Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, oo ka qeybgalayey Madasha Sanadlaha ee Dhaqaalaha Adduunka ee Davos, ayaa kulan doceedyo la yeeshay Hoggaamiyaha Golaha Sare ee Liibya Mudane Maxamed Al Menfi iyo Ra’iisul Wasaaraha Dalka Malaysiya Mudane Anwar Ibrahim.

Kulamadan waxaa laga wada hadlay xoojinta xiriirka dalalka kala dhexeeya Soomaaliya, Liibiya, iyo Malaysiya, iyadoo la isla gartay fursadaha iskaashi ee labada dhinac iyo sidii loo horumarin lahaa xiriirka dowlad-dhaqameed iyo bulshada dhexdeeda. Madasha Davos waxay noqotay meel muhiim ah oo lagu xoojiyo xiriirka caalamiga ah, iyadoo ay mudnaanta la siiyey iskaashiga dhaqaalaha iyo horumarinta.

Wasiirka Wasaaradda Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka Xukuumaadda Federaalka Soomaaliya, Amb Khadiija Maxamed Al-Makhzoumi, iyo Safiirka Dowladda Canada u fadhiya Soomaaliya iyo Kenya, Amb Christopher Thornley, ayaa si wadajir ah u guddoomiyey kulan muhiim ah oo u dhaxeeya Wasaaradda Qoyska iyo Deeq Bixiyeyaasha Caalamka.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray wada shaqeynta iyo taageerada Wasaaradda Qoyska iyo Xuquuqul Insaanka, iyadoo Wasiirka Khadiija ay safiirrada iyo wakiillada beesha caalamka uga mahadcelisay soo dhaweynta iyo ballan qaadkooda ku aaddan wada shaqeynta howlaha Wasaaradda.

Sidoo kale, Wasiirka ayaa magaalada Nairobi shir guddoomisay kulan heer farsamo ah oo la xiriira shaqooyinka horyaala Wasaaradda, iyadoo la isla gartay in wada shaqeynta hay’adaha caalamiga ah ay noqoto hab waafaqsan qorshayaasha muhiimka ah ee Wasaaradda.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir Ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir, ayaa xafiiskiisa ku qaabilay Danjiraha Boqortooyada Sacuudi Carabiya u fadhiya Soomaaliya Mudane Maxamed Bin Axmed Almuwallad, iyaga oo kawada hadlay xoojinta iskaashiga iyo wada shaqeynta labada dhinac.

Kulankan oo uu goob joog ka ahaa Gudoomiye ku-xigeenka Arrimaha Bulshada Gobolka Banaadir Mudane Cabdicasiis Cismaan Maxamed ayaa looga hadlay qodobo ay kamid sidii loo dardargalin lahaa taageerada mashaariicda lagu horumarinayo Caasimadda, Shaqa abuurka dhallinyarada, hirgalinta xarumaha farsamada gacanta iyo dib u cusbooneysiinta heshiis-yadii horey loo galay ee la xariiray iskaashiga iyo wax is dhaafsiga ee Muqdisho iyo Magaalooyinka Sacuudi Carabiya.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir ayaa uga mahadceliyay Boqortooyada Sacuudi Carabiya door keeda muuqda ee ku aadan garab istaaga Dowladda Soomaaliya iyo taageerada mashaariicda horumariineed ee Muqdisho.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, oo kormeer shaqo ku tagey xarunta Guddiga Madaxa-bannaan ee Doorashooyinka iyo Soohdimaha Qaranka, ayaa sheegay in Xukuumadda ay ka go’an tahay fududeynta wax walba oo ay u baahan yihiin, si dalka looga hirgeliyo doorasho qof iyo cod ah oo waafaqsan hannaanka dimuqraadiyadda iyo shuruucda dalka.

“Doorashadu waa xaquuq asaasi ah oo muwaadinku leeyahay, sidaas darteed, waxaad u madax-bannaan tihiin hirgelinta doorasho qof iyo cod ah oo dalkeenna ka qabsoonta”. Ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamsa oo la hadlayey xubnaha guddiga.

