Guddoomiyaha Guddiga Madaxa-Bannaan ee Doorashooyinka Qaranka iyo Soohdimaha, Mudane Cabdikarim Axmed Xasan, ayaa ku dhawaaqay in muddo dheeri ah oo 21 cisho ah lagu daray muddadii loogu talagalay in ururrada siyaasadda ay isku soo diiwaan galiyaan.

Mudane Cabdikarim Axmed oo maanta shir jaraa’id ku qabtay xarunta guddiga ayaa sheegay in muddadii hore ee la siiyay ururrada, oo ahayd ilaa 31 Maarso, ay ururradu codsadeen in lagu daro muddo 21 cisho ah, iyadoo lagu jiro bil cibaado, taas oo la aqbaleen.

Soomaaliya ayaa si weyn isu diyaarineysa in doorasho qof iyo cod ah ay ka dhacdo mustaqbalka dhow, taas oo bulshada kala duwan ee dalka iyo guud ahaan beesha caalamka ay si weyn usoo dhoweeyeen.

Golaha Sare ee maamulka Hay’adda UN Habitat (Executive Board of Directors) ayaa kalfadhigooda ugu horeeya ee sanadkan ku yeeshay xarunta Hay’adda ee magaalada Nairobi ee dalka Kenya.

Danjiraha dowladda Soomaaliya ee dalka Kenya, Danjire Jabril Ibraahim Cabdulle, oo ah wakiilka joogtada ah ee Soomaaliya ee Hay’adda UN-Habitat, ayaa ka qeybgalay kalfadhigan looga hadlayay hufnaanta dadaallada horumarineed ee ku saabsan horumarinta magaalooyinka dunida, oo ay Soomaaliya qeyb ka tahay. Danjiruhu wuxuu ka hadlay istaraatijiyadda ay dowlada kula tacaaleyso caqabadaha haysta dadka barakacayaasha ah, kobcinta magaalooyinka iyo horumarinta dowladaha hoose.

“Soomaaliya waxa ay ku baaqeysaa in la xoojiyo qorshayaasha hor-tabinta u leh ee ku aadan horumarinta magaalooyinka, gaar ahaan mashaariicda Hay’adda ay ka waddo dalkeena, waxaana ku boorineynaa in la kordhiyo kaalmada farsamo, si guryo loogu dhiso qoysaska barakacayaasha ah,” ayuu yiri Danjire Jabril.

Danjiraha ayaa sidoo kale iftiimiyay muhiimadda ay leedahay horumarinta magaalooyinka oo loo dhan yahay, gaar ahaan deegaannada ay ku nool yihiin dadka barakacayaasha.

Danjiraha ayaa xusay in Soomaaliya oo ku tiirsan tahay taageerada Hay’addaha caalamiga ah ay taageereyso baaqa maalgelinta aas-aasiga ah ee Hay’adda UN-Habitat si loo hirgeliyo mashaariicyo la xiriira horumarinta magaalooyinka.

Safiirka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ee Shiinaha, Marwo Hodan Osman Abdi, ayaa si rasmi ah uga qeyb qaadatay shir caalami ah oo lagu qabtay magaalada Beijing, kaasoo lagu taageerayay xoojinta doorka Qaramada Midoobay (UN) iyo horumarinta nidaamka multilateralism-ka (wadajir-dhawrka caalamiga ah).

Shirkaan, oo ay soo qabanqaabisay Wasaaradda Arrimaha Dibedda ee Shiinaha, ayaa waxaa ka qaybgalay madax sare oo ka socday waddamada xubnaha ka ah UN-ka, khubaro caalami ah, iyo mas’uuliyiin ka kala yimid hay’adaha muhiimka ah ee caalamka.

Shirka waxaa si rasmi ah u furay mas’uuliyiin uu ka mid yahay Wasiir Ku-xigeenka Wasaaradda Arrimaha Dibedda ee Shiinaha, Mudane Miao Deyu. Sidoo kale, madasha waxaa ka hadleen Ku-xigeenka Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay, Guy Ryder, iyo diblomaasiyiin badan oo metelayay dowlado iyo hay’ado kala duwan.

