Wasiirka Wasaaradda Caafimaadka iyo Daryeelka Bulshada XFS H.E Dr. Ali Haji Adam ayaa maanta kulan muhiim ah la qaatey Wakiilka Hay’adda Cuntada Adduunka (WFP) ee Soomaaliya, Kulankan ayaa diiradda lagu saaray sidii loo xoojin lahaa iskaashiga wadajirka ah ee lagu yareynayo gaajada iyo nafaqo-darrada, loogana hortagi lahaa dhimashada carruurta Soomaaliyeed ee la tacaalaysa macaluusha.

Kulanka ayaa lagu gorfeeyay xoojinta barnaamijyada nafaqada ee bulshada, gaar ahaan kuwa hooyooyinka iyo carruurta, horumarinta xalal hal-abuur leh oo dhiirrigeliya isticmaalka cuntada maxalliga ah, iyo dhisidda nidaam sahay waara oo hubiya in cuntada nafaqada leh iyo daawooyinka muhiimka ah ay si joogto ah ugu gaaraan dadka ugu nugul, gaar ahaan meelaha ay dhibaatooyinka ugu badan ka jiraan.

Sidoo kale, waxaa la isla gartay in la xoojiyo ururinta kheyraadka si loo fuliyo ballanqaadyadii ka soo baxay shirkii Nutrition for Growth ee la qabtay bishii Febraayo 2025, iyadoo la dhisayo guddi wadajir ah oo mideeya ololaha iyo qorsheyaasha la xiriira. Waxaa intaa dheer in la kobciyo iskaashiga cusub oo ay ku lug leeyihiin ganacsatada dalka, qurbo-joogta iyo hay’adaha samafalka gaarka loo leeyahay.

Wasaaradda Caafimaadka iyo daryeelka bulshada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya iyo hey’adda WFP ayaa si wadajir ah u muujiyay sida ay muhiimka u tahay in la helo taageero joogto ah oo wax ku ool ah, si loo xaqiijiyo mustaqbal caafimaad iyo nolol badbaado leh oo carruurta Soomaaliyeed ay helaan.

Hay’adda(VOS) ee fadhigeedu uu yahay gobolka Minnesota ee dalka Mareykanka, 15-kii sanno ee ugu dambeeyey ka shaqeyneysay horumarinta iyo gacansiinta bulshada ayaa dabayaaqada sannadkan 2025, waxay soo agaasintay barnaamijka loogu magacdaray dhiirigelin bulsho (SHA)- Somali Hero Awards.

Cali Gaashaan oo ah aas aasaha hey’adda VOS ahna madaxweynaha Soomaali Hero Awars ayaa wakaaladda warka soomaaliyeed ee SONNA u sheegay in ay Soomaali hero astaanteedu tahay dhiirigelinta kuwa mudan.

Madashan maamuuska weyn leh waxaa isugu imaan doono dhammaan Soomaalida ku nool daafaha caalamka gaar ahaana kuwa kuhowlan wax qabadka bulshadooda, iyadoona lagu xusi doono halyeeyadii qarankeena usoo halgamay.

Abaalmarinta ayaa waxaa lagu bixin doonaa qaab Online ah, barta somaliheroawrds.com ayey bulshada ugu soo dhiiban doonaan codkooda si ay usiiyaan qofka u qalma, madax iyo marti sharaf qiima leh oo kasocda Hay’adda ayaa kamid ah dadka kasoo qeyb geli doona barnaamijka maamuuska halyeeyada.

Barnaamijka maamuuska haleyeeyada Soomaalida ayaa noqon doona mid la qaban doono sanadkii mar iyadoo la dhiirigelin doono kuwa mudan ee guuleystay.

Guddiga Hubinta Iyo Ansixinta Golaha Wakiillada Dowlad Goboleedka Waqooyi Bari Soomaaliya ayaa si rasmi ah usoo saaray Liiska Xubnaha Golaha Wakiillada Dowlad Goboleedka Waqooyi Bari Soomaaliya.

Waxaa la filayaa in kulankooda ugu horreeya in ay yeeshaan iyada oo Xildhibaannada iska dhex dooranaya qofka ugu da’da weyn si uu u shirguddoomiyo, kaddib waxaa la qaban-qaabaninayaa doorashada guddoonka sida qorshuhu yahay.

