Ra’iisul Wasaare Ku Xigeenka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Saalax Axmed Jaamac, ayaa daahfuray Barnaamijka Ilaalinta iyo Daryeelka Bulshada, oo ay si wadajir ah u soo qaban-qaabiyeen Dowladda Ingiriiska (UK) iyo Dowladda Federaalka Soomaaliya.

Barnaamijkan wuxuu qeyb ka yahay dadaallada lagu xoojinayo adeegyada daryeelka bulshada iyo taageerada qoysaska nugul, si loo dhiso bulsho adkaysi leh oo ka jawaabi karta caqabadaha dhaqaale iyo bulsho.

Ra’iisul Wasaare Ku Xigeenka ayaa sheegay in barnaamijkan uu door muhiim ah ka ciyaari doono yareynta saboolnimada iyo kobcinta isku-filnaanshaha qoysaska Soomaaliyeed.

Wasiirka Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Daa’uud Aweys Jaamac, ayaa Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, guddoonsiiyey haddiyad gaar ah oo uga timid Guddiga Dhismaha iyo Qalabeynta Matxafka Nabadda Soomaaliya ee Carta, oo ay qayb ka ahayd Wasaaradda Warfaafinta.

Wasiir Daa’uud Aweys ayaa ugu horreyn Ra’iisul Wasaaraha siiyey warbixin faahfaahsan oo ku saabsan marxaladihii uu soo maray Matxafka, kaas oo 30-kii October si rasmi ah loogu daah furay magaalada Carta, Jabuuti, iyadoo ay goobjoog ka ahaayeen Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, iyo Madaxweynaha Jabuuti, Mudane Ismaaciil Cumar Geelle.

Wuxuu Wasiirku xusay doorka muuqda ee ay Wasaaradda Warfaafintu ku lahayd qorsheynta, qabanqaabada iyo qalabeynta Matxafka, taas oo qeyb weyn ka qaadatay guusha munaasabadda daah-furka.

Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa bogaadiyey dhismaha Matxafka Nabadda ee Carta, isagoo tilmaamay in aragtida taallada Nabadda ay dhalatay kadib booqashadii hore ee Carta. Wuxuu si gaar ah u ammaanay juhdiga Wasaaradda Warfaafinta ee arrintaasi ku bixisay.

Ugu dambeyn, Wasiir Daa’uud Aweys ayaa si rasmi ah ugu wareejiyey Ra’iisul Wasaaraha haddiyad gaar ah oo uu u dhiibay Guddiga Dhismaha iyo Qalabeynta Matxafka, waxaana guddigaasi hoggaaminayey Wasiirka Tamarta iyo Kheyraadka Dabiiciga ee Jabuuti, Mudane Yoonis Cali Guedi.

Wasiirka Qorsheynta, Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha XFS, Mudane Maxamuud Cabdiraxmaan Sheekh Faarax (Beenebeene), ayaa kulan miro-dhal ah la yeeshay Wasiirka Horumarinta Bulshada iyo La-dagaallanka Gaajada ee Brazil, Mudane Wellington Dias, intii lagu jiray Shirweynaha 2-aad ee Horumarinta Bulshada ee ka socda magaalada Dooxa.

Labada mas’uul waxay ka wada hadleen dardargelinta dadaallada dhimista saboolnimada, xoojinta nidaamka ilaalinta bulshada, iyo ballaarinta fursadaha haweenka, dhallinyarada iyo bulshooyinka barakacay, iyagoo la jaanqaadaya yoolalka Qorshaha Isbeddelka Qaran (NTP 2025–2029).

Sidoo kale, waxay isla meel dhigeen in la xoojiyo is-weydaarsiga aqoonta, maalgashiga, iyo iskaashiga ganacsiga gaarka loo leeyahay, si siyaasadaha loogu beddelo natiijooyin la cabbiri karo iyo shaqooyin waxtar leh.

Wasiiru-Dawlaha Wasaaradda Waxbarashada, Hiddaha iyo Tacliinta Sare ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Marwo Nuura Mustaf Mukhtaar, iyo wafdi ay hoggaaminayso ayaa ka qeybgalaya Shirweynaha Guud ee 43-aad ee Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan Waxbarashada, Cilmiga iyo Dhaqanka (UNESCO), kaas oo ka socda magaalada taariikhiga ah ee Samarkand, dalka Uzbekistan.

Wasiir Nuura ayaa madasha shirweynaha ka jeedisay khudbad dhinacyo badan taabanaysay, iyadoo faahfaahin ka bixisay xaaladda waxbarashada dalka iyo dadaallada dowladdu ugu jirto tayeynta iyo baahinta waxbarasho loo heli karo dhammaan ubadka Soomaaliyeed.

