Wasaaradda Caafimaadka Galmudug oo Kaashaneeysa Maamulka Dagmada Galkacyo ayaa Ka Bilaabay Dugsiyada Waxbaarshada Olole Bulshada Looga Wacyi Galinayo Khatarta Xanuunka Covid-19, Kaas oo Saameeyn Muuqata Xilligaan Ku Haya Soomaaliya iyo Dalal Kale Oo Caalamka Ka tirsan

Ololahaan oo qeyb ka ah Xoojinta ilaalinta Caafimaadka iyo Ka hortaga Xanuunka Covid-19 ayaa waxaa maanta si rasmi Looga uga biloowday Xarunta Dugsiga Sare ee Mudug, iyadoona ay goobjoog auhaayeen Masuliyiin Ka socatay Wasaaradda Caafimaadka Maamulka Dagmada iyo Wasaaradda Waxbarashada

Madaxa Xafiiska Waxbarshada Maamulka Dagmada Gaalkacyo Liibaan Macalin Saalax ayaa Ugu horeyn ka hadlay ujeedka Ololaha wacyi gelintaa ee maanta Laga bilaabay Dugsiyada Waxbarashada Gaalkacyo

Dr Cabdi Mahad Maxamuud Diiriye oo ka Mid ahaa howlwadeenadii Ka Socday Wasaaradda Caafimaadka Galmdug ayaa isna ku Dheeraaday ka Hadalka Heerarkii Kala Duwanaa ee Uu Soo Maray Xanunka Maanta Loo Yaqaano Karoona Feyrus Laga Soo Bilaabo Sanadkii 2003

Ugu Danbeyna, Isku Duwaha Wasaaradda Caafimaadka Galmdug ee Gobalka Mudug Dr.Liibaan Cabdulqaadir Macalin ayaa Ku Booriyay Ardaydu In Kaalintooda Ka Qaataan Sidii Bulshada Loogu Wacyi gelin Lahaa Qaadashada Talooyinka Caafimaadka Iyo Ilaalinta Nadaafada Si Looga Hortago Khatarta Xanuunka Faafaha Daran Ee Karoona Feyrus.

Iran ayaa meesha ka saartay in wadahadal aan caadi aheyn la yeelato Mareykankaa iyo Midowga Yurub kaas oo ku saabsan dib u soo nooleynta heshiiskii Nugliyeerka ee 2015 la galeen dalalka reer galbeed dowladda Iran, waxayna ku adkeysteen in marka hore Washington ay qaato cunaqabateyntii dhinac laha aheyd oo la saaray Tehran.

“Anagoo tixraacayna talaabooyinkii dhowaan la qaaday iyo bayaanadii ka soo baxay Mareykanka iyo sadex kamid ah dalalka waa weyn ee reer Yurub, Iran uma aragto xilligan in ay wadahadal la yeelato dalalkaas ,” sidaa waxaa yiri afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda Iran Saciid Khatibzadeh.

Mareykanka oo hadalkaas ka jawaabaya ayaa sheegay in uu ka xun yahay balse ay wali raadin doonaan wadiiqo diplomaasiyadeed oo micno leh oo labada dhinac ugu soo laaban karaan heshiis, sida ay sheegtay afhayeenka Aqalka Cad.

Saraakiisha Iraaniyiinta ah ayaa sheegaya in ay darsanayaan codsiga uga yimid madaxa siyaasadda dibadda ee Midowga Yurub Josep Borrell, hase ahaatee ay doonayaan in la qaado xayiraaddii dhaqaale ee Mareykanku saaray Iran 2018.

Dowladda Iran iyo Maamulka cusub ee Mareykanka ee Joe Biden ayaa isku tuur tuuraya in uu midba mid kale bilaabay talaabada dib loogu soo nooleynayo heshiiskaas. Iran waxay doonaysaa in Washington marka hore qaaddo xayiraadda halka Mareykanku ku doodayo in Iran ay u hogaansanto qodobada heshiiska.

War saxaafadeed ka soo baxay wasaaradda arrimaha dibadda iskaashiga caalamiga ah ee xukuumadda Soomaaliya ayaa si adag u cambaareysay weerar gentaalo ah oo maleeshiyaadka Xuuthiyiinta Yemen Axaddii ku qaadeen magaalooyin ka tirsan Sacuudiga.

Kooxda Xuuthiyiinta ayaa gentaalo ballistic ah ku tuureen jihada caasimadda Sacuudiga Carabiya ee Riyadh iyo magaalooyin ka tirsan gobolka Jiizaan oo ay kamid tahay Khamiis Mushayti.

