Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa magaalada Muqdisho, Dr. Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab), ayaa boqolaal dadweyne ah Salaadda Ciidda kula oogay duleedka degmada Gubadley ee magaalada Muqdisho.

Khudbad uu jeediyay kaddib Salaadda, Guddoomiye Muungaab wuxuu bulshada ku boorriyay in la is gacan qabto, la garab istaago dadka nugul, la taageero laamaha amniga, isla markaana si mideysan looga hortago Khawaarijta.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa Salaadda Ciidda Carafo kula oogay Kumannaan ka mid ah shacabka Soomaaliyeed, masuuliyiin iyo howlwadeenno dowladda ah, Masaajidka Isbahaysiga Islaamka ee magaalada Muqdisho.

Khudbadda uu jeediyey kadib Salaadda, Madaxweynaha ayaa ugu hambalyeeyay dhammaan Muslimiinta caalamka, gaar ahaan shacabka Soomaaliyeed, munaasabadda barakeysan ee Ciidul Adxaa oo ah astaan midnimo, is-jacayl iyo farxad leh.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa si gaar ah ugu mahadceliyay Geesiyaasha Ciidamada Qalabka Sida iyo Halyeeyada xaq u dirirka ah ee suurtageliyay in si nabad ah loogu ciido caasimadda iyo guud ahaan dalka. Wuxuu shacabka ku boorriyay inay garab istaagaan ciidamada, taageeraan dadka danyarta ah, isla markaana ka shaqeeyaan danta guud.

Sidoo kale, Madaxweynaha ayaa hambalyo gaar ah u diray Taliyeyaasha, Sarreeyaasha, Saraakiisha, Ciidamada iyo qoysaska Ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliyeed ee ku sugan furimaha dagaalka, kuwaasi oo difaacaya Qarannimada, midnimada iyo sharafka ummadda Soomaaliyeed.

Wasiirka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada XFS, Mudane Yuusuf Maxamed Aadan, ayaa khudbad ka jeediyey shirweynaha 113-aad ee Shaqaalaha Adduunka ee ka socda Geneva, Switzerland. Wasiirka ayaa ka hadlay dadaallada dowladda ee horumarinta shaqaalaha Soomaaliyeed, meelmarinta siyaasado iyo shuruuc muhiim u ah shaqaalaha, iyo qorshayaasha lagu horumarinayo fursadaha shaqo.

Sidoo kale, Xoghayaha Guud ee Xiriirka Ururrada Shaqaalaha Soomaaliyeed (FESTU), Cumar Faaruuq Cismaan, ayaa khudbad uu ka jeediyey shirka ku muujiyey dhibaatooyinka heysta shaqaalaha Soomaaliyeed, gaar ahaan shaqo la’aanta iyo duruufaha adag ee ay la kulmaan. Wuxuu bogaadiyey dadaallada dowladda ee dib-u-eegista sharciga shaqada Soomaaliya oo 52 sano kadib la cusbooneysiiyey, isagoo caalamka ka codsaday taageero buuxda si loo dhaqan geliyo sharcigaas.

Shirweynaha 113-aad ee Shaqaalaha Adduunka ayaa waxaa ka qeybgalaya wufuud ka socota 187 dowladood, hay’ado iyo ururrada shaqaalaha caalamka, iyadoo Soomaaliya sanadkan uga qeybgashay si ka duwan sidii hore, taasoo muujineysa dadaalka dowladda ee horumarinta shaqaalaha iyo shaqo abuurka dalka.

Danjiraha cusub ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya u qaabilsanaan doona dalka Yemen mudane Cabdixakiin Maxamed Axmed (Dhoobo Daareed),ayaa warqadaha aqoonsiga danjirannimo u gudbiyay Madaxweynaha golaha hoggaaminta dalka Yemen Mudane Rashaad Maxamed Al-Cileemi.

Intii uu socday kulanka qaabilaadda, Danjiruhu waxa uu gudbiyay salaan uu ka siday Madaxweyne Dr Xasan Sheekh Maxamuud Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya oo ku socotay Madaxweynaha golaha hoggaaminta dalka Yemen.

Danjiraha iyo Madaxweynaha ayaa ka wada hadlay xoojinta xiriirka labo geesoodka ah iskaashiga  dhinacyada dhaqaalaha iyo horumarinta ee Labada Dowladood iyo ka hortaga khataraha Amni ee ka dhallan karta xuduudaha u dhaxeeyo Labada dal.

Muxudiin Cabdisalaan Maxamuud “Daqare”,ayaa lagu soo eedeeyay kamid ahaanshiyaha Argagixisada iyo in uu dadka ku tashkiilin jiray inay ku biiraan kooxdaasi iyo marin habaabin Carruurta Soomaaliyeed tan iyo 2009.

