Ra’iisul Wasaare ku xigeenka xukuumada Soomaaliya Mudane Mahdi Maxamed Guuleed (Khader) ayaa maanta ka qayb galay shir looga hadlayay dakhliga iyo dhaqaalaha Soomaaliya, kaa soo ay soo qaban qaabiyeen Bankiga Aduunka, waxaana ka soo qayb galay Wasiirka Boostada iyo Isgaarsiinta, Wasiirka Ganacsiga, Agaasimaha Guud ee Maaliyada, Shirkadaha Ganacsiga, gobolka Banaadir, Jaamacadaha dalka iyo madax ka socotay Bankiga dhaxe.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Soomaliya oo kulan ka furay ayaa ka warbxiyay dakhliga soo gala dalka iyo isbdelka ku dhacay dhaqaalaha Soomaaliya, waxuuna caddeeyay in sanooyinkii danbe la dareemayay koror dhaqaale, taasina wuxuu u sababeeyay sida ay u wada shaqeynayaan ganacsatada iyo dawladda dhaxe, balse waxuu tilmaamay in aan wali la gaarin meeshii loo baahnaa.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka ayaa tilmaamay in Ganacsiga Soomaaliya intiisa badan uu yahayn mid ku tiirsan dalka dibadiisa, waxuuna sheegay in xukuumadu samaynayso siyaasad ay ku kordhinayso dakhliga iyo dhaqaalaha dalka, iyadoon aan la kordhin canshuurta, balse shacabka Soomaaliyeed ayuu u soo jeediyay in ay bixiyaan canshuuraha si dawladu ay u fuliso adeegyada bulshada dalkuna uu horumar u gaaro.

“Sharciga canshuur bixinta Soomaaliya waa mid gaboobay, waxayna u badan tahay in dib loo eego si loola jaan qaado caalamka”. Ayuu yiri Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Soomaaliya.

Madaxdii lagu marti qaaday shirka ayaa dhamaantood iksu raacay in dhaqaalaha Soomaaliya uu kordhay sadexdii sano ee ugu dambeeyay, waxayna soo jeediyeen in la dhiirigaliyo wax soo saarka dalka, sidoo kalena la abuuro fursado Ganacsi.

Qaraxan oo ka dhacay magaalada Kismaayo ee xarunta gobolka Jubbada Hoose ayaa ka dhashey qasaare isugu jira dhimasho iyo dhaawac kadib markii gaari nuuca raaxada ah oo laga soo buuxiyay walxaha qarxa uu ku qarxay goob lagu qaxweeyo oo kutaala magaaladasi.

Wariyaha warbaahinta qaranka Aadan Max’ed Salaad ayaa SONNA u sheegay in  ilaa 17 dhaawac ah inta la xaqiijiyay la dhigay isbitalka magaalada Kismaayo, waxaa sidoo kale jira qasaare dhimasho ah wallow aan la ogeyn tirada rasmiga ah.

Dhinaca kale Afhayeenka wasaaradda Amniga Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa wakaalada wararka SONNA u sheegey in hay’adaha amaanka ay ka war heleen  in gaarigaasi laga soo buuxiyay walxaha qarxa balse kooxaha nabad diidka ee Alshabaab ay qarxiyeen markii la ogaaday kadib.

Goobta qarax uu ka dhacay ayaa ah goob ay inta badan isugu yimaadaan bulshada magaalada Kismaayo waxaana xiligaasi ku sugnaa dad badan oo shacab ah.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Sheekh Cusmaan “Jawaari” ayaa u diray Hambalyo shacabka iyo dowladda Puntland isaga oo ugu hambalyeeyey sanad guurrada 19aad ee kasoo wareegatay markii Puntland la aas aasay.

“hor iyo horaan aniga oo ku hadlaya magaceeyga, magaca Guddoonka Golaha Shacabka iyo magaca Xildhibaannada Golaha Shacabka waxaan Hambalyo leeyahay Shacabka iyo dowladda Puntland oo aan ugu hambalyeynayo 19sano guurrada aas aaskooda, waxaan leeyahay Hambalyo Hambalyo Hambalyo” ayuu hadalkiisa ku bilaabay Guddoomiye Jawaari.

