Madaxweynaha maamulka Puntland  C/weli Max’ed Cali  Gaas oo maanta shir jaraa’id  ku qabtay magaalada Garoowe ayaa aqabalay talaabadii ay mudanayaasha Baarlamaanka dowlad goboleedka Puntalnd ay  kalsoonida kagala noqdeen  Golihii Wasiirada.

Madaxweyne Gaas ayaa sheegey in dhawaan uu soo dhisidoono Gole wasiiro oo cusub, wuxuuna intaasi ku daray in uu sameynayo wadatashiyo ku aadan dhismaha xukuumad cusub si looga jawaabo go’aanka Baarlamaanka uu qaatay.

Waxaa laga sugaya Madaxweynaha dowlad goboleedka Puntland in uu soo dhiso Gole Wasiiro cusub, waxaana xildhibaanada Baarlamaanku ay ku eedeeyeen xukuumadii hore waxqabad la’aan.

Kulan ay maanta kuyeesheen magaalada Garoowe xildhibaanada baarlamanka dowlad goboleedka Puntaland ayaa codkii kalsoonida u qaaday golaha wasiirada kuwaasi oo iskuraacay in xukuumadda lakaladiro.

Ilaa 47 mudane ayaa u codaysay in lakaladiro, 9 way ka aamustay halka midna uu diiday.

Hadal haynta ugu badan ayaa ah kalsooni kala noqoshada Golaha wasiirada maamulka Puntland’ goobaha lagu qaxweeyo iyo meelaha ay dadweynuhu isugu yimaadaan ee Puntland ayaa ah talaabada uu qaatay Baarlamaanka Puntland wallow dadku ay sugayaan qaab dhismeedka xukuumadda cusub.

Kulan ay maanta ku yeesheen magaalada Garoowe xildhibaanada Baarlamaanka Dowlad goboleedka Puntaland ayaa codka kalsoonida u qaaday golaha wasiirada kuwaasi oo iskuraacay in xukuumadda lakaladiro.

Ilaa 47 mudane ayaa u codaysay in laka ladiro, 9 way ka aamustay halka midna uu diiday.

Xildhibaanada ayaa ka codsaday Madaxweynaha Puntland in uu soo dhiso gole Wasiiro cusub oo tayo leh, waxaana kala dirista golaha Wasiirada puntland ay baarlamaanka u cuskadeen waxqabad la’aan.

Madaxweyne C/weli Gaas ayaa laga sugaya in uu ka hadlo go’aanka ay qaateen xildhibaanada baarlamanka maamulkaasi, saxaafadda ayaa looga yeerey  madaxtooyada Garoowe halkaasi oo uu shir jaraaid ku qabanayo madaxweyne Gaas.

Wararka ka imaanaya gobolka Jubbada Hoose ayaa sheegaya in halkaasi ay ka dhacday duqeyn lagu dilay maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab sida ay SONNA u  xaqiijiyeen  saraakiisha Ammaanka Jubbaland.

Duqeynta oo  xalay ka dhacday deegaannada Beerxaani iyo Golo Shumbi oo qayaastii 60 KM u jirta magaalada Kismaayo ayaa lagu soo waramayaa in lala beegsaday saldhigyo ay maleeshiyaadkaasi ku lahaayeen deegaannada la duqeeyay.

Wararka ayaa sheegaya in duqeyntaasi ay si wada jir ah u fuliyeen ciidamada Kumaandooska Soomaaliya iyo kuwa Mareykanka, mana jiraan wax war ah oo ka soo baxay saraakiisha ammaanka ee Soomaaliya oo ku aadan arintasi.

Qasaare isugu jira dhimasho iyo dhaawac ayaa ka soo gaaray maleeshiyaadka Al-shabaab duqeyntaasi.

Muddooyinkii ugu dambeyeey waxaa soconayay howlgallo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab, ayadoo  horjoogayaal iyo maleeshiyaad ka tirsan Al-shabaab lagu dilay howlgallo ka dhacay qeybo ka mid ah gobollada dalka.

