Buundada Degmada Qoryooley waxa ay muhiim u tahay isku socodka gaadiidka iyo dadweynaha  qeybo ka mid ah gobolada dalka waxaana ka muuqda bur bur xoog leh  buundada ma helin wax dayac tir ah sanado badan.

Maleeshiyada shabaab ayaaa dhowr jeer isku dayay in ay jaraan buundada si isku socodka gaadidka iyo dadweynaha ay u istaagan hasa ahaate maamulka degmada iyo dadka shacabka ah oo isgarbsanaya ayaa ka hortagay.

Guddomiyaha Gobolka Shabellaha Hoose ayaa dhagax dhigay buundada Degmada Qoryooley  waxaana ku sugnaa goobta dhagax dhigista  Maamulka Degmada iyo masuuliyin ka tirsan maamulka gobolka shabellaha hoose.

Gudoomiye ku xigeenka  Amniga Degmada Qoryooley ayaa shegay in buundada ay dhisanthay sanado badan  burburka  ku yimidna ay sababtay in ay istaagan isku socodka gadidka iyo dadweynaha.

Gudoomiyaha Gobolka Shabellaha Hoose Mudane Ibraaahim Aadan Cali Najax ayaa Markii uu dhagax dhigay kadib la hadlay warbaahinta qaranka ayaa sheegay in buundada  aysan in mudda helin dayactir maamulka gobolka shabellaha hoose uu bilaabayo dayactirka buundadan isagoo  maamulada Degmooyinka Gobolka Shabellah Hooose ugu baqay in ay nabada iyo isdhaxgalka  bulshada ay ka shaqeyan.

Gudoomiyaha Gobglka Shabellaha Hoose iyo masuuliyinti la socotay ayaa kormeeray biya xireen ku yaala Degmada Qoryoley iyadoo maamulka degmada Qoryooley  Gudoomiyaha  Gobolka warbixin ka siiyen sida uu  u shaqeyo biya xirenka  maamulka gobolka ayaa degmada qoryooley waxa uu ka hirgelinayaa  leerarka ku shaqeya cadceeda si xiliyada habeenki u u shaqeyo ganacsiga iyo isku socodka dadka.

Asli Xasan Nuur  Cabaade waa mid ka mid ah mawaadiniin taariikhda Soomaaliya ka dhex muuqda had iyo jeerna lagu xasuusto in astaan ku dayasho mudan ay u tahay Qaranka maanta ayay ku soo laabatay magaalada caasimada ah ee Muqdisho, waxaana si diiran u soo dhaweeyay haweenka qaranka iyo mas’uuliyiin kale oo ka tirsan dowladda Soomaaliya.

Asli Xasan waxa ay noqotay taariikhda gabadhii ugu horeysay ee Soomaaliyeed ah oo diyaarad duulisay waxaana ay xubin fir fircoon ka ahayd duuliyaashii ciidanka cirka Soomaaliya bur burkii dowladii milatariga ka dibna Asli waxaa ay ololeeye u ahayd nabad iyo isu keenida bulshada Soomaaliyeed.

Guddoomiyaha Haweenka Qaranka Soomaaliyeed marwo Batuulo Axmed Gabale ayaa ka hadashay soo dhaweynta ay maanta u sameeyeen Asli Cabaade.

Asli Xasan Nuur  ayaa si qiiro ku jirto ugu mahad celisay dhamaan bulshada ka qayb qaadatay soo dhaweynteeda.

Bishii September 1976dii ayay Asli Xasan Nuur kicisay Diyaaradii ugu horeysay oo nuuceedu ahaa sasna 150 in ay duuliye noqotana waxaa ay u gashay dadaal aad u balaaran Asli waxaa ay ku soo kortay Xerada Ciidammada Cirka ee Afasyooni kaliya qooskeeda asli xubno ka tirsan ayaa asli ku wehliyay ciidanka xoogga sida Caasho Xasan Maxamed Xasan iyo Maxamuud  sidoo kale labada waalid ee Asli waxaa ay ka mid ahaayeen ciidammada  mudooyinkii ugu danbeeyay waxaa ay ku nooleed gobolka texas ee dalka mareykanka waxaana ay asli wali diyaar u tahay in ay u shaqeyso Qaranka oo ay soo saarto duuliyaal cusub.

Falalkan Weerka ah ee lagu dilay Ganacsatada Soomaaliyeed ee ka shaqeysanayey dalka koofurka afrika ayaa ka kala dhacay labo magaalo oo ku kala yaal dalka Koofur Afrika , waxaana 24kii  Saac ee u danbeysay lagu dilay dalka Koofur afrika Labo Muwaadin oo Soomaali ah.

