Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna duqa magaalada Muqdisho mudane Cumar Maxamud Maxamed (Cumar Filish) ayaa xafiiskiisa aqalka dowladda hoose Xamar kulan gaar ah kula qaatay qaar kamid ah dadka baahiyaha gaarka ah qaba ee ku dhaqan degmooyinka gobolka Banaadir, isagoo kala hadlay sidii looxoojin lahaa wada shaqeynta maamulka gobolka Banaadir iyo dadka baahiyaha gaarka ah qaba.

Kulankani waxaa goob joog ka ahaa guddoomiye ku-xigeenannda maamulka gobolka Banaadir iyo xoghayaha guud ee gobolka Banaadir iyadoo duqa magaalada Muqdisho uu warbixinno khuseeya xaaladda dadka baahiyaha gaarka qaba ka dhageestay hoggaanka golaha naafada qaranka kuwaas oo sheegay iney dadka naafada ah u baahan yihiin daryeel gaar ah iyo iney helaan fursad lamid ah kuwa lasiiyo dadka lixaadkooda dhammeystiran yihiin.

Guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna duqa magaalada Muqdisho mudane Cumar Maxamud Maxamed (Cumar Filish) waxaa uu sheegay in maamulkiisa uu diyaar u yahay garab istaagga dadka baahiyaha gaarka ah qaba iyo iney helaan fursado wax ku-ool u ah.

Qoryoolay-(SONNA)-Guddoomiyaha Gobolka Sh/Hoose Ibraahim Aadan Najax ayaa booqday degmada Qoryooleey halkaasi oo ay maleeshiyada argagixisada Al Shabaab ay dad shacab ah oo dagan magaaladaaasi ay dhibaato u geysteen.

Maleeshiyo ka tirsan Al Shabaab ayaa madaafiic ku tuuray magaaladda Qoryoolay, waxaana madaafiicdaas dhibaato ka soo gaartay dad shacab ah.

Wariyaha Warbaahinta Qaranka u qaabilsan Shabeelada hoose Maxamed Cali Cumar Jubba ayaa SONNA u sheegay in guddomiyaha  Gobalka Shabeelada hoose  Ibraahim Aadan Najax   uu balanqaaday in maamulka gobolka oo kaashanaya dowlad gobolleedka K/Galbeed ayna dhisi doonaan guryihii ku dumay weerarada.

Guddoomiye Najax ayaa intaas ku daray in maleeshiyaadka Shabaab laga cirib tiri donoo deegannada hoos yimaada dagmada Qoryoolay ee gobalka Shabeelada hoose.

Dhowaan ayay ahayd markii ciidamada qaranka Soomaaliyeed ay jab xooggan ugu gaysteen argagixisada degmada Qoryoolay oo in muda ah dhibaato ku hayay shacbiga ku nool deegaanadaasi.

Warkan ka soo baxay dowladda Soomaaliya ayaa lagu yiri “Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay soo dhaweynaysaa aqbalaadda waraaqaha aqoonsiga ee Madaxweynaha Mareykanka Donald J. Trump uu gudaha aqalka cad kaga guddoomay safiirka cusub ee Soomaaliya ee Washington Mudane Ali Shariif Axmed kaasoo loo igmaday inuu sii dardargeliyo xiriirka saaxiibtinnimo ee tariikhiga ah, iskaashiga istaraatiijiyeed iyo wax wada qabsiga ee faa’iidada u leh labada dal, dowladda Soomaaliya iyo shacabkeeduba waxay Dowladda Mareykanka u arkaan isbahaysi adag iyo saaxiib kaalin mug leh ka qaadanaya horumarka iyo hor socodnimada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.”

Danjiraha cusub ee Soomaaliya u fadhin doona Washington wuxuu horey u soo noqday Danjiraha dalalka Faransiiska, Itoobiya. Wuxuu sidoo kale ahaa Wakiilka Joogtada ah ee Soomaaliya u qaabilsan Midowga Afrika iyo Golaha Dhaqaalaha Qaramada Midoobay ee Afrika (UNECA).

Marka laga soo tago waaya aragnimadiisa dhanka dowladda, Danjire Axmed wuxuu soo noqday maamule sare, ganacsade iyo la-taliye shirkado iyo hay’ado caalami ah.

Danjirihu wuxuu Shahaadada 2-aad ka qaatay Jaamacadda Sussex ee dalka Ingiriiska, halka uu shahaada 1-aad uu ka qaatay Jaamacadda London Metropolitan ee isla dalkaas isaga oo ku takhasusay Culuumta Siyaasad-dagaaleedka (Geopolitics) iyo Istiraatiijiyadda iyo sidoo kale Daraasaadka Nabadda iyo Khilaafaadka sida ay u kala horreeyaan.

Dowladda Soomaaliya waxay ku kalsoontahay in Danjire Axmed uu u gudan doono waajibaadkiisa shaqo islamarkaana uu sii xoojiyo xiriirka taariikhiga ah ee labada dal iyo fursadaha casriga ah ay labada dhinac ka wada faa’iideysan karaan.

Dowladda Sacuudi Carabiya ayaa sheegtay in ciidamadeeda ay ku biirayaan  isbaheysiga uu horkacayo Mareykanka ee sugidda amniga marin biyoodka caalamiga ah ee Bariga Dhexe, ka dib markii weeraro lala beegsaday goobaha shidaalka laga soo saaro.

