Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ayaa guul ka gaaray dagaalka ka dhanka ah Khawaarijta, kadib markii ay si buuxda ula wareegeen deegaannada Sabiid iyo Caanoole ee gobolka Shabeellaha Hoose.

Howlgal qorsheysan oo ay ciidanka ka fuliyeen deegaannada Sabiid iyo Caanoole ayaa lagu jabiyay Khawaarijta, waxaana lagu qasbay inay iskaga cararaan goobihii ay ku dhuumaaleysanayeen. Taliyaha Guutada 7-aad ee Qeybta 12-aad ee Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed, G/sare Axmed Gaashaan ayaa sheegay in guushaan ay tahay mid muhiim ah oo ka tarjumeysa dadaalka joogtada ah ee lagu ciribtirayo Khawaarijta.

Ciidamada Xoogga Dalka ayaa baaritnaano ka wada deegaannada Khawaarijta laga xoreeyay si dhagarta cadowga looga badbaadiyo shacabka, loogana hortago wax kasta oo dhibaato ku ah xasilloonida iyo nolosha bulshada.

Madaxweynaha maamulka Somaliland, Mudane Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi (Cirro) ayaa maanta oo Sabti ah (21.06.2025) si rasmi ah u daah-furay Imtixaanka Shahaadiga ah ee Fasalada 8-aad (Dhexe) iyo 4-aad (Dugsiga Sare) ee Somaliland,tirada Ardayda Imtixaanka u fariisanaysa ayaa ah 40,000 oo Arday kuwaas oo isugu jira fasalka 12-aad ee dugsiga sare iyo Fasalka 8-aad ee dugsiga hoose dhexe.

Munaasibadan oo ka dhacday Dugsiga Sare ee Faarax Oomaar ee magaalada Hargeysa, ayaa waxa uu Madaxweynuhu farriin u diray Ardayda, Macallimiinta, Kormeerayaasha iyo Masuuliyiinta bahda Waxbarashada, isaga oo dul istaagay muhiimadda ay Waxbarashadu u leedahay aasaaska horumarka.

Mudane Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi (Cirro) waxa uu Ardayda u fadhiisanaya Imtixaannka Shahaadiga ku ammaanay dedaalkooda iyo adkaysigooda. Sida oo kale, Madaxweynuhu waxa Ardayda ku boorriyey in ay si daacadnimo iyo kalsooni leh u galaan Imtixaanka isla markaana ay si buuxda u dhawraan hab-sami-u-socodka imtixaanka muddada uu socdo.

Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga, Mudane Cabdisalaan Cabdi Cali, ayaa xalay fiidkii kaga qeybgalay Magaalada Istanbul ee dalka Turkiga, Shirka degdega ee ay iskugu yimaadeen Wasiirrada Arrimaha Dibadda Carabta. Fadhigani ayaa lagu qabtay codsi ka yimid Jamhuuriyadda Ciraaq si looga hadlo xiisadihii u dambeeyay ee u dhaxeeyey Iiraan iyo Israa’iil.

Kulankan ayaa dhacay xilli xiisad goboleed oo xasaasi ah ay taagan tahay, waxaana diiradda lagu saaray xoojinta midnimada Carbeed iyo dejinta mowqif isku-duwan si loo xakameeyo xiisadaha cirka isku sii shareeraya, loona dhowro amniga iyo xasilloonida gobolka.

Waxa si rasmi ah guud ahaan dalka uga bilowday xuska maalmaha toddobaadka xoriyadda iyadoo dabaal degyadii ugu horeeyey shalay lagu qabtay degmooyinka gobolka Banaadir,dabaal degyadan ayaa socon doona mudo toddobaad ah si joogto ah.

Masuuliyiin ka mid ah xubnaha Guddiga qaban qaabada toddobaadka xoriyadda ayaa shalay uga qayb galay isu soo baxyo dabaal deg ah oo lagu qabtay degmooyinka Kaaraan iyo Xamarweyne halkaas oo dadweynuhu isugu soo baxeen iyadoo dadweynaha shucuurtoodu ahayd mid ay ku dheehan tahay farxad ay ku muujinayaan soo dhowaynta maalmaha xoriyadda.

