Hay’adda Maareynta Musiibooyinka Qaranka Soomaaliyeed (SoDMA), ayaa gargaar raashin ah u qeybisay qoysas danyar ah oo ku sugan ceelka Daboole, duleedka degmada Guriceel ee gobolka Galgaduud, kuwaas oo uu saameeyay abaarta La Nina.

Qoysaskan ayaa ka kooban danyar agoonta iyo dad kale oo wajahaya dhibaatooyinka abaarta ee ka jirta dalka, gaar ahaan gobollada bartamaha iyo koonfurta Soomaaliya.

Gargaarka La Gaarsiiyay Qoysaska Qoysaskii gargaarkan la gaarsiiyay ayaa u mahadnaqay Hay’adda SoDMA, iyagoo sheegay in gargaarka raashinka ee loo keenay uu yimid xilli ay baahi ba’an u qabeen, islamarkaana ay daalaa-dhacayeen sidii ay u heli lahaayeen cunto iyo biyaha lagama maarmaanka u ah nolosha. Qaar ka mid ah qoysaskaas ayaa sheegay in abaarta La Nina ay si weyn u saameysay noloshooda, iyagoo ku tilmaamay gargaarka xilli muhiim ah oo ay aad ugu baahnaayeen.

Hay’adda SoDMA,ayaa maalmihii lasoo dhaafay howlo raashiin qaybin ah ka waday degaanno kala duwan oo ka tirsan gobollada dalka, iyadoo mudnaanta siinaysa goobaha ay ku dhufteen abaaraha iyo daadadka, sidoo kale degaannada laga xoreeyay khawaarijta.

Abaarta La Nina ee ka jirta dalka Soomaaliya ayaa noqotay mid saameyn weyn ku yeelatay nolosha dadka ee ku nool gobollada qaar, gaar ahaan degaannada ku teedsan bari iyo koonfurta Soomaaliya. Qoysas badan, ayaa ku waayay xoolo, beeraha ayaa ku gubtay, waxaana inta badan dadkaasi ay wajahayaan macluul iyo biyo la’aan.

Hay’adda SoDMA ayaa sidoo kale ka shaqeyneysa sidii loo xoojin lahaa gargaarka deg-degga ah, iyadoo qorsheynaysa in la kordhiyo gargaarka raashinka iyo biyaha ee loogu talagalay qoysaska ay abaartu saameysay. Waxaa sidoo kale la rajeynayaa in gargaarkaasi uu ka caawin doono dadka inay ka baxaan xaaladaha adag ee ay ku jiraan, iyo inay helaan fursado cusub oo ku aaddan badbaadinta noloshooda.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa sheegay in Haweenka Soomaaliyeed ay door muuqda ku leeyihiin Xukuumadda DanQaran, dhawaana ay heli ka heli doonaan xuquuqda ay ku leeyihiin Agaasimeyaasha Guud ee Wasaaradaha iyo hey’adaha kala duwan ee dowladda.

Mudane Xamsa, ayaa hoosta ka xarriiqay in uusan xil ka hayn doonin Xukuumadda DanQaran, masuul walba oo ku xadgudba xaquuqda dumarka Soomaaliyeed, isaga oo intaas ku daray in xukuumaddu ay ansixisay sharciyadii lagu ilaalinayey xuquuqda haweenka Soomaaliyeed.

Ra’iisul Wasaaraha, oo xusay kaalinta ay haweenku ku leeyihiin dowlad-dhiska iyo tayeynta hey’addaha Qaranka, ayaa ugu baaqay in ay u diyaar garoobaan doorashooyinka qof iyo codka ah ee dalka laga qabanayo, si ay u soo doortaan dumarkooda aqoonta leh ee wax u taraya dalka.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa yiri “Haweenku waa laf-dhabarta Qarankeennu ku tiirsanaa waqtiyo adag oo la soo maray, sidaas awgeed, waxaan doonaya in aan u mahadceliyo, kuna dhiirrigeliyo dedaalkooda naf-hurnimada ah iyo shaqada culus ee ay dalkooda u hayaan”.

Ra’iisul Wasaaraha, oo ku boggaadiyey haweenka Soomaaliyeed kaalintooda muhiimka ah ee ku aaddan dowlad-dhiska, ayaa ugu baaqay shirkadaha gaarka loo leeyahay in ay fursad siiyaan haweenka aqoonta leh, si kor loogu qaado shaqo abuurka iyo awoodsiinta dumar.

