Wasiirka Wasaaradda Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka, Marwo Khadiija Maxamed Almakhzoumi, ayaa maanta booqasho kormeer ah ku tagtay Xarunta Barbaarinta Carruurta ee Booliiska Soomaaliyeed. Booqashadan ayaa ujeedkeedu ahaa in Wasiir Khadiija ay si toos ah ugu kuur-gasho xaaladda nololeed, heerka waxbarasho iyo rajada mustaqbal ee carruurta halkaas ku sugan.

Wasiir Khadiija ayaa intii ay xarunta ku sugnayd la kulantay carruurta, iyadoo si dhow u dhegeysatay codkooda, warbixinna ka dhageysatay maamulka xarunta ku saabsan baahiyaha iyo caqabadaha horyaalla. Waxay carruurta u ballanqaadday in wasaaraddu ay sii xoojin doonto taageerada la xiriirta waxbarashada, daryeelka caafimaad iyo adeegyada kale ee aasaasiga ah si loo xaqiijiyo mustaqbalkooda.

Wasiir Khadiija ayaa sidoo kale xustay muhiimadda ay leedahay in la helo taageero joogto ah oo lagu kobcinayo fayo-qabka carruurta Soomaaliyeed ee ku sugan xarumaha daryeelka.

Ku-simaha Guddoomiyaha ahna Guddoomiye Ku-xigeenka 1-aad ee Aqalka Sare, Mudane Cali Shacbaan Ibraahim, iyo Guddoomiye Ku-xigeenka 2-aad Mudane Cabdullaahi Cali Xersi Timacadde, ayaa ka qeyb galay aaska qaran ee loo sameeyay Allaha u naxariistee Gaashaanle Dhexe Cabdi Salaad Xujaale oo maanta lagu aasay magaalada Muqdisho.

Aaska waxaa sidoo kale ka qeyb galay Wasiirka Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Senatarro, Xildhibaanno iyo mas’uuliyiin heer Federaal iyo heer Dowlad Goboleed ah.

Mudane Cali Shacbaan ayaa sheegay in marxuum Xujaale uu ahaa geesi Soomaaliyeed oo naf-hurnimo ku muujiyay difaaca qaranka, kuna caan baxay hoggaan wanaagsan, daacadnimo iyo ka go’naansho ka dhanka ah kooxaha argagixisada.

Intii uu socday aaska, Guddoomiye Shacbaan ayaa tacsi tiiraanyo leh u diray qoyskii, ehelladii iyo Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed, isagoo u rajeeyay samir iyo iimaan, marxuumkana Alle uga baryay Jannatul Firdowsa.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa shir guddoomiyay kalfadhiga lixaad kulankiisa 15-aad oo ka dhacay xarunta Golaha Shacabka.

Ajendaha kulanka Golaha Shacabka ayaa waxa uu ahaa akhrinta labaad ee Hindise Sharciyeedka Barkacayaasha, waxaana Xildhibaanadda ay qodobada hindise sharciyeedkan su’aalo ka weydiiyeen Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Arrimaha Gudaha ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Saadaad Maxamed Nuur oo Xildhibaanadda uga jawaabayay su’aalaha ay weydiinayeen.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Dalka Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) oo kulanka soo xiray ayaa faray Guddiga Arrimaha Gudaha ee Golaha shacabka inuu hindise sharciyeedka kusoo daro dooda iyo aragtiyada Xildhibaanadda islamarkaana uu akhrintiisa sedaxaad Golaha dib ugu soo celiyo.

Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Musiibooyinka Qaranka (SoDMA), Mudane Maxamuud Macallim Cabdulle, ayaa xafiiskiisa ku qaabilay Madaxa Islamic Relief Somalia, Mudane Aliow, iyo wafdi uu hoggaaminayo. Kulankan ayaa diiradda lagu saaray xoojinta wada-shaqeynta labada hay’adood iyo qorshaha daadejinta howlaha samafalka ee Islamic Relief.