Horjoogahiisa Xuseen Fiidoow ayaa u Magacaabay marin habaabinta Jufada hoose ee uu ka dhashay eedeysane horjooge (Daqare), waxaana ka mid noqoshada Khawaarijta uu ku tashiiliyey Ex Dhamme Shariif Maxamed Barqadle (Shariif Jeego)  iyo Ex Dable xoogga Maxamed Cabdulle Nuur Abkoow Biyamaaloow.

Shariif Cagaweyne oo qeybta dhagaraha ka tirsan ayaa isna ahaa horjooge uu (Daqare) ku wareejiyay Jeego iyo Biyamaloow oo markii danbe geystay Qaraxyadii Muqdisho Mall 2019, Baar Cagaweyne oo ku yaalla agagaarka Hotel Wehliye 2019 iyo weerarkii Dabley Khawaarij ah loogu dusiyay Airport-ka Aaden Cad ee 2022.

Horjooge Daqare dadkii Kale ee uu ku biiriyay Khawaarijta, oo Jufadiisa ahaa kadib tahskiilintiisa waxaa kasii mid ahaa Guddoomiye ku-xiggeenkii hore ee arrimaha Bulshadda degmadda Hodon Shariif Nuur Cali Awliyo oo lagu helay la shaqeynta Khawaarijta, unna ahaa Basaas iyo Dhagarqabe Maxamed Cali Kaahiye oo wali la shaqeesta Khawaarijta, kana tirsan duur ku jirta  ku dhuumaaleysta Gobolka Mudug.

Cabdi Xakiin Axmed Diini Cawaale (Wadne) oo Sargaal xiggeen ka ahaa xoogga dalka, ayaa isna lagu eedeeyay in uu ku biiray Khawaarijta, kadib tashkiilinta Abtigiis Hooyadii la ilma Adeera, waana horjooge Daqare.

Waxaa looga faa’iideysan jiray soo gelinta Caasimada Gawaarida Qaraxyada lagu diyaariyo iyo dhaafsiinta control-lada Ciidamada Amniga, iyagoo xitaa raran, Madaama u heestay aqoonsiga  Ciidamada.

Hay’adaha Amniga oo si hoose ula socday dhaq-dhaqaaqa dhagarqabe Daqare, ayaa gacanta ku soo dhigay.Baaris dheer kadib Xafiiska Xeer Ilaalinta Ciidamada ayaa codsaday qaadista kiiskaan, waxaana laga oggolaaday Sagaal iyo tobankii Bishii May ee Sanadkaan.

Garsoorka Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida oo waqti ku filan siiyey dhinacyada dacwadda ayaa ugu dambeyn maanta ku kala xukumay  Muxudiin Cabdisalaan Maxamuud Daqare Xabsi Daa’in, halka Cabdi Xakiin Axmed Diini Cawaale(Wadne), isna lagu xukumay Afar Sano oo xabsi Argagaxiso ah.

Sida uu warbaahinta u sheegay Gashaanle Sare Xasan Cali Nuur Shuute Guddoomiyaha Maxkamadda Darajada Koowaad ee Ciidamada Qalabka Sida.

Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Deegaanka iyo Isbeddelka Cimilada Dowladda Federaalka Soomaaliya, Mudane Axmed Cumar Maxamed, ayaa furay maalinta labaad ee Shirweynaha Qaran ee Deegaanka iyo Isbeddelka Cimiladda oo si rasmi ah uga socda magaalada Muqdisho.

Shirkan oo ay isugu yimaadeen khubaro, mas’uuliyiin dowladeed, hay’adaha samafalka iyo daneeyayaal kale, ayaa lagu falanqeynayaa saameynta isbeddelka cimilada iyo sidii loo heli lahaa qorshayaal wax-ku-ool ah oo lagu wajahayo.

Mudane Axmed Cumar Maxamed ayaa khudbad uu ka jeediyay shirweynaha ku xusay muhiimadda maalinta deegaanka adduunka ee 5-ta Juun, isaga oo tilmaamay baahida loo qabo in si wadajir ah loo xoojiyo dadaallada ilaalinta deegaanka.

Shirweynahan ayaa la filayaa in laga soo saaro talooyin iyo qorshayaal mustaqbalka fog loogu adeegayo deegaanka Soomaaliya, lana dardargeliyo u diyaar garowga xaaladaha degdegga ah ee la xiriira cimilada.

Wasiirka Wasaaradda Caafimaadka iyo Daryeelka Bulshada XFS, Dr. Cali Xaaji Aaden, ayaa ka qayb galay shir heerkiisu sarreeyo oo ku saabsanaa la-dagaallanka daacuunka (cholera), kaas oo lagu qabtay habka fogaan aragga.

Shirka oo uu soo qabanqaabiyay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Zambia oo kaashanaya hay’adaha Africa CDC, WHO, iyo UNICEF ayaa diiradda lagu saaray adkaynta iskaashiga gobolka iyo dadaallada wadajirka ah ee lagu yareynayo saameynta daacuunka.

Wasiirka ayaa xusay in tan iyo bilowgii 2024 la diiwaan geliyay in ka badan 21,000 oo kiis oo daacuun ah iyo 138 dhimasho, halka sanadka 2025 oo keliya, shan bilood gudahood, ay jiraan in ka badan 4,400 kiis oo laga helay 19 degmo.