Hoos ka Akhriso magacyada Xildhibaannada Maamulka Waqooyi bari:

Madaxweyne ku-xigeenka Dowladd Goboleedka Hirshabeelle Mudane Yuusuf Axmed Hagar (Yuusuf Dabageed) ayaa garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho ka sagootiyey 50 ka mid ah xaq u dirirka deegaanka (Macawiisleey), kuwaas oo kasoo kabtay dhaawacyadii kasoo gaaray dagaalka lagula jiro Khawaarijta.

Qaar ka mid ah xubnaha Ciidamada Deegaanka ee maanta u safray magaalada Buuloburte ayaa Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Maamulka Hirshabeelle uga mahadceliyey daryeelka caafimaad ee loo fidiyey, iyagoo dib ugu laabtay furimaha dagaalka, dibna ula midoobay qoysaskooda oo muddo ay kala maqnaayeen.

Wasiirka Maaliyadda Xukumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Biixi Imaan Cige, ayaa si rasmi ah u daah-furay hannaan ka 𝗦𝗮𝘅𝗶𝗶𝘅𝗮 𝗗𝗮𝗻𝗮𝗯𝗲𝘆𝘀𝗮𝗻 ee maamulka lacag bixinta Hay’adaha Dowladda, kadib munaasabad ballaaran oo maanta lagu qabtay Magaalada Muqdisho.

Munaasabadda daah-furka ayaa lagu qabtay Muqdisho, waxaana ka qaybgalay mas’uuliyiin ka socday wasaarado iyo hay’ado kala duwan oo dowladeed. Adeegsiga hannaankan cusub ayaa ah tallaabo muhiim ah oo ka dhigaysa nidaamka maamulka maaliyadda mid casri ah, hufan, isla markaana ka madax-bannaan buug iyo waraaqo badan.

Wasiirka Maaliyadda ayaa sheegay in hirgelinta saxiixa dhijitaalka ahi ay wax weyn ka tari doonto daahfurnaanta iyo isla xisaabtanka, ayna dardar-gelin doonto adeegyada dowladda ee la xiriira bixinta dhaqaalaha.

Tallaabadan cusub ayaa loo arkaa mid taariikhi ah oo ku soo kordhaysa maamulka maaliyadda dalka, iyadoo la filayo in ay fududeyso habraacyada lacag-bixinta, isla markaana sare u qaaddo hufnaanta iyo kalsoonida nidaamka dowladeed.

Xalay waxaa magaalada Muqdisho, gaar ahaan isgoyska Taleex, isugu soo baxay boqolaal ka mid ah shacabka caasimadda, kuwaas oo taageerayay hannaanka doorashada qof iyo codka ah ee dhawaan la filayo in dalka laga qabto.

Isu soo baxa ayaa waxaa ka qeybgalay mas’uuliyiin ka socday Gobolka Banaadir iyo shacabka ka kala yimid 20-ka degmo ee caasimadda, kuwaas oo si weyn u muujiyay taageerada ay u hayaan doorashada golayaasha deegaanka, si ay iyagu u soo doortaan cidda hoggaamineysa.

Qaar ka mid ah shacabka ka qeyb galay dibadbaxa ayaa la hadlay warbaahinta.

Caaqil Nuur oo ka mid ahaa dhalinyarada Muqdisho ayaa yiri:  “Dadka caawa isugu yimid Taleex waxay muujinayaan shucuurtooda iyo sida ay ugu faraxsan yihiin doorashooyinka qof iyo codka ah.”

Maama Suldaano oo sidoo kale goobta joogtay ayaa tiri:   “Caawa Taleex waxaa joogay dad ka kala yimid 20-ka degmo ee Gobolka, qof iyo codkana shacabka caasimaddu waa u diyaar.”

Guddoomiye ku xigeenka Amniga iyo Siyaasadda Gobolka Banaadir, Maxamed Axmed Diiriye (Yabooh), oo goobta ka hadlay ayaa xusay in hal milyan oo shacab ah oo isdiiwaangeliyay ay tahay guul weyn oo u soo hoyatay shacabka Soomaaliyeed.

“In hal milyan oo shacab ah ay is diiwaangeliyaan waa guul ummadda u soo hoyatay,” ayuu yiri Yabooh.

