Wasiirka Maaliyadda Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Biixi Imaan Cige ayaa kulan muhiim ah la qaatay Sultan bin Abdulrahman Al-Marshad oo ah Madaxa ugu sarreeya ee Maamulka Sanduuqa Horumarinta ee Sucuudiga.

Kulankan ayaa intii uu socday Dawladda Soomaaliya soo bandhigtay fursadaha maalgashi ee ka jira Soomaaliya, kulamada oo sii socon doona ayaa la qorsheeyay in loo beddelo heer farsamo oo lagu lafa-guray, arrimaha hortebinta leh iyo in ay horseedaan iskaashi dhaqaale iyo maalgashi ballaaran.

Wafdiga waxaa Wasiirka Wasaaradda Maaliyadda XFS ku wehliyay Guddoomiyaha Bangiga Horumarinta iyo Dib-u-dhiska Soomaaliya Marwo Hodan Aadan Cusman, Maareeyaha Dekadda Muqdisho Maxamed Cali Nuur (Ameeriko) iyo mas’uuliyiinta Safaaradda Soomaaliya ee Boqortooyada Sacuudiga oo uu hoggaaminayo siihayaha Safiirka, Cabdicasiis Ibraahim Xasan.

Guddoomiyaha Maamulka Gobolka Banaadir ahna Duqa Muqdisho, Dr. Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab), ayaa qaabilay wafdi ka socda Laanta Ururka Jaamacadda Carabta u xilsaaran Waxbarashada, Dhaqanka iyo Sayniska ee (ALECSO), kuwaas oo magaalada Muqdisho u jooga in ay qabtaan Aqoon-isweydaarsi heer sare ah oo lagu horumarinayo barashada iyo adeegsiga Luuqadda Carabiga.

Wafdiga ALECSO ee la kulmay Dr. Muungaab, oo ka koobnaa saddex xubnood ayaa waxaa hoggaaminayay Mudane Zayd Al-sabbaan, Agaasimaha Waaxda Geeska Afrika iyo Suudaan ee Jaamacadda Carabta, waxaana ka mid ahaa: Dr. Raami Zaki Iskandar, Agaasimaha Waaxda Waxbarashada ee ALECSO. Dr. Cali Cabdalla Al-naciim, Agaasimaha Mac-hadka Caalamiga Afka Carabiga ee Khartuum, oo hoos taga ALECSO.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray xoojinta xiriirka iskaashi ee dhinacyada waxbarashada iyo dhaqanka, gaar ahaan horumarinta iyo fidinta Luuqadda Carabiga oo ah Afka labaad ee rasmiga ah ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, ka sokow Afka hooyo ee Af-Soomaaliga.

Guddoomiye Muungaab ayaa wafdiga uga mahadceliyay booqashadooda iyo doorkooda firfircoon, isagoo xusay in dowladda hoose ee Muqdisho ay ka go’an tahay in ay taageerto dedaallada lagu horumarinayo waxbarashada, isla markaana ay ku dhiirrigeliso jiilka cusub barashada Afafka rasmiga ah ee dalka.

Wafdiga ALECSO ayaa sharraxay ujeedka safarkooda Muqdisho, oo ah in lagu qabto aqoon-isweydaarsi heer sare ah oo kor loogu qaadayo aqoonta iyo barashada Luuqadda Carabiga, ayna ku xoojinayaan xiriirka waxbarasho ee Soomaaliya iyo waddamada xubnaha ka ah Jaamacadda Carabta.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ayaa xusay in iskaashigan uu muhiim u yahay Soomaaliya, maadaama uu ayidayo dib-u-soo-celinta kaalintii ay ku lahayd gobolka, xoojinta waxbarashada iyo kobcinta dhaqanka Soomaaliyeed oo ku dhisan xiriir qoto dheer oo taariikhi ah oo uu la leeyahay qayb ahaan dhaqamada Carabta.

Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta XFS, Cali Yuusuf Cali (Xoosh), ayaa furay kulanka billaha ah ee guddiga farsamo ee xiriirka arrimaha xasilinta.