Safiir Hodan Osman Abdi ayaa ka mid ahayd diblomaasiyiinta madasha ka jeediyay hadallo muhiim ah. Waxa ay si cad u muujisay in dowladda Soomaaliya ay si buuxda u taageersan tahay doorka Qaramada Midoobay iyo horumarinta wadajirka caalamiga, iyadoo Soomaaliya ay aragto in xoojinta nidaamka UN-ka uu yahay fure muhiim ah oo nabad waarta iyo horumar loo dhan yahay. Safiir Hodan ayaa si gaar ah diiradda u saartay:

1. Baahida loo qabo iskaashi dhab ah oo lagu wajaho caqabadaha caalamiga, iyadoo ku boorrisay in xal waara lagu gaari karo keliya marka laga wada shaqeeyo si hufan oo kalsooni ku dhisan.

2. Doorka UN-ka ee horumarinta nabadda iyo xasilloonida, iyadoo xustay in Qaramada Midoobay ay tahay hay’ad muhiim u ah dheelitirka danaha caalamka.

3. Aragtida Soomaaliya, iyadoo caddeysay sida ay Soomaaliya uga go’an tahay taageeridda nidaamka Qaramada Midoobay iyo doorkeeda diblomaasiyadeed ee lagu xoojinayo xiriirka dalalka caalamka.

“Waxaan rumeysanahay in iskaashi waxtar leh oo ku saleysan qiyamka ay UN-ku taagan tahay uu yahay furaha xal u helidda caqabadaha dunida ka taagan,” ayey tiri Safiir Hodan Osman Abdi, iyadoo ka hadleysay doorka muhiimka ah ee ay Soomaaliya diyaar u tahay inay ka qaadato isbeddelka caalamiga.

Shirkan ayaa loo arkay mid muhiim u ah dadaallada ay Shiinuhu ku xoojinayso doorka Qaramada Midoobay, gaar ahaan xilligan ay dunidu wajahayo isbeddello siyaasadeed, khilaafaad hubeysan, iyo caqabado hor leh oo xagga ammaanka, horumarka, iyo isbedelka cimilada ah.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta dib ugu laabtay deegaanada uu ka socdo abaabulka howlgallada ka dhanka Khawaarijta, kaddib markii uu caasimadda Muqdisho kulammo kula qaatay Guddoomiyaha Cusub ee Midowga Afrika.

Madaxweynaha ayaa magaalada Raaga Ceelle ee Gobolka Shabeelada dhexe kula hadlay, boqolaal ka mid ah halyeeyada xaq u dirirka ah ee Macawisleeyda deegaanka, isaga oo ku booriyay sida ay uga go’an tahay in dhibaatada Argagixisada ay uga dulqaadi lahaayeen dadkeenna ay dhibaataynayaan argagixisadu.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa intaas kaddib gaaray degmada Cadale ee Gobolka Shabeelaha dhexe, halkaan oo uu kasii wadi doono hoggaaminta abaabulka iyo howlagallada ka dhanka ah Argagixisada.

Xukunka Askari u gacan qaaday Walaashiis soo korisay ka dibna dilay Taliye koox.

Xuseen Xasan Maxamuud Macda oo ka tirsan Ururka 214-aad Guutada 21-aad Qeybta 27-aad ee Ciidanka Dhulka XDS ayaa lagu soo eedeeyay dilka Marxuum S/le Shaafici Maxamed Xaanshi Cali oo ahaa Taliye Koox.

Dilka ayaa yimid ka dib markii Xuseen uu u awood sheegtay walaashiis soo korisay. Wiil ay dhashay walaashiis ayaa qeylo dhaan ugu tagay Ciidamada Boliis Military ee waajibka ka lahaa Xaafadda Al-cadaala Ee Dagmada Heliwaa, si loo joojiyo Eedeysane Macda oo walaashiis ka weyn u gacan qaadaya.