Weerarka Koowaad ayaa Waxaa lagu dilay AUN Nuur Cismaan Nuur oo ka mid ahaa ganacsataddii goobaha Ganacsiga ku lahaa agagaarka Magaalada Johannesburg ee dalka Koofur afrika.

Sidoo kale Magaalo ku dhaw xadka Koofur Afrika iyo dalka Musanbiig  ayaa lagu dilay Muwaadin Soomaaliyeed oo lagu magacaabayey Maxamed Xuseen Gacal oo noqonayo Muwaadinki labaad ee Soomaali ah oo 24 saac gudahood lagu dilo Koofur Afrika.

Muqdisho, 19, July, 2017….Wasiiru dowlaha W. Maaliyadda Maxamuud Xayir Ibraahim iyo Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Cabdullahi Sheikh Cali Qalocow ayaa shir la yeeshay wafdi uu hogaaminayo wakiilka Soomaaliya ee u qaabilsan Bangiga Aduunka, waxayna ka wada hadleen dar dargalinta howlaha shaqo uu Bangigu ka hayo Soomaaliya.

Shirkaan oo daba socday shirar hore ayaa lagu falanqeeyey kordhinta lacagta ay ku kabaan mushaaraadka shaqaalaha oo ahayd $ 700,000 kun bihsii, ayaa hada Bangiga Aduunku go’aamiyey in laga dhigo $ 1,700,000 oo dollar bishii, laga bilaabo bishaan aan ku guda jirno.

Kabidda mushaarka shaqaalaha rayidka ah ayaa waxaa ayaa waxaa ku xiran fulinta shuruudo ay isla qaateen Bangiga Aduunka iyo dowladda Soomaaliya taas oo ah in lagu socdo nidaamkii Hagaajinta Maamulka iyo Maaliyadda (PFM) oo soo bilowday sanadkii 2013-kii, waxaana bil kasta si wada jir ah laysula eegayaa waxa ka qabsoomay shuruudahaas, oo hadii la fulin waayo ay dhici karto in ay hakato.

Bangiga Aduunka ayaa ka wada mashaariic kala duwan dalka kuwaas oo badankooda hoos yimaadaan wasaaradda maaliyada, mashariicda ayaa isugu jirta dib u habaynta shaqaalaha dowladda, dayactir iyo dhisida xarumaha dowaladda, kabida mushaaraadka oo ay ka fa’iidysanayaan maamul goboleedyada, iyo kor u qaadida tayada Hay’adaha dakhliga  ee Dowladda iyo kuwo kale oo badan.

Shacabka ku dhaqan deegaanada Puntland ayaa si weyn usoo dhaweeyey go’aankii ay Baarlamaanka Puntland ay kalsoonida kala laabteen Golaha Wasiiradda ee Maamul Goboleedka Puntland.

Qaar ka mid ah Shacabka ku dhaqan deeganaada Maamul Goboleedka Puntland oo u waramay Warbaahinta Qaranka ayaa sheegay in Golaha wasiiradda ee kalsoonida lagala laabtay ay ku fashilmeen shaqadii loo idmaday ayagoo aad u bogaadiyey go’aanka ay qaateen Baarlamaanka Maamul Goboleedka Puntland.

Sidoo kale Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Puntland ayaa si rasmi ah u aqbalay go’aanka Barlamaanka ee kalsooni kala noqoshada golaha Wasiiradda Maamulka Puntland waxa uuna balanqaaday in uu si dhaqso ah kusoo dhisi doono golihiisa Wasiiradda.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Sheekh Cusmaan Jawaari ,Gudoomiyaha  Aqalka Sare ee  Cabdi Xaashi C/llaahi iyo kuxigeenada koowaad ee labada Aqal ayaa xarunta Xalane ee Magaaladda Muqdisho uga qeyb galay shir looga hadlayay dardargelinta howlaha mushaariicda ee deeq bixiyaasha caalamka ay ku taageerayaan Baarlamaanka Soomaaliya.

Shirkan oo ay goob joog ka ahaayeen  wakiilo ka socday deeq bixiyaasha caalamka iyo hay’adaha la shaqeeya oo ay hogaamineysay hay’adda Horumarinta mashaariicda Qaramada Midoobay ee UNDP.

Gudoomiye kuxigeenka labaad ee Golaha Shacabka Mudane Mahad C/lla Cawad oo geba gabada ka dib la hadlay Warbaahinta Qaranka ayaa faah faahin ka bixiyaay shirkaasi.