𝐖𝐚𝐬𝐢𝐢𝐫𝐤𝐚 𝐖𝐚𝐬𝐚𝐚𝐫𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐂𝐚𝐝𝐚𝐚𝐥𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐀𝐫𝐫𝐢𝐦𝐚𝐡𝐚 𝐃𝐚𝐬𝐭𝐮𝐮𝐫𝐤𝐚 XFS 𝐌𝐮𝐝𝐚𝐧𝐞 𝐗𝐚𝐬𝐚𝐧 𝐌𝐚𝐜𝐚𝐥𝐥𝐢𝐧 𝐌𝐚𝐱𝐚𝐦𝐮𝐮𝐝 𝐚𝐲𝐚𝐚 𝐦𝐚𝐚𝐧𝐭𝐚 𝐱𝐚𝐟𝐢𝐢𝐬𝐤𝐢𝐢𝐬𝐚 𝐤𝐮 𝐪𝐚𝐚b𝐛𝐢𝐥𝐚𝐲 𝐒𝐚𝐟𝐢𝐢𝐫𝐤𝐚 𝐝𝐚𝐥𝐤𝐚 𝐒𝐰𝐞𝐝𝐞𝐧 𝐮 𝐟𝐚𝐝𝐡𝐢𝐲𝐚 𝐒𝐨𝐨𝐦𝐚𝐚𝐥𝐢𝐲𝐚, 𝐌𝐮𝐝𝐚𝐧𝐞 𝐉𝐨𝐚𝐜𝐡𝐢𝐦 𝐖𝐚𝐞𝐫𝐧.

Kulankan ayaa diiradda lagu saaray xoojinta iskaashiga labada Dowladood, gaar ahaan dhinacyada cadaaladda iyo dowlad wanaagga.

Wasiirka ayaa warbixin ka siiyay Safiirka halka uu marayo hanaanka dib-u-eegista iyo dhammeystirka dastuurka kaas oo qorshuhu yahay in la dhameystiro sanadkan 2025.

Safiirka ayaa ballan qaaday xoojinta taageerada hannaanka dowlad dhiska Soomaaliya asaga oo bogaadiyay shaqada baaxadda leh ee Wasaaradda ka qabatay horumarinta nidaamka cadaaladda iyo arrimaha ku xeeran dhameystirka dastuurka.

Wasiir Xasan Macallin ayaa uga mahadceliyay dowladda Sweden sida ay u garab taagan tahay dowlad-dhiska Soomaaliya, isagoo sheegay in ay dowladda federaalka ka go’an tahay in ay sii waddo wada-shaqeynta caalamiga ah si loo dhiso sharciyad iyo dowladnimo waarta.

Wasiirka Arrimaha Dibedda iyo Iskaashiga Caalamiga ah, Amb. Axmed Macallin Fiqi, oo booqasho rasmi ah ku jooga dalka Masar, ayaa magaalada Qaahira kulan kula yeeshay jaaliyadda Soomaaliyeed ee dalkaasi.

Wasiirka ayaa jaaliyadda siiyay warbixin faahfaahsan oo ku saabsan horumarka dalka iyo xaaladda uu marayo xiriirka wanaagsan ee labada dal ee Soomaaliya iyo Masar.

Jaaliyadda oo ka kooban ardayda wax ka barata jaamacadaha dalka Masar iyo ganacsatada halkaas ku dhaqan ayaa Wasiirka la wadaagay xaaladahooda iyo caqabadaha ay la kulmaan, iyaga oo soo jeediyey talooyin iyo cabashooyin si loo horumariyo taageerada loo fidiyo.

Munaasabadda ayaa waxaa goob joog ka ahaa Danjiraha Soomaaliya ee dalka Masar, Amb. Cali Cabdi Awaare, Danjiraha Jabuuti ee dalka Masar, Amb. Axmed Cali Barre, Lataliyaha Madaxweynaha Soomaaliya, Md. Daahir Maxamuud Geelle iyo diblomaasiyiin ka kala socotay Safaaradaha Soomaaliya iyo Jabuuti.

Wasiirka Amniga Gudaha Soomaaliya Mudane Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag) oo ku sugan dalka Ciraaq ayaa booqday xarunta taliska ciidanka xudduudaha ee dowladda Ciraaq, isagoo ay weheliyaan Taliye ku xigeenka labaad ee Ciidanka Booliska Soomaaliyeed Jeneraal Cabdalla Cabdalla, Agaasimaha guud ee Wasaradda Amniga Yuusuf Cali iyo Safiirka Soomaaliya ee dalka Ciraaq Danjire Ridwaan Xirsi Maxamed.

Wafdiga Wasiirka ayaa si diirran loogu soo dhaweeyay xarunta, waxaana qaabbilay Taliyaha Ciidanka Xudduudaha, Sarreeyo Guuto Maxamed Cabdil Wahab Sukkar iyo saraakiil sare oo ka tirsan taliska.

