta 12 Oktoobar ay ahmiyad weyn u leedahay dhammaan ummadda Soomaaliyeed maadaama oo ay ku beegan tahay markii la gardaadiyey Calankeenna oo ah astaan ka turjumaysa gobannimada, wadajirka iyo midnimadeenna.

“Maanta waa maalin ku weyn dhammaan ummadda Soomaaliyeed. Waxa ay ku beegan tahay markii 71 sanno ka hor halyey Maxamed Cawaale Liibaan uu hindisay calanka Soomaaliyeed oo ka turjumaya Qarannimada, Gobonnimada, Midnimada iyo Wadajirka Shacabka Soomaaliyeed oo halgan dheer u soo galay sidii ay u hanan lahaayeen xornimadooda iyo talada dalkooda.”

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa shacabka Soomaaliyeed ugu baaqay in ay u midoobaan xoojinta dowladnimadooda, difaaca dalkooda iyo ilaalinta danaha qarankooda, si loo ilaaliyo dhaxalka awooweyaasheenna, jiilasha danbe na loogu diyaariyo mustaqbal wanaagsan.