Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa maanta kulan miro-dhal ah kula yeeshay Qasriga Madaxtooyada ee dalka Jabuuti Madaxweynaha Jamhuuriyadda Jabuuti Mudane Ismaaciil Cumar Geelle.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray xoojinta xiriirka istiraatiijiga ah ee ka dhexeeya labada dowladood iyo labada shacab ee walaalaha ah, iyada oo ay labada Madaxweyne ka wada hadleen muhiimadda iskaashi buuxa oo ay Jabuuti la yeelato Soomaaliya, gaar ahaan dhinacyada amniga, la dagaallanka argagixisada, iyo garab istaagga geeddi-socodka xasilinta iyo dhismaha hay’adaha dowladda Soomaaliyeed.

Sidoo kale, kulanka ayaa lagu falanqeeyay xaaladaha bini’aadantinimo ee ka dhashay abaaraha saameeyay qaybo ka mid ah dalka, gaar ahaan gobolka Awdal. Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ka codsaday dowladda Jabuuti in ay kaalin wax ku ool ah ka qaadato gurmadka iyo taageerada loo fidinayo bulshada Soomaaliyeed ee ay abaaruhu saameeyeen ee ku nool Gobolka Awdal.

Intii uu socday kulanka, labada Madaxweyne waxay is dhaafsadeen aragtiyo ku aadan xaaladda guud ee gobolka Geeska Afrika, iyaga oo adkeeyay baahida loo qabo iskaashi dhow iyo wada-tashi joogto ah oo ku saleysan danaha wadajirka ah.

Ugu dambeyntii, labada Madaxweyne waxay hoosta ka wada xariiqay in xasilloonida, midnimada, iyo horumarka Soomaaliya ay saldhig u tahay nabadda iyo xasilloonida guud ee gobolka.

Ciidamada Qaranka iyo geesiyaasha xaq u dirirka ah ee gobolka Hiiraan ayaa ka hortegay weerar naf la caari ah oo kooxaha Khawaarijta ah ay saakay ku soo qaadeen deegaan lagu magacaabo Birta oo dhaca soohdinta gobollada Hiiraan iyo Galgaduud, halkaas oo lagu jebiyey Khawaarijta.

Saraakiisha hogaamineysa howlgalka ayaa Warbaahinta Qaranka u sheegay inay khasaare lixaad leh saakay cadowga gaarsiiyeen oo hadda ay sii baacsanayaan firxadka Khawaarijta, isla markaana goordhow ay soo bandhigi doonaan meydadka cadowga oo daadsan goobihii lagu dagaalamay.

Lasoco goordhow faahfaahin rasmi ah.

Shirkadda difaaca Turkiga ee Bogazici Defence Technologies waxay soo jeedinaysaa dareenka warshadaha Difaaca Caalamiga ah (IDEF) 2025 oo leh habka ogaanshaha iyo ka-hortagga diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, Ilter.

Daabacaadii 17-aad ee bandhigga difaaca ee IDEF oo socday muddo lix maalmood ah, oo bilowday Talaadadii, ayaa si isku mid ah loogu qabtay Xarunta Fair Istanbul, Ataturk Airport, Wow Hotel, iyo Atakoy Marina.

Anadolu waa lammaanaha isgaarsiinta caalamiga ah ee dhacdada, oo ay soo qabanqaabisay KFA Fairs oo taageero ka heleysa Xoghaynta Warshadaha Difaaca Turkiga iyo Mu’asasada Ciidamada Qalabka Sida ee Turkiga.

Badeecooyin badan oo laga soo saaray warshadaha difaaca Turkiga ayaa lagu soo bandhigay carwada, oo ay ku jiraan Bogazici Defence Technologies Ilter ogaanshaha iyo hababka dhexdhexaadinta.

Maareeyaha Guud Cevdet Kaplan ayaa u sheegay Anadolu in shirkaddu ay horumarinaysay tignoolajiyada ka hortagga diyaaradaha aan duuliyaha lahayn tan iyo 2018-kii, iyada oo la socota horumarka degdega ah ee dagaalka aan duuliyaha lahayn. Waxa uu ku macneeyey in saamaynta horumarka tignoolajiyada ee dunidu ku yeelatay diyaaradaha aan duuliyaha lahayn sannadihii u dambeeyay ay wax ka bedeshay noocyada hubka ee la isticmaalo iyo sidoo kale farsamada dhinaca hawlgallada.

