In ka badan lix kun oo Itoobiyaan ah ayaa gaaray dalka Suudaan si ay uga baxsadaan dagaalada ka socda gobolka Tigray-ga sida ay sheegeen mas’uuliyiin ka tirsan dowladda Suudaan.

Dowladda Suudaan ayaa filaysa in 200,000 oo Itoobiyaan ah ay soo gaari doonaan dhulkeeda maalmaha soo socda, maadaama dagaalku sii socdo.

Hay’adaha gargaarka oo diyaarinaaya xero qaxooti oo la dejiyo dadka soo qaxaaya ayaa ka digay in dhibaato bini aadanimo ka dhalato qalalaasaha ka socda Itoobiya.

Ra’iisal wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa hore u go’aamiyay in howl gal military laga fuliyo gobalka Tigrega si loosoo afjaro jabahadda hubeysan ee mucaaradka ku ah dowladda.

Boqolaal qof ayaa lagu soo waramayaa inay ku dhinteen intii uu socday dagaalka, taas oo dhalisay cabsi laga qabo in dagaal sokeeye dillaaco.

Mas’uuliyiinta dowladda Itoobiya ayaa sheegay in aysan wax wadahadal la geli doonin dowlad deegaanka Tigerega, illaa ay ka baabi’iyaan dhammaan hubka militariga, siina daayaan saraakiisha federaalka ah ee ay xirteen.

Si kastaba Ururka Goboleedka Midowga Africa oo maalin ka hor ka hadlay dagaalkan u dhaxeeyo Ciidamada Difaaca Dowlada Federalka Itoobiya iyo Jabhad TPLF ee taageersan Ismaamulka Tigreega ayaa labada dhinac ugu baaqay in la joojiyo dagaalka wixii khilaaf ah ee jirana lagu soo dhameeyo wada hadal iyo nabad si loo badbaadsho Dadka rayidka ah.

Qaban qaabadii ugu dambeysay ee doraashada madaxweynaha iyo ku xigeenka dowlad goboleedka Hirshabeelle ayaa waxa ay ka socotaa magaalada Jowhar ee xarunta Hirshabeelle.

Ammaanka magaalada Jowhar ayaa aad loo adkeeyay waxaana ku sugan dad kala duwan gaar ahaan, siyaasiyiin,odoyaasha dhaqanka iyo musharaxiinta u tartameysa xafiisyada ugu sareeya Hirshabeelle.

Xilka madaxweynaha waxaa u tartamaya illaa iyo labo musharax oo kala ah madaxweyne ku xigeenkii hore ee Hirshabeelle Cali Guudlaawe iyo musharax Cabdiraxmaan Jimcaale Cusmaan.

Xilka Madaxweyne ku xigeenka waxaa sidoo kale u tartamaya Musharax Yuusuf Axmed Hagar iyo Musharax Maxamed Maxamuud Cabdulle (M. dheere)

Saacadaha soo socdo ayaa la filayaa inay ka bilaabato magaalada jowhar gaar ahaan hoolka doorasha madaxda hirshabeelle.

Shalay ayey musharaxiinta u tartameyso jagada madaxweynaha iyo madaxweyne ku xigeenka Hirshabeelle khudbadahooda ka horjeediyeen xildhibaannada Hirshabeelle.

Wasiirka Shaqada iyo Shaqaalaha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Duraan Axmed Faarax ayaa maanta Kulan kula qaatay xafiiskiisa Agaasimaha Hay’adda QM u qaabilsan Cunnada Adduunka ee WFP ee Soomaaliya, Cesar Arroyo.

Dhanka kale Wasiirka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada JFS Mudane Duraan Axmed Faarax ayaa sheegay in WFP ay dalka howlo badan oo gargaar iyo barnaamijyo hormarineed ay ka wado waxuuna intaasi ku daray in hada la doonayo sidii loo xoojin lahaa islamarkaana loo dardargelin lahaa shaqooyinka socda ee uu ugu horreyso barnaamijka Baxnaano kaas oo ay Hay’addu wakiil uga tahay Wasaaradda, daahfurnaantiisa iyo siduu ku gaari lahaa dhammaan bulshada Soomaaliyeed.

Ugu dambeyntii Wasiirka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada JFS Mudane Duraan Axmed Faarax ayaa tilmaamay in wasaaradu ay qorsheynayso sidii laysaga kaashan lahaa  dadaalada lagu dardargelinayo howlaha muhiimka ee Arrimaha Bulshada, iyadoo diiradda la saarayo sidii kor loogu qaadi lahaa nolasha bulshada danyarta ah iyo qorshayaasha shaqo abuurka loogu sameynayo dhalinyarada Soomaaliyeed ee shaqo La’aantu hayso.

Wasiirka maaliyadda ee xukumadda federaalka Soomaaliya Dr. Cabdiraxmaan Ducaale Bayle ayaa maanta khudbad ka jeediyay kulan looga hadlayay hormarka maaliyadda, dhaqaalaha dalka kadib markii uu kulan qadka internerka ee fogaanka arraga uga qeyb-galay shirkadka Machadka dhaqaalaha ee Stockholm (Stockholm Institute of Economics).

