Dibadbaxyo lagu taageerayo Dowlada Itoobiya isla markaana looga soo horjeedo Ismaamulka Tigreega ayaa ka dhacay qeybo ka mid ah Itoobiya.

Kumanaan qof aya isugu soo baxay Ismaamulada Oromada, Cafarta iyo Soomaalida ee dalka Itoobiya si ay u muujiyaan taageerada ay u hayaan howlgalka dowladda ee ka dhanka ah Maamulka Tigreega.

Magaalada Jigjiga ee xarunta Ismaamulka Soomaalida ayaa waxaa ka dhacay banaanbaxa ugu weyn oo ay ka qeyb galeen ardayda iskuulada.

Dadka dibadbaxayay ayaa ku dhawaaqayay erayo ka dhan ah Maamulka Tigreega, waxayna sheegeen in ay dowladda garab taaganyihiin oo ay soo dhaweynayaan howlgallada ka dhanka ah Maamulka Tigreega.

Wasiirka Arrimaha Gudaha Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta Mudane Mukhtaar Xuseen Afrax ayaa ka warbixiyey halka ay marayaan howllaha doorashooyinka, isagoo tilaamay in Xukuumaddu ay ku taagantahay fulinta qodobada heshiiskii ka soo baxay shirarkii Samareeb iyo Muqdisho, isla markaana ay wax walba oo la xiriira doorashooyinku ku qabsoomi doonaan xiligii lagu heshiiyey, wuxuuna ugu baaqay shacabka Soomaaliyeed in kaalintooda ay ka qaataan sidii ay nabadgelyo ugu dhici lahayd doorashadu.

Sidoo kale Wasiirka ayaa ugu baaqay shacabka Soomaaliyeed ee ku dagaallamaya deegaannada hoostaga Galmudug iyo Hirshabelle in colaadda ay ku joojiyaan shuruud la’aan, isagoo tilmaamay in odayaasha dhaqanka, culimada iyo waxgaradka deegaanadaas looga baahan yahay kaalintooda ku aaddan sidii colaadda loo joojin lahaa.

Dhanka kale Wasiirka Amniga Gudaha Mudane Xasan Xundubey Jimcaale ayaa faray Ciidanka amniga in ay xoojiyaan nabadgelyada xiligan muhiimka ah ee lagu jiro doorashooyinka, wuxuuna xusay in amnigu uu yahay danguud oo muwaadin walba taabanaysa, loogana baahan yahay bulshadu in ciidanka ay gacan ku siiyaan sugidda amniga.

Roobabkii Ka da’ay Magaalada Muqdisho Maalmahii u Dambeeyay ayaa Sababay Fatahaad ay Sameyeen Bulaacadaha Ku yaala Magaalada Muqdisho Gaar Ahaan Bulaacadda Warta Boondheere ee Gobolka Banaadir oo ku Fatahday Qaar ka mid ah Xaafadaha Degmada Boondheere Taasi oo Saameyn Ku yeelatay Nolosha iyo Caafimaadka Dadka Danta yar ee ku Nool Degmada Boondheere.

Bulaacadan Ku Taala Degmada Boondheere ayaa buux Dhaaftay Taasi oo Keentay in Xaafado Qaar ay Go’doon Galaan Guryahooda ay ugu galaan biyo xoog badan waxaa maamulka degmada boondheere oo kaashanaya kan gobolka Banaadir ay ku xireen warta matoor loogu tala galay in uu ka saaro biyaha ku jira warta iyadoo ay xiran yihiin ilaha biyo mareenada ee horay badda ugu shubi jiray.

Qaar ka mid ah Dadka ku Nool Degmaad Boondheere ayaa ka Hadlay Saameynta ay ku yeelatay fatahaada warta ay ku sameysay xaafadaha qaar waxayn sheegeen in guryaha ka agdhaw warta ay biyo badan ku soo celisay taasoo dhibaato xoogan kala kulmeen qoysaskii deganaa.

Raxma Maxamed Geedi oo ka mid ah howl wadeenada caafimaadka MCH-ka degmada boondheere ayaa ka hadashay dhibaatooyinka dhinaca caafimaadka ah ee ka dhashay warta iyo sida ay saameysay bulshada ku nool degmada waxayna sheegtay in dhibaato caafimaad ay ka dhasheen biyaha oo isugu jira cudurada faafo sida malaariyada iyo hergabka iyo sidoo kale cudurada caruurta ku dhaca.

Qaar ka mid ah odayaasha iyo culimada ku nool degmaad ayaa codsaday in loo dhiso goobaha biyo mareenada oo biyaha roobka badda ku shubi jiray taasi oo looga badbaadi karo saameynta iyo qasaaraha waxay sheegeen in biyahan halistoodu ay leeyihiin islamarkaana ay sababi karaa in caruurta ku harqadaan ama ku dhintaan.