“Maanta, waxaan wajahaynaa dagaal jiilka shanaad ah oo u socda dagaalka robotka. Waxa kaliya ee aan ka hortageyno tani waa nidaamyada la isku halleyn karo ee ka hortagga diyaaradaha aan duuliyaha lahayn.”

Kaplan wuxuu sheegay in shirkaddu ay soo bandhigtay Ilter J350 IDEF 2025, isaga oo intaa ku daray in nidaamka aadka u horumarsan ee J400 uu soo gali doono wax soo saarka dabayaaqada sanadkan, isagoo tilmaamaya in diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ay hadda ka soo bixi karaan meel kasta wakhti kasta, Kaplan wuxuu yidhi: “Ugu horreyntii, waxaad u baahan tahay inaad abuurto wacyigelin xaaladeed oo wanaagsan oo aad leedahay nidaam wax lagu ogaanayo. Si taas loo gaaro, inta badan ee dareemayaasha aad ku darto nidaamkaaga, aad u sii xoojinayso lakabkaaga aqoonsiga. Waxaan tan ku sameyneynaa radar ilaa 30 kiiloomitir.”

Sida ay qortay wakaaladda Wararka ee Anadolu ayuu Kaplan ku sharaxay in ay sidoo kale hirgeliyeen hababka ogaanshaha RF ee nidaamka jamming system, isaga oo intaa ku daray: “Tani waxay sidoo kale leedahay laba lakab. Mid waa nidaamka RF-ga caadiga ah, kan kalena waa ogaanshaha borotokoolka ku salaysan. Marka la eego habka borotokoolka, waxaan awood u leenahay inaan helno dhammaan macluumaadka ku saabsan drone-ka iyo kantaroolkeeda fog.”

Nidaamku wuxuu soo bandhigayaa macluumaadka shaashadda isticmaalaha, isagoo muujinaya halka ay ka timid diyaaradda aan duuliyaha lahayn, u jeedkeeda, iyo dhammaan Raadkeeda ilaa 30 kiiloomitir.

Hubkaan Ilter waxa kale oo ay heli kartaa kantaroolka fog ee diyaaradda. Dagaalka casriga ah, iyadoo dhexdhexaadinta diyaaradda aan duuliyaha lahayn ay muhiim tahay, aqoonsiga iyo qabashada hawlwadeenka ayaa aad uga sii daran. “Nidaamkaan, waxaan ku heli karnaa wadaha diyaaradda, marka la ogaado, qofka isticmaala wuxuu si toos ah ama gacanta u kicin karaa nidaamka jamming-ka oo uu soo ridi karaa diyaaradda, ayuu raaciyay. “Waan isku dhejin karnaa oo ku shubi karnaa xajmi ballaaran”.

Kaplan waxa uu carabka ku adkeeyay in nidaamku uu isku xiri karo xarkaha, xarkaha goostay ee balaaran, laga bilaabo 400 MHz ilaa 8000 MHz, isaga oo intaa ku daray in marka laga soo tago isku xirka, ay sidoo kale xamili karaan isku-duwayaasha.

Kaplan wuxuu sheegay in nidaamkoodu uu u dhaqmo sida dayax-gacmeedka been abuurka ah, isaga oo abuuraya isku-duwayaal been abuur ah, “Dronadu kama heli karto isku-duwayaasha dhabta ah ee satalaytka, waanan xannibnay.” “Diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Drones-ka ayaa u wareejin karnaa meel kale”, Isagoo xusay in ciidamada Turkiga ay xilligan isticmaalaan in ka badan 500 oo ka mid ah wax soo saarkooda, ayuu yiri Kaplan: “Wasaaradda arrimaha gudaha iyo ciidamada kale ee ammaanka ayaa sidoo kale adeegsada badeecadayada, waxaa intaa dheer, waxaan badeecadeena u rarnay shan ilaa lix waddan oo Afrikaan ah iyo Asarbayjaan, alaabadayada oo sidoo kale loo isticmaalay dagaalkii Nakooro Karabakh, waxayna keeneen natiijooyin aad u wanaagsan.”