Intii ay booqashada ku guda jireen wafdiga ayaa dhageystay warbixin kooban oo ku saabsan waajibaadka muhiimka ah ee talisku fuliyo, gaar ahaan howlaha lagu xaqiijinayo nabadgelyada xudduudaha dalalka deriska ah, iyadoo la adeegsanayo nidaamyada casriga ah iyo farsamooyinka tiknoolojiyadda horumarsan.

Sidoo kale, Wasiirka iyo wafdigiisu waxay indha-indheeyeen xarunta la socodka iyo xakamaynta dalka Ciraaq, halkaas oo sawirrada iyo muuqaalada laga soo duubay xuduudaha dalalka deriska ah looga soo gudbiyo xarunta dhexe ee Baqdaad, si loo fududeeyo kormeerka iyo ilaalinta xudduudaha.

Wasiirka Fartaag ayaa ammaanay shaqada xirfadeed ee ay qabtaan taliska ciidanka xuduudaha Ciraaq, gaar ahaan dedaallada ku aaddan ka hortagga soo galootiga sharci-darrada ah iyo hawlaha ka dhanka ah tahriibka, isagoo ku tilmaamay dedaalladaas kuwo mudan in laga tusaale qaato.

Booqashadan ayaa qeyb ka ah xoojinta iskaashiga dhinacyada amniga la-dagaallanka argagixisada ee Soomaaliya iyo Ciraaq, isdhaafsiga waaya aragnimada iyo farsamooyinka la xiriira ilaalinta xuduudaha.

-Dekadda Magaalada Muqdisho waxaa shalay si toos ah ugu soo xirtay markab u rarnaa ganacsato Soomaali ah oo kasoo shiraacday xeebaha dalka Shiinaha.

Maraakiibta ku soo xirata Dakadda Muqdisho ayaa soo mari jirtay dakadaha dalalka mandiqadda ka hor inta aysan imaan xeebaha Soomaaliya.

Wasiir ku xigeenka Wasaaradda ganacsiga iyo Warshadaha XFS mudane, Cusmaan Maxamed Cabdi (Daalo) ayaa sheegay in khadka tooska ah ee ay haatan ka dib Maraakiibta ganacsi ku imanayaan dekedda Muqdisho ay tahay guul weyn oo la gaaray.

Wasiir Cusmaan Daalo oo ka hadlayay munaasabad lagu daah-furayay howlaha khadka tooska ah oo ay hormuud u tahay shirkadda Lamu Shipping Limited ayaa sheegay in ay tahay tallaabadani mid ku dayasho mudan, wuxuna xusay in looga baaqsanayo dhibaatadii ay ku qabi jireen ganacsatada Soomaaliyeed oo badeecaddooda sugi jiray muddo dheer.

Fowsi Nuur Axmed oo ka tirsan mas’uuliyiinta shirkadda Lamu Shipping Limited ayaa sheegay in qiimeyn ay ku sameeyeen kadib dekedahii ay kusoo hakin jireen ganacsiyadooda ay kaga wanaagsan tahay tan Muqdisho, wuxuuna ballan qaaday in shirkadaha kale ee caalamkana ay ku soo xiri doonaan dekedda Muqdisho.

Waa markii ugu horreysay burburkii ka dib Markab ganacsi oo ka soo shiraacda xeebaha dalka Shiinaha uu toos ugu soo xirto marsada Xamar, isagoo markii hore soo mari jiray dekedo ku yaalla bariga Afrika iyo dalalka Carbeed.

Guddoomiye Kuxigeenka Maamulka iyo Maaliyadda Gobolka Banaadir Mudane Ciise Maxamuud Guure ayaa daah-furay Tababar Aqoon kororsi oo sare loogu qaadaayo Aqoonta iyo Xirfada qaar ka mid ah howlwadeenada Maamulka Gobolka Banaadir, waxaana goobjoog ka ahaa Agaasimaha Guud ee Xafiiska Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Ismaaciil Cali Sheekh Nuur iyo Agaasimaha shaqada iyo shaqaalaha Maamulka Gobolka.

Guddoomiye Ciise ayaa sheegay in ujeedka tababarkaan uu yahay sidii loo tayeyn lahaa xirfada shaqaalaha Dowladda Hoose ee Xamar, si bulshada caasimadda ay u helaan adeeg tayo leh.

Howlwadeenada ayaa inta uu tababarka socdo waxa ay qaadan doonaan cashiro la xariira Maamul wanaaga, Anshaxa shaqada, Mas’uuliyadda Howlwadeenka, u qidmeynta Bulshada iyo dhowrista xuquuqda muwaadinka.

-Wakiilka Midowga Afrika ee Soomaaliya ahna Madaxa Hawlgalka AUSSOM, Ambassador Souef Mohamed El-Amine , ayaa soo dhaweeyay dib u soo laabashada xiriirkii diblomaasiyadeed ee Soomaaliya iyo Itoobiya oo dhawaan dib loo soo celiyay.