Sarkaal u hadlay Warbaahinta dowladda dalka Sacuudiga oo aan la shaacin magaciisa ayaa shaaca ka qaaday in Boqortooyada dalkaasi ay doonayso in ay ka qeyb gasho Dhismaha Amniga Caalamiga ee Badaha, Dalalka Australia, Bahrain iyo Boqortooyada Dalka Ingiriiska ayaa horey uga mid noqday Isbahaysiga illaalada marin biyoodka caalamiga ah ee Bariga dhexe.

Mareykanka ayaa aas-aasay isbaheysigan oo ay kamid yihiin dalal dhowr ah kadib markii weerar lagu qaaday qaar kamid ah maraakiibta xamuulka shiidaalka weerarkaasi oo ay saraakiil Mareykan ahi ay ku eedeeyeen in ay ka dambeeyso dowladda Iiraan.

Iiraan ayaa beenisay in ay ku lug leedahay weeraradaasi.

Wasiirka tamarta ee Sacuudi Carabiya ayaa sheegay in Boqortooyada ay dhammaadka bisha soo celin doonto wax soo saarka saliida shiidaalka ee lumay.

Madaxweynaha Dowladda Hirshabelle Dr Maxamed Cabdi Waare ayaa soo xiray Shirwaynaha Bandhigga Ganacsiga iyo maalgashiga Beeraha, kaasi oo labadii maalin ee la soo dhaafay ka socday Magaalada Caasimada ah ee Jowhar.

Shirkani ayaa waxaa isku soo duba riday Hey’adda GEEL oo garab ka heleysa Hey’adda USAID, waxaana ka qeyb galay xuhno ka tirsan labada gole ee Dowladda Hirshabelle, Ganacsato, xubno ka soday Shirkadaha Ganacsiga qeybihiisa kale duwan, iskaashatooyinka dhinaca beeraha, Hey’adda ka shaqeeya caafimaadka xoolaha, qubaro iyo Mas’uuliyiin kale.

Madaxweynaha Dowladda Hirshabelle Dr Maxamed Cabdi Waare oo ka hadlayay xiritaanka bandhiga ayaa ku dheeraaday ka sheekeynta ahmiyada dalkani qaniga ku ah kheyraadka uu u leeyahay wax soo saarka dalkeena, waxaana uu ku amaanay intii ka shaqeysay in barnaamijkani uu hirgalo, waxaana uu ku dhiira galiyay shirkadaha ganacsi ee soo bandhigay ganacsigooda ee dhanka wax soo saarka Dalka.

“Dalkeena gaar ahaan Hirshabelle waxa ka buuxa kheyraad fara badan oo u baahan in laga faa’ideysto sidaasi daraadeed waxaa lagama maarmaan ah in aan garano muhiimada Wax soo saarkeenu uu inooo leeyahay, waxaana ku dhiira galinayaa Beeraleyda iyo shirkadaha Ganacsiga wax soo saarka in dadaalkoodu ay laba jibaaraan, barnaanijyada noocaan ahna oo Hirshabelle maalgashiga loogu sameynayo waan sii kordhin doonaa insha’allay” ayuu yiri Madaxweyne Waare.

Maxamed Cabdi Waare Madaxweynaha Dowladda Hirshabelle oo sii hadlay ayaa beeraleyda Hirshabelle ku dhiira galiyay in ay ka dhabeeyaan mira dhalka dadaalka ay ugu jiraan tacbashada wax soo saarka dalkeena, waxaana ka Hirshabelle ahaan uu balanqaaday màdaxaweynaha in beeraleyda iyo xoola dhaqatadaba ay ka saacidi doonaan dhinacyada horumarinta wax soo saarka iyo xoolaha.

Madaxweynaha Hirshabele ayaa codsaday in dowlada federalka ay ka shaqeyso gobolada dalka maadaama horumarka uu ku xiran yahay sugidda nabadgelyada.

Kulan wadatahsi ah oo ay ka qeybgaleen madaxa maamulka Degmada, Ciidamada Nabad galyada, aqoonyahanka,isla markaana looga hadlaayey la socodka adeegyada lagama maarmaanka u ah bulshada ku dhaqan degmada Caabud-waaq,ayaa lagu qabtay degmadaasi oo ka tirsan gobolka Mudug.

Kulankan oo ah wareegga labaad ee Qorshaha 9–aad ee Horumarinta Qaranka waxaa lagu dhageystay baahiyaha muhiimka ah iyadoo lagu soo bandhigay liiska u baahan wax ka qabashada ee la doonayo in lagu jaan-gooyo ahmiyadda saddexda ah ee Qorshaha Qaranka iyo tiirarka dhaxtaalka ah ee la doonayo in dalka himiladiisa looga run sheego 5-ta sano ee soo socota.

Agaasimaah Guud ee Qorsheynta iyo Hourmarinta Dhaqaalaha ee Wasaaradda Qorsheynta Muuse Maxamed Cusmaan ayaa sheagay in muhiimad wayn u leeyahay qorshaha dalka sababatana ay tahay in dalka loo jiheeyo in uu gaaro horuamrka aduunyada ay gaartay.

Agaasimaha ayaa tilmayay in talooyin dhaxal galka ay ay soo gudbiyeend laanta fulinta degmada C/waaq, isagoo cadeeyay in dadka Soomaaliyeed ay ka shaqeynayaan horumarka wadanka,sidaa daraadeedna loo baahan yahay arinta ah in la helo hiigsi ku aadan halka la doonayo in la gaaro

Waxaa heer gaba gaba ah marayo geedi socodka Qorshaha Horuamrinta Qaranka oo dhammaan laga wada talagaliyay guud ahaam umadda Soomaaliyeed ee ku nool gudaha dalka, taas oo ka dhigan in qaran jabkii ka dib qofka Soomaaliyeed go’aamiyo masiirka dalka.