Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa u magacaabay Marwo Jihaan Cabdullaahi Xasan in ay noqoto La-Taliyaha Sare ee Arrimaha Difaaca ee Madaxweynaha.

Marwo Jihaan ayaa horey u soo noqotay La-Taliyaha Sare ee Arrimaha Amniga iyo Dib-u-habaynta Ciidamada ee Xafiiska Madaxweynaha tan iyo Agoosto 2023, iyadoo door muhiim ah ka qaadatay kala guurka Howlgalka Ku-meel-gaarka ah ee Midowga Afrika (ATMIS) iyo hirgelinta Hawlgalka Taageerada iyo Xasilinta Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM).

Muddo 13 sano ah ayay si toos ah uga shaqeyneysay arrimaha difaaca, iyadoo door muuqda ku lahayd diyaarinta iyo horumarinta qorshaha amniga qaranka ee lasoo bandhigay sannadkii 2023. Sidoo kale, waxay kaalin ka qaadatay dib-u-habaynta Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed intii u dhaxeysay 2017 ilaa 2020.

Sidoo kale, Lataliye Jihaan Cabdullaahi Xasan waxay soo noqotay haweeneydii ugu horreysay ee loo magacaabo Agaasime Guud ee Wasaaradda Gaashaandhigga, Sannadkii 2019-kii, taas oo muujineysa doorkeeda hoggaamineed iyo khibraddeeda sare ee dhanka difaaca iyo amniga qaranka.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa kula dardaarmay Lataliyaha cusub ee Arrimaha Difaaca in ay ka shaqeyso dib-u-habaynta iyo horumarinta hay’adaha difaaca dalka.

Wasiirka Wasaaradda Isgaarsiinta iyo Teknolojiyadda, Mudane Xildhibaan Maxamed Aadan macallin Soomaali, ayaa maanta si rasmi ah xilka ugu kala wareejiyey Agaasimihii hore ee wasaaradda , Mudane Cabdicasiis Duwane Isxaaq, iyo Agaasimaha Cusub, Mudane Faarax Cabdinuur Axmed, munaasabad ka dhacday xarunta wasaaradda.

Munaasabadda xil wareejinta ayaa waxaa ka qeyb galay agaasime waaxeedyada, lataliyeyaal iyo qaar ka mid ah shaqaalaha wasaaradda, kuwaas oo ka markhaati kacay dadaalkii iyo hoggaamintii Agaasimihii hore.

Agaasimaha booska baneeyey ee Cabdicasiis Duwane oo munaasabadda kahadlay ayaa umahadceliyey wasiirka isagoo xusay in si dhaw ay uwada shaqeeyeen mudadii uu wasiirku joogay wasaaradda,Waxa uu si qota dheer uga hadalay agaasime duwane howlihii baaxadda lahaa ee uqabsoomay waqtigii uu xilka hayey.

Dhankiisa waxaa madasha si kooban hadal uga jeediyey agaasimaha xilka lawareegay waxa uuna balan qaaday inuu sii amba qaadi doono howlaha horutabinta uleh wasaaradda shaqadiisana ay noqon doonto mid kushaqeysa siyaasadda wasiirka wasaaradda iyo xumkuumadda dan qaran.

Wasiir Maxamed Soomaali, ayaa ammaan ballaaran u jeediyey Mudane Cabdicasiis Duwane Isxaaq, isagoo ku sifeeyey mas’uul karti, xilkasnimo iyo daacadnimo leh, una soo qabtay shaqo mug leh intii uu xilka hayey. Wasiirka ayaa uga mahadceliyey dedaalkii uu geliyey horumarinta wasaaradda, isagoo xusay in dadaalkiisa iyo hoggaamintiisa ay wax badan ka beddeleen habsami u socodka shaqada.

Dhanka kale, Wasiirka wasaaradda waxa uu dardaaran u jeediyey Agaasimaha Cusub ee wasaaradda isgaarsiinta iyo teknolojiyadda Faarax Cabdinuur Axmed, isagoo kula dardaarmay in uu si hagar la’aan ah u guto waajibaadka loo igmaday, korna u qaado tayada shaqada wasaaradda.

Wasiirku wuxuu xusay in laga rajeynayo agaasimaha cusub in uu sii xoojiyo dadaalladii hore, isla markaana uu hormuud ka noqdo kor u qaadista howlaha wasaaradda.