Kooxaha fanka ee kala ah Onkod iyo Heegan ayaa shalay si weyn uga dhex muuqday fagaareyaashii lagu soo bandhigayey dabaal dega maalmaha xoriyadda.

Maalmaha xoriyadda ayaa sannadkan si weyn looga xusi doonaa deegaanadii laga xorreeyey kooxaha khawaarijta,deegaanadan laga xorreeyey khawaarijta ayaa mudo dheer ka dib helaya neecaw xoriyaddeed tan oo ku timid dagaalka dowladda Soomaaliya dib ugu xoraysay deegaanadaas.

Maanta oo ay taariikhdu tahay 20-ka Juun 2025, waxaa xarunta Baarlamaanka Hirshabeelle ka dhacday doorashada dib-u-buuxinta kursiga HOP058 ee ka bannaanaa Baarlamaanka 11-aad ee Dowladda Federaalka Soomaaliya.

Doorashadan oo ay ka qeyb galeen xubno ka socday labada gole ee dowladda, bulshada rayidka ah iyo ergada beesha leh kursiga, ayaa musharrax Ismaaciil Warsame Faarax uu tanaasulay.

Ergada doorashada ee kursiga HOP058 waxaa soo xaadiray 101 ergo. Doorashadu waxay ku dhacday si xasiloon, waxaana cod gacan-taag ah ku guuleystay musharrax Cabdullaahi Maxamed Cali (Sanbaloolshe) oo helay 98 cod, halka 3 qof ay ka aamuseen.

Cabdi Caddow Maxamed oo ka tirsan Guddiga Madaxa-bannaan ee Doorashooyinka Qaranka iyo Soohdimaha ayaa ku dhawaaqay natiijada, wuxuuna shahaadada Xildhibaanimo si rasmi ah ugu guddoonsiiyay Cabdullaahi Sanbaloolshe.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa casho sharaf ku maamuusay masuuliyiin ka tirsan Xisbiyada Siyaasadeed ee Puntland, kuwaas oo ka qeyb galay gogoshii Wadatashiga Qaran ee maanta kusoo gaba-gabowday magaalada Muqdisho.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa uga mahadceliyey masuuliyiinta Xisbiyada ka qeyb-galka kulanka wadatashiga iyo talooyinkii ay ku biiriyeen arrimaha dowlad-dhiska, doorashooyinka, dhammeystirka dastuurka iyo horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha. Wuxuu xusay sida ay Xukuumadda DanQaran mudnaanta u siineyso dhageysiga talooyinka iyo aragtiyaha ay qabaan qeybaha kala duwan ee shacabka iyo hoggaanka Soomaaliyeed.

Dhankooda, masuuliyiinta Xisbiyada Puntland ayaa bogaadiyay gogosha wadatashiga ee uu fidiyay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, iyaga oo ballanqaaday in ay dowladda ku garab siinayaan dadaallada ku aaddan dhismaha dowladnimo dhab ah oo loo dhan yahay.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa soo xiray Gogosha Wadatashiga Qaran oo muddo afar maalmood ah ka socotay magaalada Muqdisho, taas oo ay ka qeyb galeen masuuliyiin hore, ururada siyaasadda, bulshada rayidka ah, culimada iyo qaybaha kala duwan ee bulshada.

Madaxweynuhu ayaa ku bogaadiyey dhammaan masuuliyiinta iyo madaxda ka soo qeybgalay Madashan masuuliyadda iyo xilkasnimada ay muujiyeen, iyagoo aragtidooda ku biiriyey dowlad-dhiska, xasilloonida iyo horumarka dalka.

“Dadka Soomaaliyeed ee wax kuleh masiirka dalkeena ee ka soo qeybgalay Gogoshan Wadatashiga Qaran waa Danjirayaal Soomaaliyeed u idman in ay baahiyaan farriinta nabadda, wadajirka iyo wadahadalka. Codkiinna iyo taladiina wax ku ool-ka ah wax weyn ayay ka beddeli karaan hannaanka siyaasadeed ee dalka”.

