Waxaa jira digniino ku aadan halista kooxda Khawaarijta ah ay mar walba la maagan yihiin shacbiga Soomaaliyeed, waxaana loo baahan yahay in laga digtoonaado, gaar ahaan lacagaha ay Baadda kaga aruuradaan Dadka kaalmada u baahan, iyadoo ay inta badan ay ku badan yihiin Dhulka Miyiga ah iyo kuwa Beeraleyda ah oo ay si khasab ah Lacago uga qaata.
Dhawaan waxaa Kulanka isugu yimid 𝐆𝐮𝐝𝐝𝐢𝐠𝐚 𝐐𝐚𝐫𝐚𝐧 𝐞𝐞 k𝐚 h𝐨𝐫𝐭𝐚𝐠𝐠𝐚 𝐋𝐚𝐜𝐚𝐠 d𝐡𝐚𝐪𝐢𝐝𝐝𝐚 𝐢𝐲𝐨 l𝐚 d𝐚𝐠𝐚𝐚𝐥𝐚𝐧𝐤𝐚 𝐌𝐚𝐚𝐥𝐠𝐚𝐥𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐀𝐫𝐠𝐚𝐠𝐢𝐱𝐢𝐬𝐚𝐝𝐚 oo uu shir-guddoominayay Wasiirka Maaliyadda Xukumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Biixi Imaan Cige ayaa waxaa looga dooday sidii loo dar-dar galin lahaa qorshe yaasha ka dhanka ah dhaqaale uruuriska kooxda argagixisada khawaarijta ah ee inta badan dhibaatooyin ku haya bulshada Soomaaliyeed, waxaa ka mid ahaa xubnaha Guddiga ee kala ah:- Wasaaradda Maaliyadda, Wasaaradda Cadaaladda, Wasaaradda Amniga, Wasaaradda Ganacsiga, Wasaaradda Isgaarsiinta, Hay’adda Sirdoonka Qaranka ee NISA, Hey’adda Warbixinada Maaliyadda iyo Hay’adda isgaarsiinta Qaranka ayaa ugu dambeyntii laga soo saaray War-murtiyeedk hoos ku xusan.
𝐇𝐎𝐑𝐌𝐔𝐌𝐀𝐑𝐊𝐀 𝐋𝐀𝐆𝐀 𝐆𝐀𝐀𝐑𝐀𝐘 𝐃𝐄𝐆𝐀𝐀𝐋𝐀𝐃𝐀 𝐊𝐀 𝐃𝐇𝐀𝐍𝐊𝐀 𝐀𝐇 𝐌𝐀𝐀𝐋𝐈𝐘𝐀𝐃𝐃𝐀 𝐊𝐎𝐎𝐗𝐀𝐇𝐀 𝐊𝐇𝐀𝐖𝐀𝐀𝐑𝐈𝐉𝐓𝐀 AH
War-saxaafadeedka kulankaasi kadib la soo saary ayaawaxaa lagu yiri:- “Dowladda Federaalka Soomaaliya, waxa ay xoojisay dadaallada lagu burburinayo dhaqaalaha & maaliyadda kooxaha argagixisada ay u adeegsadaan maalgelinta hawlgalladooda guracan. Dowladdu waxay dejisay qorshe gaar ah oo lagu cuuryaaminayo dhaqaalaha argagixisada, si loo xaqiijiyo amniga, loogana hortago khataraha argagixisada. Qorshaha cuuryaaminta maaliyadda argagixisadu, waa xeelado iyo tallaabooyin kala duwan oo loogu talagalay in lagu aqoonsado, la baaro, la xannibo, cadaaladana la horgeeyo. dhaq-dhaqaayada maaliyadeed ee sharci darrada ah”.
Qorshahan wuxuu dowladda ka caawiyay la-dagaalanka maalgelinta argagixisada & wuxuuna xoojiyey hufnaanta guud ee nidaamka maaliyeed dalka, isla markaana horseeday kobaca dhaqaalaha & xasiloonida dalka.
Inta u dhaxeysay 1da Janaayo ilaa 30ka June 2025-ka, dowladda ayaa qaaday tallaabooyin muhiim ah oo loo qorsheeyey in lagu bartilmaameedsado dhaqaalaha kooxaha khawaarijta, waxaana la gaaray guulaha hoose:
•𝐖𝐚𝐱𝐚𝐚 𝐬𝐢 𝐫𝐚𝐬𝐦𝐢 𝐚𝐡 𝐥𝐨𝐨 𝐱𝐢𝐫𝐚𝐲 𝐢𝐧 𝐤𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐚𝐧 𝟓𝟕𝟓 𝐭𝐞𝐥𝐞𝐟𝐨𝐧 𝐥𝐚𝐦𝐛𝐚𝐫 𝐨𝐨 𝐚𝐲 𝐚𝐫𝐠𝐚𝐠𝐢𝐱𝐢𝐬𝐚𝐝𝐮 𝐮 𝐚𝐝𝐞𝐞𝐠𝐬𝐚𝐧 𝐣𝐢𝐫𝐞𝐞𝐧 𝐜𝐚𝐛𝐬𝐢-𝐠𝐞𝐥𝐢𝐧𝐭𝐚, 𝐡𝐚𝐧𝐣𝐚𝐛𝐚𝐚𝐝𝐝𝐚, 𝐮𝐫𝐮𝐫𝐢𝐧𝐭𝐚 & 𝐤𝐞𝐲𝐝𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐥𝐚𝐜𝐚𝐠𝐚𝐡𝐚 𝐛𝐚𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐚𝐡.