Kulanka ayaa waxaa ka qayb galay wasaaradaha iyo hay’addaha dowladda federaalka ah ee ka shaqeeya howlaha xasillinta dalka.

Shirka ayaa lagu falanqeeyay xoojinta baahinta iyo mideynta farriimaha dowladdu ku wajahdo dagaalka ka dhanka ah Khawaarijta, iyadoo xoogga la saarayo howlaha hortabinnada leh iyo baahiyaha deegaannada laga xoreeyay.

Xubnaha guddiga ayaa soo bandhigay warbixinno ku saabsan howlaha xasilinta iyo taageerada bulshada, waxaana ka qeyb galay hay’ado ay kamid tahay SoDMA.

Ugu dambeyn, Wasiir Xoosh ayaa ku boorriyay guddiga in ay dardar geliyaan howlaha xasilinta, joogteeyaan dadaallada socda, isla markaana ay mideeyaan farriimaha nabadda iyo dowladnimada.

Safiirka Soomaaliya ee dalalka Tanzania iyo Congo oo xabsiyo ay ku xirnaayeen ka soo daayey muwaadiniin Soomaaliyeed oo 50 qof ka badan.

Danjire Ilyaas Cali Xasan ayaa ku guuleystay in xorriyadooda ay dib u helaan in ka badan 50 qof oo muwaadiniin Soomaaliyeed, kuwaas oo ku xirnaa dalka Congo.

Muwaadiniintan Soomaaliyeed ayaa ku xirnaa xabsiyo kala duwan oo yaalla qeybo badan oo kamid ah dalka Congo, oo ay kamid tahay magaalada Lubumbashi.

Dowladda Congo ayaa sii deysay muwaadiniintan, kadib dadaalo diblomaasiyadeed oo uu sameeyey safaaradda Soomaaliya ee dalkaas.

Danjire Ilyaas ayaa Warbaahinta Qaranka u sheegay in siideynta muwaadiniinta Soomaaliyeed ay soo dedejisay codsi rasmi ah oo uu saddex maalmood ka hor u gudbiyay Safiirka Jamhuuriyadda Dimoqraadiga Congo u fadhiya dalka Tanzania, Amb. Jean Pierra Massala.

Wasiirka Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Axmed Macallin Fiqi, ayaa magaalada Qaahira kula kulmay Wasiirka Gaashaandhigga Masar, Sareeye Gaas Cabdulmajiid Saqar, iyo saraakiil sare oo ka tirsan ciidamada qalabka sida ee dalkaas.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray xoojinta iskaashiga dhinaca milateriga ee labada dal iyo taageeridda dadaallada lagu xaqiijinayo nabadda iyo xasilloonida gobolka.

Wasiir Fiqi ayaa ku bogaadiyay Masar kaalinta muuqata ee ay ka qaadato nabadda iyo xasilloonida gobolka, isagoo xusay in labada dal ay wadaagaan aragti mideysan oo ku aaddan arrimaha istiraatiijiga ah.

Dhankiisa, Wasiirka Gaashaandhigga Masar ayaa muujiyay diyaar garowga dalkiisu u leeyahay xoojinta xiriirka iskaashiga milateri, isaga oo sheegay in ciidanka Masar ee qeyb ka noqon doona Hawlgalka Taageerada iyo Xasillinta Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM) ay dhawaan soo gaari doonaan Soomaaliya.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa maanta si rasmi ah u furay Kalfadhiga 7-aad ee Baarlamaanka 11-aad ee Federaalka Soomaaliya, isaga oo ku bogaadiyey Guddoonka, Xubnaha Golaha Shacabka iyo Aqalka Sare shaqadii baaxadda lahayd ee ay qabteen intii lagu guda jiray kalfadhiyadii hore ee Baarlamaanka.

