Wasiirka Caafimaadka Dowlad Goboleedka Puntland oo uu weheliyo Guddoomiyaha Gobolka Nugaal iyo Madax waaxeedyo ka tirsan wasaarada Caafimaad ka Puntland ayaa kormeer indha indhayn iyo u kuurgalid ah ku tagay Deegaanada Suubaan iyo Warguduud oo ka tirsan Gobolka Nugaal isagoona wasiirku xariga ka jaray dhismayaal kala duwan oo lagu daray laba MCH oo ku kala yaaala deegaanadaasi.

Dhalinyaro, aqoonyahan iyo ganacsato wada jira ah ayaa ku guulaystay in si isku tashi ah ku dhisaan qaybta dhalmada hooyada iyo xaanada Caruurta ee Warguduud taasi oo baahi la taaban karo ay ka jirtay.

Wasiirka Caafimaadka Puntland Dr Jaamac Faarax Xasan ayaa bogaadiyay Bulshada deegaanadaasi iyo isku tashigooda xarumaha caafimaad siina raaciyay in dowladu qaadanayso doorkii qalabaynta iyo helitaanka shaqaale xirfadyahano ah.

Sidoo kalana wasiirka ayaa xariga ka jaray ballaarin lagu sameeyay xaruntii caafimaad ee Suubaan oo horay u bixin jiray adeegyo caafimaad oo kala duwan bulshada deegaanadaasina ballaarin iyo dib u dhis ku sameeyeen.

Guddoomiyaha Gobalka Nugaal Cawil Axmed Jabuuti ayaa dhankiisa arin ku dayasho mudan ku tilmaamay dadaalka bulshadaani iyo kooxdan u istaagtay wax u qabadka bulshadii ay awal ka yimaadeen.

Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay caddaynaysaa in ay maleeshiyo ay soo hubaysay Dowladda Kenya xalay weerar qaawan kusoo qaadeen Degmada Beled Xaawo ee Gobolka Gedo. Si kastaba ha ahaatee, waxaa si geesinimo iyo wadaninimo ku jirto weerarkaas uga hortagay Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliya, waxaana halkaas ku beenoobay gardarradii iyuo damaacigii qaawanaa ee Dowladda Kenya ay ku doonaysay inay si aan toos ahayn u maamusho qayba ka mid ah dalka Soomaaliya.

Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay cambaaraynaysaa isku daygaan fashilmay oo ay dabada ka wadday, soona qorshaysay Dowladda Kenya. Isku dayada noocaan oo kale ah waxay kasoo horjeedaan nabad ku wada noolaanshaha waddamada deriska ah iyo sharciga adduunka labadaba. Waxay sidoo kale dhaawacayaan xornimada, midnimada iyo qaranimada.

Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni ayaa maanta qasriga Madaxtooyada Puntland ee Garoowe ku qaabilay, Ergayga gaarka ah ee Qaramada Midoobey u qaabilsan Soomaaliya Danjire James Swan iyo wafdi uu hoggaaminayo oo ay ka midyihiin Madaxda Hay’addaha WFP, UNHCR iyo UNWOMEN.

Kulanka ayaa looga hadlayaa marxaladda uu dalku marayo, gaar ahaan arrimaha Siyaasadda, Doorashada iyo shaqooyinka Hay’addaha Qaramada Midoobey ka fuliyaan Puntland sida mashaariicda horumarin iyo kuwa bani’aadantinimo.

“Waxaan sidoo kale Ergayga gaar ka ah uga mahadcelinayaa kulankii gaarka ahaa ee aanu yeelanay sidii deganaanshaha Soomaaliya horumarka la rajeynayo dhinaca siyaasadda hore loogu qaadi lahaa, gaar ahaan arrimaha doorashada oo runtii ah arrimo maalmihii u danbeysay taagnaa, wax wanaagsan oo muujin kara inay hore u sii socon karto in la helo doorasho lagu wada qanacsanyahay, oo ay kawada qeybgalaan dhammaan qeybaha kala duwan ee Soomaaliya,.” Ayuu yiri Madaxweynaha Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni

Ergayga Gaarka ah ee Qaramada Midoobey James Swan wuxuu muujiyay sida ay Beesha Caalamka u dooneyso in wadahadal lagu dhammeeyo arrimaha doorashada si loo gaaro heshiis lagu hirgelinayo doorasho wadar ogol ah oo lagu wada qanacsanyahay, isagoo xusay muhiimada ay leedahay xoojinta xiriirka Dowladda Federaalka ah iyo Dowladdaha xubnaha ka ah.

