Dowladda Federaalka Soomaaliya,ayaa ku dhawaaqday musharaxnimadeeda ee Kursiga Golaha Nabadda iyo Ammaanka ee Midowga Afrika (AU PSC) ee muddo-xileedka 2025–2028. Ku dhawaaqidda musharaxnimada, ayaa timid kadib war saxaafadeed ka soo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya.

Golaha Nabadda iyo Ammaanka ee *Midowga Afrika (AU PSC) waa hay’adda mas’uulka ka ah ilaalinta nabadgelyada iyo amniga guud ee Qaaradda Afrika.Golaha waxa uu go’aamiyaa siyaasadaha iyo tallaabooyinka la xiriira amniga iyo nabadda ee qaaradda, wuxuuna ka kooban yahay 15 xubnood oo matalaya dalalka xubnaha ka ah Midowga Afrika.

Dowladda Soomaaliya ayaa ku sheegtay musharaxnimada in ay tahay fursad muhiim ah oo Soomaaliya u tahay in ay kaalin ka qaadato xoojinta nabadda iyo amniga qaaradda, iyadoo la ogyahay doorka muhiimka ah ee Soomaaliya ay ku leedahay dagaalka ka dhanka ah argagixisada iyo xasilinta gobolka Geeska Afrika. Dowladda Soomaaliya waxay sidoo kale sheegtay in ka mid noqoshada Golaha Nabadda iyo Ammaanka ee AU ay fursad u siin doonto in Soomaaliya ay si firfircoon uga qayb qaadato xalinta khilaafaadka iyo hormarinta siyaasadaha nabadda ee qaaradda Afrika.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ayaa ku sheegtay war saxaafadeedkeeda in musharaxnimada Soomaaliya ay ku saleysan tahay qorsheyaal iyo himilooyin si loo taageero nabadgelyada, xasiloonida, iyo horumarka gobolka. Dowladda Soomaaliya, ayaa sidoo kale ballanqaaday inay ka qeyb qaadan doonto xoojinta iskaashiga iyo hormarinta xiriirka dalalka xubnaha ka ah Midowga Afrika.

Soomaaliya, ayaa muddooyinkii u dambeeyay ku lug lahayd dadaallo badan oo ku saabsan xoojinta amniga iyo difaaca nabadda ee gudaha iyo guud ahaan gobolka Geeska Afrika. Dowladda Soomaaliya waxa ay ku dadaalaysaa sidii loo hormarin lahaa xiriirka caalamiga ah, gaar ahaan la-hawlgalka Midowga Afrika iyo ururrada kale ee caalamiga ah, si loo xoojiyo amniga iyo nabadgelyada dalalka Afrika.

Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Musiibooyinka,Maxamuud Macallin Cabdulle, ayaa xarunta dhexe ee hay’adda ku soo dhaweeyay Agaasimaha Guud ee Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda, Mustaf Sheekh Cali Dhuxulow. Booqashada ayaa ahayd mid lagu xoojiyay xiriirka shaqo ee labada hay’adood, iyagoo ka wada hadlay sidii ay u adkeyn lahaayeen iskaashiga iyo wada shaqeynta ka dhexeeya.

Mas’uuliyiinta ayaa isla gartay in labada hay’adood ay kaalin muhiim ah ka qaataan daryeelka iyo taageerada bulshada Soomaaliyeed, gaar ahaan marka ay timaado maareynta musiibooyinka iyo arrimaha socdaalka ee dalka. Waxaa la isla gartay in ay muhiim tahay in la xoojiyo is-dhexgalka iyo iskaashiga labada hay’adood si loo horumariyo adeegyada bulshada, loona wanaajiyo maareynta xaaladaha deg-degga ah iyo xiriirka dadka Soomaaliyeed ee gudaha iyo dibadda.

Qorshayaasha iyo Tallaabooyinka Wada-shaqeynta Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Musiibooyinka,Maxamuud Macallin Cabdulle, ayaa ku baaqay in labada hay’adood ay si wadajir ah uga shaqeeyaan xoojinta adeegyada socdaalka iyo ka hortagga musiibooyinka. Waxa uu sidoo kale tilmaamay in xiriir wanaagsan oo ka dhexeeya hay’adahaas uu fududeynayo ka jawaabista xaaladaha deg-degga ah iyo daryeelka dadka Soomaaliyeed.

Agaasimaha Guud ee Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda, Mustaf Sheekh Cali Dhuxulow, ayaa isna sheegay in ay muhiim tahay in hay’addooda ay la shaqeyso Hay’adda Maareynta Musiibooyinka si loo horumariyo maareynta dadka ku barakacay musiibooyinka iyo taageerada qaxootiga. Waxa uu tilmaamay in wada-shaqeynta labada hay’adood ay muhiim u tahay xasilloonida iyo horumarka Soomaaliya.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir, ayaa xafiiskiisa ku qaabilay maanta Safiirka Dowladda Turkiga u fadhiya Soomaaliya Mudane Alper Aktaş, iyaga oo kawada hadlay arrimo la xariira horumarinta Caasimadda.