“marka hore Hambalyo sanad guurrada aas aaskiina , marka labaadna waxaan idiinkugu hambalyeynayaa hormarka,nabadda iyo dimuqraadiyadda aad ku tallaabsateen mudada 19ka sano ah, waxaad tusaale u tihiin Soomaaliya oo dhan, waxaan Alle subxaanahu wa tacaalaa idiinkaga baryayaa in uu idiin siyaadiyo hormarkaas aad ku tallaabsateen” ayuu hadalkiisa sii raaciyey Guddoomiyaha Golaha Shacabka.

Ugu dambeyntii Guddoomiyaha Golaha Shacabka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Sheekh Cusmaan “Jawaari” waxa uu u rajeeyey shacabka iyo dowladda Puntland ee Soomaaliya nabad, hormar iyo barwaaqo.

—DHAMMAAD—-

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalak Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa aqalka Madaxtooyada Villa Soomaaliya ku qaabilay safiirada Dowladaha Ireland iyo Czech Republic oo ay u soo magacaabeen Soomaaliya.

Safiiradan cusub oo soo gaaray magaalada Muqdisho ayaa warqadaha aqoonsiga Danjirenimo ka guddoomay Madaxweynaha Dowladda Federaalka Soomaaliya, sida uu soo sheegayo wariyaha warbaahinta Qaranka ee Aqalka Madaxtooyada Cali Baashi Cabdullaahi Cabdi.

Talaabadan ayaa qeyb ka ah xoojinta xiriirka dhinaca diblomaasiyadda oo ay ku talaabsanayso Dowladda Soomaaliya.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumada Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Cali Khayre ayaa ka qeyb galay munaasabad lagu daah-furayey Kuliyadda Cilmiga Warbaahinta iyo Saxaafadda ee Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed, taas oo lagu qabtay xarunta Wasaaradda Warfaafinta, waxaana ka soo qeyb galay Wasiirro, Xildhibaano iyo qaar kamid ah madaxda warbaahinta madaxa banaan.

Ra’iisul Wasaare Khayre ayaa ka hadlay muhiimadda ay warbaahinta iyo Saxaafadda u leedahay kuliyaddan oo markii ugu horeysay lagu daray Jaamacadda Umadda Sanaddii 1979-dii, wuxuna tilmaamay in soo noolaynta kuliyadani ay tahay astaan wanaagsan oo muujinaysa sida ay Jaamacadda ummadda Soomaaliyeed uga go’an tahay in kor loo qaado xirfadda saxafiyiinta.

“Waxaan halkaan uga mahad celinayaa cid walba oo ka shaqeysay dib-u-soo nooleynta Kuliyadda Cilmiga Warbaahinta iyo Saxaafadda ee Jaamacadda Ummadda, Ardayda nasiibka u heshay kuliyaddan waxay astaan u yihiin soo celinta sharafkii iyo karaamadii qaranka”Ayuu yiri R/Wasaare Khayre.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegay in saxaafaddu ay tahay muraayadda keliya ee laga daawan karo qaran shaqeynaya , taasoo kobcisa garaadka iyo fikirka bulshada fayow.

“ Saxaafaddu waxay dhiirrigelisaa horumarka, hiigsiga himillada wanaagsan, tayeynta maamulka wanaagsan iyo xil gudashada madaxda qaybaha kala duwan ee bulshada. Waxayna soo saartaa bulsho isku xiran oo leh hal hadaf oo mideysan” ayuu raaciyey Ra’iisul Wasaare Khayre.

Munaasabadda ayaa waxaa sidoo kale ka hadlay Wasiirka Warfaafinta Mudane C/raxmaan Cumar Cismaan (Yariisow) oo shaxaraad ka bixiyey ahmiyadda uu warbaahinta iyo suxufiga Soomaaliyeed u leedahay Kuliyaddan oo ah mid ay baahi weyn u qabaan Saxafiyiinta.