Ugu dambeyn, waxaa si rasmi ah loogu wareejiyey Agaasimaha cusub dhammaan dukumentiyadii iyo xilkii agaasime guud, halka Mudane Cabdicasiis Duwane Isxaaq uu ku mutaystay shahaado sharaf lagu maamuusay shaqadii qiimaha lahayd ee uu soo qabtay.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa caawa booqday dhaawacyada Ciidanka Qaranka iyo kuwa deegaanka ee ay waxyeelladu ka soo gaartay dagaalka lagu ciribtirayo kooxaha Khawaarijta ah ,ee ku jira Isbitaalada xoogga iyo Erdogan (Ex Digfeer)

Ra’iisul Wasaaraha, oo mid mid u booqday, una kor istaagay qaar kamid ah ciidamada difaaca Qaranka u dhaawacmay, ayaa ka xogwareystay xaaladdooda caafimaad, isaga oo Alle uga baryey in uu siiyo caafimaad deg-deg ah oo ay kaga soo kabtaan dhaawaca soo gaaray, wuxuuna ku dhiirrigeliyay adkeysiga iyo dadaalka ay ugu jiraan difaaca dalka iyo ciribtirka kooxaha argagixisada ah.

“Waxaa guuleystay qofkii dila Khawaarijta ama ay dilaan, sida uu Rasuullku sheegay waa qolo diinta si khaldan u fahmay, waxaan rabnaa in ciidamada qalabka sida iyo kuwa deegaanka ay helaan isbitaallo casri ah oo lagu baxnaaniyo maadama uu dalkeennu dagaal adag kula jiro kooxo kasoo horjeeda nabadda iyo xasilloonida dhowaanna dalkiina iyo dadkiinna oo nabad ah ayaa idiin abaalgudi doona”. Ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre.

Mudane Xamsa, ayaa xusay in Xukuumadda DanQaran ay mar walba garab u tahay halyeeyada naftooda u huraya diinta, dadka iyo dalkooda, si ay uga u ciribtiraan argagixisada u taaggan daadinta dhiigga ummadda Soomaaliyeed.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa maanta qaabilay danjiraha Jamhuuriyadda Sudan u fadhiya Soomaaliya Mudane Abdelrahman Khalil Ahmed Afandi, isaga oo kala hadlay xoojinta xiriirka taariikhiga ah ee u dhexeeya labada dal iyo fursadaha cusub ee iskaashi dhinacyada kala duwan leh.

Danjire Abdelrahman ayaa dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed uga mahad celiyey garab istaagga ay u muujiyeen dowladda iyo shacabka Sudan markii dhibaatooyoinku ka dhaceen dalkaas, waxaana uu ballan qaaday in Suudaan ay xoojin doonto xiriirka walaalnimo ee labada dal ay wadaaggaan.

Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, ayaa walaalaha Suudaan uga mahad celiyey doorka ay ka qaateen waxbarashada dhallinyarada Soomaaliyeed xilligii adkaa ee dalkeennu soo maray, isaga oo xusay in Dowladda Soomaaliyeed garab taagan tahay Dowladda iyo shacabka Sudan, waxa uuna bogaadiyey dadaallada dib loogu soo celinayo deganaanshaha Suudaan, laguna xoojinayo midnimada iyo wadajirka ummadda reer Sudan

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa xafiiskiisa ku qaabilay Ku-simaha Ergeyga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya Danjire James Swan.

Kulanka ayaa looga hadlay wadashaqeynta dowladda iyo hey’adaha Qaramada Midoobay, teegaarada qorshaha dowladda ee doorashooyinka qof iyo cod, hawlgalka cusub ee Midowga Afrika AUSOM.

Ra’iisul Wasaare Xamsa, ayaa sheegay in dowladda tallaabooyinka muhiimka ah ee dowladdu u qaaday dhanka dimuqraadiyeynta, horumarka iyo dowlad-dhiska Soomaaliya, isagoo uga mahadceliyey taageerada xafiiska Qaramada Midoobay ee ku aaddan arrimaha gargaarka, amniga iyo geed-socodka nabadda.

Mudanayaasha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ayaa ansixiyay hindise sharciyeedka sharciga hay’adaha maaliyadda, kaasi oo ay ugu codeeyeen 142 mudane, halka hal xildhibaan uu ka aamusay. Ansixinta hindisahan sharciyeedka ayaa muujinaysa taageero ballaaran oo ka timid xildhibaanada Baarlamaanka, waxaana uu ka mid yahay tallaabooyinka muhiimka ah ee lagu xoojinayo nidaamka maamulka maaliyadda ee dalka.