Wasiirka amniga Xukuumadda Soomaaliya ayaa sheegay in dowladda ay ka shaqeynayso sidii loo sameyn lahaa ciidan gaar ah oo ka shaqeynayo amniga xurumaha dowladda iyo ilaalada madaxda, isla markaana Hey’adda NISA loo deyn doono howsha ay u xil saaran tahay oo ah sirdoonka Qaranka.

Wasiirka Amniga gudaha Maxamed Abuukar Ducaale Islow ayaa sheegay in la sameyn doono ciidamo gaar ah, oo ka shaqeyn doono xoojinta amniga caasimadda, isagoo shacabka ka codsaday inay gacan siiyaan ciidamada nabadgelyada.

“Waxaan rabaa inaan warka ku soo gabo gabeeyo, ciidamada NISA dharcad ayay ahaan jireen, laakiin hadda ma ahan, marka hore waxaan dhiseynaa ciidamo boolis ah iyo sidoo kale ciidamo gaar ah oo qaabilsan amniga, wixii markaasi ka dambeeya waxaan sameyneynaa in NISA mustaqbalka dhaw ay noqdaan dharcad, si aan loo arkin gaadiid ku buufsan NISA” ayuu yiri Wasiirka Amniga gudaha.

Hadalka Wasiirka ayaa imaanaya kadib kulan uu la qaatay qaar ka mid ah Haweenka Soomaaliyeed, kaasi oo looga hadlayay sidii ay haweenku uga qeyb qaadan lahaayeen sugidda amniga, waxaana inta uu socday la is weydaarsaday suurta galnimada in laga wada qeyb qaato sugidda Nabadgelyada.

Dadaal dheer oo ay si wadajir ah u bixiyeen Dawladda Soomaaliya iyo Shirkadda gaarka loo leeyahay ee hirgelisay adeegga Fiber Optic-ga ayaa waxaa lagu guuleystay in dib loo soo celiyo adeeggii internet-ka ee koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya.

Muddadaas ku dhow 3da toddobaad waxaa dalka soo gaaray khasaare dhaqaale oo taabtay qeybaha kala duwan, sida ganacsiga, waxbarashada, caafimaadka iyo adeegyada dawladda.

Haseyeeshee, waxa ay Wasaaradda boostada, Isgaarsiinta iyo Tiknoolojiyadda dadaal aan kala go’ lahayn u gashay sidii loo yareyn lahaa khasarahaas, Shirkadda gaarka loo leeyahay ee adeegga gacanta ku haysana looga caawin lahaa xallinta arrintan.

Annaga oo ka faa’iideysaneyna fursaddan, ayaa waxa aynu jecelnahay inaan dhinacyada kala duwan la wadaagno tilmaamaha aan dooneyno in looga gaashaanto dhibaato noocan oo kale ah:

Wasaaraddu waxay ugu dambeyntii shacabka Soomaaliyeed uga mahad celineysaa dulqaadkii ay muujiyeen muddadii uu maqnaa khadka. Waxaana rajeyneynaa in haddii la fuliyo talooyinkaas in laga gaashaaman doono inay soo noqoto cillad noocan oo kale ah.

DHAMMAAD

Madaxweynaha Dawlad goboleedka Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa maanta 17 July 2017 tabar ugu soo xiray magaalada Garoowe ciidan tiradoodu dhantahay 39 askari, kuwaas oo ka kala socdey Puntland, Dowladda Federaaka Soomaaliya iyo maamuladda kale ee Dalka

Madaxweynaha Puntland ayaa waxaa ku wehelinaayey tababar kani loo soo xiray 39 ka askari taliyaha ciidanka Asluubta Puntland Cali Nuur Cumar Saalax, mas’uuliyiin ka tirsan goloyaasha Puntland, saraakiil ka tisan Madaxtooyadda Puntland iyo macalimiinta tababarkani bixinaysey.

