Danjiraha Qaramada Midoobey u fadhiya Dowladda Federaalka Soomaaliya Mudane Abuukar Daahir Cusmaan ayaa Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay ku bogaadiyay diidmada Golaha Ammaanka ee qaraarka tirsigiisu yahay 1267.

Golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa maanta diidmo ugu codeeyey qaraarkaasi oo lagu doonayay in kooxda Al-Shabaab loogu daro Liiska Argagixisada caalamiga ah.

“Shabaab waa urur argagisixo ah oo taasi muran kama taagna, oo waxaa jiray qaraaro ay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ka soo saareen sida kan tirsigiisu yahay 751 kaasoo lagu wiiqayo awoodda Alshabaab iyo dhaqaalaha ay ka sameeyaan dhuxusha. Haddaba kan kaliya haddii la fuliyo waxa uu ku filan yahay ciribtirka Shabaab iyo Shabaab kalkaal” ayuu yiri Cabdinuur Maxamed Axmed Agaasimaha Warfaafinta Madaxtooyada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Agaasimaha Warfaafinta Madaxtooyada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, ayaa sidoo kale sheegay inay soo dhaweynayaan diidmada Golaha Ammaanka ee qaraarka tirsigiisu yahay 1267.

“Qaraarka haatan la diiday oo ay dawlado kale dano gaar ah ku wateen, ayaa ujeedkiisu ahaa in lagu curyaamiyo dhaqaalaha Soomaaliya uu caalamku ku taageero kuwaasoo lagu bixiyo dhinacyada horumarinta, ammaanka iyo gargaarka ayaa wuxuu mudanyahay bogaadin”.Ayuu raaciyay Mudane Cabdi-nuur.

Agaasimaha ayaa sheegay in ammaan iyo bogaadin mudanyahay Danjiraha dalkeenna u fadhiya Qaramada Midoobay Danjire Abuukar Daahir Cismaan (Baalle) iyo kooxda la shaqeysa dadaalka ay ku bixiyeen hawshan.

Guddiga qaban-qaabada shir-weynaha dib-u-heshiisiinta Galmudug iyo dhaqanka magaalada Dhuusamareeb ayaa maanta si wadajir ah garoonka diyaaradaha Ugaas Nuur  ugu soo dhaweeyay ergada degmada Ceeldheer ku meteleysa shir-weynaha looga tashanayo aayaha Galmudug.

Nabadoon Cabdullaahi Geedi Shadoor oo hoggaaminayay ergada maanta soo gaartay magaalada madaxda dowlad gobaleedka Galmudug ayaa u mahad celiyay guddiga dib-u-heshiisiinta, Madaxda Galmudug, dowladda federaalka iyo dhamaan inta gacanta ka geysatay dadaallada dib-u-dhiska Galmudug.

Guddomiye ku-xigeenka guddiga dib-u-heshiisiinta Galmudug, Cabdi Maxamed Jaamac (Cabdi Waayeel) ayaa uga mahad celiyay ergada Ceeldheer aqbalaadda casuumaadii ay u fidiyeen, ayna usoo diyaar garoobeen ka qayb galka shir-weynaha lagu doonayo in reer Galmudug ay aayahooda uga tashadaan.

Cabdi Maxamed Jaamac (Cabdi Waayeel) ayaa u rajeeyay in ay qaybta uga aadan ka qaadan doonaan shirka dib-u-heshiisiinta ee dhawaan ka furamaya magaaalada Dhuusamareeb ee xarunta dowlad gobaleedka Galmudug si loo laba jibbaaro shaqada balaaran ee horumarka deegaanka lagu baadi goobayo.

Muqdisho (SNTV) Wasiirka Arrimaha ghudaha, Federaalka iyo dib-u-heshiisiinta Xukuumadda Federaalka Eng. Cabdi Maxamed Sabriye oo la hadlay Bulshada Dhuusamareeb ayaa shaaciyay in dowladda Soomaaliyeed aysan ka bixin qodob kamid ah 10-kii qodob ee Dowladda Federaalka iyo Ahlu Sunna ay wada saxiixdeen.

Eng. Cabdi Maxamed Sabriye oo sheegay in Dowladdu ay ku dadaaleyso in reer Galmudug ay helaan Dowlad Gobaleed loo dhanyahay ayaa caddeeyay in dowladdu ay mar waliba u taagantahay fullinta dhammaan 10-ka qodob ee lagu wada heshiiyay.

Heshiiska ay dowladda Soomaaliya la gashay Ahlu Sunna waxaa wada saxiixay  Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta Xukuumadda iyo Madaxa fullinta Galmudug, Sheekh Maxamed Shaakir Cali Xasan.