Kaplan ayaa xusay in weerarada aan duuliyaha lahayn ay hadda yihiin waxa ugu horreeya ee ku dhawaad waddan kastaa uu filayo, iyo in wufuud ka kala socota waddamo kala duwan oo ka qayb qaadanaya IDEF 2025 ay booqdeen goobahooda, si ay u sahamiyaan xalalka ilaalinta. “Dhammaan ku dhawaad 1,000-ka nidaam ee aan soo saarnay waxaa lagu tijaabiyey goobo shaqo oo kala duwan,” Kaplan ayaa sidaa ku sharraxay.

Isagoo la wadaagaya in mawqifkoodu uu martigeliyay ugu yaraan toddobo sarkaal oo heer sare ah oo ka kala yimid dalal kala duwan maalin kasta IDEF 2025, Kaplan wuxuu yiri: “Dhammaan wafdiyada aan martigelinay waxay aad u xiiseynayaan. Waxa iyaga khuseeya waa nidaamyo la xaqiijiyay. Waxay rabaan inay doortaan nidaamyo lagu tijaabiyay jawiga dhabta ah, dagaalka caadiga ah. ”

Kaplan ayaa xusay in ay naftooda u arkaan inay aad u nasiib badan yihiin marka la eego tijaabooyinka nidaamka, isaga oo xusay: “Dhammaan ku dhawaad 1,000 nidaamyada aan soo saarnay ilaa hadda waxaa lagu tijaabiyey jawiyo kala duwan oo hawlgal ah. Waxaan sameyneynaa horumarin ku salaysan jawaab celintooda. Waxaan sii deyneynaa badeecad cusub ku dhawaad ​​sanad kasta sababtoo ah tignoolajiyada drones-ka ayaa si degdeg ah u kobcaya. Sidaa darteed, nidaamyada anti-drone waa inay sii wadaan horumarinta isla xawaarahaasi. “

WAR SAXAAFADEED

Ciidanka gaar ah ee Gaashaan ee Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka (NISA) ayaa howlgal qorsheysan oo xalay ay ka fuliyeen degmada Afgooye ee gobolka Shabeellaha Hoose, waxa ay kusoo qabteen labo xubnood oo ka tirsan Khawaarijta oo si dhuumaaleysi ah kusoo galay Afgooye, kuwaas oo mid ka mid ah uu yahay Horjooge qaabilsanaa uruurinta lacagaha baadda ah, halka xubinta labaad uu ka tirsanaa waaxda waxa ay ugu yeeraan amniyaadka, isaga oo ku howlanaa uruurinta xogta ciidamada dowladda iyo qorsheynta dilalka qarsoon.

Qabashada Horjoogahan Khawaarijta u qaabilsanaa lacagaha baadda ah, waxay daba socotaa digniin rasmi ah oo Hay’adda NISA ay soo saartay 20-kii bishan, taas oo lagu caddeeyay in uruurinta iyo bixinta lacagahaasi ay tahay maalgelin argagixiso oo ka dhan ah sharciga dalka iyo xeerarka caalamiga ah. Sidaas darteed, waxaa mar kale ganacsatada iyo shacabka Soomaaliyeed looga digayaa in ay bixiyaan lacago lagu maalgalinayo Khawaarijta.

Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka (NISA) waxa ay xasuusineysaa shacabka in ay si degdeg ah ula soo xiriiraan hay’adaha amniga haddii ay la kulmaan cabsi, cadaadis ama baad. Dowladda Federaalka Soomaaliya waxaa si buuxda uga go’an ciribtirka Khawaarijta halista ku ah amniga qaranka.

Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka Iyo Dib-u-heshiisiinta XFS Xildhibaan Cali Yuusuf Cali-Xoosh ayaa kulan Wadatashi ah la qaatay wax-garadka mid ka mid ah beelaha Soomaaliyeed ee daga SSC.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray dhameystirka Dowlad Goboleedka SSC, Wadajirka Bulshada iyo Ilaalinta Midnimada.