Dr Cabdiweli oo la hadlayey ciidankani ayaa ku dhiirigeliyey cilmiga iyo aqoonta labaray inay uga faa’iideeyaan dalkooda iyo dadkooda, isla markana ay ahaadaan kuwo had iyo jeer ku foogan sidii ay dalkooda uga samatabixin lahaayeen xaaladda uu maanta kujiro, uguna horseedi  lahaayeen horumar.

Sidoo kale Madaxweynaha Puntland oo ka hadlayay faa’iidada ay leeyihiin tababarada noocani oo kale ahi ayaa sheegay  inay wax badan ka tari doonaan is dhexgalka ummaada Soomaaliyeed, is aaminaada shacabka Soomaliyeed  iyo wax wadda lahaanshaha  Qaranka Soomaalityeed.

”Waan ku farax sanahay runtii tababaradda noocanoo kale ahi inay Puntland ka dhacaan, Ummadda Soomaaliyeed ee isku danta ah, ee isku u jeeddada ahi inay isu yimaadaan, tababarka marba meel lagu qabto, lays dhexgalo, wixii macluumaadda iyo aqoona lays weydaarsado waa wax wanaagsan, dabcan isu imaatanka noocanoo kale ahi wax badan buu ka bedelayaa dawlad-nimadda Soomaaliya iyo horumarkeeda” ayuu yiri Madaxweynuhu.

Dhinaca kale Madaxweynaha Puntland ayaa u hambalyeeyey ciidankan dhamaystay tababarka, waxaana uu Alle uwaydiiyey in tababar kani anfaco ciidankaasi, isla markaana ay uga faa”iideeyaan bulshadda Soomaaliyeed meelkastay joogaanba.

Dr Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa sidoo kale umahadnaqay tababarayaasha ka socdey UNODC iyo dalka Sweden kuwaasi oo ka qayb qaatay tababarka ciidanka, isla markaana waxa uu ku amaanay tababarayaasha sida wananaagsan ee ay mudada kooban ula dedaaleen ciidamadani muhiim ka ah inay wax badan ka bedelaan aqoontooda iyo xirfadoodaba.

Ugu danbayntii, Madaxweynaha Dawlad goboleedka Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa kubooriyey ciidamada ka kalayimid maamulada dalka iyo Dawladda Fadaraalka Soomaaliya inay fariinta wanaagsan ee ay ku arkeen Puntland gaarsiiyaan meeshii ay ka yimadeen, isla markaana u cadeeyaan in laga kaaftoomi karo tababarada loo aado dalka debediisa, waxaana uu guddoonsiiyey  saraakiishaasi shahaado cadaynaysa inay dhaynteen tababarka.

Muqdisho, 17, July 2017 Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Mudane Xasan Cali Khayre ayaa maanta galinkii dambe kormeer ku tagay Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta Soomaaliya waxuuna kula kulmay Wasiir Dowlaha Wasaaradda Arrimaha Gudaha,Wasiir ku xigeenka Wasaarada iyo qaar kamid ah agaasimayaasha oo ku howlnaa diyaarinta hindiso sharciyeedyo dhowr ah kuwaasoo oo ay ka mid ahaayeen Hindise Sharciyeedka Xaduudaha, Axsaabta, Jinsiyadaha, Doorashooyinka iyo sharciga Dowlada Hoose oo qaar kamid ah loo gudbiyay xukuumada Soomaaliya si ay u meel mariyaan ka dibna loo gudbiyo Baarlamaanka dalka si loo ansixiyaan sharciyadan.

Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xasan Cali Khayre ayaa ka waraystay madaxda wasaaradda waxyaaabihii u qabsoomay mudadii ay shaqada wadeen iyo sida ay ugu diyaar garoobayaan in dalka ay ka qabsoonto doorasho Qof iyo Cod ah si loo helo madax ay soo doorteen shacabka Soomaaliyeed.

