Golaha Wasiirrada Xukuumadda Jamhuurriyadda Federaalka Soomaaliya, ayaa si adag u cambaareeyay weerarkii gardarrada ahaa ee maamulka Israa’iil u gaystay dalka Qatar gaar ahaan magaalada Doha.

Golaha, ayaa sheegay in dowladda Soomaaliya ay garab taagan tahay dowladda iyo shacabka aan walaalaha nahay ee Qatar, ayna si cad u diiddan tahay gardarrada iyo xadgudubyada kahor imaanaya dhammaan xeerarka iyo axdiyada caalamiga ah.

Kulanka Golaha oo uu guddoomiyey Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, ayaa lagu ansixiyey Sharciga Baarista iyo Ilaalinta Hilibka, Sharcigan oo ay soo gudbisay Wasaaradda Xanaanada Xoolaha, Dhirta iyo Daaqa ee XFS, ayaa nidaamin doonaa fayo-dhawrka, badqabka iyo Tayada Hilibka.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho, Mudane Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab), ayaa maanta si rasmi ah xarigga uga jaray dhismaha waddada Daarusalaam  wajiga labaad, oo si casri ah loo dhisay.

Munaasabad kooban oo ay ka qeyb galeen masuuliyiin ka tirsan Maamulka Gobolka Banaadir, Maamulka Degmada Daarusalaam iyo qayb ka mid ah bulshada deegaanka ayuu Guddoomiyaha Gobolka xarigga uga jaray dhismaha waddadan cusub oo dhererkeedu gaarayo 4km.

Guddoomiyaha Degmada Daarusalaam, Mire Salaad Dhuxuloow, oo ku soo dhaweeyay Gudoomiyaha Gobolka Banaadir munaasbada ayaa mahadceliyay maamulka gobolka dadaalka horumarineed ee ka socda degmada, isagoo xusay in waddadani ay muhiim u tahay isku xirka xaafadaha cusub iyo fududeynta isu socodka bulshada.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho, Mudane Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab), ayaa sheegay mashaariicda noocan ah in ay qeyb ka yihiin qorshaha maamulka ee lagu horumarinayo kaabayaasha dhaqaalaha, dib-u-habeynta magaalooyinka iyo kor u qaadista adeegyada bulshada.

Munaasabadda xarigga jarka ayaa astaan u noqotay dadaallada maamulka gobolka uu ku doonayo inuu ku xoojiyo horumarinta iyo isku xirka xaafadaha cusub ee magaalada Muqdisho.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa maanta ka qaybgalay xafladda furitaanka Biyo-xireenka Itoobiya (GERD) oo ay goob joog ka ahaayeen qaar ka mid ah madaxda dalalka gobolka.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa khudbaddiisa ku adkeeyay mowqifka Soomaaliya oo ah in xasilloonida iyo barwaaqada gobolka lagu wada gaari karo oo keliya caddaalad, si wadaag ah iyo ixtiraamka danaha dhammaan dalalka daneynaya ka faa’ideysiga biyo-xireenka GERD.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa yiri “ma aha in aan diidno baahiyaha midkeen, balse waa in aan helnaa hab lagu dheellitirayo baahiyaha inta kale iyadoo loo mareyna caddaalad iyo is-ixtiraam. Dalalka uu maro wabiga, waxa ay guul ku gaari karaan oo keliya haddii aan u dhaqanno sidii bulsho mideysan oo aan dalna laga reebin horumarka, midna aan la saarin culays gooni ah.”

Madaxweynaha ayaa mar kale xaqiijiyey sida ay uga go’antahah Soomaaliya in ay si hufan ula shaqeyso dhammaan dalalka deriska iyo saaxiibada gobolka, si loo xoojiyo in si is-faham ku saleysan lagu gaaro isticmaalka kheyraadka wadaagga ah.

Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya waxaa ka go’an horumarinta midnimada gobolka iyo xoojinta iskaashi ku dhisan kalsooni, wada-jir iyo wax wada qabsi, isagoo Madaxweynuhu ku amaanay Ra’isulwasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ka miradhalinta mashruucan.

Madaxweynaha ayaa adkeeyay in guusha dhabta ah ee maanta la xusayo aysan ku koobneyn oo kelliya hirgelinta mashruuca biyo xireenka GERD, balse ayaa hoosta ka xariiqay in si guusha mashruucan ay horseedi karto horumar intan ka sii balaaran oo ay ay kawada faa’ideystaan dadka ku nool gobolka Geeska Afrika iyo guud ahaan qaaradda.

Maxadwaynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa magaalada Guba ee dalka Itoobiya uga qaybgalay shir shan-geesood ah oo looga hadlayey arrimaha la xiriira maalgalinta howlgalka ciidamada Midowga Afrika ee AUSSOM kaasi oo sidoo kale ay goobjoog ka ahaayeen Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Mudane Abiy Axmed, Madaxweynaha Kenya Mudane William Ruto iyo Guddoomiyaha Midowga Afrika Mudane Maxamuud Cali Yuusuf.

Shirka ayaa diiradda lagu saaray xoojinta iskaashiga dhinacyada kala duwan, gaar ahaan dhanka amniga iyo xasilinta gobolka iyadoo si gaar ah loo dul istaagay ahmiyadda taageerada howlgalka Midowga Afrika ee AUSSOM.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa adkeeyay in taageerada joogtada ah ee Ciidanka Qaranka Soomaaliya iyo howlgalka AUSSOM ay muhiim u yihiin adkaynta guulaha laga gaaray kahortagga halista kooxaha khawaarijta ah.

Safiirka Soomaaliya u fadhida Austria iyo Switzerland, ahna wakiilka Soomaaliya u qaabilsan hay’adda Quwadda Atoomikada Adduunka (IAEA), Amb. Khadra Axmed Ducaale ayaa warqadaha aqoonsiga ugu gudbisay Agaasimaha Guud ee hay’adda Atoomikada IAEA, Rafael Mariano Grossi oo ka guddoomay.

Munaasabad lagu qabtay xarunta hay’adda ee Vienna ayaa lagu xusay xiriirka xooggan ee Soomaaliya ay la leedahay hay’ada Qaramada u qaabilsan la socoshada Nukliyeerka, Amb. Khadra Axmed Ducaale, ayaa hay’adda uga warbixisay sida ay Soomaaliya uga go’an tahay in ay xiriir dhow la yeelato hay’adda Atoomikada Adduunka, gaar ahaan qeybaha Nukliyeerka ee loo adeegsado tamarta, beeraha iyo caafimaadka.

Hay’adda IAEA waxay ka caawisaa dalalka xubnaha ka ah hannaanka ay u adeegsadaan tiknoolojiyada casri ah oo lagu ilaaliyo deegaanka, laguna qiimeeyo saamaynta isbeddelka cimillada.

Agaasimaha Guud ee hay’adda Quwadda Atoomikada Adduunka (IAEA) Mr. Rafael Mariano Grossi ayaa soo dhaweeyay doorka firfircoon ee Soomaaliya ay uga jirto hay’adda, isagoo u xaqiijiyay in IAEA ay diyaar u tahay in ay ka taageerto Soomaaliya sidii ay uga faa’ideysan laheyd tiknolojiyada Nukliyeerka, si loo helo horumar waara.

Guddoomiyaha Guddiga Madaxa-banaan ee Doorashooyinka Qaranka iyo Sohdimaha, Cabdikariin Axmed Xasan, ayaa sheegay in dib loo billaabay diiwaan-gelinta dadweynaha gobolka Banaadir, laga bilaabo 09-09-2025 illaa 30-ka September, 2025.

Guddoomiyaha ayaa tallaabadan ku macneeyay in taageerada ururrada cusub iyo siyaasiyiintooda ay fursad u helaan in ay is diiwaan geliyaan.

“Waxaan dib u furnay diiwaan-gelinta dadweynaha gobolka Banaadir, laga bilaabo 09-09-2025 illaa 30-ka September, 2025, si taageerayaasha ururrada cusub ay fursad ugu helaan inay is diiwaan-geliyaan.”

Wuxuu sheegay guddoomiyihu inuu ku faraxsan yahay in dadkii dalkan usoo shaqeeyay, isla markaana keenay meeshay ay hadda Soomaaliya marayso ay ku qancaan in maanta ay qayb ka qaataad doorashada, wuxuuna intaa ku daray in howshii ay soo qabteen ay suurto gelisay in halkan lasoo gaaro.

Dadka maanta is diiwaan geliyay ayaa waxaa ka mid ahaa Ra’iisul Wasaarihii hore ee dalka Cumar C/rashiid Cali.

Hay’adda Maareynta Masiibooyinka Soomaaliyeed (SoDMA) oo kaashanaysa Sanduuqa Carruurta Qaramada Midoobay (UNICEF) ayaa magaalada Muqdisho ku daah-furtay shir wadatashi oo soconaya muddo saddex maalmood ah.

Shirkan ayaa diiradda lagu saaray xoojinta habraacyada baaritaanka iyo kahortagga leexsiga gargaarka bani’aadannimada, waxaana si wadajir ah uga qaybgalaya wakiillo ka kala socda SoDMA iyo dowlad-goboleedyada dalka.