Dowladda Soomaaliya iyo Dowladda India ayaa maanta heshiis ku kala saxiixday caasimadda India ee New Delhi.

Arrimaha kale marka laga soo tago heshiiskani wuxuu u saamaxayaa Dowladda Soomaaliya in iyada lagu soo wareejiyo 118 maxbuus oo loo heysto dembiyo la xiriira burcad badeed oo hadda ku jira xabsiga Taloja ee magaalada Mumbai ee dalka India ka dib marka uu xukun ku dhaco.

Heshiiskaasi wuxuu qorayaa in maxaabbiistaasi ay xukunka ku dhammeystaan dalkooda si ay ehelkooda iyo saaxiibbadood ay u soo booqan karaan.

Midkii raba in xukunkiisa dib u eegis lagu sameeyo sida uu heshiisku qorayo waxaa go’aanka dib u eegista leh Dowladda India.

Laakiin haddana waxaa uu heshiisku qorayaa in labada Dowladooda ee Soomaaliya iyo India ay mid kastaa iskeed cafis ugu fidin karo maxaabbiista iyada oo waafijneysa shuruucda dalkeeda.

Maxaabbiista Soomaaliyeed ee India ku xiran oo dacwaddooda la qaaday, waxaa la filayaa 15-ka ugu horreeya in Maxkamad ku taalla Mumbai ay berry ku dhawaaqi doonto xukunkooda.

Aniga iyo xubnaha kale ee wafdiga Soomaaliya oo ay ka mid yihiin Xeer Ilaaliyaha Qaranka, Axmed Cali Daahir iyo mas’uuliyiin Wasaaradda Arrimaha Dibadda oo ay ka mid tahay Danjiraha Soomaaliya ee New Delhi, Ebyan Maxamed Saalax (Ebyan Ladane) berri ayaan u amba bixi doonnaa magaalada Mumbai.

Waxaan aad ugu mahadcelinayaa dhammaan inta gacan ka geysatay daba socodka howshan, diyaarinta iyo dib u eegista nuqulka heshiiska, waxadaaxjoodka iyo taageerada iyo dhiirri gelinta howshaan guusha ku dhammaatay.

Waxaan si gaar ah ugu mahadcelinayaa Madaxweynaha Soomaaliya, Ra’iisal Wasaaraha, Ra’iisal Wasaare ku Xigeenka, Wasiirka Caddaaladda, Xasan Xaaji, oo heshiiska naga hubiyay talana ka bixiyay iyo dhammaan xubnaha Golaha Wasiirrada.

Waxaa kale oo aan u mahadcelinayaa Agaasimaha Aasiya ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda, Shirwac Cabdullaahi Ibraahim oo howshan muddo soo waday haddana ka mid ah wafdigeyga, Agaasimaha Waaxda Sharciyada ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda, Cusmaan Abshir Cigaal oo howlgeliyay nuqulka heshiiska iyo Xoghayaha Koowaad Axmed Maxamuud Maxamed Xiish oo ah sarkaalka Safaaradda Soomaaliya u qaabbilsan kiiska Maxaabiista Mumbai.

Madaxweynaha Galmudug, Axmed Ducaale Xaaf ayaa isaguna fagaare Madaxweynaha Qaranku fadhiyo ku ballan qaaday in uu bixin doono kharashka dayaaradda lagu soo celinayo Maxaabbiista  haddii ay Dowladdu ku guuleysato in ay India ka soo deyso.

Dhammaantood waan uga mahadcelinayaa iyaga iyo inta kale ee samaddoonka ah ee mar warlba howshan nagu garab taagnaa.

Wasaaradda Maaliyadda ee dalka Boqortooyada Sacuudiga ayaa lacago canshuur ah ku soo rogay dadka ajaanibta ah ee ku sugan dalka Sacuudiga, waxaana ay tani saameysay Soomaalida ku nool dalkaasi.