Wasiir Dowlaha Wasaaradda Arrimaha Gudaha Cabdullahi Weheliye ayaa sheegay inay ku mushquul sanyihiin sidii ay u diyaarin lahaayeen nooca doorasho ee dalka ka dhici karta iyo qaabka ugu haboon ee loo qaban karo. Wuxuuna cadeeyay inay bilaabayaan Goloyaasha deegaanka ee degmooyinka Soomaaliya si loo helo bulsho u diyaarsan in loo qabto doorashooyin.

Ra’iisul Wasaaraha oo ku dheeraaday sida loogu baahan yahay in loogu diyaar garoobo hanaan doorasho ayaa yiri “Waa in la sameeyaa dood ku salaysan Khibrad,aqoon iyo caqli si qof walba oo Soomaaliyeed looga faa’idaysto aqoontiisa iyo aragtidiisa.

“Waxaana lagama maarmaan ah in dowadladdu ay soo dhawaysato shacabkeeda si dadka Soomaaliyeed fursad loogu siiyo inay ka aragti dhiibtaan sida loo qabanayo doorashooyinka” ayuu yir Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya.

Waxuuna sidoo kale kula dardaarmay inay ukala hormariyaan shaqooinka sida ay ukala muhiimsan yihiin .

DHAMMAAD

Wasiirka Cadaaladda Soomaaliya Xasan Xuseen Xaaji oo ay wehliyaan Taliyaha ciidamada Asluubta Soomaaliyeed Sareeye Gaas Xuseen Xasan Cismaan iyo mas’uuliyiin ka socday dowladda Ingiriiska ayaa waxa ay kormeer ku tageen xarunta Taliska ciidanka Asluubta Soomaaliyeed, iyadoo ujeedka socdaalkooda uu la xiriiray qiimeyn ay ku sameynayeen sida ay socdaan howlo lagu dayactirayo xarunta Taliska ciidanka Asluubta iyo dhismaha Xabsi weyn oo laga dhex dhisayo isla xarunta oo iminka maraya heer gabo gabo ah.

Taliyaha ciidanka Asluubta Soomaaliyeed Sareeye Gaas Xuseen Xasan Cismaan ayaa tilmaamay in guul ay tahay xilligan ay meel gabo gabo ah ay marayaan dadaalada dib loogu hirgelinayo xarumaha ciidanka Asluubta iyo xabsi weyn oo hirgalintiisa ay door ku leedahay dowladda Ingiriiska.

Wasiirka Cadaaladda Soomaaliya Mudane Xasan Xuseen Xaaji ayaa sheegay in Wasaaraddu ay kaalin wanaagsan ka qaadan doonto sidii loo hirgelin lahaa xarumaha taliska Ciianka Asluubta Soomaaliyeed, iyada oo hadafku yahay in lahelo garsoor hufan oo shaqeeya.

Ciidanka Asluubta Soomaaliyeed oo dhaqan celin iyo wax baridba u sameeya maxaabiista ayaa xilligan ku howlan dib u dhiska iyo howlgelinta xarumaha taliska ee ku yaala Muqdisho iyo gobolada dalka.

Madaxweynaha dalka Kenya Uhuru Kenyatta ayaa iclaamiyey hawl-gal balaaran oo dhanka amniga ah kaasi oo lagu cirib tirayo Al-Shabaab, wuxuuna amray in kooxdaasi mayalka adag la dilo dabeedna la aaso.

Madaxweynaha ayaa ku dhawaaqistiisa timid kaddib isagoo ka hadlayey mas’uul dawladiisa ah inta la afduubtay, la dhaawacay oo kooxda argagixisa Shabaab ay u falkaasi u gaysteen.

Ciidanka dawladda Kenya ayaa soo badbaadiyey Ms. Marriam kadib markii ay afduubteen maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab, kuwaasi oo ka qaatay gaariga ay wadatay, waxa ayna dileen mid ka mid ilaaladeeda gaarka ah, darawalkeeda iyo nin kale oo ay ilmo adeer yihiin.

Labo oo kale ayaa weerarkaasi lagu dilay.

Madaxweyne Uhuru Kenyatta oo uu wehliyo ku xigeenkiisa William Ruto ayaa sheegay in Shabaabka qaska ka wada gudaha dalka Kenya la soo qab-qaban doono.