Madaxweynaha oo khudbaddiisa dastuuriga ah ka hor jeediyay xildhibaanada labada Aqal ayaa kaga hadlay arrimo dhowr ah oo ay ka mid yihiin amniga, doorashooyinka, kaabayaasha dhaqaalaha iyo guud ahaan horumarrada kala duwan ee dalka gaaray. Madaxweynaha waxa uu sheegay in tirada macallimiinta wax ka dhiga iskuullada la gaarsiin doono 10,000 si loo horumariyo waxbarashada dalka.

“Tirada macallimiinta wax ka dhiga iskuullada waxaa la gaarsiin doonaa 10,000 si loo horumariyo waxbarashada dalka,” ayuu yiri Madaxweynaha JFS Mudane Xasan Sheekh Maxamuud.

Sidoo kale, madaxweynaha oo ka hadlayay horumarka kaabayaasha dhaqaalaha dalka ayaa sheegay in bilaha soo socda la bilaabi doono qodista ceelkii ugu horreeyay ee shidaalka Soomaaliya, dalkuna uu gaaray isku-filnaansho dhaqaale iyo mid amni.

Madaxweyne Xasan Sheekh: “Bilaha soo socda waxaa la bilaabi doonaa qodista ceelkii ugu horreeyay ee shidaal ah oo Soomaaliya laga hirgelinayo.”

Furitaanka Kalfadhiga 7-aad ee labada Aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya waxaa goobjoog ka ahaa Guddoomiyaha Golaha Shacabka Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe), Guddoomiyaha Aqalka Sare Mudane Cabdi Xaashi Cabdullaahi, Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xamse Cabdi Barre, iyo xildhibaannada labada Aqal ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka BJFS, Mudane Sheekh Aadan Madoobe, ayaa sheegay in Golaha Baarlamaanka uu kalfadhigan xoogga saari doono dib-u-eegista iyo dhameystirka dastuurka iyo sharciyada kale ee muhiimka ah ee xildhibaannada horyaalla.

“Golaha Shacabka ee Baarlamaanka dalka waxa uu kalfadhigan xoogga saari doonaa dib-u-eegista iyo dhameystirka dastuurka, iyo soo doorashada xubnaha Soomaaliya ku matali doona Baarlamaanka Bariga Afrika,” ayuu yiri Sheekh Aadan Madoobe.

Guddoomiyaha Golaha Aqalka Sare ee BJFS, Mudane Cabdi Xaashi Cabdullaahi, oo isna hadlay ayaa yiri:

“Golaha Aqalka Sare waxa uu soo jeedinayaa in la dhiso Golaha Adeegga Garsoorka, Maxkamadda Dastuuriga ah ee dalka, iyo in la dardargeliyo maqaamka caasimadda Muqdisho.”

Wasiirka Maaliyadda Xukumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Biixi Imaan Cige ayaa kulan muhim ah la qaataay Madaxa ugu sarreeya ee Maamulka Sanduuqa Horumarinta ee Sucuudiga,Sultan bin Abdulrahman Al-Marshad.

Kulankan ayaa intii uu socday Dawladda Soomaaliya soo bandhigtay fursadaha maalgashi ee ka jira Soomaaliya, kulamada oo sii socon doona ayaana la qorsheeyay in loo bedelo heer farsamo oo lagu lafa-guri doono, arrimaha hortebinta leh iyo inay horseedaan iskaashi dhaqaale iyo maalgashi oo ballaaran.

Wafdiga waxaa Wasiirka Wasaaradda Maaliyadda XFS ku wehliya Guddoomiyaha Bangiga Horumarinta iyo Dib-u-dhiska Soomaaliya Marwo Hodan Aadan Cusman, Maareeyaha Dekadda Muqdisho Maxamed Cali Nuur (Ameeriko) iyo masuuliyiinta Safaaradda Soomaaliya ee Boqortooyada Sacuudiga oo uu hoggaaminayo siihayaha Safiirka, Cabdicasiis Ibraahim Xasan.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa maanta si rasmi ah u furaya Kalfadhiga 7-aad ee Baarlamaanka 11-aad ee Federaalka Soomaaliya. Madaxweynaha ayaa labada Aqal ee Baarlamaanka ka hor jeedin doona khudbad dastuuri ah, taas oo waajib dastuuri ah oo lagu daahfuro kalfadhiyada Baarlamaanka.