“Sharaf ayay ii tahay in aan maanta ka jeediyay Muxaadiro ku saabsan horumarka Maaliyadda iyo kobaca dhaqaalaha dalka, Machadka dhaqaalaha ee Stockholm (Stockholm Institute of Economics) taa oo u qabsoontay hab Online ah.

Wasiir Cabdiraxmaan Ducaale Bayle ayaa sidoo kale safiirka dowladda sweden ee soomaaliya uga mahadceliyayka ka qeyb-galka barnaamijka lagu xoojinayo dhaqaalaha Soomaaliya.

“Waxa aan u mahadcelinayaa Safiirka Dowladda Sweden ee u fadhiya Soomaaliya Staffan Tillander oo igu wehlinayay barnaamijka aan uga hadalnay dhaqaalaha Soomaaliya, ayuu hadalkiisa ku daray Dr, Cabdiraxmaan Duceele Bayle.

Ugu dambeytii wasiirka maaliyadda eee xukumadda federaalka Soomaaliya Dr.Cabdiraxmaan Ducaale Bayle waxa uu sheegay in Isbadalka saxda ah ee maaliyadda dalka u horseeday kalsoonida iyo taageerada dhaqaale ee Saaxibada Caalamka.

Wasiirka wasaaradda Qorsheynta Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta kulan lagu turxaan bixinayey Sharciga hay’addaha aan dowliga aheyn la qaatay guddiga maaliyadda iyo qorsheynta Golaha shacabka barlamaanka federaalka Soomaaliya.

Kulankaan oo  lagu turxaan bixinayay sharciga hay’addaha aan dowliga ahayn, Wasiirka qorshynta maal-gashiga iyo horumarinta dhaqalaha iyo howl-wadeenada wasaaradda la qaatay guddiga maaliyadda, qorsheynta iyo la xisaabtanka hay’addaha aan dowliga ahayn  ee horyaalo golaha shacabka.

Guddiga iyo wasaaradda ayaa si qoto dheer u eegay turxaan bixinta sharciga hay’adaha aan dowliga ahayn, Agaasimaha xalka –waara ee wasaaradda Qorsheynta Marwo Sahra Cabdi Maxamed ayaa guddiga u sharaxday qeybaha sharciga uu ka kooban yahay iyo muhiimada ku dul xusan ee faa’iidada u leh dalkeena.

Guddoomiyaha guddiga maliyadda, qorsheynta iyo la Isxaabtanka hay’yaddaha aan dowliga ah, Marwo Aaamino Shiekh Cusmaan  ayaa boggaadisay wasaaradda hanaanka ay u diyaarisay sharcigan, ayna diyaar u yahiin waajibaadkooda  dastuuriga  si ay gutaan sharciga isla amarkaana golaha shacabka u ansixiyaan.

Wasiirka wasaaradda qorsheynta, maal-gashiga iyo horumarinta dhaqaalaha  Danjire Jamaal Maxamed Xasan ayaa ka jawaabay su’aalo ay soo jeediyeen xildhibaanada oo ku aadanaa sharciga oo sharaxad dheeri ah la wadaagay sharciga isla amrkaana qiray in dowladda iyo umadda Soomaaliyeed ahmiyadd weyn ugu fadhiyo Sharcigan.

“‘hadda waxaa gacanteena ku jiro mustaqalka umadda iyo wadanka tasoo ah in manata gacanta ku hayno sharcigii horumar gaarsiin lahaa, dakhliga dowladana kobcinayo, fursado shaqano u abuurayo dadkeena oo shaqa la,aan ahayso, sidoo kale waxa uu sharcigan si cad u qeexayaa in la ogaado hay’add walbo waxa ay qabanayso iyo meelaha ay ka shaqeyso waqti walbo ayuu horseedayaa sharcigan”.

Taliyaha guud ee ciidanka Amisom ,sareeye guud Diomede Ndegeya, ayaa maanta kulan la qaatay saraakiisha lixda qeybood ee Amisom kaasi oo ay uga wada hadleen arrimo badan oo qeyb ka ahaa xoojinta amniga maadaama ay qeyb ka yihiin la dagaalanka argagixisa.

Kulanka oo ay hanaanka muqaal-fog araga dhanka internetka uga qeyb galeen lixda taliye  qeybaha Amisom ayaa looga hadlay qorsheynta hanaanka dib u qaabeynta howlgalka Amisom iyo sidii loo meel marin lahaa qorashayaasha lagu kaabayo hanaanka la dagaalanka maleeshiyaadka al-shabaab.

Saraakiisha ayaa  sidoo kale kulanka ay uga hadleen  talaabooyinka dhanka amaanka la xiriira kuwaas oo loogu talo galay doorashooyinka soo socda ee Soomaaliya .  Ciidanka Amisom ee jooga Soomaaliya waxay kaalin weyn ka qaataan la dagaalanka argagaxisada iyaga oo garab ka helaya xoogga dalka Soomaaliya.