Guddiga Madaxa Bannaan ee Doorashooyinka Qaranka iyo Soohdimaha ee SSC-Khaatumo ayaa maanta xarunta dhexe ee Guddiga ee ku taalla magaalada Laascaanood kulan kula yeeshay qayb ka mid ah ururada haweenka ee SSC-Khaatumo.

Kulanka ayaa si gaar ah diiradda loogu saaray Diiwaangelinta guud ee codbixiyeyaasha SSC-Khaatumo iyo Kobcinta doorka haweenka ee ka qaybgalka doorashooyinka, gaar ahaan doorashooyinka soo socda ee goleyaasha deegaanka.

Guddoomiyaha Guddiga Maxamuud Jaamac Banaf ayaa tilmaamay in haweenku yihiin laf-dhabarta bulshada, isla markaana ka qaybgalkooda doorashada uu muhiim u yahay horumarka dimuqraadiyadda iyo dowlad-dhiska SSC-Khaatumo, Waxaa kale oo uu sheegay Guddigu diyaar u yahay inuu si buuxda u taageero haweenka doonaya inay ka mid noqdaan liiska codbixiyeyaasha iyo musharraxiinta doorashooyinka.

Dhankooda, haweenkii ka socday bulshada rayidka ah ayaa soo bandhigay aragtiyo, talooyin iyo baahiyo la xiriira fududeynta helitaanka warbixin, kor u qaadidda wacyigelinta haweenka iyo samaynta barnaamijyo loogu diyaarinayo doorashooyinka deegaanka.

Wasiir kuxigeenka Arrimaha Dibadda Soomaaliya oo la kulmay waalidiinta dhalinyaro Soomaaliyeed oo ku xiran dalka Maali

Wasiir kuxigeenka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga, Mudane Xildhibaan Isaaq Maxamuud Mursal, ayaa maanta oo Sabti ah ku qaabilay dhismaha Wasaaradda ee Caasimadda Muqdisho, tobaneeyo waalidiin oo ah ehellada dhalinyaro Soomaaliyeed oo ku xiran dalka Maali, isaga oo dhagaystay tabashadooda, ugana warbixiyay dadaalladii ugu dambeeyay ee dowladdu ku bixisay soo siidaynta muwaadiniintaasi.

Wasiir Isaaq Mursal, ayaa caddeeyay in Wasaaraddu xiriir kala samaysay arrinkani Dowladda Maali iyada oo loo maray Safaaradda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ee Magaalada Addis Ababa, ayna si dhow ula shaqayneyso hay’adaha ay khuseyso si loo fududeeyo soo sii deynta iyo dib u soo celinta dhammaan muwaadiniintaasi xiran. Waxa uu intaasi ku daray in wafdi ka socda dowladda uu dhawaan tagi doono magaalada Bamako si ay u sii dardargeliyaan dadaalladaasi.

Waxa uu markale caddeeyay in Dowladda Federaalka Soomaaliya ay ka go’an tahay badbaadinta muwaadiniinteeda ee ku sugan dalka dibadiisa, isaga oo xusay in dad ka badan 700 oo qof laga soo daad gureeyay dibadda dalka si nabad ahna dib loogu soo celiyay dalka tan iyo horraantii sanadkan 2025-ka.

Wasiir kuxigeenka ayaa sidoo kale kula dardaarmay waalidiinta in ay kaalin mug leh ka qaataan sidii dhalinyarada looga wacyigelin lahaa khatarta tahriibka, isaga oo ku baaqay in la xoojiyo wadashaqeynta hay’adaha amniga iyo garsoorka si loola dagaallamo shabakadaha wax tahriibiya, loogana hortago musiibooyin kale.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa gaaray magaalada Jabuuti ee caasimadda dalka aan walaalaha nahay ee Jamhuuriyadda Jabuuti, halkaasi oo uu kula kulmi doono dhiggiisa Mudane Madaxwayne Ismaaciil Cumar Geelle.