•𝟐𝟏 𝐱𝐢𝐬𝐚𝐚𝐛𝐚𝐚𝐝 𝐛𝐚𝐧𝐠𝐢 (𝐁𝐚𝐧𝐤 𝐀𝐜𝐜𝐨𝐮𝐧𝐭𝐬) 𝐚𝐲 𝐢𝐬𝐭𝐢𝐜𝐦𝐚𝐚𝐥𝐚𝐲𝐞𝐞𝐧 𝐚𝐫𝐠𝐚𝐠𝐢𝐱𝐢𝐬𝐚𝐝𝐚 𝐚𝐲𝐚𝐚 𝐥𝐚 𝐱𝐢𝐫𝐚𝐲
•𝐈𝐧 𝐤𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐚𝐧 𝟖𝟖 𝐱𝐢𝐬𝐚𝐚𝐛𝐚𝐚𝐝 𝐠𝐚𝐧𝐚𝐜𝐬𝐢 (𝐌𝐞𝐫𝐜𝐡𝐚𝐧𝐭𝐬) 𝐨𝐨 𝐥𝐨𝐨 𝐢𝐬𝐭𝐢𝐜𝐦𝐚𝐚𝐥𝐚𝐲𝐚𝐲 𝐮𝐫𝐮𝐫𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐥𝐚𝐜𝐚𝐠𝐚 𝐛𝐚𝐚𝐝𝐚 𝐚𝐡 & 𝐥𝐚𝐜𝐚𝐠 𝐝𝐡𝐚𝐪𝐢𝐝𝐚 𝐚𝐲𝐚𝐚 𝐬𝐢𝐝𝐨𝐨 𝐤𝐚𝐥𝐞 𝐥𝐚 𝐱𝐢𝐫𝐚𝐲.
•𝐖𝐚𝐱𝐚𝐚 𝐜𝐚𝐝𝐚𝐚𝐥𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐥𝐚 𝐡𝐨𝐫𝐠𝐞𝐞𝐲𝐞𝐲 𝐱𝐮𝐛𝐧𝐨 𝐛𝐚𝐝𝐚𝐧 𝐨𝐨 𝐤𝐚 𝐭𝐢𝐫𝐬𝐚𝐧𝐚𝐚 𝐤𝐨𝐨𝐱𝐚𝐡𝐚 𝐚𝐫𝐠𝐚𝐠𝐢𝐱𝐢𝐬𝐚𝐝𝐚 𝐤𝐮𝐰𝐚𝐚𝐬 𝐨𝐨 𝐬𝐢 𝐠𝐚𝐚𝐫 𝐚𝐡 𝐮𝐠𝐮 𝐡𝐨𝐰𝐥𝐚𝐧𝐚𝐚 𝐮𝐫𝐮𝐫𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐥𝐚𝐜𝐚𝐠𝐚𝐡𝐚 𝐛𝐚𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐚𝐡 𝐞𝐞 𝐥𝐚𝐠𝐚 𝐪𝐚𝐚𝐝𝐨 𝐠𝐚𝐧𝐚𝐜𝐬𝐚𝐭𝐚𝐝𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐬𝐡𝐚𝐜𝐚𝐛𝐤𝐚
•𝐖𝐚𝐱𝐚𝐚 𝐬𝐢 𝐠𝐮𝐮𝐥 𝐥𝐞𝐡 𝐥𝐨𝐨 𝐛𝐚𝐫𝐭𝐢𝐥𝐦𝐚𝐚𝐦𝐞𝐞𝐝𝐬𝐚𝐝𝐚𝐲 𝐥𝐚𝐧𝐚 𝐤𝐡𝐚𝐚𝐫𝐢𝐣𝐢𝐲𝐞𝐲 𝐡𝐨𝐫𝐣𝐨𝐨𝐠𝐚𝐲𝐚𝐚𝐥 𝐤𝐚 𝐭𝐢𝐫𝐬𝐚𝐧 𝐚𝐫𝐠𝐚𝐠𝐢𝐱𝐢𝐬𝐚𝐝𝐚, 𝐤𝐮𝐰𝐚𝐚𝐬i 𝐨𝐨 𝐮 𝐪𝐚𝐚𝐛𝐢𝐥𝐬𝐚𝐚𝐧𝐚 𝐦𝐚𝐚𝐥𝐢𝐲𝐚𝐝𝐝𝐚, i𝐲𝐚𝐝𝐨𝐨 𝐬𝐢 𝐰𝐞𝐲𝐧 𝐥𝐨𝐨 𝐰𝐢𝐢𝐪𝐚𝐲 𝐡𝐨𝐠𝐠𝐚𝐚𝐧𝐤𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐢𝐬𝐤𝐮 𝐱𝐢𝐫𝐧𝐚𝐚𝐧𝐭𝐚 𝐬𝐡𝐚𝐛𝐚𝐤𝐚𝐝𝐚𝐡𝐚 𝐦𝐚𝐚𝐥𝐢𝐲𝐚𝐝𝐞𝐞𝐝 𝐞𝐞 𝐤𝐨𝐨𝐱𝐚𝐡𝐚 𝐚𝐫𝐠𝐚𝐠𝐢𝐱𝐢𝐬𝐚𝐝𝐚
•𝐖𝐚𝐱𝐚𝐚 𝐥𝐚 𝐛𝐮𝐫𝐛𝐮𝐫𝐢𝐲𝐚𝐲 𝐛𝐚𝐫𝐨 𝐤𝐚𝐧𝐭𝐚𝐫𝐨𝐨𝐥𝐨 𝐨𝐨 𝐤𝐨𝐨𝐱𝐚𝐡𝐚 𝐚𝐫𝐠𝐚𝐠𝐢𝐱𝐢𝐬𝐚𝐝𝐚 𝐮 𝐚𝐝𝐞𝐞𝐠𝐬𝐚𝐧𝐚𝐲𝐞𝐞𝐧 𝐮𝐫𝐮𝐫𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐥𝐚𝐜𝐚𝐠𝐚𝐡𝐚 𝐛𝐚𝐚d𝐝𝐚 𝐚𝐡 & 𝐱𝐚𝐫𝐮𝐦𝐨 𝐥𝐚𝐜𝐚𝐠𝐚𝐡𝐚 𝐤𝐮 𝐤𝐞𝐲𝐝𝐢𝐲𝐨.
“Dowladdu waxay ku guuleysatay dadaalladan iyada oo kaashanayso shacabka & shirkadaha ganacsiga ee gaarka loo leeyahay. waxaana wacyigelin ballaaran loo sameeyey bulshada si ay uga digtoonaadaan khataraha maalgelinta khawaarijta, isla markaana uga qayb qaataan la dagaalanka maalgeinta khawaarijta iyo sidoo kale, dadaalladan ayaa ka hirgalay xeerarka kala duwan ee dowladda. Ujeeddadu waa in la dhiso iskaashi qaran oo mideysan, lagana hortago khataraha khawaarijta xeer kasta” ayaa lagu yiri qoraalka.
Dowladda Federaalka, ayaa xustay in iyadoo ka duulayso waajibaadka dastuuriga ah ee ka saran dhowrista sharciga, iyo ilaalinta shacabka Soomaaliyeed, ayaa sheegtay inay ka go’an tahay fulinta qorshayaasha qaran ee ka-hortaga lacag dhaqida iyo la-dagaalanka maalgelinta argagixisada.