Dhinaca kale Wasiirada Arrimaha Gudaha, Qorsheynta, Shaqada iyo Shaqaalaha iyo Agaasimaha Guud ee Madaxtooyada ayaa kulan gaar ah la qaatay madaxda Hay’addaha WFP, UNHCR iyo UNWOMEN, kaasi oo looga hadlay sidii la isu waafijin lahaa qorshaha horumarinta Puntland ee shanta sano iyo qorsheyaasha u yaalla hay’addaha Qaramada Midoobey iyo sidii la isaga kaashan lahaa saameynta ay ka dhalatay COVID-19, Ayaxa iyo Duufaantii GATI.

Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Cismaan Abuukar Dubbe oo shir jaraa’id ku qabtay xarunta Wasaaradda ayaa shaaciyay in ciidanka xoogga dalka ay soo afjaareen duulaan ay xalay saqdhexe Beladxaawo ku soo qaadeen ciidamado ka tirsan dowladda Kenya oo garab siinaya falaago hubeysan, kuwaasi oo doonayay inay magaalada qabsadaan.

Wasiir Dubbe ayaa xusay in jab xooggan loo geystay, isla markaana gacanta lagu dhigay ku dhawaad 100 ka tirsan falaagada la soo qalday ee duulaanka ku soo qaaday Beladxaawo, isagoo intaa ku daray in si buuxda ay imuinka gacanta dowladda ugu jirto goobihii xalay la soo weeraray.

“Ciidamada qalabka sida ee Soomaaliya ayaa jilbaha u dhigay jabhadda falaagada ah ee duulaanka xalay ku soo qaaday Beladxaawo, waxaana shacabka Soomaaliyeed ugu bishaareynayaa in laga adkaaday kuwii duulaanka soo qaaday” ayuu yiri Wasiir Dubbe.

Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Cismaan Abuukar Dubbe ayaa tilmaamay in xeerarka caalamiga ah uu diidayo in la soo bandhigo maxaabiista la qabtay.

“Ku dhawaad 100 qof ayay ciidanka gacanta ku dhigeen, balse inaan soo bandhigno waxaa noo diidaya xeerarka caalamiga ah ee dhanka maxaabiista” ayuu yiri Wasiirka Warfaafinta oo hadalkiisa ku daray “Ciidanka xoogga dalka waxa ay xilli kasta u diyaarsanaayeen weerarkasta oo kaga yimaada dhanka cadowga, sidaas ayayna uga guuleysteen, iyagoo gacan ka helaya shacabkooda Soomaaliyeed”.

Wasiirka Warfaafinta mar uu ka hadlayay qasaaraha ka dhashay dagaalka marka laga soo tego jabka loo geystay jabhadda falaagada ah iyo ciidamada Kenya, ayaa sheegay in shacabka ay qasaaro ka soo gaartay oo ay ku dhinteen Hooyo iyo shan carruur ah oo ay dhashay, isagoo Ummadda Soomaaliyeed uga tacsiyadeeyay qasaaraha shacabka ka soo gaartay duulaanka Soomaaliya lagu soo qaaday.

“Ciidamada Kenya iyo falaagadii la socotay waxa ay bilaabeen markii dagaalka dhulka looga adkaayay inay bartilmaameed ka dhigtaan shacabka iyo goobaha ganacsiga, taasi oo keentay in madaafiicdii ay soo tuurayeen ay ku habsatay Hooyo iyo shan carruur ah, ujeedkuna ahaa inay bur buriyaan xarumaha ganacsiga, dowlad ayaana dabada ku wadatay” ayuu yiri Wasiirka Warfaafinta.