Labada Madaxweyne ayaa kulankooda kaga wada-hadli doona xoojinta xiriirka soojireenka ah iyo iskaashiga istaraatiijiga ee ka dhexeeya labada dal, gaar ahaan dhinacyada amniga, dhaqaalaha, siyaasadda iyo adkaynta xasilloonida gobolka.

𝐗𝐚𝐟𝐢𝐢𝐬𝐤𝐚 𝐇𝐚𝐧𝐭𝐢𝐝𝐡𝐨𝐰𝐫𝐤𝐚 𝐆𝐮𝐮𝐝 𝐞𝐞 𝐉𝐅𝐒 waxa uu ku faraxsan yahay qalinjabinta afar xubnood oo ka tirsan Maamulka iyo Agaasinka Xafiiska Hantidhowrka Guud, oo uu ku jiro Kuxigeenka Hantidhowraha Guud ee dhinaca Baarista, kuwaas oo dhammeeyay Barnaamijka Diploma-da Sare ee Maamulka (Postgraduate Diploma in Management Practice).

Barnaamijkan, oo socday muddo sanad ah, waxa uu qayb ka yahay hal-abuurka Barnamijka Horumarinta Hoggaaminta Sare (Senior Leadership Development Programme – SLDP), oo ay si wadajir ah isaga kaashadeen Ururka Hay’adaha Hantidhowrka Guud ee (𝐀𝐅𝐑𝐎𝐒𝐀𝐈-𝐄) iyo 𝐇𝐞𝐧𝐥𝐞𝐲 𝐁𝐮𝐬𝐢𝐧𝐞𝐬𝐬 𝐒𝐜𝐡𝐨𝐨𝐥 𝐀𝐟𝐫𝐢𝐜𝐚, Johannesburg, South Africa.

Barnaamijkan heerka caalami ah waxa uu sare u qaadayaa dedaalada tayeynta hoggaaminta ee Hay’adaha Hantidhowrka, iyada oo la kobcinayo:

● Fahamka hoggaaminta guud iyo saameynta ay ku leedahay dowlad wanaagga

● Kartida lagu wajahayo xaaladaha adag iyo nidaamyada isku-dhafan (systems thinking)

● Hagaajinta hab-dhaqanka hay’adeed, hoggaaminta isbedellada iyo maaraynta waxqabadka

● Aragtida fog, anshaxa shaqada iyo daahfurnaanta lagu horumarinayo isla-xisaabtanka

Hantidhowraha Guud ee JFS, 𝐌𝐮𝐝𝐚𝐧𝐞 𝐀𝐱𝐦𝐞𝐝 𝐂𝐢𝐢𝐬𝐞 𝐆𝐮𝐮𝐭𝐚𝐚𝐥𝐞, waxa uu u arkaa qalinjabintan mid muhiim ah oo xoojinaysa dadaalka lagu adkeynayo “Korjoogteynta Maamulka iyo Maareynta Maaliyadda Guud, kuna saleysan hufnaan, mas’uuliyad, iyo adeeg dadweyne oo tayo leh.

Hantidhowraha Guud waxa uu uga mahadnaqaynaa AFROSAI-E iyo Henley Business School Africa kaalintooda wax-ku-oolka ah ee horumarinta iyo xirfadeynta Hay’adaha Hantidhowrka Guud.

Diiwaangelinta codbixiyeyaasha ayaa si habsami leh uga socota magaalada dhuusamareeb ee xarunta Doad goboleedka Galmudug

Muwaadiniinta Soomaaliyeed ayaa isu diiwaangelinaya si ay u helaan xuquuqdooda dastuuriga ah ee codbixinta marka la gaaro doorashooyinka la qaban doono dhawaan.

Sidoo kale diiwaangelinta ayaa ka socota magaalooyinka iyo deegaanada Dowlad gobolleedyada kala ah Koonfur-galbeed, Hirshabeelle iyo Gobolka Banaadir.

Diiwaawgelinta ayaa ku socota Xawaare sare maadaama Shacabka Soomaaliyeed si xoog ah u doonayaan in ay helaan xuquuqdooda dastuuriga ah taas oo ay ku dooranayaan madaxda meteli doonta goleyaasha kala duwan ee Dowladda