Muqdisho (SNTV) R/ Wasaare kuxigeenka dalka Mahdi Maxamed Guuleed (Qadar) ayaa soo xiray Shir Sanadeedkii Xafiiska Hanti-dhowrka guud ee Qaranka iyo kuwa Dowlad Goboleedyada oo maalmahan ka socday magaalada Muqdisho.

Hanti-dhowraha guud ee Qaranka  Maxamed Maxamuud Cali oo ka hadlayay xiritaanka kulan Sanadeedka Xafiiska Hanti-dhowraha dalka ayaa sheegay inay Baaris ku sameeyeen 25 Wasaaradood iyo Shan ka mid Hay’addaha Amiga,arrintaas  oo uu sheegay in ay  qeyb ka tahay nimaadka Maaliyadda dalka iyo sidii loo ilaalin lahaa Hantida-Qaranka.

Ra’iisul Wasaare Kuxigeenka dalka Mudane Mahdi Maxamed Guuleda (Qadar) ayaa bogaadiyay wadashaqeynta Xafiisyada Hanti-dhowraha Guud ee Qaranka iyo kuwa Dowlad Goboleedyada dalka,waxaa kaloo intaas uu ku daray in lagama maarmaan ay tahay in laga shaqeeyo Hormarinta dalka.

Hindise Sharciyeedka Hanti-dhowrka Qaran ayaa haatan horyaala Golaha Aqalka Sare, waxaana uu sharci rasmi ah noqon doonaa markuu Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya uu saxiixo.

Muqdisho (SNTV) Wasiirka Warfaafinta Dhaqanka iyo Dalxiiska mudane Maxamed Cabdi Xayir Maareeye ayaa xarunta Wasaaradda kulan kula qaatay Wasiirka Qorsheynta Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Jamaal Maxamed Xasan.

Mudane Jamaal Maxamed Xasan oo maalmahan waday la tashiyo ku saabsan qorshaha horumarinta Qaranka (QHQ) ee 9-aad oo meel gabo gabo ah maraya.

Wasiirka Qorsheynta Maalgashiga iyo Horumarinta dhaqaalaha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Jamaal Maxamed Xasan ayaa wasaaradda warfaafinta uga mahad celiyay sida wanaagsan oo ay ugu diyaarsan tahay qorshaha Horumarinta Qaranka ee 9-aad, Isagoo si gaar ah ugu mahad celiyay Agaasimaha Waaxda Qorshaynta Wasaaradda Warfaafinta XFS oo wada shaqayn fiican la sameeyey Wasaaradda Qorshaynta .

Kulankan labada Wasiir ayaa waxaa sidoo kale goob joog ka ahaa Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska XFS Mudane Cabdiraxmaan Yuusuf Al-cadaala iyo Agaasimaha SNTV Mudane Liibaan Cabdi Cali.

Muqdisho (SNTV) Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya (XFS), mudane Xasan Cali Khayre oo uu wehliyo taliyaha ciidanka xoogga dalka, Sarreeye guuto Odawaa Yuusuf Raage ayaa xerada tababarka ciidamada ee Gen. Goordan ku booqday ciidamo ka tirsan xoogga dalka oo loo tababarayo ka qayb qaadashada howl gallada argagaxisada dalka looga saarayo.

R/Wasaare Xasan Cali Khayre oo u mahad celiyay macallimiinta Xerada Gen. Goordan ee diyaarinaya ciidamada oo tababarku heer gebagebo ah u marayo, ayaa askarta ku dhiirri geliyay in ay si wanaagsan u dhammeystaan tababarka si ay ugu biiraan ciidamada dalka cadawga ka difaacaya.

Ciidamadaan ayaa marka loo dhammeystiro tababarka waxa ay qayb ka noqonayaan ciidamada xoogga dalka ee ku sugan furimaha dagaalka ee qabowga iyo cadceedda u taagan ilaalinta dhiigga umadda Soomaaliyeed iyo cirib tirka argagaxisada duullaanka ku ah jiritaanka ummadda iyo qarannimada Soomaaliyeed.

R/Wasaaraha ayaa sheegay in ciidamadu ay yihiin rajada ummadda Soomaaliyeed, lagana doonayo in ay xoojiyaan guulihii ay horay u soo hooyeen ciidamda Soomaaliyeed, si looga mira dhaliyo himilooyinka ummadda Soomaaliyeed.