Qadro Axmed Biid oo ka mid ah gabdhaha Soomaaliyeed ee ku nool dalka Boqortooyada Sacuudiga oo la hadashay Radio Muqdisho

“Lacagaha ay Wasaaradda Maaliyadda boqortooyada Sacuudiga ku soo rogtay waxa ay tahay in bishiiba ay bixiyaan $25 dolar, iyadoo ay bixinayaan inta ka dhiman bishaan sanadkan, waxaana ay intaa ku dartay in lacagtan laga rabo oo kaliya dadka heysta sharciyaddda Boqortooyada Sacuudiga” ayay tiri Qadro.

Qadro Axmed Biid ayaa xustay in sadka xiga ay Wasaaradda Maaliyadda ku kordhin doonto lacagta hadda laga rabo oo ay noqon doonto $50 dolar, halka sanadka xigana ay noqon doonto $75 dolar.

Qadro ayaa sheegtay in dadka aan heysan sharciyadda Boqortooyada Sacuudiga loo qabtay kal hore muddo 90 cisho, taasi oo ay sheegtay inay mar hore soo dhamaatay, waxaana ay xustay in dhibaato badan ay ku qabaan Sacuudiga, isla markaana aysan heysan waddo kale oo ay sameeyaan.

Qadro Axmed Biid oo ka mid ah gabdhaha ku nool dalka Boqortooyada Sacuudiga ayaa sheegtay in cabashadooda ay u gudbiyeen Safaaradda Soomaaliya ee Boqortooyada Sacuudiga, balse aysan ka helin jawaab.

Qadro ayaa ka codsatay dowladda Soomaaliya inay soo daad gureyso Soomaalida ku dhibaateysan dalka Sacuudiga, si ay dib ugu soo laabtaan waddankooda Hooyo.

Wasiirka Warfaafinta, dhaqanka iyo Dalxiiska ee Xukuumadda Soomaaliya Eng, Cabdiraxmaan Cumar Cismaan Yariisow ayaa sheegay in howlgalka ay sida wadar jirka ah u fuliyeen ciidamada Xoogga dalka oo kaashanaya saaxiibada  uu ahaa mid lagu bartilmaameedsanayay horjooge ka tirsan Al-Shabaab.

Wasiirka oo u waramay Radio Muqdisho ayaa tilmaamay in howlgalka uu u dhacay sidii la rabay, isla markaana ay dowladdu aaminsantahay in howlgalkaasi lagu qaarajiyay Horjooge Cali Maxamed Xuseen (Cali Jabal).

“Howlgalka waxa uu ahaa howlgal qorsheysan oo dowladda Federaalka ay u fasaxday ciidamadeena iyo ciidamada aan saaxiibada nahay ee nalaga qeyb qaata ciribtirka Al-Shabaab,  howlgalka waxa uu ku soo dhamaaday si guul ah, waxaa aad loo bartilmaameedsanayay horjooge ka mid ah kooxaha argagixisada Al-Shabaab oo lagu magacaabo Cali Maxamed Xuseen (Cali Jabal), waxaana la aaminsanyahay in howlgalkaasi lagu qaarajiyay horjoogaha lagu bartilmaameedsanayay, walow wixii dheeraad ah laga soo sheegi doono gadaal).

Wasiirka Eng, Yariisow ayaa xusay in horjoogaha howlgalka lagu bartimaameedsaday uu argagixisada Al-Shabaab u qaabilsanaa qaraxyada ka dhaca caasimadda, isagoo intaa ku daray in tallaabada ay qaadeen ciidamada ay tahay guul u soo hooyatay shacabka Soomaaliyeed.

Eng, Cabdiraxmaan Cumar Cismaan Yariisow ayaa hoosta ka xariiqay in howlgalka laga fuliyay deegaanka Toora toorow ee gobolka Shabeelaha Hoose uu ka duwanaa howlgaladii hore, isla markaana uu ujeedku yahay in howlgallada lagu ugaarsanayo argagixisada ay ahaadaan kuwa qorsheysan oo aan wax dhib ah ka soo gaarin shacabka.

Ciidamada xoogga dalka ayaa howlgallo qorsheysan ka fuliya deegaanno ka tirsan Gobollada dalka, kuwaasi oo bartilmaameedsaday argagixisada Al-Shabaab ee inta badan dhibaateynaya shacabka Soomaaliyeed.