Hindisahan sharciyeedka ayaa lagu doonayaa in lagu dhiso hay’adaha maaliyadda ee dowladda si loo hubiyo maareyn maaliyadeed oo hufan, isla markaana loo yareeyo musuqmaasuqa iyo khilaafaadka gudaha ee maaliyadda. Waxaa lagu soo kordhinayaa habraacyo iyo xeerar cusub oo ka shaqeynaya in la hubiyo in dhaqaalaha dowladda uu si hufan oo waafaqsan sharciga loogu maareeyo.

Ansixinta sharcigan ayaa muhiim u ah dadaallada dowladda ee ku aaddan horumarinta dhaqaalaha dalka, iyadoo sidoo kale si gaar ah looga shaqeynayo in la helo nidaam maaliyadeed oo awood u leh inuu daboolo baahiyaha bulshada iyo horumarka dalka.

Hindisahan ayaa waxaa ka mid ah hirgelinta isla xisaabtanka iyo xoojinta la socodka dhaqaalaha dowladda, iyadoo laga fogaanayo hab dhaqanka musuqmaasuqa iyo maamulka aan hufaneyn ee horey ugu jiray nidaamka maaliyadeed ee Soomaaliya. Sidoo kale, waxaa la qorsheynayaa in la xoojiyo xiriirka iyo iskaashiga laamaha kala duwan ee maaliyadda, iyo in la sameeyo hay’ado madax-bannaan oo ka shaqeeya dardar gelinta iyo ilaalinta dhaqaalaha.

Ansixinta sharcigan ayaa lagu wadaa inuu door muhiim ah ka ciyaaro horumarinta Soomaaliya, iyadoo la isku dayayo in la sameeyo nidaam maaliyadeed oo sugan, si looga hortago caqabadaha ka imaan kara maamulka aan hufaneyn ee dhaqaalaha.

Wasiirka Wasaaradda Qorsheynta, Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Maxamuud C. Sheekh Faarax (Beenebeene), ayaa kulan muhiim ah la yeeshay Agaasimaha Horumarinta ee Safaaradda Boqortooyada Ingiriiska u qaabilsan Soomaaliya, Mudane Chris Pycroft.

Kulankan, oo xooga lagu saaray xoojinta wada shaqaynta horumarka, ayaa looga hadlay hirgelinta Qorshaha Isbadelka Qaranka (NTP 2025-2029), kaasoo si rasmi ah loo daahfuri doono 17-ka Maarso, 2025.

Si gaar ah, kulanka waxaa diiradda lagu saaray doorka ay deeq-bixiyeyaashu ka qaadanayaan maalgelinta iyo taageerada mashaariicda muhiimka ah ee bulshada Soomaaliyeed. Waxaa sidoo kale laga wada hadlay saameynta ay yeelan karto dhimista dhaqaalaha kaalmada horumarineed (ODA), iyo sida looga hortagi karo dhibaatooyinka ka dhalan kara isbeddelladan.

Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay uga mahadcelinaysaa Dowladda UK iyo bahwadaagta kale ee caalamiga ah dadaalkooda joogtada ah ee ku aaddan dib-u-dhiska iyo horumarinta Soomaaliya.

Labada dhinac waxa ay isla garteen in si dhow loo wada shaqeeyo, si loo hubiyo in dhammaan dadaallada horumarineed ay waafaqsanaadaan Qorshaha Isbadelka Qaranka, loona xaqiijiyo in horumarka la gaari doono uu noqdo mid waara, wax-ku-ool ah, islamarkaana la wada faa’iidaysto.

Hirgelinta Qorshaha Isbadelka Qaranka waa tallaabo muhiim ah oo u horseedi doonta mustaqbal ifaya oo Soomaaliya kaga faa’iidaysan doonto iskaashiga caalamiga ah, si ay u gaarto yoolkeeda horumarineed.

Dowladda Soomaaliya waxay mar kale ku celinaysaa sida ay uga go’an tahay la shaqeynta saaxiibada caalamiga ah si loo xaqiijiyo horumar loo dhan yahay.

Wasiirka Maaliyadda Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Biixi Iimaan Cige, ayaa ka hadlay kororka miisaaniyadda dowladda iyo dadaallada ay dowladdu ku guuleysatay si loo xoojiyo dhaqaalaha dalka. Wasiir Biixi ayaa sharaxay in kororka miisaaniyadda uu yahay natiijada dadaallada dowladda ee lagu taageerayo horumarka iyo kobcinta dhaqaalaha, iyada oo la xoojinayo kheyraadka dalka, la dagaallamaya musuqmaasuqa, iyo horumarinta adeegyada bulshada sida caafimaadka, waxbarashada, iyo amniga.