Ugu dambeyn, dowladda Federaalka Soomaaliya waxay si adag uga digaysaa in bulshada iyo ganacsatada Soomaaliyeed ay ku lug yeeshaan falalka la xiriira baadda ay argagixisada shacabka ka qaado, sida bixinta, uruurinta, fududeynta lacagaha ama agab loo isticmaali karo hawlaha argagixisada. Qof kasta oo lagu helo maalgelin argagixiso, waxaa laga qaadi doonaa taabooyin adag oo sharciga waafaqsan.
Wasiir ku-xigeenka Wasaaradda Ganacsiga XFS Maxamuud Abuukaate oo kulankaasi ka hadlay ayaa yiri:- “Waxaan ganacsatada uga digeynaa inay lacago baad ah siiyaan khawaarijta.”
Haddaba qoraal ay soo saartay Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka (NISA), kaasi oo daba socd qoraalka ay soo saareen Guddigaasi ayaa lagu sheegay in ay dabagal iyo baaris ku haysaa hantida iyo dhaq-dhaqaaqyada maaliyadeed ee Argagixisada, waxa ayna si gaar ah isha ugu haysaa uruurinta Baadda ay Khawaarijtu ugu yeerto Zakawaadka. Sidaas darteed ayuu lagu yiri qoraalka , “ganacsatada iyo dhammaan bulshada Soomaaliyeed, waxaa looga digayaa in ay qayb ka noqdaan ama ay ku lug yeeshaan arrinkaasl”.
Qoraalka ayaa waxaa lagu yiri:- “Qof kasta oo bixiya Baadda ay Khawaarijtu ugu yeerto Zakawaadka, waxa uu ku dhacayaa dembiyada maalgelinta Argagixisada ee ku xusan shuruucda dalka, iyo xeerarka caalamiga ah ee khuseeya ka-hortagga iyo la-dagaalanka maalgelinta Argagixisada. Haddaba, ciddii lagu helo bixinta Baadda Argagixisada, waxaa laga qaadayaa tallaabo deg-deg ah oo waafaqsan shuruucda dalka iyo go’aannada maamul ee khuseeya. Ganacsade/muwaadin, waxaa lagu xasuusinayaa in Hay’adaha amniga ee ay khusayso aad la soo wadaagto wax kasta oo la xiriira Baadda ay Khawaarijtu qaaddo iyo culays kasta ee aad Argagixisada kala kulantid.