Wasiirka ayaa xusay in falaagada ay ku dhuumaaleysatay dabaqa Hormuud, taasi oo uu sheegay inay qeyb ka tahay qorshaha Kenya ay ku bartilmaameedsaneyso inay ku bur buriso goobaha ganacsiga.

Wasiirka ayaa baaq u diray wiilasha Soomaaliyeed ee la qalday inay isu soo dhiibaan gacanta dowladda oo aysan markale dhicin in la qaldo.

“Isma dhiibeyno dalkan ayaa difaaceynaa, hal taako oo dalka ka mid ah ma dhaceyso in falaago duulaan ay ku soo qaaddo, hub fara badan ayaan gacanta ku dhignay baaritaano ayaa noo socda oo ah inaan ogaano halka ay ku socdeen iyo cidda soo dirtay” ayuu yiri Wasiir Dubbe.

Maamulka Degmada Hodon oo kaashanaya Waaxaha Gaadiiidka iyo Nadaafadda Dowladda Hoose ee Xamar iyo Shirkadaha Nadaafada ayaa Olole Nadaafadeed ka sameeyey Wadada Sodonka gaar ahaan inta u dhexeysa Black Sea iyo Warshaddii Caanaha.

Guddoomiye ku xigeenka Arimaha Bulshada ee Degmada Hodon Cabdikaafi Yuusuf oo la hadlay Idaacadda Codka Caasimadda ayaa digniin u diray dadka caadeystey iney Qashinka kusoo shubaan wadooyinka.

Maamulka Gobolka Banaadir ayaa ku howlan soo celinta  bilicda Magaalada Muqdisho iyo ilaalinta nadaafada guud ee Demooyinka Gobolka Banaadir.

Dowlad Goboleedka Jubaland waxay tacsi tiiraanyo leh u direysaa guud ahaan reer Jubaland  geerida naxdin leh ee ku timid marxuum Cawil Cali Bare Cumar oo xalay ku geeriyooday  Magaalada kismaayo.

Marxuum Cawil Cali Barre oo ahaa masuul ka tirsan Dowlad Goboleedka Jubaland ayaa u dhintay rasaas ka dhacday bar koontarool oo u dhaw hoyga uu ka daganaa Magaalada Kismaayo, hey’addaha amniga ee Magaalada ayaa ku guda jira baarista waxa sababay rasaastaas.

ugu danbeyn waxaan Alle ugu baryeynaa ehelkii iyo qaraabadii uu ka tagay marxuumka inuu samir iyo iimaan siiyo, isagane janada firdows guri uga yeelo. aamiin

Wasaaradda qorsheynta maal-gashiga iyo horumarinta dhaqaalaha dowladda Soomaaliya  ayaa dib u eegista muddada dhexe  ee qorshaha hay’adda Cunatada Aduunka (WPP-Soomaliya) oo lagu saleenayo qorshaha horumarinta Qaranka ayaa  ka dhacaya magaalada Muqdisho, waxaana ka qeyb-galay qaar ka mdi ah wasaaraddaha dowladda ee  wada shaqeynta kala dhaxeeyso hay’addan,

Kulanka waxaa lagu soo bandhigay  waxa ka qabsoomay qorshaha ICSP 2019/2021, iy qorshaha cusub 2022/2025 ee hay’adda cuntada  Aduunka(WFP-Somalia) iyo qorshaha kaga aadanaa  Somaaliya , sidoo kale waxaa lays la eegay caqabadahii ka  dhashay qorshe howlaadkii sanadaha 2019/2020, iyo sida looga faa’iideysan lahaa casharadii laga bartay inta  lagu guda jiray hirgalinta shaqooyinkii muhiimka ahaa ee Hey’addaa Cunatada Aduunka (WFP-Somaaliya).

Agaasimaha kormeerka iyo qiimeynta wasaaradda qorsheynta maal-gashiga iyo Horumarinta dhaqaalaha xukuumadda Soomaaliya Cabdiraxiin Ibraahim Muudeey  ayaa sheegay in caqabadaha  sanadkii hore ay aad u badnaayeen sida Cudurka Korana Farayska, balse waxaa rajeynaa Sanadkan howlaha sida ugu wanaagsan in dalkeenna sida ay yahiin in ay u fulaan sida ku cad Qorshaha horumarinta Qaranka.

