Dalka Koofur Afrika waxaa la diiwaan geliyay 1,816 kiisas cusub oo coronavirus Sabtidii iyadoo 49 qof u geeriyoodeen COVID-19, sida uu sheegay wasiirka caafimaadka Zweli Mkhize.

Ku dhowaad afar milyan oo qof ayaa laga baaray safmarka tan iyo markii kiiskii ugu horreeyay dalka laga soo sheegay bishii Maarso. Wasiirka caafimaadka ayaa sheegay in  18,620 oo kiis la diiwaan geliyay 24 saac ee la soo dhaafay, soo kabashada cudurka ee dalka Koofur Afrika ayaa hadda maraysa 88.9% taas oo ka dhigan in 576,423 qof ay ka bogsoodeen safmarka COVID-19.

Wasiirka caafimaadka oo horraantii Sabtida ka hadlayay kulanka howlwadeennada caafimaadka ayaa sheegay in tirada dhimashada ee xanuunka ay hoos u dhacayso.
Koofur Afrika ayaa ah dalka keliya ee sida daran u sameeyay safmarka COVID-19 qaaradda Afrika iyadoo kaalinta siddeedaad ka galay liiska safmarka saameeyay ee caalamka, 648,214 kiis ayaa laga heley iyadoo 15,427 qofna u geeriyoodeen.

Hoos u dhaca tirada kiisaska ayaa ka yar 3,000 marka loo bar bar dhigo bilihii Juun iyo Luul oo maalin kasta la diiwaan gelin jirey inta u dhexeysa 8,000 ilaa 10,000,
In ka badan 31,000 oo howlwadeeno caafimaad ayaa laga helay xanuunka waxaana u geeriyooday 240 oo shaqaale caafimaad ee dalka Koofur Afrika.

Isbaheysiga Sacuudiga uu hoggaaminayo ee ka dagaalama gudaha Yeman ayaa billaabay howlgalo habeenkii ah oo ay ku bar-tilmaameedsanayaan goobaha kooxda Xuutiyiinta ay ka degganyahiin Caasimadda Yemen ee Sanca.

Qaraxyo ayaa la maqlay kadib markii qeybo ka mid ah Magaalada Ma’rib,  lagu weeraray Gantaalo dhawr ah intii ay socdeen dagaalo halkaasi ay ku qadeen ciidamada isbaheysiga.

Ilo wareedya ayaa sheegaya in diyaaradaha dagaalka isbahaysiga ay beegsadeen xalay xilli dambe xerada Al-Sawaad ee degmada Sanxaan oo ku taallo koonfurta magaalada Sanca.

Warbaahinta Yeman ayaa soo warisay in duqeyn kale oo cirka ah la la beegsaday beero ku yaalla aagga degaanka Saraf ee bariga Sanca, iyada oo aan la sheegin in duqeymahaasi ay ka dhasheen qasaaro.

Dhinaca kale ilo maxalli ah oo ku sugan magaalada Ma’rib ayaa soo wariyay in qaraxyo dhawr ah laga maqlay kadib markii gantaal lagu garaacay gooba ay ku sugnayeen Xuutiyiinta, iyada oo gawaarida gurmadka deg degga ah  ay wali ku sii qulqulayaan goobta ay ka dhaceen Duqeymaha.

Ciidamada Isbaheysiga ayaa sheegay in  tiro ka badan 35 Xuutiyiin ah ay dileen kadib dagaal ka dhacday degaanka Al-Jufra iyo buuraha Salab ee dhaca waqooyga galbeed ee Ma’rib.

Duqeeymahan oo ay fuliyeen Ciidamada isbahaysiga ee uu hoggaanka u yahay Sacuudiga ayaa imanaya maalmo kadib markii Xuutiyiinta ay ku dhawaaqeen inay diyaarado Drones ah ay u dirayaan garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Abha oo dhaca Koonfurta Sacuudiga, si ay halkaasi duqeeymo ugu geystaan.

Isku soo baxyadaasi ka dhacay Jeruslama maallinimadii Sabtida afaafka hore ee halka uu deggan yahay Ra’iisal Wasaaraha Israel Benajamin Netanyahu ayaa waxaa ay galeen usbuucii 12-aad, waxaana dadkaasi ay aad uga soo horjeedeen falalka musuq maasuq ee la sheegay in uu ku kacay Benjamin Netanyahu iyo isaga oo si aan sax ahayn ugu takri falay lacago beesha caalamka ugu yaboohday Israel oo loogu tala galay in wax looga qabto faafitaanka Cudurka Covid-19.

mudaaharaadyo kale oo aan sidaa  u weyneyn ayaa waxa ay ka dhaceen meelaha buundooyinka ahi iyo meelo  kale ee isgooysyada dalkaasi ah.