Kulankan oo uu goob joog ka ahaa agaasimaha guud ee xafiiska Duqa magaalada Muqdisho Mudane Ismaaciil Cali Sheikh Nuur ayaa qodobadii looga hadlay waxaa kamid ahaa dardargalinta wada shaqeynta labada xafiis, horumarinta mashaariicda ay Dowladda Turkiga ugu talagashay in ay uga qeyb qaadato dib udhiska iyo bilicda Caasimadda, Shaqa abuurka dhallinyarada, Tababarada farsamada gacanta, Dib u hagaajinta bulaacadaha biya mareenka ah iyo Dib u cusbooneysiinta heshiisyadii iskaashiga ahaa ee horey u jiray.

Safiirka Dowladda Turkiga u fadhiya Soomaaliya Mudane Alper Aktaş,ayaa ugu horreyn ugu hambalyeeyay Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir mas’uuliyada culus ee loo igmaday isaga oo intaa kadib balan qaaday in lasii horumarin doono wada shaqeynta labada dhinac iyo howlaha lagu taageerayo horumarinta Caasimadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir ayaa uga mahadceliyay Dowladda Turkiga iyo shacabkeeda sida ay marwalba u garab taagan yihiin ummada Soomaaliyeed iyo dowladnimadooda islamarkaana ay uga qeyb qaataan taageeradooda la xariira mashaariicda horumarineed.

Wasiirka Arrimaha Dibadda, Safiir Axmed Moalim Fiqi, oo dhawaan booqday Uganda si uu uga qeyb galo Shirweynaha AU ee ku saabsan CAADP, ayaa booqday Safaaradda Soomaaliya ee Kampala. Wasiirka oo ay wehliyaan Xoghayaha Joogtada ah Hamza Adan Haadoow, waxaa si diirran ugu soo dhaweeyay Safiirka Soomaaliya ee Uganda, Amb. Fardowsa Maxamed Kanyare, iyo shaqaalaha safaaradda. Booqashadan ayaa muujisay go’aanka dowladda Soomaaliya ee ah in la xoojiyo la-hawlgalka caalamiga ah iyo in la taageero bulshada Soomaaliyeed ee ku nool Uganda.

Wasiirku wuxuu carabka ku adkeeyay doorka muhiimka ah ee safaaradda, taasoo ah xiriir muhiim ah oo u dhexeeya Soomaalida dibadda iyo dalkooda, wuxuuna amaanay shaqaalaha safaaradda ee ka go’an shaqooyinka diplomaasiyadda Soomaaliya. Wasiirku wuxuu sidoo kale ku amaanay Amb. Fardowsa

hoggaaminta heer sare ah iyo guulaha ay gaartay tan iyo markii loo magacaabay, isagoo adkeeyay muhiimadda safaaradda ee difaaca danaha Soomaaliya.

Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Musiibooyinka Soomaaliya Mudane. Maxamuud Macallin Cabdulle, ayaa Safiirka Imaaraadka Carabta u fadhiya Soomaaliya, Md. Axmed Juma Al-Rumaithi kala wareegay deeq gaar raashin ah oo gaaraya 700 oo ton, kaas oo loogu tala galay in lagu garab istaago dadka nugul ee abaaruhu sida daran u saameeyeen.

Hay’adda SoDMA oo xoojineysa dadaallada looga hortagayo saameynta khataraha ka dhalan kara abaaraha, ayaa 300 oo ton oo deeqdaan qeyb ka ah u gudbisay magaalada Kismaayo, halka 200 oo ton la geeyay magaalada Boosaaso. Gargaarkaan ayaa deg-deg loo gaarsiin doonaa dadka loogu tala-galay ee ku dhaqan magaalooyinkaan iyo degaanna ku xeeran.

Sidoo kale, 200 oo ton oo loogu tala galay in la gaarsiiyo degaannada gargaarka dhulka loo marsiin karo iyo gobolka Banaadir ayaa la dhigay bakhaarrada Hay’adda.

Guddoomiyaha Hay’adda, Maxamuud Macallin ayaa dowladda Imaaraadka uga mahad-celiyay taageerada muddada dheer ah ee ay la garab taagan yihiin dadka Soomaaliyeed.

Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u Heshiisiinta, Mudane Ali Yusuf Ali – Xoosh, ayaa maanta si rasmi ah xilka ugu wareejiyey Mudane Axmed Xuseen Cilmi oo loo magacaabay Guddoomiyaha cusub ee Hey’adda Qaxootiga Qaranka iyo Barakacayaasha.

Xafladda xil wareejinta ayaa sidoo kale ka qeyb galay Guddoomiyihii hore ee Hey’adda, Marwo Safiya Xasan Maxamed, oo loo mahadceliyey shaqooyinka iyo howlihii muhiimka ahaa ee ay qabatay intii ay xilka haysay.