Dowladda Soomaaliya ayaa dadaal xooggan ugu jirta dhismaha ciidamada xoogga dalka si ay u hantaan guud ahaan amniga dalka, waxaana ciidamada xoogga dalka oo gudanaya waajibaadka ka saaran qarannimada ay guullo wax ku ool ah ka soo hooyeen howl gallada naf bad-baadinta ah ee shacabka Soomaaliyeed looga dul qaadayo kooxaha caadeystay daadinta dhiigga ummadda Soomaaliyeed.

Dhuusomareeb (SNTV) Kulankan oo ay ka qayb galeen qaybaha kala duwan ee Bulshada ee ku dhaqan gudaha degmada Dhuusomareeb ee xarunta Galmudug ayaa maanta si buuxda loogu taageeray dadaalka iyo juhdiga ay Dawladda Federaalka Soomaaliya ku bixinayso dardargelinta dhismaha maamul loo dhan yahay oo ay dadku soo doorteen ka hirgala guud ahaan gayiga gobollada iyo deegaannada Dawlad gobolleedka Galmudug.

Shirkan oo ka dhacay magaalada Dhuusomareeb ee xarunta Galmudug ayaa dhammaan dadkii ka qayb galay waxa ay bogaadiyeen islamarkaana ay soo dhoweeyeen dadaalka iyo dhaq-dhaqaaqa Dawladda Federaalka Soomaaliya si ay dadku u helaan maamul ku yimid wadar oggol, cadaalad islamarkaana leh ay u dhan yihiin matalaadiisa dadka reer Galmudug

ka qeyb galayaasha shirkan ayaa u rajeeyay shirka maamul u sameeynta Galmudug ee haatan howshiisu ka socota gudaha magaalada Dhuusomareeb inuu noqdo mid najaxa oo wixii ka soo baxa uu noqdo maamul lagu diirsado una adeega dadywga ku dhaqan guud ahaan gobollada iyo deegaannada Galmudug ka kooban tahay, iyagoona ka digay in laga hortago cidkasta oo isku dayda in ay qas iyo jahawareer siyaasadeeysan ay ku abuuraan habsami usocodka shirkaasi.

Shirkan ayaa waxaa soo qaban qaabiyay islamarkaana ka qayb galay bulshada rayidka waxaana loogu talo galay in ay dadka Galmudug ay ku muujiyaan baahi loo qabo in la horumariyo deegaannada Galmudug si ay ula jaan qaado dawlad gobolleedyada kale ee ka jira gudaha dalka.

Muqdisho (SNTV) Illaa shan kun oo buugaag ah kuwaasi oo isagu jirta Dugsiyada Hoose, Dhexe iyo Sare ayaa maanta ay maktabadda Qaranka Soomaaliyeed ku wareejisay ugu yaraan shan maktabadood oo ku kala yaala magaalooyin ay kamid yihiin Beled-weyne, Garoowe, Baydhabo, Guriceel iyo Luuq oo katirsan gobolka Gedo.

Wareejinta buugaagtan oo ka dhacday xarunta Akadeemiyada Cilmiga, Fanka, iyo Suugaanta Soomaaliyeed ahna hoyga faafinta hidaha iyo Dhaqanka Soomaaliyeed ayaa waxaa ka qayb galay mas’uuliyiinta Maktabadda Qaranka, Hormuudka Machadka Afka iyo Dhaqanka iyo bahda qalin leeyda oo ay ugu horreeyaan shanta maktabadood oo ku guulleystay in loogu deeqo buugaagtani.

Agaasimaha Hormuudka Machadka Afka iyo Dhaqanka ee Akadeemiyada, Cilmiga, Fanka iyo Suugaanta Soomaaliyeed Prof. Maxamed Cilmi oo hadal kajeediyay ayaa kula dardaarmay mas’uuliyiinta maktabadaha magaalooyinka dalka ay muhiimad gaar ah siiyaan gudbinta fariimaha Akhriska iyo qoraalka waxaana uu ugu baaqay in ay nidaam casri u bedelaan maktabadaha si ay ula jaanqaadaan maktabadaha caalamka.

Maktabadaha kuyaala magaalooyinka dalka ayaa ka shaqeeya dhiirigelinta akhrista buugaagta cilmiga waxaana ka shaqeeya dhalinyaro aqoonyahanno ah oo gacan ka siiya dadka sidii lagu gaarsiin lahaa buugaagta aqoon darsiga iyo cilmiga.

Buugaagta la qaybiyay ayaa ka kooban buugaag ay qoran yihiin Siyaasadda, Dhaqaalaha, Suugaanta iyo Dhaqanka.