Marxuum S/le Shaafici Maxamed Xaanshi Cali iyo Seddex askari oo uu watay ayaa u dhaqaaqay Joojinta eedeysanaha, Isagoona Eedeysanaha ka dalbaday in uu ku Wareejiyo qoriga.

Xuseen oo ka biya diiday in uu wareejiyo qoriga ayaa baas ooda kaga qaaday Marxuumka, waana Toban iyo Todobadii Bishii November ee sanadkii tagay.

Baaris dheer ka dib Xafiiska Xeer ilaalinta Ciidamada Qalabka sida ayaa codsaday qaadista kiiskaan, waxaana laga oggolaaday Sideed iyo Tobankii bishaan.

Garsoorka Maxkamadda Darajada Koowaad Ee Ciidamadda oo waqti ku filan siiyey dhinacyadda dacwadda ayaa ugu dambeyn maanta ku xukuntay Ex Dable Xoogga Xuseen Xasan Maxamuud Macda dil toogasho oo ah Qisaasta marxuum Ex S/le Xoogga Shaafici Maxamed Xaanshi Cali.

Sida uu warbaahinta u sheegay Gaashaanle Dhexe Maxamed Cabdi Muumin oo ka tirsan garsoorka Maxkamadda Darajada Koowaad Ee Ciidamadda Qalabka Sida.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre ayaa xalay ka qaybgalay kulan madaxeed wadajir ah oo ay yeeshaan dalalka xubnaha ka ah urur gobolleedyada Bariga iyo Koonfurta Afrika ee EAC iyo SADC.

Kulanka oo ahaa mid ku dhacay aaladda fogaan-aragga, ayaa looga hadlay xaaladda amni darro ee ka taagan bariga Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Congo. Ra’iisul Wasaare Xamsa oo ka hadlay kulanka ayaa waxa uu sheegay in xaaladda bini’aadanimo ee ka jirta Bariga Congo ay masuuliyad ka saaran tahay dalalka gobolka in ay xal u helaan, isla markaana si degdeg ah wax looga qabto.

Mudane Xamsa waxa uu sheegay in Soomaaliya ay aaminsan tahay in nabad waarta oo laga gaaro DRC lagu heli karo qorshe dhameystiran, oo ay ka qayb qaataan dhammaan dhinacyada is haya, Qaramada Midoobay iyo Midowga Afrika si xal kama dambeys ah oo amni loogu helo dagaalka.

War murtiyeed ka soo baxay shirka wadajirka ah ee labada urur ee EAC iyo SADC ayaa waxaa lagu magacaabay guddi ka kooban shan xubnood oo ah Madaxweynayaal hore kuwaasi oo ka shaqeyn doona xal u helidda arrinta DRC, waxaana ay kala yihiin:

1. Madaxweynihii hore ee Nigeria, Olusegun Obasanjo.

2. Madaxweynihii hore ee Kenya, Uhuru Kenyatta.

3. Madaxweynihii hore ee South Africa, Kgalema Motlanthe.

4. Madaxweynihii hore ee Jamhuuriyadda Afrikada Dhexe, Catherine Samba Panza.

5. Iyo Madaxweynihii hore ee Ethiopia, Sahle-Work Zewde.

Dowladda Faderaalka Soomaaliya oo gacan ka heleeyso hay’ada socdaalka caalamiga ah ee (IOM) ayaa maanta dalka dib ugu soo celisay 145 muwaadin oo mudo ku xiraan dalka Liibiya.

Dhalinyaradan oo ay ka muuqdeen tacdiyo badan ayaa 37 ka mid ah laga dejiyay garoonka diyaaradaha magaalada Hargeysa halka 108-da kalana lagu soo dhoweeyay garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee Muqdisho.

Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Xukuumadda Dowladda Federaalka Soomaaliya Mudane Isaaq Maxamuud Mursal iyo madax ka socotay hay’ada socdaalka caalamiga ah ee (IOM) ayaa si wadajir ah ugu soo dhaweeyay garoonka Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa ku howlan dalka in ay dib ugu soo celiso muwaadiniin ku xirin dalal badan oo ka mid ah caalamka.