“Soomaaliya waxay u aragtaa in weerarkan uu yahay mid xadgudub ku ah sharciga caalamiga ah iyo kan bani’aadamnimada isla markaana ah dambi argagixiso oo ka dhan ah meelaha la degan yahay, wuxuuna carqalad ku yahay dadaallada Qaramada Midoobay ku doonayso in lagu gaaro xal siyaasadeed oo dhammaystiran oo lagu soo afjaro colaadda Yemen” ayaa lagu yiri bayaanka soo  baxay wasaaradda.

Dowladda Soomaalia ayaa sidoo kale, sheegtay Boqortooyada Sacuudiga Carabiya ay xaq u leedahay in ay daafacto dhulkeeda ayna ilaaliso amnigeeda iyo bad-qabka muwaadiniinteeda.

Goobaha Waxbarashada waxay ka mid ah yihiin goobaha ugu sahlan ee Cudurka safmarka ah ee Corono Virus uu ku faafi karo, iyadoo taas laga duulayo ayaa ardayda wax ka barata Iskuulada ku yaalo degmada Xudur ee gobolka Bakool waxaa loo sameeyay wacyigelin ku saabsan covid-19.

Fasalada qaar ee iskuulada ayaa la soo sheegayaa in ay dhigtaan in ka badan 70-arday, mana lahan Af-saabka (Af-xir) iyo Agabyada kale ee lagaga hortago Cudurka dilaaga ah ee Covid-19 oo dunida hadda si weyn ugu soo laba kacleeyay.

Macalin Xuseen Cali Abdi ayaa ardayda wacyi gelinaya ka hor intaan la gelin Fasalada.

“ Banaanka imow gacmaha iska nadiifi ka dibna Fasalka ku noqo,” ayuu ku yiri Ardayda Macalin Xuseen Cali Cabdi.

Macalinka ayaa ka hadlay baahiyaha ay u qabaan in lagu caawiyo qalabka loo adeegsado ka hortaga Cudurka Corono Virus, wuxuuna ardayda ku diira geliyay in markasta gacmaha ay iska dhaqaan si ay kaga nabad galaan cudurkan dilaaga ah.

Coronavirus ayaa ku baahay inta badan caalamka, sida ay dhaqaatiirta caafimaad ay sheegeen, Coronavirus wuxuu ku dhacaa sambabbada. Calaamadaha waxay ku bilowdaan qandho, waxaa soo xiga qufac qallalan, kaas oo horseeda dhibaato dhanka neefsashada ah.

Abaanduullaha Guutada 10aad Col. Cismaan Sheikh Cabdi Qorax ayaa Kormeeray Saldhiga Degmada Baardheere Ee Gobolka Gedo, isagoo u kuurgalayay xaaladda amni ee degmada iyo shaqada muhiimka ah ee ay Bulshada Ciidanka Bulshada u hayaan.

Gaashaanle Cabdi Sheikh Xasan Cilmi oo ugu horeyn ka hadlay soo dhoweynta Abaandullaha Guutada 10-aad Cismaan Sheikh Cabdi Qorax ayaa sheegay in ay ciidanka mar kasta heegan ugu jiraan badbaadinta shacabka naftooda iyo maalkooda,islamarkaana si weyn uga shaqeynayaan amniga gudaha degmada Baardheere ee gobolka Gedo.

Abaanduule Qorax ayaa ciidanka kula dardaarmay in ay dardar geliyaan sugida amniga iyo in la iska kaashado sidii loo ciribtiri lahaa cadowga Shacabka dhibaatada ku haya.

Xaaladda amni ee degmada Baardheere ayaa ah mid wanaagsan, waxaana ka howlgala ciidanka Booliska Soomaaliyeed, kuw nabad sugida iyo ciidanka Xoogga dalka oo dagaal adag kula jira maleeshiyada Al-Shabaab.

Adeeggan waxaa isticmaala in ka badan 70% shacabka Soomaaliyeed. Lacagta dhexmarta adeegga Mobile Money bil kasta waxa lagu qiyaasay $2.7 bilyan, sida ay qortay warbixinta Bangiga Aduunku ee sanadkii 2018.

Bixinta Ruqsadda adeega lacaguhu waxay muhiimad gaar ah u leedahay sharciyaynta shirkadaha bixiya adeegan, xasilinta hab-maaliyadeedka waddanka iyo ilaalinta hantida macaamiisha iyo tan shirkadaha gaarka loo leeyahayba.

Munaasabadda lagu bixinayey Ruqsadda waxaa goobjoog ka ahaa Wasiirka Maaliyadda, Wasiirka Qorshaynta, Maalgelinta iyo Horumorinta Dhaqaalaha iyo Wasiirka Boostada, Isgaarsiinta iyo Tignoolajiyada Dowladda Federaalka, Agaasimaha Hay’adda Isgaarsiinta Qaranka, Agaasimaha Hay’adda Warbixinta Maaliyadda, Guddoonka Ururka Bankiyada iyo Xoghaya ururka Xawaaladaha.
#CBS2021

Golaha amaanka ee qaramada midoobe ayaa si aqlabiyad ah u taageeray in xayiraad la saaro sadax xubnood oo ka tirsan kooxda shabaab

Xubnahan argagaxisada ayaa kala ah Abuukar Cali Aadan oo ah ku xigeenka hogaamiyaha shabaab,Macalin Ayman iyo Mahad Karataay.