Mudane Ali Xoosh ayaa si kooban uga hadlay muhiimadda shaqada hey’adda ee qaxootiga iyo barakacayaasha, isagoo ku dardaarmay Guddoomiye Axmed Xuseen Cilmi in uu dardargeliyo shaqada hey’adda oo ah mid muhiim u ah qaranka iyo guud ahaan bulshada Soomaaliyeed. Wasiirka ayaa sidoo kale ku ammaanay Marwo Safiya Xasan Maxamed howlihii iyo dedaalada ay soo qabatay intii ay haysay xilka, isagoo tilmaamay in ay kaalin weyn ka qaadatay daryeelka qaxootiga iyo barakacayaasha ee Soomaaliya.

“Waxaan ku dhiirrigelinayaa Guddoomiye Axmed Xuseen Cilmi in uu sii wado shaqada muhiimka ah ee hey’addani qabato, isla markaana uu ka shaqeeyo sidii loo horumarin lahaa xaaladda qaxootiga iyo barakacayaasha dalka, si loo xaqiijiyo nabadgelyo iyo daryeel wanaagsan,” ayuu yiri Wasiir Xoosh.

Xafladda xil wareejinta ee maanta ayaa muujineysa isbedelada muhiimka ah ee ka socda maamulka Hey’adda Qaxootiga Qaranka iyo Barakacayaasha, iyadoo la rajeynayo in Guddoomiye Axmed Xuseen Cilmi uu sii wadi doono dadaallada lagu daryeelayo dadka ku barakacay gudaha Soomaaliya iyo qaxootiga ku sugan dalka.

Jaaliyadda Soomaaliyeed ee ku dhaqan dalka Britain, ayaa si weyn u taageertay guulaha ballaaran ee ay ku tallaabsatay dowladda Soomaaliya.

Cumar Xasan Cali oo ka mid ah hormuudka Jaaliyadda Soomaaliyeed ee dalka Ingiriiska ayaa warbaahinta Qaranka u sheegay in ay bogaadinayaan ka jaaliyad ahaan guulaha taariikhiga ah ee ay dowladdu gaartay.

Guulahaas oo ay ka mid yihiin doorashada qof iyo codka ee laga qabanayo dalka, ka qaadista cuna qabatayta hubka, ku biiristii Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay, la dagaallanka argagixisada iyo arrimaha deyn cafinta ayuu sheegay in ay aad u bogaadinayaan taariikhdana ay geli doonto.

Wuxuu sheegay in ay diyaar u yihiin in ay ka qayb qaadan doonaan doorashada qof iyo codka ah ee la filayo in ay dhowaan dalka ka qabsoonto.

Ra’iisul Wasaare kuxigeenka Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Saalax Axmed Jaamac ayaa maanta kormeer ku yimid xarunta Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska oo uu ku soo dhoweeyey Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska XFS Mudane Daa’uud Aweys Jaamac.

Mudane Saalax Jaamac ayaa kormeeray qeybaha kala duwan ee waaxyaha Wasaaradda, gaar ahaan Telefishinka Qaranka Soomaaliyeed, Idaacadda Radio Muqdisho iyo Wakaaladda Wararka Qaranka Soomaaliyeed ee SONNA.

Mudane Daa’uud Aweys, Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya ayaa Ra’iisul Wasaare kuxigeenka dalka warbixin ka siiyay shaqada socota ee Warbaahinta Qaranku ay dalka iyo dadka Soomaaliyeed u heyso.

Ra’iisul Wasaare kuxigeenka dalka Mudane Saalax Axmed Jaamac oo Warbaahinta Qaranka la hadlay markii uu soo gabagabeeyey kormeerkii uu maanta ku yimid Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya ayaa Madaxda Wasaaradda oo Wasiirka iyo Wasiir kuxigeenka ay ugu horeeyaan iyo dhammaan howlwadeennada Warbaahinta Qaranka ku amaanay ugana mahadceliyay shaqada baaxadda leh ee ay Qaranka u hayaan.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre oo dhagax-dhigay xarunta Golaha Culimada Soomaaliyeed ee Daarul-Iftaa, ayaa sheegay in xaruntan ay saldhig u noqon doonto masaa’isha diiniga ah ee loo baahan yahay in loo iftiimiyo dadka Soomaaliyeed.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa xusay in bulshada Soomaaliyeed ay yihiin kuwa jecel diintooda, isla markaana ay culimadu waligoodba horseed ugu ahaayeen, iyada oo taas laga duulayana la hirgeliyey xaruntan oo baahi weyn loo qabay xilligan.

“Mashaariicda dadka Soomaaliyeed sida weyn ugu baahnaayeen ayey ka mid tahay xaruntan Daarul-Iftaa, waxaana rajeynayaa in uu mashruucani noqdo mid guuleysta, kana shaqeeya midnimada Ummadda Soomaaliyeed”. Ayuu yiri Ra’iisul Wasaaruhu.

Mudane Xamsa ayaa uga mahadceliyey Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Islaamka hirgelinta xaruntan, isaga oo xusay in lagu dhisayo iskutashi oo aysan jirin wax kaalmo dibedeed ah oo lagu maalgelinayo.