Guddoomiyaha Midowga Afrika, Maxamuud Cali Yuusuf oo booqasho rasmi ah ku yimid Magalada Muqdisho tan iyo marki loo doortay Xilka gudoomiyaha Midawga Afrika ayaa khudbad uu ka jeedayay kulan soo dhaweyn iyo afur loogu sameeyay xarunta madaxtooyada ka sheegay in Midowga Afrika inuu Dowladda Soomaaliya ku taageerayo dagaalka ka dhanka ah khawaarijta iyo qorsha ku ku aadan doorasho qof iyo cod.

Mudane Maxamuud Cali Yuusuf ayaa ku bogaadiyey Madaxweynaha Jamhuuriyadda hogaamintiisa dagaalka khawaarijta dalka looga xoreynayo iyo sida Madaxweynaha safka hore ee dagaalka ugu dhiirogelinayo ciidanka Qaranka.

Guddoomiyaha Midowga Afrika mudane Maxamuud Cali Yuusuf ayaa dhanka kale ka hadlayay muhiimadda Soomaaliya u leedahay in dalka laga qabto doorasho dadweyne, isaga oo madaxda Qaranka ku ammaanay dadaallada ku aadan hirgelinta Qorshaha doorasho qof iyo cod ah.

Sidoo kale Guddoomiyaha Midowga Afrika Maxamuud Cali Yuusuf ayaa madasha ka ballan-qaaday inay diyaar u yihiin garab istaagga dowladda Soomaaliya si isku filanansho dhan kasta ah, taasoo muhiim u ah Geeska Afrika iyo guud ahaan qaaradda Afrika.

“Inta aan Guddoomiyaha Midowga Afrika ahay garab istaagga wax joogsanaya ma ahan, Soomaaliya waxa ay ku socotaa wadadi ay ku gaari la heyd dowladdanimo taam ah”

Casho sharaftan waxaa ka qeyb galay Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Guddoonka Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, Danjireyaasha iyo diblumaasiyiinta dalalka Afrika ee ka howlgala Muqdisho.

Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta ,Dhaqanka iyo Dalxiiska XFS Mudane Daa’uud Aweys Jaamac ayaa ka qeyb galay Bandhigga Dhaqanka, Fanka iyo Farshaxanka dalalka bariga Africa oo lagu soo gabogabeeyay magaalada Addis Ababa ee dalka Ethiopia.

Bandhigaan oo ay sidoo kale ka qeyb galeen qaar ka mid ah wasiirada dhaqanka wadamada bariga Afrika ayaa hal ku dhig looga dhigay “Fanka iyo Dhaqanku waa is dhexgalka gobolka” waxaana Soomaaliya ku matalayay Hobollada Qaranka ee Waaberi kuwaas oo madasha kusoo bandhigay barnaamijyo xiiso leh oo ka tarjumaya dhaqanka, suugaanta, fanka iyo farshaxanka Soomaaliyeed.

Soomaaliya ayaa bandhig dhaqameedkaan ka qeyb galeysa markii ugu horeysay waxa ayna muujisay diyaargarow heer sare ah.

Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi ayaa xariga ka jaray dib u habeyn iyo qalabeyn lagu sameeyey Xarunta Hogaanka Gaadiidka ee Ciidanka Boliiska.

G/le Maxamed Cismaan Xirsi(Hindi) oo ah Taliyaha Hogaanka Gaadiidka oo dhawaan xika loo magacaabay ayaa muddo kooban shaqada Hogaanka derdergelin ku sameeyey isagoo ka duulaya dhaqan gelinta amarkii Taliyaha ee ahaa qurxinta Xafiisyada shaqada iyo Tayeynta Ciidanka Boliiska .

Taliyaha oo ka hadlay goobta ayaa sheegay in muhiimad gaar ah u leedahay in la qurxiyo Xafiisyada lagu hayo shaqada Ciidanka iyo kuwa Bulshada loogu adeego maadama ay qeyb ka yihiin qorshayaasha cusub ee lagu hagayo Ciidanka Boliiska.