Dowlada Soomaaliya oo kaa shaneysa dalka Mareykanka ayaa arintan ka dalbatay golaha amaanka

Talaabadan ayaa waxaa soo dhaweeyay wasaarada arimaha dibadda ee Mareykanka

Erica Barks-Ruggles  oo ah saraak sare oo ka tirsan xafiiska arimaha heyadaha caalamiga ee wasaarada arimaha dibadda Mareykanka ayaa arintan ku tilmaantay talaabo muhiim ah oo loo qaaday dhanka xasiloonida iyo nabadda Soomaaliya

Wasiirka caafimaadka iyo daryeelka Bulshada xukumadda federaalka Soomaaliya Dr,s Fowyso Abiikar Nuur oo marti ku aheyd barnaamijka kulanka todobaadka ee ka baxa warbaahintab qaranka ayaa sheegtay in todobaadka 2-aad ee bilawga bisha soo socota dalka uu soo gaari doono talaalka covid-19 kaasi oo ay soo saartay dowladda UK isla markaana laga isticmaalay wadama badan oo kala tirsan qaaradaha dunida.

Wasiir Fowsiyo waxa ay sheegay in helida talaalkaan ay soomaaliya ka caawineyso hay’adda Caafimaadka aduunka WHO oo soomaaliya ay xubin ku leedahay.

“Waxaan fileynaa in bilawga bisha soo socota uu dalka soo gaaro talaalka covid-19 oo ay naga caawineyso hay’adda caafimaadka aduunka WHO ayay tire wasiir Fowsiyo.

Dhinaca wasiirka caafimaadka dowladda Soomaaliya Fowsiyo Abiikar Nuur ayaa sheegay in safiirka shiinaha ufadhiya Soomaaliya uu kala shaqeynayo helida talaal kale ay soo saartay dowladdiisa kaasi oo isna laga isticmaalay dalal badan.

“Qorshaha helida talaalka Covid-19 waxaan soo bilaawnay dhextaalka sanadkii tagay ee 2020 waxaana ka mid nahay dalal badan oo aan awoodin qarashka ku baxaya.

Tan iyo markii dalka laga diwaan geliyaya kiiskii ugu horeeyay covid-19 waxaa uu haleeyay  6,687 waxaa ka bogsootay 3,784 iyadoo tirada dadka ugeeriyooday ay gaartay 223.

Madaxweynaha ayaa ku bogaadiyey Ra’iisul Wasaaraha XFS Mudane Maxamed Xuseen Rooble dadaalka uu ku bixiyey heshiiska wadajirka ah iyo guud ahaan maareynta arrimaha doorashooyinka iyo sida ay uga go’an tahay in la dhaqan geliyo Heshiiskii 17-ka Sebteembar ee ay wada gaareen Dawladda Federaalka Soomaaliya iyo Dawladaha Xubnaha ka ah, ayna meel mariyeen Labada Aqal ee Baarlamaanka.

Sidoo kale, Madaxweynaha ayaa ku ammaanay Madaxda Dowlad-goboleedyada Galmudug, Hirshabeella iyo Guddoomiyaha Gobolka Banaadir, doorka wax ku-oolka ah ee ay ku bixiyeen ka miro-dhalinta waanwaantan.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa ugu baaqay dhammaan Muwaadiniinta Soomaaliyeed in ay doorkooda ka qaataan xasilloonida amni iyo siyaasadeed ee dalka, iyada oo dhabbaha loo xaarayo dhaqan-gelinta Heshiiska doorashooyinka iyo talo soojeedintii Guddiga Farsamada Doorashada Federaal ee ka soo baxday Shirkii Baydhabo.

Wasiirka amniga ee Xukuumadda Soomaaliya Mudane Xasan Xundubey Jimcaale ayaa sheegay in Wasaaradda ay dhaqan gelin doonto heshiiska iyo is afgaradka lagu gaaray shirka wadatashiga ah ee caawa uu Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya la yeeshay Midowga Musharaxiinta, kaasi oo diiradda lagu saaray qodobo ay ka midyihiin arrimaha doorashooyinka iyo amniga dalka.

Wasiirka amniga ayaa xusay in Xukuumadda ay markasta ka go’antahay inay wada hadal la yeelato cidkasta oo qabto tabasho.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna duqa Muqdisho mudane Cumar Maxamed Maxamuud ayaa sheegay in caawa bulshada Soomaaliyeed ay u tahay talaabo guul ah, isla markaana wixii hadda ka dambeeya loo istaagi doono sidii wada jir loola dagaalami lahaa cadowga Ummadda Soomaaliyeed ee Al-Shabaab.