Ra’iisul Wasaaraha, ayaa xusay in Xukuumadda DanQaran ay guddiga gacan ku siineyso fududeynta dhinacyada amniga, wacyigelinta iyo wixii tasiilaad ah oo ay u baahan yihiin.

Madaxweynaha Dowladda Hirshabeelle, Mudane Cali Guudlaawe Xuseen, ayaa maanta shir-guddoomiyay kulanka Golaha Wasiirrada Dowladda Hirshabeelle. Kulankan ayaa looga hadlay arrimaha amniga iyo xasilinta deegaanada Hirshabeelle, xoojinta howlgalada kooxda Khawaarijta looga xoreynayo deegaanada Hirshabeelle, iyo dhameystirka dhismaha goleyaasha deegaanka.

Wasiirka Amniga Gudaha ayaa Golaha Xukuumadda uga warbixiyay xaaladaha guud ee amniga deegaanada Hirshabeelle, sare u qaadista tababarrada iyo tayeynta qeybaha kala duwan ee ciidamada sida booliiska iyo daraawiishta.

Wasiirka Arrimaha Gudaha iyo Dowladaha Hoose ayaa Golaha u faahfaahiyay halka ay mareyso hanaanka maamul daadejinta iyo qorshaha Wasaaradda ee ku aaddan dhameystirka Goleyaasha deegaanka si bulshadu u doorato hoggaanka maamulkooda.

Kulanka ayaa lagu soo bandhigay guulaha laga gaaray barnaamijka xasilinta oo lagu hormarinayo deegaannada iyo degmooyinka Hirshabeelle, oo sanadkii hore ka fuleen mashaariic horumarineed oo muhiim u ah bulshada.

Shirka Golaha Xukuumadda Dowladda Hirshabeelle waxaa maanta kasoo qeybgalay Wasiirka Arrimaha Gudaha Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta Xukuumaadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Cali Yuusuf Cali (Cali Xoosh), oo Madaxweyne Cali Guudlaawe iyo Xukuumadiisa ku bogaadiyay sida ay u xoreysteen inta badan deegaannada Hirshabeelle iyo sidii ay ugu guuleysteen inay deegaannadaasi gaarsiiyaan mashaariic horumarineed oo waxtar leh.

Wasiirka Cadaaladda iyo Arrimaha Dastuurka ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Macallin Maxamuud, ayaa ku qaabilay xarunta Wasaaradda, wafdi ka socday Midowga Afrika oo uu hoggaaminayay Guddoomiyaha Guddi-gaarka ah ee Guddoomiye Gudiga Midowga Afrika ee Soomaaliya (SRCC) iyo Madaxa Hawlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya (ATMIS), Amb.

Maxamed El-Amin Souef. Kulanka ayaa diiradda lagu saaray horumarinta doorashooyinka dalka, xoojinta cadaaladda, iyo wada-shaqeynta labada dhinac ee Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Midowga Afrika.

Wasiirka Cadaaladda Mudane Xasan Macallin Maxamuud ayaa wafdiga uga warbixiyay horumarka Xukuumadda Dan-Qaran ee dhinacyada doorashooyinka, iyadoo si gaar ah loogu taahayay dadaalka xukuumadda ee ku aaddan qabashada doorasho qof iyo cod ah. Waxa kale oo uu tilmaamay dhammeystirka Dastuurka Soomaaliya iyo horumarka la gaaray, isagoo rajeynaya in la gaaro bisha Diseembar 2025 si loo dhammeystiro hanaanka doorashada dalka.

Mudane Xasan Macallin Maxamuud wuxuu sidoo kale mahadnaq u jeediyay hawlgalka ATMIS, isagoo xusay doorka muhiimka ah ee ay ka qaateen sugidda amniga dalka iyo taageerada dowlad-dhiska Soomaaliya muddadii ay joogeen. Wafdiga Midowga Afrika ayaa soo dhaweeyay horumarka laga sameeyay dhinacyada amniga iyo dowlad-dhiska Soomaaliya.