Khudbadda Madaxweynaha ayaa la filayaa in uu kaga hadlo xaaladda guud ee dalka, oo ay ku jiraan arrimaha siyaasadda, dhaqaalaha, iyo bulshada, iyadoo sidoo kale uu diiradda saari doono hormarka dowlad-dhiska, tallaabooyinka ay dowladdu ka qaaday dhismaha hay’adaha dowladda, iyo dib-u-habeynta nidaamka maaliyadda iyo maamulka guud ee dalka.

Guddoonka Baarlamaanka ayaa ku wargeliyay xildhibaannada Golaha Shacabka iyo Senatarrada Aqalka Sare in ay si buuxda uga soo qayb galaan fadhiga furitaanka kalfadhigan muhiimka ah, iyadoo si gaar ah loo adkeeyay in aysan dhicin maqnaansho aan sabab lahayn, gaar ahaan mudaneyaasha ku sugan magaalada Muqdisho.

Kalfadhigan 7-aad ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya ayaa lagu wadaa in uu xoogga saaro arrimo qaran oo muhiim ah, oo ay ka mid yihiin ansixinta sharciyada horyaal Golaha iyo dardar-gelinta adeegyada ay dowladdu u qabato shacabka.

Wasiirka Wasaaradda Hawlaha Guud, Dib u Dhiska iyo Guriyeynta Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Dr. Elmo Maxamed Nur, ayaa maanta xafiiskiisa kulan muhiim ah kula yeeshay wafdi ka socday hay’adda IOM.

Kulanka waxaa wasiirka ku wehelinayay qaar ka mid ah Agaasimayaasha Wasaaradda, iyadoo doodda iyo falanqayntu ku saabsaneyd arrimo la xiriira horumarinta adeegyada Bulshada.

Sidoo kale, kulanka ayaa si gaar ah diiradda loogu saaray soo bandhigidda naqshadaha guryaha (Shelter Designs) ee loogu talagalay dadka barakacayaasha ah,dardar-gelinta qorshaha lagu xaqiijinayo helitaanka guryo tayo leh oo qiimo jaban oo loogu talagalay barakacayaasha,dib u eegista iyo xoojinta heshiiska wada-shaqeynta labada dhinac.

Wasaaradda Hawlaha Guud, ayaa mar kale muujisay sida ay uga go’an tahay dardargelinta adeegyada muhiimka ah ee Bulshada, iyadoo la adkaynayo iskaashiga hay’adaha caalamiga ah si loogu adeego muwaadiniinta Soomaaliyeed ee u baahan taageerada.

Wafdi uu hoggaaminayo Wasiir Ku-xigeenka Wasaaradda Caafimaadka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Dr. Maxamed Xasan Maxamed, ayaa kulan ku yeeshay sii-hayaha xilka Wasiirka Caafimaadka Botswana, Mudane Lawrence Ookeditse, kaas oo looga hadlay xoojinta iskaashiga dhinaca caafimaadka.

Intii uu socday kulanka, labada dhinac waxay isla garteen in la abuuro waddooyin cusub oo lagu dhisayo iskaashi caafimaad, gaar ahaan dhinacyada shaqaalaha caafimaadka, barnaamijyada caymiska caafimaadka, iyo wadaagista khibradaha iyo hal-abuurka lagu horumarinayo adeegyada caafimaadka shacabka labada dal, iyo guud ahaan iskaashiga caafimaadka qaaradda Afrika.

Wasaaradda Caafimaadka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya waxa ay ka go’an tahay horumarinta danaha caafimaadka qaranka iyo dhismaha iskaashi qaran iyo mid qaaradeed, si loo xaqiijiyo hiigsiga adeeg caafimaad oo tayo leh oo muwaadiniinta Soomaaliyeed la gaarsiiyo.