Labada dhinac ayaa isla gartay in si dhow ay u wada shaqeeyaan si wax looga qabto dhibaatooyinka ay sababaan isbeddelka cimiladu. Islamic Relief Somalia ayaa horey uga digtay xaaladda cunno yari ee ka jirta gobollada sida Baay, halkaas oo abaaraha, daadadka, iyo rabshadaha socda ay sii kordhinayaan faqriga iyo barakaca, taasoo abuuraysa gaajo iyo xasilooni darro.

Guddoomiyaha SoDMA ayaa muujiyay sida ay muhiim u tahay in la xoojiyo iskaashiga hay’adaha samafalka si loo yareeyo saameynta musiibooyinka, loona gaaro bulsho adkaysi leh. Kulankan ayaa qeyb ka ah dadaallada SoDMA ee lagu horumarinayo iskaashiga hay’adaha samafalka si loo yareeyo saameynta musiibooyinka, loona gaaro bulsho adkaysi leh.

Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Hirshabeelle, Mudane Cali Cabdullaahi Xuseen (Cali Guudlaawe), ayaa maanta gaaray degmada Raagge-Ceelle ee gobolka Shabeellaha Dhexe, si uu u dardargeliyo abaabulka gulufka mideysan ee ka dhanka ah Khawaarijta. Kormeerkan ayaa qeyb ka ah dadaallada lagu mideynayo howlgallada lagu ciribtirayo Khawaarijta ee ka socda deegaannada Hirshabeelle.

Intii uu ku sugnaa Raagge-Ceelle, Madaxweynaha ayaa kulan la qaatay guddoomiyaha degmada, saraakiisha ciidamada qalabka sida iyo kuwa deegaanka, isagoo dhiirrigeliyay isku-duubnida iyo adkeynta diyaar-garowga. Wuxuu tilmaamay in gulufka cusub uu ka bilaaban doono deegaanno badan oo muhiim ah, isagoo xusay in kulanka xiga lagu qaban doono deeganada ku jira gacanta Khawaarijta.

Madaxweyne Guudlaawe ayaa sidoo kale ku booriyay bulshada deegaanka in ay ka qeyb qaataan dadaallada lagu ciribtirayo Khawaarijta, isagoo carabka ku adkeeyay in la joogo xilligii la xoojin lahaa iskaashiga u dhexeeya dowladda iyo shacabka si loo xaqiijiyo nabadgelyo waarta.

Kormeerka Madaxweynaha ee Raagge-Ceelle ayaa muujinaya sida ay dowladda Hirshabeelle uga go’an tahay in ay sii waddo dagaalka ka dhanka ah Khawaarijta, iyadoo la isku duuban yahay si loo xaqiijiyo amniga iyo horumarka deegaannada maamulka.

Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Cabdisalaan Cabdi Cali, ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay Safiirka Boqortooyada Sweden u fadhiya Soomaaliya, Mudane Joachim Waern. Kulankan ayaa diiradda lagu saaray xoojinta xiriirka laba geesoodka ah iyo ballaarinta iskaashiga dhinacyada badan ee labada dal.

Intii lagu guda jiray kulanka, labada mas’uul waxay ka wada hadleen arrimo ay ka mid yihiin iskaashiga istiraatiijiyadeed, isuduwidda dhinacyada badan, iyo dadaallada lagu taageerayo nabadda, xasilloonida, iyo horumarka Soomaaliya. Wasiirka iyo Safiirka ayaa caddeeyay sida ay uga go’an tahay in la sii ambaqaado wadahadallada mugga weyn leh ee lagu xoojinayo xiriirka labada dal.