Madaxweyaha Dowlad Goboleedka Hirshabeelle Mudane Cali Guudlaawe Xuseen ayaa sheegay in ay tahay wax lagu farxo shirka caawa guusha ku soo dhamaaday oo ay Alle uga mahadcelinayaan in caawa la isku afgartay waxkasta oo tabasho laga qabay, isagoo rajo wanaagsan ka muujiyay in dalka ay ka dhici doonto doorasho xaq iyo xalaal ah oo raali la isaga wada yahay, ayna sii socon doonaan kulamada nuucaani oo kale ah.

Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Galmudug Mudane Axmed Cabdi Kaariye Qoorqoor ayaa Ummadda Soomaaliyeed uga tacsiyadeeyay dadkii ay waxyeelada ka soo gaartay falkii dhacay 19-kii February, isagoo mahadcelin u jeediyay cidkasta oo gacan ka geysatay qabsoomidda shirka, ayna sii socon doonaan kulamada lagu sii amba qaadayo hannaanka doorashooyinka dalka.

Axmed Cabdi Kaariye ayaa ugu baaqay in cidkasta oo ka maqan arrimaha ku saabsan in dalka ay ka dhacdo doorasho ay ka soo qeyb galaan shirka.

Xildhibaan Mustaf Sheekh Cali Dhuxulow oo ka mid ah murashixiinta ayaa sheegay in Midowga Musharixiinta ay ka go’antahay hirgelinta waxyaabaha lagu heshiiyay.

Siyaasiga Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame oo madasha ka hadlay ayaa xusay in 19-kii February ay ahayd dhacdo xanuun badan, balse kulamo kale oo gaar ah laga yeelan doono, isagoo daboolka ka qaaday in wixii maanta ka dambeeya ay sii socon doonaan shirarka looga hadlayo misiirka dalka.

Madaxweynihii hore ee Galmudug mudane Cabdikariin Xuseen Guuleed ayaa hoosta ka xariiqay in wada hadalka ay yeesheen Wafdiga uu hogaaminayo Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya iyo Midowga Murashixiinta ay horseedi doonto in dalka ay ka dhacdo doorasho xor iyo xalaal ah, isagoo xusay in labada dhinac ay muujiyeen isu tanaasul.

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud aya sheegay in hadafka ugu weyn ee la hiigsanayo ay tahay in dalka ay ka dhacdo doorasho, isagoo bogaadiyay qofkasta oo ra’yi qaba ama tabasho laga dhageysto lagana qanciyo.

Madaxweynihii hore Soomaaliya ahna Guddomiyaha Midowga Murashixiinta Mudane Shariif Sheekh Axmed ayaa ugu horeyn uga mahadceliyay dadkii ka soo shaqeeyay qabsoomidda shirka, waxaana uu intaa ku daray in dowladnimada ay aas aas u tahay sharci iyo wada hadal.

“Nidaamka dimoqraadiga ah ee aan maanta ku shaqeynayno waa nidaam curdun ah, dadka Soomaaliyeed waa inay daremaan taas, waxaan aamisnaahay in ilalainta sharciga ay tahay mid dastuuri ah, qofkastana uu arrintas gacan ka geysto, dhamaanteen aan wada ilaalino sharciga”. Ayuu yiri Mudane Shariif Sheekh Axmed.

Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Mudane Maxamed Xuseen Rooble oo shirka soo xiray ayaa sheegay in heshiis is afgarad ah la gaaray caawa, isla markaana ay Ummadda Soomaaliyeed u tahay habeen taariikhi ah.

“Shacabka Soomaaliyeed waxaan leeyahay waan idin maqanahay, waa noo muhiim xoriyatul qowlka, mudaaharaad waa waajib dastuuri ah oo qokasta oo Soomaali ah uu xaq u leeyahay, waxaa kaloo waajib ah in laga wada shaqeeyo sugidda amniga, shacabka Soomaaliyeed waxaan ka codsanayaa inay nagu garab istaagaan sidi uu dalkan uga dhici lahayd doorasho xor iyo xalaal ah” ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Rooble oo hadalkiisa ku daray in dowladda ay ka go’antahay qabsoomidda doorashada.

Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa Midowga murashixiinta ka codsaday inay gacan ka geystaan sidii dalka ay uga dhici lahayd doorasho, waxaana uu hoosta ka xariiqay in dalka uu ku jiro xaalad adag oo dhanka caafimaadka ah, maadaama uu soo labo kacleeyay xanuunka COVID-19, qofkastana looga baahanyahay in uu ka qeyb qaato sidii loo yareyn lahaa faafidda cudurka.