“Shirka waxaa looga hadlayay qorshaha dardargelinta mashruuca lagu taageerayo Baarlamaanka Soomaaliya, wuxuu ahaa shir horey u socday hadana waxa laga dooday qorshaha horumarinta mashaaricda ee sanadkan.

Gudoomiye Mahad C/lla Cawad ayaa sidoo kale sheegay in Baarlamaankan 10aad uu ka shaqo iyo baahi badanyahay baarlamaankii hore islamarkaana xildhibaanada laga rabo in ay aadaan deegaanadii laga soo doortay si ay warbixino uga keenaan aragtida dadweynaha.

Tan iyo ka dib markii dhawaan ay furmeen kal fadhiyada labada aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya  waxaa soconayay dadaalo ku aadan sidii ay u wada shaqeyn lahaayeen labada gole ayna u dardargelin lahaayeen howlaha horyaal.

Kulankan oo ka dhacay xarunta madaxtooyada KMG ah ee Dowlad Goboleedka K/Galbeed ee magaalada Baydhabo ayaa looga hadlaya dowrka Dowladda Britain ay ku leedahay mashaariic horumarineed oo ka soconaya deegaanada maamulkaasi.

Madaxweynaha Dowlad goboleedka K/Galbeed Shariif Xasan Sheekh Aadan iyo wefdigaasi oo ka socday Britain islamarkaana ahaa saraakiil sare ayaa kulankoodi ku soo bandhigay waxqabadka dowladda Ingiriiska ee ku aadan dhinacyada dib u dhiska,iyo tababarada ciidamada, xarumaha maamulka uu ka howlgalo.

Wefdigaasi oo ka socoday Britain ayaa sidoo kale sheegey in xukuumadda Britain ay sii wadi doonto taageerada ay lagarab istaagan tahay shacabka iyo Dowlada goboleedka K/Galbeed.

Sidoo kale waxaa ay sheegeen in ay qorsheynayaan sidii ay uga qeyb qaadamn lahaayeen dib u dejin loo sameeyo kumanaanka qof ee ka soo barakacay abaaraha ku dhoftay qeybo kamid ah gobolada dalka kuwaasi oo kujira xeryo kuyaala magaalada Baydhabo ee xarunta gobolka Bay.

Madaxweynaha Dowlad Goboleedka K/Galbeed Shariif Xasan Sheekh Aadan ayaa uga mahad celiyay Dowladda Ingiriiska kaalinta ay ka qaadanayso mashaariic horumarineed oo kaladuwan oo laga hirgeliyay deegaanada uu ka arrimiyo maamulkiisa.

Wasaaradda Arrimaha Dastuurka ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta kulan wadatashi ah la qaadatay dadka Qurbajoogta ah ee dalka ku sugan oo isugu jiray masuuliyiin dalka xilal ka haysa, sida Xildhibaano iyo Safiiro.

Wasiirka Wasaaradda Mudane Cabdiraxmaan Xoosh Jibriil oo kulanka ka hadlay ayaa ka warbixiyay waxa uu kulanka ku saabsanyahay.

“Marka hore waan idinkaga mahadcelinayaa sida aad ugu soo qaybgasheen kulanka, waxa aan idinkugu yeernay in aan idinka tala gelino habraaca aan doneyno in aan ku wajahno Geedi-socodka dib-u-eegista Dastuurka; Qurbajoogta Soomaaliyeed waxa ay door muhiim ah ka qaateen dib u dhiska dalka waana lagama maarmaan in laga talageliyo wax walba oo horumarka dalkeenna saameeyn ku
leh” ayuu yiri Wasiirka.

Dhanka kale, AVV Cabdi Xoosh oo ka hadlayey sida ay uga go’antahay in Qurbajoogta ay tala ku yeeshaan Geedi-socodka ayuu yiri “Dadkeenna dalka dibadiisa ka yimid ee aan kamid ahay waxa ay xaq u leeyihiin in ay ra’yigooda ku biiriyaan Geedi-socodka, waxaa inaga go’an in aan ugu tagno dalalka ay joogaan si aan u xoojino mabda’a aan ku shaqeeyneyno ee ah daah-furnaan”.

Gabagabadii, kulankan ayaa ah mid wadada u furaya in dhamaan dadka Qurbajoogta ah ay ka qaybgalaan ololaha Geedi-socodka dib-u-eegista Dastuurka oo sanadkan gudihiisa ka bilaabmi doona dalka.