Waxay si gaar ah u xustay kumannaan macallin oo la qaatay sannadihii ugu dambeeyay, iyo kuwo kale oo dhowaan la qaadan doono, si wax looga qabto baahida waxbarashada. Waxa ay sidoo kale ka hadashay dib-u-habeynta lagu sameeyay maamulka tacliinta sare, oo ay ugu horreyso ansixinta sharciga tacliinta sare iyo dhismaha Guddiga Tacliinta Sare ee Qaranka.

[05/11, 13:55] Gpt: Ugu dambeyn, Wasiir Nuura ayaa bogaadisay iskaashiga ka dhexeeya Soomaaliya iyo UNESCO, iyadoo amaantay mabaadii’da hay’adda oo ku dhisan wada-shaqeyn, aqoon kororsi, iyo isqaddarin dowladeed.

Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed (CXDS), Sarreeye Gaas Odawaa Yuusuf Raage, ayaa sheegay in muddadii u dhaxeysay 2022 illaa 2025 ay Dowladda Federaalka Soomaaliya bilowday howlgallo istaraatiiji ah oo loogu magac daray “Kaaha Waaberi” iyo “Ileys”, kuwaas oo si weyn u daciifiyay awoodda kooxda Khawaarijta.

Taliyaha ayaa xusay in howlgalladan lagu dilay boqolaal ka tirsan Khawaarijta, oo ay ku jireen horjoogayaal sare, ayna suurta gelisay in ciidamadu dib ula wareegaan deegaanno muhiim ah. Waxa uu tilmaamay in howlgalladaasi qeyb ka yihiin qorshaha dowladda ee lagu xoreynayo guud ahaan dalka, loogana cirib tirayo kooxaha nabad-diidka ah.

Sarreeye Gaas Odawaa ayaa sidoo kale hoosta ka xarriiqay in isbeddello lagu sameeyay qaab-dhismeedka ciidamada, si loo helo ciidan xirfad iyo qalab leh, kana jawaabi kara hanjabaadaha amni ee dalka ka jira.

Wasaaradda Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa soo bandhigtay warbixin muujinaysa guulo la taaban karo oo laga gaaray dagaalka ka dhanka ah kooxaha Khawaarijta, iyadoo lagu xusay in sanadkan ay ciidamada fuliyeen howlgallo iyo duqeymo culus oo lagu naafeeyay kooxaha argagixisada.

Wasiirka Gaashaandhigga, Mudane Axmed Macallin Fiqi, oo warbixinta ka hor akhriyey Golaha Aqalka Sare, ayaa sheegay in laga bilaabo bilowgii sanadkan la fuliyay 220 duqeyn, lagu dilayna 868 xubnood oo Khawaarij ah, kuwaas oo ay ka mid yihiin 52 horjooge.

Wuxuu intaas ku daray in ciidamada ay si buuxda u sugeen amniga dhul ballaaran oo u dhaxeeya Xarardheere iyo Muqdisho, taasoo ka tarjumaysa horumar weyn oo laga sameeyay la-dagaallanka cadowga.

Wasiir Fiqi ayaa tilmaamay in Dowladda Federaalka ay si dhow ula shaqeyneyso saaxiibada caalamiga ah si loo helo taageero buuxda gaar ahaan dhinacyada tababarka, qalabaynta iyo duqeymaha istaraatiijiga ah.

“Waxaan wada-shaqeyn dhow la leenahay saaxiibada caalamka, si ay nooga garab siiyaan ciribtirka Khawaarijta, kuwaas oo badankood u dhashay dalal shisheeye oo dalkayaga kusoo duulay,” ayuu yiri Wasiirka.

Dhankiisa, Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka, Sarreeye Gaas Odawaa Yuusuf Raage, ayaa sheegay in dib loo bilaabay dib-u-habeynta ciidamada, si loo helo ciidan xirfad leh oo difaaci kara dalka.

Taliyuhu wuxuu xusay in intii u dhaxaysay 2022 ilaa 2025 la fuliyay howlgallada “Kaaha Waaberi” iyo “Ileys”, kuwaas oo si weyn u daciifiyay awoodda Khawaarijta. Wuxuu sidoo kale tilmaamay in Gobolka Shabeellaha Hoose lagu dilay boqolaal xubnood oo Khawaarij ah, oo ay ku jireen horjoogayaal iyo malleeshiyaad, intii lagu jiray howlgalladii ugu dambeeyay.

Guddiga Xuquuqul Insaanka, Haweenka iyo Arrimaha Bani’aadanimada ee Golaha Shacabka, Guddiga Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga, iyaga oo kaashanaya Hay’adda Badbaadada Carruurta (Save the Children), ayaa Magaalada Muqdisho ku qabtay kulan aqoon-isweydaarsi ah oo ku saabsan Axdiga Afrika ee Xuquuqda iyo Baraaraha Carruurta.

Kulanka oo ay sidoo kale ka qeyb galeen wakiillo ka socday Wasaaradda Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka, Wasaaradda Cadaaladda, iyo Ururrada Bulshada Rayidka ah, ayaa waxaa lagu soo bandhigay qodobbada Axdiga Afrika ee Xuquuqda iyo Baraaraha Carruurta iyo meelaha uu Soomaaliya si gaar ah uga khuseeyo.

