Madaxwaynaha dowlad Goboleedka Jubbaland Mudane Axmed Maxamed Islaam oo goordhaw gaaraya Magaalada Garoowe ee Caasimadda Puntland ayaa waxaa kusoo dhaweeyay madaxwaynaha dowlad goboleedka Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni iyo qaar ka tirsan labada golle ee Puntland.

Madaxwaynaha dowlad goboleedka Jubbaland Mudane Axmed Maxamed Islaam ayaa ka soo kictimay magaalada Kismaayo  waxaana magaalada garoowe kaga qeyb-gali doono shirka uu machadka cilmi baarista ee Heritage ku qaban doono magaalada garoowe .

Guddoonka labada aqal ee Baarlamaanka federaalka Soomaaliya, xubno ka tirsan midowga musharraxiinta madaxwaynimo ee Soomaaliya, xildhibaanno isugu jira heer federaal iyo heer dowlad goboleed, siyaasiyiin iyo xubno ka tirsan Ururada bulshada ayaa ka qeyb-gali doona shir,  kaasi oo muddo saddex maalin ah ka socon doona Magaalada Garoowe.

Kulankan  oo uu soo qaban qaabiyay Ururka Suxufiyiinta Qaranka Soomaaliyeed ee NUSOJ waxaa ka qeyb galay wasiiro ka tirsan xukuumadda Soomaaliya uu ka mid wasiirka Arrimaha Dibadda, Wasiirka Haweenka iyo Wasiir ku xigeenka Warfaafinta, Safiiro iyo wakiilo ka socday Midowga Afrika iyo Qaramada midoobey.

Xoghayaha NUSOJ Cumar Faaruuq oo madasha ka hadlay ayaa  sheegay in shirka looga gol leeyahay xaqiijinta xorriyadda warbaahinta iyo ka fogaashaha hadalada naceyb keena xiliga doorashada.

Wasiir ku xigeenka Warfaafinta Cabdiraxmaan Yuusuf Caddaala ayaa sheegay in Warbaahinta looga baahan yahay tabinta xaqiiqada iyo ka fogaashaha faafinta wararka been abuurka ah iyo kicinta bulshada.

Wasiirka Arrimaha dibbadda Maxamed Cabdirisaaq ayaa ka sheegay kulanka in Warbaahonta looga baahan yahay in kaalin wanaagsan qaataan marxalada lagu jiro.

Wasiirka difaaca Turkiga Hulusi Akar ayaa sheegay in weerar kasta oo ay ku soo qaadaan maleeshiyaadka beriga Libya ee uu hogaamiyo janaraalka falaagada ah ee Khalifa Xaftar ciidkooda ku sugan waqooyiga ay la kulmi doonaan awood adag.

“Dambiilaha dagaal, dilaaga Xaftar iyo taageeriyaashiisa waa in ay ogaadaan in ay la kulmi doonaan awoodda sharciga haddii ay beegsadaan ciidanka Turkiga, Hulusi Akar ayaa hadalkan u sheegay cutub ka tirsan ciidankooda oo ku sugan caasimadda Libya ee Tripoli xilli uu halkaas ku tagay safar aan horey loo sheegin.

Hadalka wasiirka gaashaandhigga Turkiga, Hulusi Akar ayaa imaanaya xilli ciidanka la baxay Libyan National Army ee uu hogaamiyo Xaftar ay isu diyaarinayaan in ay weeraraan ciidanka Turkiga ee taageerada u fidiya dowladda QM aqoonsan tahay ee Libya ee loo yaqaano xukuumadda heshiis qaran.

“Haddii talaabo noocaas ah qaadaan ma awoodi doonaan meel ay nagaga baxsadaan,” Akar ayaa sidaa yiri.

Taageerada Turkiga u fidiyay xukuumadda caalamku aqoonsan yahay ee Libya ayaa keentay in ay iska caabiyaan duulaan 14 bilood socday oo xoogaga Janaraal Xaftar ku soo qaadeen caasimadda Libya, iyadoo Xaftar ay taageero siinayeen dalalka; Imaaraadka Carabta, Masar iyo Russia.