Safiirka Sweden, Mudane Joachim Waern, ayaa sidoo kale muujiyay sida ay dowladdiisu uga go’an tahay taageerada Soomaaliya, gaar ahaan dhinacyada nabadda iyo horumarka. Waxa uu bogaadiyay dadaallada ay dowladda Soomaaliya ku bixisay dib-u-habaynta dastuurka, horumarka laga sameeyay Golaha Wada-tashiga Qaranka (NCC), iyo hirgelinta nidaamka doorashada qof iyo cod ah, oo guulo waaweyn oo dhanka dimuqraadiyadda ah.

Kulankan ayaa qeyb ka ah dadaallada joogtada ah ee lagu xoojinayo xiriirka saaxiibtinimo iyo iskaashi ee ka dhexeeya Soomaaliya iyo Sweden, iyadoo la isla gartay in la dardar geliyo wadashaqeynta ku dhisan danaha labada shacab.

Sanadkan, Xujeyda Soomaaliyeed waxay heli doonaan adeeg caafimaad oo ka duwan kii hore. Dowladda Soomaaliya, iyada oo ka duuleysa daryeelka iyo mas’uuliyadda ka saaran muwaadiniinteeda, ayaa qaaday tallaabo lagu xoojinayo adeegyada caafimaad ee Xajka.

Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Islaamka, gaar ahaan Xafiiska Arrimaha Xajka, ayaa sanadkan u diyaarisay Xujeyda Soomaaliyeed afar (4) gaari ambalaas ah oo si buuxda u qalabeysan, looguna talagalay in ay u adeegsadaan xaaladaha caafimaad ee degdegga ah.

Madaxa Xafiiska Arrimaha Xajka, Dr. Khadar Daahir Suleymaan, ayaa sheegay in qorshahan uu qeyb ka yahay dadaallada lagu xaqiijinayo in Xujeyda Soomaaliyeed helaan daryeel caafimaad oo degdeg ah, si ay si nabadgelyo iyo xasillooni leh u gutaan acmaasha Xajka.

Shirweynaha lagu falanqeynayo saameynta dhaqaale ee qaab-dhismeedka Dastuurka ayaa lagu qabtay Muqdisho, waxaana si rasmi ah u furay Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Labaad ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Jabriil Cabdirashiid.

Shirka oo ay soo qabanqaabisay Wasaaradda Caddaaladda iyo Arrimaha Dastuurka ayaa waxaa looga hadlay sida qaab-dhismeedka Dastuurka Federaalka uu u saameyn karo koboca dhaqaalaha, qeybsiga kheyraadka, maareynta dakhliga, iyo horumarinta adeegyada dadweynaha.

Waxaa madasha ka qeybgalay Wasiirka Dastuurka Xasan Macallin, Wasiirka Qorsheynta Maxamuud Beene Beene, khubaro, iyo wakiillo ka socday hay’adaha dowladda iyo daneeyeyaasha arrimaha dastuurka.

Shirkan ayaa qeyb ka ah dadaallada dowladdu ay ugu jirto hirgelinta Dastuur dhammeystiran oo suurtagal ka dhigaya nidaam dawladnimo oo hufan oo dhaqaale ahaan u adeegaya danaha shacabka Soomaaliyeed.

Ciidanka gaarka ah ee Gaashaan ee Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka ee NISA, ayaa howlgal qorsheysan oo xalay ay ka fuliyeen deegaanka Sabiid ee Gobolka Shabellaha Hoose, waxa ay ku dileen Horjooge sare oo Khawaarijta u qaabilsanaa qorsheynta weerarradii Hoobiyeyaasha ahaa ee ka dhacay magaalada Muqdisho tan iyo, sanadkii 2023.

Ciidanka NISA oo si dhow ula socday dhaqdhaqaaqa Horjoogahan ayaa Howlgalka fuliyay, kadib markii la hubiyay xogta ku saabsan Horjoogaha, iyada oo la xaqiijiyay in isla goobta lagu khaarijiyay dhammaan Maleeshiyaadkii ilaalada u ahaa.