Madaxweynuha Jamhuuriyadda ayaa ugu baaqay madaxdii hore ee dalka in ay ka dhabeeyaan ballanqaadyadii ay hore u sameeyeen ee ku saabsan dhameystirka Dastuurka iyo hirgelinta doorashada tooska ah ee ay naawaliyaan shacabka Soomaaliyeed, waxa uuna tilmaamay in albaabbada wadahadalku ay mar walba u furan yihiin dhammaan siyaasiyiinta Soomaaliyeed iyo qaybaha kale ee bulshada.

Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Waxbarashada, Hiddaha iyo Tacliinta Sare ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Marwo Nuuro Mustaf Mukhtaar, ayaa fariin dhiirrigelin iyo hambalyo ah u dirtay ardayda dugsiyada Sare ee dalka oo dhammeystay imtixaanka shahaadiga ah ee fasalka 12-aad.

Wasiiru Dowlaha Waxbarashada Nuuro Mustaf Mukhtaar, “Waxaan idin kugu hambalyeeynaa dhammaadka imtixaanka, waxaan alle idinkaga rajeynaa inaad heshaan natiijooyin aad ku faraxdaan.”

Marwo Nuuro ayaa sheegtay in ay la wadaagto farxadda ardayda, waalidiinta iyo macallimiinta, iyadoo ugu hambalyeysay dadaalkii ay muujiyeen muddadii imtixaanka. Waxay hoosta ka xariiqday muhiimadda ay leedahay in dhalinyarada Soomaaliyeed lagu dhiirrigeliyo waxbarashada si ay u noqdaan kuwo hoggaamiya mustaqbalka dalka.

Wasiiradda ayaa ardayda u rajeysay natiijooyin wanaagsan, waxayna ku boorrisay in aysan hakad gelin dadaalkooda waxbarasho, maadaama ay tahay furaha horumarka noloshooda iyo dalka guud ahaan.

Waxaa sidoo kale la tilmaamay in Wasaaradda Waxbarashada ay dadaal ugu jirto in la horumariyo nidaamka waxbarashada dalka, si loo gaaro tayo iyo sinnaanta helitaanka waxbarasho.

Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya, ayaa xalay casho sharaf ugu sameysay Muqdisho Guddiga Madaxabanaan ee doorashooyinka Qaran iyo Soohdimaha, ururrada Siyaasadda ee Diiwaangeshan iyo Xisbiyada Siyaasadda Puntland.

Kulan weynahan isbarashada iyo kala warqaadashada ahaa, waxaa ka hadlay mas’uuliyiinta ururrada Siyaasadda Diiwaangeshan iyo Xisbiyada Siyaasadda ee Puntland, iyaga oo ka hadlay ahmiyadda in doorashada dadban laga guuro oo lagu tartamo doorasho toos ah, hufan oo xor iyp xalaal ah, iyaga oo ku bogaadiyey Wasaaradda Arrimaha Gudaha iyo Wasiirkeeda Cali Xoosh shaqada laga qabtay xeerarka doorashada iyo guddigii ka dhashay oo maanta shaqeeya halka Guddiga Madaxa bannaan ee doorashooyinka ay ku ammaaneen shaqada wanaagsan ee ay hayaan.

Gudoomiyaha Guddiga Madaxabanaan ee doorashooyinka Qaran mudane Cabdikariin Axmed Xasan ayaa isna ka hadlay ururrada Siyaasadda ee ay diiwaangeliyeen, diiwaangelinta codbixiyeyaasha ee socota iyo heerka diyaargarowga.

Wasiirka Arrimaha Gudaha Soomaaliya Mudane Cali Yuusuf Cali Xoosh waxaa uu bogaadiyey doorka Guddiga Madaxabannaan ee Doorashooyinka Qaran iyo Soohdimaha iyo xisbiyada ka jira Puntland isaga oo intaa raaciyey in ururadda iyo xidbiyada ay ka wada shaqeeyaan wacyigelinta, marna ay tartamaan.

Waxuuna hoosta ka xariiqay in Doorashada toosan aan laga laabaneyn, taasi oo ah doorasho dadka dhexdiisa wax kasoo baxaan oo dadku noqdaan mid wax doorto ama la doorto oo ay kusoo baxaan dad haldoor ah.