Gudoomiye ku xigeenka siyaasada degmada boondheere Suldaan Maxamed Aweys Axmed ayaa ka hadlay saameynta warta iyo doorka Maamulka kaga aadan waxuuna sheegay in saameyn balaaran ay u geysteen Dad danyar ah oo ku noolaa qeyb ka mid ah meelaha ay biyuhu ku fataheen.

Rasaas ayaa lagu furay dhismo ay ku taalo safaarada Sacuudiga uu ku lee yahay magaalada Hague ee dalka Holland.

Boolisku waxay sheegeen in aanay cidna wax ku noqon islamarkaana ay wadaan baaritaanka ku saabsan cida ka danbeysay iyo sababta.

Saxaafada gudaha ee Holland ayaa sheegtay in 20 xabo lagu dhuftay dhismaha oo daaqadaha ay ka muuqdaan duleelka ay rasaastu sameysay.

Safaarada Sacuudiga wali arintan kama hadlin

Falkan ayaa imaanaya maalin kadib markii garneylka gacanta lagu weeraray qabuuro ay ku duugan yihiin dadka aan muslimiinta ahayn oo ku yaala magaalada Jeddah ee dalka sacuudiga.

Weerarkaas oo dhacay xili la xasuusanayay askartii ku dhimatay dagaalkii labaad ee aduunka ayaa booliska Sacuudiga ku tilmaameen mid argagaxiso.

Qaramada Midoobay ayaa sheegtay inay kala shaqeyneyso Xukuumada Suudaan sidii loogu gargaari lahaa in ka badan 7 kun oo qaxooti ah kuwaasi oo kasoo carartay colaadaha ka jira gobalka Tigreega ee dalkaasi Itoobiya.

Dalka Suudaan oo xuduud la wadaaga dalka Itoobiya ayaa maalmihii la soo dhaafay waxaa ku qulqulaayay dad fara badan oo kasoo qaxay dagaalka u dhaxeeya Jabhadda Xoreynta Tigreega iyo Ciidamada Itoobiya.

Afhayeen u hadlay UN-ka ayaa sheegay in dowladda Suudaan iyo Qaramada Midoobe ka shaqaynayaan sidii loo diiwaan gelin lahaa dadka kasoo qaxay Itoobiya si loo gaarsiiyo gurmad deg deg ah.

Afhayaenka ayaa kula dardaarmay dowladaha deriska la ah Itoobiya inay xuddoodahooda u furan dadka kasoo cararaaya dagaalada si loo badbaadiyo dadka rayidka ah.

Dowladda Suudaan ayaa hore ugu baaqday beesha caalamka in loosoo gurmado dadkaan soo qaxay, iyadoo sheegtay in tiradu maalin ba maalinta ka danbeysa sii kordhayso.

Baarlamaanka Dowlada Itoobiya ayaa ansixiyay oo meel mariyay go,aan xasaanada looga qaadayo 39 qof oo ka tirsan maamulka tigreega iyo dad lashaqeenayay.

Go,aankan oo uu Baarlamaanka ka dalbaday xeer ilaaliyaha guud ayaa u jeedkiisu yahay in danbi lagu qaadi karo masuuliyiintaan oo maxkamad la keeni karo.

Dadkan waxaa ugu magac dheer madaxweynaha ismaamulka tigreega iyo saraakiil sare oo ciidanka ahaan jiray.

Shaqsiyaadka la yaqaan ee liiska ku jira waxaa ka mid ah, Dr Debretsion Gebremichael, Asmelash Weldesenbet, Abay Tsehaye, Dr Ambassador Addisalem Balema, Getachew Reda, Atsebeha Aregawi, Waxaa loo heystaa in ay noqdeen falaago dowlada ka soo horjeeda iyo in ay weerareen ciidanka difaaca qaranka iyo danbiyo kale.

Boqorka Dalka Baxrayn Xamad bin Ciise ayaa magacaabay ra’iisal wasaare cusub kadib markii ra’iisal wasaarihii dalkaas Khaliifa bin Salmaan shalay ku dhintay gudaha dalka Maraykanka oo uu ku xanuunsanaa.

Salmaan bin Xamad bin Ciise oo ah dhaxal sugaha dalkaasi Baxrayn ayaa loo magacaabay inuu noqdo ra’iisal wasaaraha cusub ee Wadankaasi Baxrayn.

War murtiyeed kasoo baxay shalay boqortooyada Baxrayn ayaa lagu shaaciyay in ra’iisal wasaarihii geeriyooday lagu aasi doono dalka gudihiisa iyadoo ay kasoo qayb gali doonaan qoyska iyo qaraabadiisa oo kaliya.