Dhinaca kale, ilaa 6 howlgal oo duqeyn ah oo shalay galab ilaa xalay ay ciidanka NISA ka fuliyeen deegaanka Ceel-hareeri ee Gobolka Hiiraan, ayaa lagu dilay 46 Khawaarij ah oo isugu jiray Horjoogeyaal iyo Maleeshiyaad, kuwaas oo lagu beegsaday goob ay gabbaad ka dhiganayeen.

Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka ee NISA, ayaa kor u qaadday howlgallada qorsheysan ee lagu beegsanayo Khawaarijta, xili Taliyaha guud ee Hay’adda uu ku sugan yahay deegaannada hawlgalladu ay ka socdaan.

Wasiirka Maaliyadda Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Biixi Imaan Cige, iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa ka qaybgalaya Shirweynaha Sanadlaha ah ee Bangiga Horumarinta Islaamka (IsDB) oo ka socda magaalada Algiers, Algeria, laga bilaabo 19 ilaa 22 May 2025. Shirkan, oo ah kii 50-aad ee noociisa ah, ayaa lagu qabanayaa Xarunta Caalamiga ah ee Shirarka “Abdelatif Rahal” waxaana uu socon doonaa muddo afar maalmood ah.

Shirka waxaa si rasmi ah u furay Ra’iisul Wasaaraha Algeria, Mudane Nadir Larbaoui, waxaana ka soo qaybgalay Wasiirrada Maaliyadda, Safiirrada, iyo wakiillo ka kala socda 57 dal oo xubno ka ah IsDB, iyo sidoo kale hay’ado caalami ah iyo kuwa goboleed. Kulankan ayaa diiradda saaraya horumarinta iskaashiga dhaqaale, is-dhaafsiga aqoonta, iyo xoojinta maalgashiga si loo gaaro koboc dhaqaale oo waara.

Wafdiga Soomaaliya ayaa sidoo kale ka qaybgalaya Madasha 13-aad ee Qaybta Gaarka ah (Private Sector Forum), oo diiradda saaraya xoojinta iskaashiga ganacsiga, maalgashiga, iyo horumarinta ganacsiyada yaryar iyo kuwa dhexe ee dalalka xubnaha ka ah IsDB.

Shirkan ayaa muhiimad gaar ah u leh Soomaaliya, maadaama uu fursad u yahay in la helo taageero dheeraad ah oo lagu horumarinayo dhaqaalaha dalka, lana xoojiyo iskaashiga caalamiga ah ee dhinacyada horumarinta iyo maalgashiga.

Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya iyo wafdigiisa ayaa la filayaa inay ka qaybqaataan shirarka guud ee IsDB, iyo sidoo kale kulamo gaar ah oo looga hadlayo arrimaha Soomaaliya, gaar ahaan sidii loo heli lahaa mashaariic horumarineed oo dhinacyo badan leh. Dowladda Soomaaliya ayaa dadaal xooggan ku bixisay sidii loo heli lahaa taageero dhaqaale oo lagu horumarinayo kaabayaasha dhaqaalaha, waxbarashada, caafimaadka, iyo adeegyada bulshada.

Bangiga Horumarinta Islaamka ayaa ka mid ah saaxiibada dhow ee taageera Soomaaliya, iyadoo la filayo in gabagabada shirkan laga soo saaro go’aanno muhiim ah oo ku saabsan dib-u-habaynta dhaqaalaha iyo maalgelinta mashaariic horumarineed oo dalka ka hirgala. Sidoo kale, shirkan ayaa fursad u ah Soomaaliya inay xoojiso xiriirka ay la leedahay dalalka kale ee xubnaha ka ah IsDB iyo hay’adaha maalgashiga caalamiga ah.

Shirka sanadkan ayaa lagu qabtay cinwaanka “Kala-duwanaanta Dhaqaalaha, Kobcinta Nolosha,” taasoo muujinaysa sida IsDB uga go’an tahay in la horumariyo dhaqaalaha dalalka xubnaha ka ah, lana wanaajiyo tayada nolosha dadka.