Warbaahinta Israel ayaa sheegtay in ugu yeraan tobanaan kun dad gaaraya ay isugu soo baxeen banaanbaxyada lagu diidan yahay Maamulka Rii’sul Wasaare Benjamin Netanyahu oo dhowr jeer o hore ugu baaqay in uu xilka iska casilo.

Mudaaharaadyadaasi oo galay usbuuci 12-aad ayaa waxaa kale oo jira caabuqa Covid19 in uu ka jiro gudaha isarel oo la sheegay in ugu yeraan 150 kun oo qof in uu haleelay caabuqaasi covid-19 iyada oo ay u dhinten kun qof sida ay xaqiijiyeen saraakiisha caafimaadka ee Israel.

israel waxaa soo gaaray habadaba dhibaatooyin ku saabsan bur bur dhaqaale oo loo aaneynayo musuq ay ku kacaan madaxda iyo iyada oo uu si xawli ah uu ku socdo xanuunka Covid-19, iyadoo la xiray goobihi ganacsiga warshadihii dugsiyadii iyo goobihii dadku u isugu iman jireen oo ay dowladdu diiday in dadku ay isku yimaadaan,taasi oo keentay in shaqo li’i ba’an ay ka dhacdo Israel oo noqotay boqolkiiba 20 inta shaqo la’aantu  ay ku dhacday mana jirto calaamado mujinaya in ay jirto xukuumad diyaar u ah in ay wax ka qabato dhibaatooyinkaasi shaqo la’aanta ah.

Maal-qabeennada reer Jabuuti ee muddada dheer ku noolaa qurbaha ayaa haatan dalkooda dib ugu soo laabanaya, isla markaana maalgashi baaxad leh ku samaynaya,
Yaasiin Cawleed Faarax oo muddo dheer ku noolaa dalka Canada ayaa mashruuc baaxad leh oo dhismaha guryaha ah ka hirgaliyey deegaanka Lagaara oo 4-km u jira caasimadda Jabuuti, halkaas oo uu ka dhisay illaa 300-oo guri.

Dowladda Jabuuti ayaa siisay dhulka mashruucan oo wali socda laga fuliyey, si loo dhiiri galiyo maalgashiga, waxaana haatan socda dhamaystirka wajiga 1-aad ee mashruuca oo guryo deegaan ah ay ka helayaan qurba joogta dalka ku soo laabanaysa iyo bulshada maxaliga ah.

Yaasiin Cawleed ayaa warbaahinta Qaranka u sheegay in mashruucan uu ku dhiiraday ka dib markii uu arkay qurba joogta Jabuuti iyo Soomaaliya oo guryo ka dhisanaya ama ka gadanaya dalaka Yurub, Canada iyo bariga Afrika, taas oo ay uga wacnaan lahayd inay dalkooda maalgashadaan.

Sidoo kale qurba joogta Jabuuti ku soo laabtay waxay maalgashi ku sameeyeen dhinacyada beeraha, kalluunka iyo dalxiiska, taas oo kordhisay shaqo abuurka iyo horumarka Jabuuti.

Ugu yaraan 50 qof ayaa laga cabsi qabaa in ay dhinteen ka dib markii uu ku dumay god macdanta laga qodo bariga jamhuuriyadda Demoqraadiga Congo, sida ay sheegeen saraakiisha maxaliga ah.

Mashaqadan ayaa ka dhacday goob macdanta laga qodo jimcihii gelinkii dambe ka dib roobab mahiigaan ah oo ka da’ay magaalada Kamituga ee koofurta gobolka Kivu.

Barasaabka gobolka Theo Ngwabije Kasi ayaa sheegay in dhacdadan ay ku naf waayeen 50 qof oo u badan dhalinyaro.

Duqa magaalada Kamituga Alexandre Bundya ayaa sheegay in sababta shilkan ay tahay roobabka halkaas ka da’ay taas oo keentay in godadka isku dumaan.”Tirada dhabta ah ee dhimashada wali ma cadda”.

Waxaa uu ku dhawaaqay labo maalmood oo baroor-diiq ah isagoo saraakiisha maxaliga ah ku booriyay in ay soo saaraan meydadka wali ku hoos jira dhoobada.

Sawirro iyo muuqaalo goobta laga soo qaaday oo baraha bulshada la soo geliyay ayaa waxaa ka muuqanayaa boqolaal dad ah oo tuban goobta shilka ka dhacay.