Wasiirka gaashaandhigga ayaa shalay safar ku tagay magaalada Tripoli iyadoo halkaas kulan kula yeeshay mas’uuliyiinta Libya iyo saraakiisha ciidanka ee Turkiga iyo Libya.

Waxaa uu intaas ku daray in wadahadalada siyaasadda ay aas aas u yihiin xal u helidda dhibaatada Libya.

Janaral Khalifa Xaftar ayaa dhankiisa sheegay in Libya aysan nabad noqon doonin ilaa shisheeyaha laga saaro dalka.

Wasiirka shaqada iyo arrimaha bulshada xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Duraan Axmed Faarax ayaa maanta dhagax-dhigay xarunta hal abuurka Shaqada iyo horumarinta dhallinyarada.

Xarunta oo laga dhagax-dhigay wasaaradda shaqada iyo srrimaha bulshada ayaa adeegyo wax-tar leh siineysa dhallinyarada Soomaaliyeed ,sida is waafajinta xirfadaha iyo tababarka shaqada.

“Xaruntan waxay albaabka u fureysaa in dhallinyarada Soomaaliyeed iyadoo ay ka helidoonaan goob ay ugu soo hagaagaan fursadaha shaqooyinka ee ka jira gudaha dalka, waxaa kalo ay xoojin doontaa Hal abuurka iyo horumarinta dhallinyarada .” ayuu yiri Wasiir Duraan oo intaa ku daray.”

“Dalkeenna wuxuu la tacaalaya shaqo la’aan, si taas xal loogu helo hadda waxaan diiradda saareynaa xirfadaha oo lagu horumarin doono dhallinyarada waxbarashada helay iyo kuwa aan fursadaa helin.” ayuu ku daray.

Munaasabadda dhagax-dhiga waxaa ka qeybgalay Sanetor Naciima Ibraahim Yusuf, Agaasimaha guud ee wasaaradda iyo Mudane Cali Cabdi Weheliye madaxa mashaariicda hay’adda Save the Children , oo ka caawinaysa Wasaaradda Shaqada iyo Arrimaha Bulshada howlgalinta xarunta Hal abuurka Shaqada iyo Horumarinta Dhallinyarada.

Wasiirka Ganacsiga iyo Warshadaha xukumadda federaalka Soomaaliya Mudane Xildhibbaan Khaliif Cabdi Cumar, ayaa maanta si rasmi ah u saxiixay Xeer-nidaamiyaha sharciga shirkadaha Soomaaliya ee sharci lambar 18 oo la soo-saaray 26-kii bishii 12-aad 2019 isla-mar-ahaantaana noqon doona xeer lagu dhaqan-geliyo sharciga shirkadaha kaasi fududeynaya hab-raaca dhismaha, diiwaan-gelinta shirkadaha, laysimada iyo adeegyada kale ee ganacsigu u baahan yahay.

Kulankaan lagu saxeexayey Xeer-nidaamiyaha, ayaa waxa sidoo kale ka soo qeyb-galay wasiiru-dawlaha wasaaradda ganacsiga iyo warshadaha xukumadfda federaalka Soomaaliya Mudane Cabdulqaadir Shariif Sheekhunaa Maye, Wasiir-ku-xigeenka wasaaradda Mudane Cali Maxamed Sh. Bagadi, Agaasimaha Guud ee wasaaradda Mudane. Cabdicasiis Ibraahim Aadan, la-taliyeyaasha, Agaasime Waaxeedyada wasaaradda iyo mas’uuliyiin kale.

Wasiirka ganacsiga iyo warshadaha dowladda Soomaaliya Xildhibbaan Khaliif Cabdi Cumar oo markii uu saxeexay sharcigaas ka dib, la hadlay warbaahinta, ayaa ka waramay ahmiyadda uu xeer-nidaamiyahani u lee yahay ganacsiga Soomaaliya oo uu sheegay inuu yahay mid dhiiri-gelinaya ganacsiga, wax-soo-saarka iyo maal-gashiga sidoo kalena horumarin doona guud ahaan dhaqaalaha wadanka.  Isaga oo sidoo kale na carabka ku dhuftay in xeer-nidaamiyahani sahlaayo in iyada oo la adeegsanayo fursadaha farsamada iyo tiknoolajiyadda ay ganacsatadu adeegyada Wasaaraddu bixiso heli doonaan iyaga oo jooga xafiisyaddooda iyo goobahooda shaqo.