“Waxaan ku guuleysanay inaan kor kala socono maktabadaha iyo daruufaha ay ku shaqeeyaan si aan ugala shaqeyno dhammeeytirka baahiyaha ay qabaan” sidaasi waxaa yiri Maxamed Axmed Shiil oo ah Agaasimaha Maktabadda Qaranka.

Qeybinta buugaagtan oo ay ka soo shaqeysay Maktabadda Qaranka Soomaaliyeed iyadoo la kaashanayso Maktabadda dalka Jordan ayaa waxaa ay qayb ka ah faafinta iyo dhiirigelinta Akhrista iyo qoraalka farta  Soomaaliga howshaasi oo ay qeyb weyn ku leedahay Maktabadda Qarankeena Soomaaliya.

Maktabadda Qaranka oo ah keyd taariikhda dalka ayaa dib loo howlgeliyay sanadkii 2012-kii, iyadoo xarunteedii hore dib loogu dhisay barnaamijka isxilqaan oo ay dowladda Federaalka Soomaaliya ku dhawaaqday.

Maktabadda ayaa dhowr jeer oo kala duwan u qeybisay buugaag muhiim ah oo ay ka faa’iideeysteen dugsiyada iyo jaamacado badan oo kuyaala dalkeena gobollada dalkeena Soomaaliya.

Muqdisho (SNTV) Xaflad uu xilka kula wareegayo taliyaha cusub ee Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed Jeneraal Odawaa Yuusuf Raage ayaa waxa ay haatan si habsami leh uga socotaa gudaha xarunta Gaashaandhigga ee Magaalada Muqdisho.

Munaasabaddan oo si weyn loo soo agaasimaya ayaa waxaa ka qeyb galaya kamid ah Wasiirka Difaaca ee Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka ee Soomaaliya iyo qeybaha kala duwan ee saraakiisha ciidamada qalabka sida iyo koox fanaaniin ah oo halkaasi ku soo bandhigaya suugaan ku aadan guubaabada ciidamada iyo taliyaha xilka loo magacaabay.

Taliyaha Cusub Jeneraal Odawaa Yuusuf ayaa bartamaha bishan August ee 2019 loo magacaabay xilka taliyaha ciidanka Xoogga Dalka isagoo maanta xilka kala wareegay Jeneraal Daahir Aadan Cilmi ‘Indho-qarshe’. oo ahaa taliyahii hore ee CXD Soomaaliya oo dhowaan xilka laga qaaday.

CXD Soomaaliya ayaa kujira howlgalaya qayb ka ah guluf colaadeed oo ka dhan ah kooxaha nabad diidka ee argagaxisada xiriirka la leh ee Al-Shabaab kuwaasi oo wajahaya dagaal xooggan oo inta badan laga xoreeynayo qaar kamid deegaanno kuyaala gobollada gaar ahaan dhinaca gobolka Shabeelada hoose.

Kooxda ayaa si weyn loo wiiqay iyadoo laga saaray tuullooyin iyo degmooyin badan oo kuyaala gobolka Shabeelaha Hoose sida Sabiib, Caanoole, iyo degmada Awdheegle halkaasi oo ay nabad diidku muwaadiniinta Soomaaliyeed ku hayeen tacadiyo ka dhan ah xuquuqda aadanaha.

Garowe ( SNTV) Waxaa maantay magaalada Garowe ee Puntland si rasmi ah uga furmay shirkii 4-aad ee Madasha Guddiyada Dastuurka ee heer Federaal iyo heer Dawlad goboleed.

Shirkan oo ay si wadajir ah uga qeyb galeen Guddiga La Socodka ee Dib u eegista Dastuurka Baarlamaanka Federaalka Jamhuuriyadda Soomaaliya oo uu hoggaaminayo mudane Cabdi Xasan Cawaale(Qeybdiid) guddoomiyaha guddigaasi,Guddiga Madaxa bannaan ee dib u eegista Dastuurka,Guddoonada Barlmaanada iyo Guddiyada Dastuurka ee Dawladaha Xubnaha ka ah Dowladda Federaalka Soomaaliya.

Wuxuu Shirkan soconaya muddo seddex maalmood ah,iyadoo looga tashanayo cutubyada 10-aad ilaa 15-aad oo ay soo diyaariyeen guddiyada Dastuurka heer Federaal.

Guddoomiyaha Baarlamaanka Dowlad goboleedka Puntland Cabdixakiin Maxamed Axmed(Dhoobodaareed) oo shirkaasi si rasmi ah u furay ayaa rajo wanaagsan ka muujiyay in natiijooyin miro dhal ah ay ka soo baxaan dadaalada loogu jiro dib u eegista Dastuurka.