Kummaan qof oo aan xirfadle aheyd ayaa ka shaqeeya macdan qodista dalka Congo, kuwaas oo soo saaray kala bar macdanta Cobalt dunida oo dhan, taas oo laga sameeyo qalabka korantada iyo batariga gaadiidka.

Shilalka ka dhaca goobaha macdanta  jamhuuriyadda demoqraadiga Congo ayaa  caadi ka ah, iyadoo daraasiin dad ah sanad kasta ku dhintaan waxaana loo aaneeyaa qalab xumo iyo tababarka oo ku yar dadka ka shaqeeya macdanta.

Sanadkii hore, dhoobo ku soo rogmatay goob dahabka laga soo saaro waxaa ku dhintay 16 ruux shilkaas oo dhacay bishii October, iyadoo 43 ruux  shilkaas mid lamid ah ay ku naf waayeen.

Madaxa Xafiiska siyaasadda ee dhaqdhaqaaqa wax iska caabinta Islaamka ee (Xamaas) Ismaaciil Haniya ayaa shaaca ka qaaday in Masar ay xilligan dhex-dhexaadin ka waddo Xamaas iyo Israa’iil si ay u gaaraan heshiis cusub oo ku saabsan is dhaafsi dhinaca maxaabiista ah.

Hadalkan ayaa yimid kaddib markii koox suxufiyiin ah ay Haniya wareysi kooban kula yeesheen magaalada Beyruut jimcihii shalay, waxuuna arrinkan ka dhawaajiyay mar uu ka jawaabayay su’aal ay weydiisay Wakaalladda Wararka ee Anatolia.

Haniya ayaa sheegay in Xamaas ay soo dhaweyneyso dadaallada Masar ay ku dooneyso in la gaaro heshiis cusub oo ku qotoma is-weydaarsi maxaabiis, waxayna muujiyeen in rajo wanaagsan ay ka qabaan dhankooda.

“Walaalaha Masar waxay daba gali donaan arrimo badan oo ay ka mid yihiin heshiis laga gaaro go’doominta saaran marinka Rafax, iyo isdhaafsiga maxaabiista u kala xeran Xamaas iyo Israa’iil” ayuu yiri Haniya.

Madaxa xafiiska siyaasadda ee Xamaas ma uusan caddeyn in wax horumar ah oo horay looga gaaray arrimaha isdhaafsiga maxaabiista ee u dhaxeeya dhaq dhaqaaqa Xamaas iyo Israa’iil.

Dhaq dhaqaaqa Xamaas ayaa xirtay afar askari oo ka tirsanaa ciidamada Yahuudda markii ciidamada Israa’iil ay qabsadeen marinka Qaza sanadkii 2014-kii.

Sida wararka ay sheegayaan Jimcihii shalay wafdi ka socday sirdoonka Masar ayaa ka amba baxay Qaza iyaga oo ku sii jeeday Talaabiib, socdaalkan ayaana qeyb ka ahaa sida la sheegay waan-waanta Masar ay hor kaceeysa ee  ku saabsan isdhaafsiga maxaabiista Xamaas iyo Israa’iil ay kala haystaan.

Tarjume: Cismaan Caqiil

Magaalada Dooxa ee caasimadda dalka Qatar waxaa goordhow ka furmay wada-hadallada nabadda ee Afgaanistaan, kaasi oo ay martigalisay Qatar, waxaana tani lagu tilmaamay wada-hadallo taariikhi ah iyo tallaabo muhiim ah oo loo qaaday sidii nabad waarta looga abuuri lahaa  dalkaasi Afghanistan.

Furitaanka Wada-xaajoodyada nabadda Afgaanistaan  ayaa waxaa goobjoog ka ah Abdulla Abdulla oo ah madaxa Hay’adda Dib-u-heshiisiinta Qaranka ee Afghanistan, Xoghayaha Arrimaha Dibadda Mareykanka Mike Pompeo iyo ergeyga Mareykanka u qaabilsan dib-u-heshiisiinta Afghanistan Zalmay Khaliil zaad.

Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Mareykanka ayaa kula kulmay magaalada Dooxa wakiilo ka socda dowladda Afghanistan maalintii ay billaabeen wada-hadallada.

Pompeo ayaa bartiisa Twitter-ka ku shaaciyay in lagu wada dhanyahay Dooxa si looga hadlo nabadeynta Afqaanistaan, taasoo uu ku tilmaamay guul u soo hoyatay Afgaanistaan, wuxuuna intaas ku daray in dadka reer Afghanistan ay mudan yihiin in ay ka nastaan dagaaladii xanuunaka badnaa ee  muddada ka socday gudaha dalkooda, wuxuuna sheegay in Dooxa uu u yimid in uu taageero dejinta khariidada waddada nabadda Afgaanistaan.