Al-Shabaab ayaa kordhiyey weerarada ay ka gaystaan gudaha dalka Kenya gaar ahaan Gobolka Woqooyi Bari ee Kenya, Kan Xeebta, waxaana dhacdooyinkii uga xumaa ee uga dambeeyey ay ka dhaceen deegaanka Lamu.

Nation ayaa qortay warkan

Turjumey: Maxamed Cisman “Black Cobra”

Madaxweynaha Dawlad goboleedka Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa maanta 17 July 2017 magaalada Garoowe ku Daahfuray bandhigii 3-aad ee buugaagta, sidoo kalena waxa uu madashaasi kusoo bandhigay boogiisa lagu magcaabo  ”A Challenging Transition In Soomaali”, kaasi oo ka waramaya wax qabadka la taaban karo ee uu Dr Cabdiweli wadankiisa ka hirgeliyey xiliyadii  kala gedisnaa ee uu ku jirey saaxadda siyaasadda.

Furitaanka Bandhigga 3-aad ee buugaagta ayaa waxaa Madaxweynaha Puntland ku wehelinayey Mas’uuliyiin ka tirsan goloyaasha dawladda Puntland, saraakiil ka tirsan Madaxtooyadda Puntland, 63 qoraa oo Soomaaliyeed, marti-sharaf lagu marti qaaday bandhiggani oo ka kala yimid dalka gudihiisa iyo debediisaba, aqoon yahano, arday, waalidiin iyo marti sharaf kale.

Madaxweynaha Puntland oo khudbad muhiima ka jeediyey furitaanka munaasibadani ayaa sheegay in dawladdu qayb lixaad leh ka qaadatahay, isla markaana waxa uu balan qaaday in uu dhax dhigi doona, hirgelina doono dhismayaal wax badan ka taridoona soo noolaynta Afka Hooyo iyo dhaqankeena.

“Dabcan anagu bandhigan  asaaskiisa wax baan ka ogeyn, waxaan dhisi doona Akademiyada horumarinta dhaqanka iyo afka Soomaaliyeed, Waa afar qeybood oo ah meel taariikhda lagu ururiyo, Maktabad gaar ah oo taariikhdeena lagu kaydiyo,  oo aan ku keydsano buugaagta ka hadlaysa taariikhda iyo horumarinta  suugaanteena iyo tan u danbeysa oo ah Tiyaatar Qaran oo ah meel dadka suugaanleyda ah isugu yimaadaan, kusoo bandhigaan aqoontooda iyo talenti-gooda.” ayuu yiri Madaxweynaha Puntland.

Sidoo kale Mudane Cabdiweli Gaas ayaa dhalinta Soomaaliyeed iyo kuwa reer Puntlandba ku booriyey in dadka taarikhda haya, wax badana ka og dhaqanka Soomaaliyeed ee soo jireenka ah laga faa’iidaysto.

”Waxa jira dad waaweyn oo waxbadan og, oo taariikh haya waxaa loo baahanyahay in dhallinyaradu dadkaasi kala haraan waxbadan oo aqoon iyo taariikh ah. hada waa soconaynaa Insha Allah waana ku laabaneyna meeshii aan ka nimid insha Allah.” ayu yiri Dr Cabdiweli Gaas.

Dhinaca Kale Madaxweynaha Puntland ayaa dhalinta ku dhiiriyey inay iibsadaan buugaagta say uga faa’iidaystaan cilmiga ku duugan iyo afgaarta kala gedisan ee ku qoran.

Ugu Danbayntii,  Madaxweynaha dawlad goboleedka Puntland Dr. Cabdiweli Maxamed Cali Gaas ayaa soo bandhigay buugiisa lagu magcaabo ”A Challenging Transition In Soomaali” kaasi oo ka xog waramaya wax qabadkii kala duwanaa ee uu Dr Cabdiweli ka qabtay Soomaaliya intii uu ku jirey saaxadda siyaasadda.