Maamulka Gobolka Benaadir ayaa hirgeliyay xafiis qaadaya cabashada dadka dhulalka isku heysta.

Guddoomiye ku-xigeenka Howlaha guud ee Gobolka Benaadir Aadan Sheekh Cali Fiidow oo la hadlay Radio Muqdisho ayaa ka warbixiyay xafiiska cusub ee laga hirgeliyay Muqdisho.

“Xafiiskan waxa uu ka shaqeynayaa cabashooyinka dadka tabanaya dhanka dhulalka, waxaana uu isku xirayaa Madaxda gobolka iyo dadka cabashada qaba, waana xafiis u fududeynaya in dadka cabanaya ay si fudud ku helaan Madaxda gobolka, si loo dhageysto cabashadooda ee dhanka dhulalka la isku heysto”ayuu yiri Guddoomiye ku-xigeenka gobolka Benaadir ee dhanka Howlaha Guud.

Guddoomiye ku-xigeenka Howlaha guud ee Gobolka Benaadir ayaa sheegay in xafiiskan cusub ay ka howlgalaan dad aqoon u leh dhanka dhulalka, isla markaana horey uga soo shaqeeyay dowladda Hoose ee Xamar, waxaana uu intaa ku daray in howlwadeenada xafiiska ay fududeynayaan dadka in ay u soo gudbiyaan madaxda ay quseyso.

Guddoomiye ku-xigeenka Howlaha guud ee Gobolka Benaadir Aadan Sheekh Cali Fiidow ayaa tilmaamay in xafiiskan uu yahay mid cusub, bulshaduna ay ku qanci doonto howlwadeenada arrintaasi loo xilsaaray, maadaama lagu kala ogaanayo dadka saxda ah ee dhulka iska leh iyo kuwa kale ee ka been sheegta waxa aysan lahayn.

“Dadka xafiiskan ka howlgalla go’aan ma lahan oo ay ka gaarayaan cabashada ay dadku qabaan, balse ujeedka loo aas aasay waxa ay tahay inay qoraan oo ay noo soo gudbiyaan xogta cabashadooda” ayuu yiri Aadan Sheekh Cali Fiidow.

Wafdigaan uu hor kacayo Wasiirka Wasaaradda Waxbarashada, Hidaha iyo Tacliinta sare ee Dowladda Federaalka Soomaaliya Mudane Cabdi Daahir Cusmaan oo ay ku wehlinayan lataliyaha Wasiirka Tacliinta Sare, Dr. Cali Sheekh Axmed Abubakar, Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Tacliinta sare Ismaaciil Yuusuf Cusmaan iyo Madaxa Guddiga horumarinta adeega bulshadda ee Barlamaanka Federaalka Soomaaliya Xildhibaanad Aamina Maxamed Cabdi ayaa waxaa Garoonka Caalamiga ee Khartuum kusoo dhaweeyay Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Tacliinta Sare ee dowladda Sudaan, Maamulaha Jaamacadda Afrika, diblomaasiyiin ka socotay Safaaradda Soomaaliyeed ee Dalka Suudaan uu horkacayo Danjiraha Safaaradda Maxamed Cabdullaahi Ogaas.

Wasiirka Waxbarashada Hidaha iyo Tacliinta sare ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa wareysi uu siiyay Warbaahinta Qaranka ku  sheegay in Suudaan ay u imaadeen isagga iyo wafdigiisa Casumaad rasmi ah oo ay ka haleen Wasiirka Wasaaradda Tacliinta sare ee Dowladda Sudaan.

Sanad walba xiligan oo kale Dalka Sudaan waxaa soo gaara Wasiir ka socda Wasaaradda Hidaha iyo Tacliinta sare ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, iyadoo Dowladda Sudaan ay dowladda Soomaaliya ugu deeqdo deeqo waxbarasho oo ay ka faa’iideystaan ku dhawaad 200 oo Arday.

Kashmiir Yare