Guddoomiyaha Guddiga Xuquuqul Insaanka Golaha Shacabka, Xaawo Sokor Cali, oo kulanka furtay, ayaa sheegtay in labada maalmood ee uu socdo kulanka laga doodi doono qodobbada axdiga iyo muhiimadda uu u leeyahay dalkeenna.

Guddiga Xuquuqul Insaanka, Haweenka iyo Arrimaha Bani’aadanimada ee Golaha Shacabka, Guddiga Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga, iyaga oo kaashanaya Hay’adda Badbaadada Carruurta (Save the Children), ayaa Magaalada Muqdisho ku qabtay kulan aqoon-isweydaarsi ah oo ku saabsan Axdiga Afrika ee Xuquuqda iyo Baraaraha Carruurta.

Kulanka oo ay sidoo kale ka qeyb galeen wakiillo ka socday Wasaaradda Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka, Wasaaradda Cadaaladda, iyo Ururrada Bulshada Rayidka ah, ayaa waxaa lagu soo bandhigay qodobbada Axdiga Afrika ee Xuquuqda iyo Baraaraha Carruurta iyo meelaha uu Soomaaliya si gaar ah uga khuseeyo.

Guddoomiyaha Guddiga Xuquuqul Insaanka Golaha Shacabka, Xaawo Sokor Cali, oo kulanka furtay, ayaa sheegtay in labada maalmood ee uu socdo kulanka laga doodi doono qodobbada axdiga iyo muhiimadda uu u leeyahay dalkeenna.

Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Masiibooyinka Qaranka (SoDMA), Mudane Maxamuud Macalin Cabdulle, oo ay wehliyaan Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Maaliyadda, Mudane Sulaymaan Sheekh Cumar iyo mas’uuliyiin kale oo ka tirsan dowladda federaalka, ayaa daahfuray shir muhiim ah oo lagu soo bandhigay mashruuca Catastrophe Deferred Drawdown Option (Cat DDO), oo ay dowladda Soomaaliya leedahay kana taageerayo Bangiga Adduunka.

Mashruucan waxaa lagu xoojinayaa awoodda dowladda iyo hay’adaha la xiriira maareynta masiibooyinka si ay uga jawaabaan xaaladaha degdegga ah ee ka dhasha aafada dabiiciga ah, kahor inta aysan keeni barakac iyo khasaare naf iyo maal leh.

Guddoomiyaha SoDMA ayaa sheegay in mashruucan uu muhiim u yahay dowladda, maadaama uu imaanayo xilli hoos u dhac ku yimid maalgelinta arrimaha bani’aadannimada, isla markaana uu gacan ka geysanayo dhisidda awoodda dalka ee u adkeysiga iyo la qabsiga masiibooyinka.

Ugu dambeyn, Guddoomiye Maxamuud Macalin ayaa xaqiijiyay ka go’naanta dowladda ee hirgelinta mashaariicda la xiriira maalgelinta masiibooyinka iyo sii xoojinta iskaashiga lala leeyahay Bangiga Adduunka iyo maalgeliyeyaasha kale si loo ilaaliyo badqabka bulshada iyo horumarka dalka.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre ayaa maanta dhagax-dhigay laamiga dheer ee degmada Wadajir, gaar ahaan Xaafadda Buulo-xuubeey oo gaaraya ku dhawaad 2-KM.

Mudane Xamsa ayaa sheegay in dhismaha wadddadani ay abuuri doonto fursado shaqo iyo ganacsi, isla markaana ay kor u qaadayso bilicda iyo horumarka ka jira caasimadda.

Ra’iisul Wasaaraha, ayaa tilmaamay in dhismaha waddooyinka caasimadda ay door weyn ka qaadanayaan, amniga, isku socodka dadka, gaadiidka iyo guud ahaan adeegyada kala duwan.

“Jidka Buulo-xuubeey oo leh taariikh dheer, waxa uu kamid yahay waddooyinka ugu mudan caasimadda, waxaanna ku yaalla xarumo fara-badan oo muhiim u ah isku-socodka gaadiidka, dadka iyo ganacsiga”. Ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamsa.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa ku bogaadiyey maamulka gobolka Banaadir dhismaha waddooyinka iyo horumarinta adeegyada bulshada, isagoo faray in la dardargeliyo qorshayaasha kor loogu qaadayo bilicda, nadaafadda iyo faya-dhowrka caasimadda.

Dhankiisa, Guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna duqa magaalada Muqdisho, Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) oo goobjoog ka ahaa munaasabadda dhagax dhigga ayaa ka hadlay howlaha dib u dhiska waddooyinka Gobolka Banaadir, wuxuuna sheegay in ay si xowli ah ku socdaan, dhawaanna kuwo cusub xarig lagu samayn doono.