Muqdisho(SONNA):–Dal walba waxaa dhisa oo wax ka dhiga bulshadiisa, waana taa midda lagu gaaro horumar iyo baraare,
Iyadoo ay sidaas tahay ayaa Haweenka soomaaliyeed maadaama ay yihiin laf-dhabarta bulshada waxay kaalin muuqda oo aan la ilaawi Karin ku leeyihiin bulshada dhexdeeda,inkastoo Haweenku ay yihiin hooyooyin, gabdho ugub ah iyo carmalo, hadana waxaad arkeysaa iyagoo u tafaxeydanaya sidii ay qeyb libaax leh uga qaadan lahaayeen isla-markaana door firfircoon uga ciyaari lahaayeen dib u dhiska iyo nabad ku soo dabaalidda dalkeenna Hooyo.
Qormadan ayaan waxaan uga hadli doonnaa Kaalinta ay dumarkeennu ku leeyihiin bulshadeen, inagoo qodob qodob isu dultaagi doonna dhinacyada ay Haweenka kaga jiraan Arimaha siyaasada Nabadgalyada , dib u heshiisiinta, waxbarashada,Ganacsiga iyo halgankii xornimada ee dalka.
Siyaasada
Haweenka soomaliyeed qeyb libaax leh ayey ku leeyihiin Arimaha siyaasada ee dalka, iyadoo ay muuqato kaalintooda ka mid ahaanshaha dowladihii dalka soo maray, gaar ahaan kuwii ugu dambeeyey ee burburka kadib, Arintaasoo ka dambeysay sababao badan oo ay kamid yihiin iyagoo fahmay arimaha siyaasadda, islamarkaana ku biiray kuliyadaha lagu barto Arrimaha siyaasadda Iyo waliba soo badashada dadaalada lagu dhiiragalinayo in haweenku ay qeyb ka noqdaan arrimaha siyaasadda, arimahaas oo is biirsaday ayaa keenay in haweenku ay xusul duub u galaan inay kaalintaas buuxiyaan.
Waana taas midda keentay in dawlada haatan jirtaa ay u garawdo haweenka kaalin muuqatana ka siiso barlamaanka, xukuumada, iyo hay’adaha kale ee dawliga ahba.
Nabadgalyada
Maadaama wax kasta nabadu ay fure u tahay la’aanteedna aanan la noolaan Karin ayaan dhihi karnaa Dumarka somaliyeed tan iyo bariisamaadkii iyo ka horba waxay u tafaxeydanayeen sidii dalku uu u heli lahaa nabad waarta oo lagu naaloodo,
Sanadihi ugu dambeeyey ee dalku ku jiray colaadaha iyo dagaalada sokeeye ayaa haweenka somalida waxay door fiican ka ciyaarayeen sidii colaadahaas loo dhameyn lahaa loona nabadeyn lahaa beelaha is-dagaalaya, iyagoo fidiyey gogolo lagu dhameynayo Colaadahaas.
Dib uheshiisiinta
Sidaasi si la mid ah ayey waxay Dumarkeennu ka qeyb qaateen Dib u heshiisiinta, iyagoo isu keenayey cidkasta oo dagaal ama gacan ka hadal uu dhexmaro, waxaanay haweenku qaybtooda ka ciyaaraan dib u soo celinta nabadda,iyagoo suugaan ku cabiraya muhiimada dib-u heshiisiinta iyo sida aan looga maarmeyn.
Waxbarashada
Inkastoo Xilliyadii hore aaney haweenku ku badneyn Goobaha waxbarashada ee dalka sababo la xiriira saameynta dhaqanka soo jireenka ah iyo waalidiinta qaar oo aan gabdhaha u ogolaan inay gabdhahooda fursadaha wabarashada ka qeybgaliyaan ayaa waqtiyadi ugu dambeeyey ay haweenku rikoorkaas jabiyeen, waxayna buuxiyeen goobaha waxbarashada maadiga iyo kuwa diiniga ahba.
Waxaana marka aad booqato iskuulada iyo jaamacada dalka kuyaala aad ku arkeysaa gabdho badan oo fadhiya safafka hore ee fasalada si wayn ugu dadaalaya inay waxbartaan,
Waxaana Siyaabaha keenay in dumarku ay iskuulada iyo jaamacadaha kubataanna kamid ah, waalidiinti oo fahmay muhiimada waxbarashada ee aadaana iyo sida aaney usineyn qofka waxbartay iyo kan aanan baran, iyo doodaha looga hadlayo waxbarashada gabdhaha oo batay iyadoo uu dhaqangalmay, halkudhigga ah { Gabar wax baratay waa Qaran waxbartay, wiil waxbartayna waa qof waxbartay}.
Ganacsiga
Kadib burburkii iyo qalalaasihi kadhacay wadanka ayaa Allaah kasokow waxaa dalka iyo dadkaba badbaadiyey haweenka, waxayna buuxiyeen kaalintii aabayaasha ee kasoo shaqeynta bannaanka, Iyadoo gabar walba ay kudadaashay sidii quutul yoonka reerkeeda ay ugusoo dhicin laheyd, arintaas ayaana keentay in tan iyo intaas ay haweenku ganacsadaan oo ay si wayn suuqyada uga dhexmuuqdaan.
Xornimada iyo halgankii gobonimo doonka
Xornimada iyo halgankii gobanima doonka ee dalka haweenku waxay kagaleen baal dahab waxaana jirtay in haween badan oo somaliyed ay kuwaxyeeloobeen naftoodana kuwaayeen kadib markii gumeystihi dalka katalinayey ay dhibaato kala kulmeen.
Sikastaba waxaa maragmadoonta ah in haweenkeenu ay kaalin muuqata oo firfircoon kudhexleeyihiin bulshada somaliyed islamarkaana ay markasta jecelyihiin inay dadaalkooda sii labalaabaan.
W/Q Amina ladan Axmed Cali