Xeer-nidaamiyahan lagu dhaqan-gelinaayo sharciga Shirkadaha Soomaaliya oo muhiim u ah fududeynta iyo horumarinta ganacsiga, ayaa soo maray marxalado kala duwan, waxaana si wada-jir ah iskaga kaashaday Wasaaradda Ganacsiga iyo Warshadaha Soomaaliya iyo hay’adda IFC kaasi oo gebo-gabadii na ku soo dhammaaday si guul ah.

Wasiirka Wasaaradda amniga Galmudug Axmed Macalin Fiqi guddoomiyaha gobalka Mudug Cabdiraxmaan Cali Diiriye Isxal iyo duqa dagmada Gaalkacyo Cabdiraxmaan Sheekh Xasan Jimcaale ayaa shir jaraa’id oo ay si wadajir ah magaalada Gaalkacyo ugu qabteen  uga waramay halka ay marayaan howlgalada la dagaalanka kooxda naf iyo nolal diidka ah  ee argagixisada Al-Shabaab.

Guddoomiyaha gobalka Mudug Cabdiraxmaan Cali Diiriye Isxal iyo guddoomiyaha dagmada Gaalkacyo Cabdiraxmaan Sheekh Xasan Jimcaale ayaa iyaguna bogaadiyay howlgalada ka dhanka ah la dagaalanka arxan lawaayaasha baneeytay dhiiga muslimiinta.

Wasiirka Wasaaradda Amniga Galmudug Axmed Macalin Fiqi oo ka warbixiyay howlgalladii ay sameeyeen ciidanka ee la xiriiray falkii naftii haligaha ahaa ee ka dhacay Garoonka Cabdullaahi Ciise ee magaalada Gaalkacyo ayaa tilmaamay in lagu raad joogo dadkii falkaasi ka dambeeyay, ayna hayaan xog la xiriirta arrinkaas.

Barta twiiterka ee ciidanka AMISOM waxaa maal mahan rukun u ah sawiro iyo fariimo ka turjumaya nolosha iyo horumarka ka jira Muqdisho,  oo aanay arkin indhaha kuwa aan jecleyn nabada.

Inkastoo Muqdisho ay ka jiraan daruufo adag oo dhanka nolosha, ah kuwaas oo ay sababeen xanuunka COVID-19 iyo dhaqaalo xumo,ayaa  hadana waxaa magaalada ka jira kobac weyn oo dhanka dhismaha ah

Daaro dhaadheer ayaa la dhisayaa waxaana  qeybo badan oo magaalada ka mid ah dul suran wiishka guryaha lagu dhiso.

Suuqyada magaalada Muqdisho waa ay camiran yihiin waxaana ka jira ganacsi ku tarmaya xasiloonida magaalada.

Xeebta Liido waxaa isugu taga dadka aad u farabadan oo xiliyada fasaxa iyo  maalmaha nasiinada iyagu u soo baxa quruxda muuqaalka biyaha badweybta hindiya, kuna raaxeesanaya neecaawda macaan ee ka dhalata hirarka badda isdharbaaxaya.

Garoonka kubadda cagta ee Injineer.Yariisoow waxaa ka socda taranka kubadda cagta ee maamul goboleedyada dalka  halkaas oo kumanaan dadweyne ah ay u daawasho tagaan.

Dhamaan arrimahaas waxaa saldhig u ah amaanka oo ay heegan u yihiin ciidanka booliska Soomaaliyeed.

Ciidanka waxaa mar kasta ku biira dhalinyaro ay ka go’antahay difaaca dhiiga shacabka Soomaaliyeed.

Guddiga Hirgelinta Doorashooyinka Heer Federaal (GHDHF) ee 2020/21 isagoo tixraacaya faafinta rasmiga ahayd ee dhaqan galinta doorashada isla markaasna ahmiyad wayn siinaya dardargalinta howlaha doorashooyinka dalka ayuu maanta oo ay tahay 26ka Diseembar, 2020 u kala diray Dowlad Goboleedyada xubnaha ka ah Dowladda Federaalka Soomaaliya habraacyada doorashada iyo foomamka ay u baahan yihiin inay buuxiyaan musharxiinta doorashada kuraasta Aqalka Sare.