Wasiirka ayaa si gaar ah u muujiyay walaaca laga qabo caruurta yaryar, isagoo sheegay in ku dhawaad laba meelood saddex meel kiisaska daacuunka ay ku dhacayaan carruur ka yar 5 sano taas oo muujinaysa baahida degdegga ah ee tallaabooyin xooggan iyo iskaashi heer qaran iyo heer caalami ah.

Wasaaradda Caafimaadka iyo Daryeelka Bulshada waxa ay sii xoojin doontaa dadaallada ay ugu jirto yareynta halista daacuunka, iyadoo la kaashanaysa hay’adaha caalamiga ah iyo kuwa maxalliga ah.

Ku-simaha Ra’iisul Wasaaraha ahna Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Saalax Axmed Jaamac, ayaa xilka u kala wareejiyay Guddoomiyaha cusub ee Gobolka Banaadir ahna Duqa Muqdisho, Dr. Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab), iyo Guddoomiyihii hore, Mudane Maxamed Axmed Amiir.

Munaasabadda xil-wareejinta oo si heer sare ah loo agaasimay ayaa waxaa ka qeyb galay Wasiirro ka tirsan Xukuumadda, Xildhibaano, Guddoomiyeyaashii hore ee gobolka, Guddoomiye ku-xigeenada Gobolka, Xoghayaha Guud, Saraakiil ciidan, Culimaa’udiin, Ganacsato, Odayaal dhaqameed, Haween, Dhalinyaro iyo qeybaha kale ee bulshada.

Guddoomiyaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Cabdi Xaashi Cabdullaahi iyo wafdigiisa oo booqasho rasmi ah ku jooga Dalka Ruushka ayaa booqday daljirka daahsoon dhigayna ubax kaas oo ku yaalla darbiga Kremlin-ka caasimadda Ruushka una taagan astaan xusuus iyo ixtiraam loo hayo askartii geeryootay.

Mudane Cabdi Xaashi Cabdullaahi ayaa shalay kulan gaar ah la qaatay Guddoomiyaha golaha Federaalka Baarlamaanka Dowladda Federaalka Ruushka Marwo Valentino Matvienko waxayna ka wada hadleen adkaynta xidhiidhka soo jireenka ee labada dal iyo dhisidda xiriir wada shaqayneed oo dhax mara Aqalka Sare iyo Golaha Federaalka ee Baarlamaanka Dowladda Ruushka.

Guddoomiyaha iyo wafdigiisa, Inta ay ku suganyihiin dalka Ruushka waxay sii wadi doonan kulamada ay la leeyihiin madaxda ugu saraysa dowlada Ruushka iyo booqashooyinka goobaha taariikhiga ah.

Soomaaliya iyo Ruushka ayaa ah labo dowladood oo uu ka dhaxeeya xiriir wanaagsan, kaas oo soo jiray qarniyo badan.

Wasiirka Awqaafta iyo Arrimaha Islaamka XFS Muqtaar Rooboow Cali ayaa sheegay in luuqadaha lagu tarjumayo khudbadaha ay jeedin doonaan maalmaha Xajka ma’suuliyiinta dalka Sacuudiga lagu daray luuqada Soomaaliga.

Wasiirka ayaa xusay muhiimadda ballaaran ee ay xujeyda Soomaaliyeed u leedahay in lagu soo kordhiyo khudbadaha halkaasi laga jeedin doona luqadda Soomaaliga si ay u fahmaan xujeyda Soomaaliyeed.

Mudane, Rooboow oo magaalada Makkah ee dalka Sacuudiga kula hadlay shirkadaha Xajka ee Soomaaliya ayaa intaa ku daray in Xajku yahay cibaado ay tahay in loo qabto si ixtiraam, dulqaad iyo si adeeg wanaagsan leh.

Wasiirka wuxuu ku dhiirrigeliyay shirkadaha in ay xoogga saaraan badbaadada iyo daryeelka xujeyda, fulinta jadwalka raridda si waqtiyeysan iyo ka shaqeynta sumcadda wanaagsan ee Soomaaliya.

Dr. Khadar Daahir Suleymaan oo ka mid ah madaxda shirkadaha Xajka ayaa sheegay in ay xoojinayaan dhanka farsamada ee fulinta howlaha raridda xujeyda, qorshaha isuduwidda safarrada xujeyda inta u dhaxeysa Maka, Mina, Carafa, ka hortagga ciriiriga, isdhexyaaca, la shaqeynta maamulka Sacuudiga iyo la socodka nidaamka cusub ee elektaroonigga ah ee la adeegsanayo sanadkan.

Waxa uu carrabka ku adkeeyay in la sameynayo nidaam lagu qiimeeyo waxqabadka shirkadaha, lagana hortagayo wixii cabasho ah ee horey uga imaan jiray howlaha Xajka.