Wasiirku wuxuu sheegay in miisaaniyadda dowladda Soomaaliya ee sanadkan ay sare u kacday, taas oo ka tarjumaysa isku-dubaridka iyo maareynta wanaagsan ee kharashaadka dowladda iyo soo xero-gelinta dakhliga. Waxaa uu tilmaamay in dowladda ay si gaar ah u xoogga saartay sidii loo kobcin lahaa dakhliga gudaha iyo sidii loo sugi lahaa amniga si loo dhiirrigeliyo maalgashiga gudaha iyo kan caalamiga ah.

Sidoo kale, Wasiir Biixi Iimaan Cige ayaa ka warbixiyay qorshayaasha dowladda ee mustaqbalka, oo ay ka mid tahay kororka dakhliga dowladda, xoojinta la-dagaallanka musuqmaasuqa, iyo hirgelinta mashaariic horumarineed oo ka faa’ideysan doona shacabka Soomaaliyeed.

Wasiir Biixi ayaa ugu dambeyntii carrabka ku adkeeyay in kororka miisaaniyadda uu muujinayo in Soomaaliya ay sii wadi doonto dadaallada lagu xoojinayo dhaqaalaha, isla markaana ay mudnaan siin doonto hirgelinta barnaamijyada bulshada ee muhiimka ah si loo gaaro horumar waara.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta Garoonka Diyaaradaha ee magaalada Muqdisho ku soo dhaweeyay qaar ka mid ah geesiyaasha Ciidanka Xoogga Dalka ee ku dhaawacmay dagaalka lagu ciribtirayo kooxaha Khawaarijta, kuwaas oo muddo dheer dhibaataynayay shacabka Soomaaliyeed.

Madaxweynaha ayaa Allaah uga baryey geesiyaasha dhaawacmay caafimaad buuxa, isagoo ku amaanay geesinimadooda iyo dadaalkooda joogtada ah ee ay ku difaacayaan diinta, dadka iyo dalka. Ciidanka Xoogga Dalka ayaa weli wadda dagaallo cirka iyo dhulka ah oo lagu xoreynayo gobollada dalka, si loo ciribtiro Khawaarijta iyo kooxaha amni-darrida abuuraya.

Dagaalkan ayaa ah mid sii xoogeysanaya, iyadoo geesiyaashu si qalbi furan u difaacayaan nabadda iyo xasiloonida dalka.

Dowladda Federaalka ee Soomaaliya ayaa xirtay ilaa iyo 12 warbaahin, nooca mareegaha oo ay Khawaarijta lahaayeen, iyadoo horay ay dowladdu ugu guuleysatey xiritaanka in ka badan 30 bar mareeg ama website oo Khawaarijta ku lahaayeen barta Internet-ka.

Sidoo kale dowladda ayaa gacanta ku dhigtay xogta iyo raadka shaqsiyaad badan oo ku lug lahaa hawlaha barahaan iyo kuwa dhaqaalaha ku bixinayay intaba, iyadoo xogtaasi ay sahli doonto in talaabo laga qaado dembiilayaasha Khawaarijta ugu adeegayay hawlahan.

Inta uu socdo hawlgalka baabi’inta nooc kasta oo Khawaarijtu u isticmaalaan warbaahin ahaan ayaa waxaa lagu burburiyay kumanaan kun oo barood oo ay ka samaysteen baraha kala duwan ee bulshada ee la isticmaalo.

Hay’adaha dowladda ee u xilsaaran burburinta baraha Internetka ah ee Khawaarijta ayaa sidoo kale mar dhow rajaynaya inay gacanta u soo galaan Website-yada kale ee Khawaarijt ku gudbiyaan falal dembiyeedka iyo marin habaabinta.

Linkiyada website-yada lala wareegay:

dhaxalgal.ne

warkiislamka.com

dhaxalgal.com

somalimemo24.com

somalimemo24.net

radioalfurqaan.co

dhaxalgalka.info

faafreeb.com

faafreeb.net

faafreeb24.com

faafreeb24.net

amirnur.com

Dowladda ayaa sidoo kale sii wadeysa dadaallada lagu baabi’inayo baraha internet-ka ee Khawaarijta.