Sidoo kale Agaasimaha guud ee wasaaradda qorsheynta maal-gashiga iyo Horumarinta dhaqaalaha  dowladda Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed  Aaadan ayaa sheegay in hay’adaha kala duwan ee dowladda  ujeedinayaa inay hubiyaan  wixii ka qabsoomay  qorshaha Ku meel gaarka ah  isla markaana taladooda ku biiraya  Istaraatijyadda Iyada oo mudnaan la siinayo qoshaha Horumarinta qaranka oo ahmiyadd weyn u leh dalkeenna.

Wadatashigan waxa uu horay  sida oo kale ugu dhacay qaar ka mid ah dowladd gobaleedyada dalka iyado oo ujeedadka yahay si loo xaqiijiyo howlaha ay waddo Hay’adda Cunada Aduunka (WFP-Somalia).

Dowladda Federaalka Soomaaliya waxa ay xogo muhiim ah ku heshay in hay’ado ajanebi ah, waddamo shisheeye iyo dad Soomaali ah oo isbahaystay ay maalmahan isku deyeyeen in ay hub culus iyo rasaas sharci darro ah soo geliyaan Jamhuuriyadda Federalka Soomaaliya, iyada oo aan haba yaraatee waxba lagala socodsiin, ogolaanshana aan laga haysan hay’adaha kala duwan ee Xukuumadda Jamhuuriyadda Federalka Soomaaliya.

Dowladda Soomaaliya waxa ay leedahay nidaam adag iyo habraac sugan oo loo maro soo gelitaanka hubka illaa meesha uu ka yimaaddo illaa barta ugu dambaysa ee lagu kaydiyo. Nidaamkaas ayaana maanta u sahlay in Dowladdu ogaato isna hortaagto hubkaas sharci darrada ah ee la rabay in la soo galiyo Dalka

Dowladda Federalka Soomaaliya qorshahan la rabay in Dalka lagu soo geliyo hub sharci darro ah iyo wax kasta oo khalkhal gelinaya nabadda iyo xasiloonida Dalka waxa ay u aragtaa duulaan lagu soo qaaday madaxbanaanida iyo xasiloonida Dalka. Mowqif adagna way iska taagaysaa.

Xukuumadda Federalka Soomaaliya waxay baaritaan ku haysaa hubkaas culus iyo rasaastaas sharci darrada ah ee Dalka la soo gelin rabay, meesha loo waday, meesha laga soo dhiibay iyo ujeedka laga lahaa

DFS waxay cadaynaysaa in Jabhaddii fallaagada ahayd ee ay soo hubaysay Dowladda Kenya oo caawa u soo tallowday xuduudda Soomaaliya ayaa soo weerartay Gobolka Gedo, gaar ahaan Degmada Beled Xaawo. CXD ayaa si geesinimo leh ugu jilib dhigay dulankaas sharci-darada ah.

Ra’isulwasaaraha Britain, Boris Johnson ayaa wada hadal dhanka taleefanka la yeeshay fiidnimadii Axada madaxweynaha cusub ee Mareykanka Joe Biden.

Boris ayaa sheegay in ay horay u sii wadi doonaan oo ay adkeyn doonaan xiriirka iyo isbaheysiga guunka ah ee ka dhaxeeya labada dal.

Waa wadahalkii ugu horeeyay oo ay yeesheen labada hogaamiye tan markii la dhaariyay arbacadii madaxweynaha Mareykanka Joe Biden.

Boris Johnson ayaa soo dhaweeyay oo bogaadiyay go,aanka uu  madaxweyne Biden

Mareykanka dib ugu celinayo heshiiska cimilada ee Paris iyo heyada caafimaadka aduunka WHO taas oo Donald Trump uu ka saaray Mareykanka.

Labada hogaamiye ayaa sidoo kale ka wada hadlay muhiimada iyo faa’iidada ganacsiga xorta ah uu leeyahay.