Kulankan ayaa muhiimad gaar ah u lahaa xoojinta xiriirka iyo wada-shaqeynta Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Midowga Afrika ee dhinacyada amniga, doorashooyinka, iyo dowlad-dhiska.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir, ayaa dhagax-dhigay dhismaha cusub ee Xarunta Keydka Daawada Maamulka Gobolka Banaadir iyo Dowladda Hoose Xamar.

Duqa Muqdisho ayaa sheegay in mashruucaan uu qeyb ka yahay mashaariic dhowr ah oo lagu horumarinaayo adeegyada aas-aasiga ah kuwaasi oo wax tar u leh bulshada, asigoona u mahadceliyay Hey’adda Qatar Charity oo gacan ka geysaneysa fulinta mashruucaan.

Munaasabadda dhagax-dhigga waxaa goobjoog ka ahaa Gudoomiye Kuxigeenka Arrimaha Bulshada iyo Wacyigelinta Gobolka Banaadir Mudane Cabdicasiis Cusmaan Maxamed, Madaxa mashaariicda Hey’adda Qatar Charity Mudane Cabdicasiis Jaasim, Agaasinka Caafimaadka Gobolka Banaadir iyo mas’uuliyiin kale.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamse Cabdi Barre, ayaa si rasmi ah u daah-furay Nidaamka Lacag-bixinta Degdegga ah ee SIPS (Somali Instant Payment System).

Munaasabadda daah-furka oo ka dhacday magaalada Muqdisho, ayaa waxaa ka qeyb galay mas’uuliyiin sare oo ka tirsan dowladda Soomaaliya, iyo xubno ka socday hay’adaha maaliyadda iyo bangiyada. Nidaamka SIPS waxaa lagu tilmaamay horumar weyn oo ka dhashay dadaallada dowladda iyo bangiyada Soomaaliya, kaas oo suuragelinaya in lacagaha lagu kala wareejiyo si degdeg ah, ammaan ah, oo hufan.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegay in nidaamkan cusub uu kaalin weyn ka qaadan doono horumarinta adeegyada maaliyadda iyo kobcinta dhaqaalaha dalka. Wuxuu xusay in SIPS uu fududeyn doono lacag-bixinta iyo iskaashiga ganacsi ee gudaha dalka iyo dibadda, sidoo kale wuxuu noqon doonaa aalad muhiim ah oo kor u qaadaysa adeega bangiyada iyo helitaanka lacagaha.

SIPS ayaa sidoo kale ka caawin doonta shacabka Soomaaliyeed in ay si sahlan ugu gudbiyaan lacagaha, taasoo ka dhigaysa nidaamka lacag-bixinta mid casri ah oo u dhigma baahida bulshada iyo dhaqaalaha dalka.

Mudane Xamse Cabdi Barre ayaa ugu dambeyntii ku boorriyey shacabka iyo hay’adaha maaliyadeed in ay si buuxda uga faa’iideystaan nidaamkan, isla markaana ay ka qeyb qaataan sidii loo horumarin lahaa adeegyada maaliyadeed ee dalka.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa xarigga ka jaray xarunta gurmadka deg-degga ah ee Isbitaalka De Martino, oo loo dhisay, loona qalabeeyey qaab casri ah.

Ra’iisul Wasaare Xamsa, oo xarig jarka kadib kormeer ku sameeyay qeybaha kala duwan ee dhismaha, ayaa tilmaamay in xaruntan ay qeyb muhiim ah ka tahay horumarinta adeegyada caafimaad ee dalka, isaga oo uga mahadceliyey Dowladda Qatar dhismaha xaruntan oo dabooli doonta baahi weyn oo ay bulshada Soomaaliyeed u qabeen Isbitaal noocan oo kale ah.

Xarunta gurmadka deg-degga ah iyo maareynta dhaawacyada oo loo dhisay hab-casri ah, ayaa loogu tala-galay howlaha gurmadka caafimaadka iyo daryeelka bukaanka, waxaanna u dhammaystiran dhammaan agabka caafimaadka iyo qaliinnada ee loogu shaqayn lahaa bulshada Soomaaliyeed.