Danjire Souef ayaa heshiiskan ku tilmaamay mid muhiim ah oo hoosta ka xariiqaya dhaqan gelinta ballan qaadyadii Ankara. Wuxuu carrabka ku adkeeyay muhiimadda ay leedahay inuu dib u soo cusboonaada xiriirka diblomaasiyadeed, xoojinta iskaashiga amniga, iyo isdhexgalka dhaqaale ee kobcinta nabadda, xasilloonida iyo barwaaqada gobolka.

Arrintan ayaa lagu sheegay war-murtiyeed ay si wadajir ah u soo saareen 11-kii bishan, kaddib kulan ay wada qaateen madaxweynaha Soomaaliya mudane,Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed.

Labada mas’uul ayaa ku heshiiyey inay dib u soo nooleeyaan metelaad diblomaasiyadeed oo buuxa si loo xoojiyo xiriirka labada dal,taa oo

loo arkaa tallaabo muhim ah oo loo qaaday dhanka dhisidda kalsoonida, kor u qaadista amniga, iyo horumarinta kobaca dhaqaalaha Geeska Afrika.

9 berri kadib waxaa xalay magaalada Guriceel ee gobolka Galgaduud safar dhanka dhulka ah ku gaaray 25 gaari oo dhawaan Hay’adda SoDMA ay ka soo ambabixisay magaalada Muqdisho, kuwaas oo sida shixnad gargaar raashin mucaawino ah looguna talagalay dadka ay saameysay abaarta LaNina iyo bulshada ku nool deegaannadii khawaarijta laga xoreeyey ee gobolka Galgaduud, waxaana hore dalkeenna ugu deeqay dowladaha Turkiga iyo Shiinaha.

Degaannada Galmudug, gaar ahaan Gobolka Galgaduud, wuxuu qeyb ka yahay goobaha ay abaaruhu sida ba’an u saameeyeen, halkaas oo kumannaan shacab nugul ah ay ku wajahayaan nolol adag, hay’adda Maareynta Musiibooyinka oo ka jawaabeysa baahida bulsho ee guud ahaan gobolka iyo goobaha laga xoreeyay argagixisada ayaa diyaarisay mucaawinadaan waxaana lagu wadaa in dadkii mudnaa la gaarsiiyo raashinkaan.

Mas’uuliyiin ka tirsan Galmudug, hay’adda SoDMA iyo maamulka degmada Guriceel ayaa gaadiidkaan ku soo dhaweyay duleedka magalada.

Agaasimaha waaxda gargaarka SoDMA Sahro Cali Yuusuf ayaa xustay in garagarkaan loogu talagalay dadka ay abaartu saameysay.

Guddoomiyaha degmada Guriceel Faarax Fataate ayaa u mahadnaqay hay’adda SoDMA, isagoo ballan-qaaday in dadkii mudnaa ay gaarsiinayaan mucaawinadaan.

Wasiir ku-xigeenka Wasaaradda Gargaarka iyo Maareynta Musiibooyinka Galmudug Maxamed khaliif Salad oo lagu wareejiyay gargarkaan, ayna wehliyaan Wasiirka Waxbarashada Galmudug Maxamed Dhoore ,Xildhibaan Mursal Xeefow, iyo guddoomiyihii hore ee degmada Mataan Maxamed Dhoobeey ayaa u mahadnaqay hay’adda SoDMA.

-Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maalintii labaad ku sugan Itoobiya kadib casuumaaddii uu u fidiyay Ra’iisul Wasaare Abiy Ahmed si ay wadahadallo dheeri ah uga yeeshaan iskaashiga iyo wadashaqeynta labada dowladood si wafaqsan hirgalinta Heshiiskii Ankara.

Madaxweyne Xasan Sheekha oo maanta soo gaba gabeynayo socdaalkiisa ayaa lagu wadaa in uu booqdo goobaha tariikhiga ah ay leedahay dowladda Itoobiya

Hoggaamiyeyaasha labada dal oo shalay ku kulmay Addis-Abbaba ayaa isku raacay in lasoo celiyo, korna loo qaado xiriirka u dhexeeya iyada oo loo marayo dib u hawlgalinta matalaadda dublamaasiyadeed ee labada caasimadood, sidoo kale Madaxda ayaa adkeeyay baahida loo qabo in la iska kaashado arrimaha gobalka, si dhawna looga wada shaqeeyo danta guud.

Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa sidoo kale adkeeyay in xasilloonida gobalka ay aasaas u tahay in labada dal ay yeeshaan wadashaqayn xooggan oo ku dhisan kalsooni iyo is qadarin, iyadoo labada hogaamiye ay isku raaceen in la horumariyo dadaallada kor loogu qaadayo xoojinta xiriirka gobalka iyo is fahamka guud.