Guddiga ayaa sidoo kale ka codsaday Dowlad Goboleedyada in ay si rasmi ah u bilaabaan diwaangalinta iyo qabashada araajida musharixiinta Golaha Aqalka Sare.

Guddiga wuxuu garawsan yahay baaxadda howsha hortaala iyo waajibaadka loo igmaday, wuxuu ku boorriyey mas’uuliyiinta Dowlad Goboleedyada in ay qaataan doorkooda kaga aaddan fulinta hawlaha doorashooyinka iyo in ay guddiyada iyo shacabka Soomaaliyeed kala shaqeyaan sidii ay doorashooyinka u guuleysan lahaayeen, una noqon lahaayeen kuwo daah furan oo xor iyo xalaal ah.

Guddiga Hirgelinta Doorashooyinka Heer Federaal waxay markale adkaynayaan in Madaxda iyo Barlamaannada Dowlad Goboleedyada ay kaalintooda ka qaataan sidii ay doorashadu ugu qabsoomi lahayd xiligeeda.

DHAMMAAD

Xeer ilaaliyaha guud ee Qaranka mudane Sulaymaan Maxamed Maxamuud oo ku sugan dalka Turkiga ayaa kulan la yeeshay Xeer ilaaliyaha Guud ee Jamhuuriyadda Turkiga mudane Beker Sahin.

Kulankaas oo ay goob joog ka ahaayeen wasiirka cadaaladda dawladda FS mudane Cabdulqaadir Maxamed Nuur iyo Jaamac Cabdullaahi Caydiid ayaa looga wada hadlay sidii Turkiga iyo Soomaaliya isaga kaashan lahaayeen xoojinta hay’adaha garsoorka iyo ku dhaqanka sharciga.

Sidoo kale mas’uuliyiinta ayaa ka wada hadlay in hay’adaha cadaaladda Turkigu ay Soomaaliya ka taageeraan tababarada hawlwadeenada cadaaladda, sida xeer ilaaliyaasha iyo garsoorayaasha, taas oo Soomaaliya ku caawinaysa ku dhaqanka sharciga iyo helitaanka cadaalad wax ku ool ah.

“Turkigu waa wehel istiraatiiji ah oo saaxiib la ah dalkeena” ayuu yiri Xeer ilaaliyaha guud ee Qaranka mudane Sulaymaan Maxamed Maxamuud oo ka hadlayey kulanka uu la qaatay dhigiisa Turkiga.

Taliska Mareykanka ee Afrika oo kaashanayo dowladda federaalka ee Soomaaliya  ayaa qaaday duqeyn cirka ah oo lagu bartilmaameedsaday xarun ay leeyihiin al-Shabaab oo ku taal agagaarka degmada ee gobolka Jubbooyinka.

Qiimeyntii ugu horreysay ee laga soo saaro weerarkaan oo dhacay 24-ka bishaan ayaa lagu sheegay in waxyeello loo geystay dhowr maleeshiyo ah oo al-Shabaab ah, qalab ay wateen iyo xaruntii ay daganaayeen.

Taliska ayaa sidoo kale qiimeyn uu sameeyay ku sheegay in aysan jirin waxyeello soo gaartay dadka rayidka ah,waxayna intaa ku dareen in ay  socdaan dadaallo  lagu doonayo in lagu carqaladeeyo howlaha cadowga isla markaana cadaadis lagu saarayo shabakadda al-Shabaab.

Qoraal ka soo baxay Taliska Mareykanka ee Afrika  ayaa lagu xaqiijiyay la sii wadi doono  la shaqeeynta la-hawlgalayaasha caalamiga ah iyo kuwa Afrikaanka ah si loo hubiyo amniga muddada-dheer ee Soomaaliya ee ay ku shaqeynayaan Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Dowladaha Xubnaha ka ah.

Taliska Mareykanka ee Afrika wuxuu ballan-qaadayaa inuu la shaqeynayo waddamada Bariga Afrika si uu gacan uga geysto damaanaqadka  xasillooni siyaasadeed, mid dhaqaale, iyo mid bulsho oo   gobolka ah.