Dhawaan ayaa la filayaa in ay qabsoonto doorashada golayaasha deegaanka, taas oo noqon doonta markii ugu horraysay 56 sano kadib, ay shacabka Soomaaliyeed helaan fursad ay si toos ah ugu soo doortaan hoggaankooda

Wasiirka Gaashaandhigga XFS, Mudane Axmed Macallin Fiqi, oo uu weheliyo Wasiiru-Dawlaha Wasaaradda, Mudane Cumar Cali Cabdi, ayaa maanta kulan kula yeeshay xarunta Wasaaradda Gaashaandhigga Guddoomiyaha Guddiga Difaaca iyo Amniga Aqalka Sare ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, Senetor Aadan Cabdinaasir Maxamed.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray xoojinta wada-shaqeynta dhow ee ka dhaxeysa Wasaaradda Gaashaandhigga iyo Guddiga Difaaca iyo Amniga ee Aqalka Sare, gaar ahaan korjoogtaynta iyo horumarinta howlaha amniga iyo difaaca qaranka, iyo sidoo kale dardargelinta howlgalada socda ee lagu xoreynayo deegaannada ay kooxaha argagixisadu ku dhuumaaleysanayaan.

Wasiirka Wasaaradda Amniga Gudaha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Jeneraal Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag), ayaa maanta xarunta Wasaaradda ku qaabilay Ergayga Gaarka ah ee Midowga Afrika u qaabilsan Soomaaliya, Danjire El Hadji Ibrahima Diene, iyo wafdi uu hoggaaminayay.

Wafdiga, oo ay qayb ka ahaayeen saraakiil sare oo ka tirsan Hawlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM), ayaa la yeeshay Wasiirka kulanka diiradda lagu saaray xaaladda guud ee siyaasadda dalka, arrimaha amniga, iyo dagaalka ka dhanka ah kooxaha argagixisada.

Intii kulanka uu socday, Ergayga Midowga Afrika ayaa bogaadiyay dadaallada ay Dowladda Federaalka Soomaaliya ku xoreyneyso deegaannada ay ku dhaamaaleysanayaan Khawaarijta, gaar ahaan howlgallada guuleystay ee lagu xaqiijiyay amniga iyo xasilinta goobihii ugu dambeeyay ee laga saaray Argagixisada.

Ciidanka Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka (NISA) oo kaashanaya saaxiibada caalamka ayaa saddexdii maalmood ee lasoo dhaafay howlgallo qorsheysan, oo lagu dilay ilaa 11 Khawaarij ah oo uu ku jiro horjooge sare, isla markaana lagu burburiyay gaadiid iyo saanad ciidan, ka fuliyay Gobollada Hiiraan, Shabeellada Dhexe iyo Galgaduud.

Howlgalka koowaad oo dhacay 12-kii Agoosto, ayaa lagu beegsaday guri ku yaalla deegaanka Tardo ee Gobolka Hiiraan, halkaas oo uu shir uga socday horjoogayaal iyo xubno la shaqeynayay Khawaarijta, waxaana halkaas dilay toddobo xubnood oo ka tirsanaa Khawaarijta, iyada oo la burburiyay goobtii ay ku shirayeen.

Sidoo kale, 13-kii Agoosto howlgal kale oo laga fuliyay deegaanka Daarunimca ee Gobolka Shabeellada Dhexe ayaa looga hortagay maleeshiyaad qorsheynayay weerar ka dhan ah ciidamada difaaca shacabka kaddib markii la helay xogtooda, waxaana halkaas lagu dilay afar xubnood uu ku jiro horjooge Cabdullaahi Ganeey oo ilaa sanadkii 2009, door weyn kulahaa hoggaaminta dagaallada kooxda Khawaarijta ah.

Howlgalka saddexaad oo 14-kii Agoosto ka dhacay deegaanka Nooleeye ee gobolka Galgaduud, ayaa lagu burburiyay gaari Cabdi Bile ah oo ay Khawaarijtu si xad-dhaaf ah ugu soo rareen saanad ciidan, kaas oo ay u wadeen maleeshiyaad qorsheynayay inay carqaladeeyaan amniga degmada Ceeldheer, Ciidanka NISA ayaana ku guuleystay in guud ahaan la gubo gaarigii iyo saanaddii uu siday taas oo fashilisay dhagartii argagixisada.