Waxaa si qoto dheer looga dooday sidii loo horumarin lahaa awoodda shaqaalaha si ay u aqoonsadaan kiisaska la xiriira leexsiga gargaarka ayna uga jawaabaan si wax ku ool ah, isla markaana loo abuuri lahaa habraacyo mideysan oo kor u qaada daahfurnaanta iyo isla-xisaabtanka.

Mudane Cabdisalaam Cabdullahi Faarax, Agaasimaha Waaxda Gargaarka ee Wasaaradda Gargaarka iyo Maareynta Masiibooyinka Galmudug, ayaa sheegay in leexsiga gargaarku uu yahay caqabad weyn oo si toos ah u hor istaagta dadaallada bani’aadannimada.

Wuxuu carrabka ku adkeeyay in barnaamijkani bixinayo qalab iyo farsamooyin lagama maarmaan u ah la dagaallanka arrintan.

Dhankiisa, Mudane Saciid Maxamed Cadceed, Iskuduwaha Arrimaha Bani’aadannimada ee Wasaaradda Gargaarka iyo Maareynta Masiibooyinka Koonfur Galbeed, ayaa tilmaamay in iskaashigan uu yahay tallaabo horumarineed oo wax weyn ka taraysa awoodaha la socodka iyo baaritaanka ee hay’adaha gargaarka.

Ugu dambeyn, Prof. Maxamed Axmed Maxamed Cadalle, Kaaliyaha Guddoomiyaha SoDMA ee Barnaamijka Xalka Waara ee barakacayaasha, ahna Khabiir dhanka Isgaarsiinta ee leexsiga gargaarka, ayaa sheegay in barnaamijkani yahay tiir muhiim ah oo ka mid ah istiraatiijiyadda SoDMA ee lagu hubinayo in gargaarka bani’aadannimada uu si toos ah ugu gaaro dadka xaqa u leh.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa khudbad ka jeediyey Shirweynaha 2-aad ee Cimilada Afrika oo lagu qabtay magaalada Addis Ababa, isaga oo xusay muhiimadda iskaashiga heer Afrika ee xal-u-helidda dhibaatooyinka ka dhashay isbeddelka cimilada.

Madaxweynaha ayaa dul istaagay tallaabooyinka ay dowladda Soomaaliya qaadday si loo xakameeyo saameynta isbeddelka cimilada kuwaas oo ay ka mid tahay soo gudbinta qorshaha qaran ee NDC oo kor loogu qaadayo adkaysiga deegaanka, hirgelinta ololaha caagaraynta oo lagu beerayo 10 milyan oo geed iyo sameynta Sanduuqa Qaran ee Cimilada.

“Soomaaliya door yar ayay ku leedahay asbaabaha keena isbeddelka cimilada, balse waxaan ka mid nahay dalalka ugu nugul dhibaatadeeda. Abaartii ugu xumeyd afartankii sano ee la soo dhaafay ayaa saamaysay 7.8 milyan oo qof, taas oo sababtay barakac iyo dhibaatooyin dhaqaale”.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa ugu baaqay beesha caalamka in la horumariyo iskaashiga wadajirka ah ee lagaga hortagayo isbeddelka cimilada iyo in shirkan ay ka soo baxaan tallaabooyin dhaxalgal ah oo heer qaaradeed ah.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xamsa Cabdi Barre, oo maanta xafiiskiisa ku qaabilay Danjiraha cusub ee Midowga Yurub (EU) u fadhiya Soomaaliya Danjire Francesca Di Mauro, ayaa waxa ay ka wada hadleen xoojinta xiriirka u dhexeeya Soomaaliya iyo Midowga Yurub.

Ra’iisul Wasaaraha oo u hambalyeeyey danjiraha cusub, ayaa xusay muhiimadda ay leedahay xoojinta iskaashiga ka dhaxeeya Soomaaliya iyo Midowga Yurub, gaar ahaan dhinacyada, nabadda, horumarka iyo dib-u-dhiska dalka.

Dhankeeda, Danjire Di Mauro, oo uga mahadcelisay Dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed soo dhaweynta diirran ee ay ku qaabileen, ayaa xustay in ay sii xoojin doonto iskaashiga dhinacyada kala duwan leh ee u dhexeeya Soomaaliya iyo Midowga Yurub, si loo xaqiijiyo qorsheyaasha mudnaanta u leh labada dhinac.

Wasiirka Wasaaradda Ganacsiga iyo Warshadaha XFS, Mudane Maxamuud Axmed Aadan Geesood ayaa maanta kulan rasmi ah la yeeshay Wasiirka Beeraha, Horumarinta Reer miyiga, iyo Kalluumaysiga ee wadanka Aljeeriya, Mudane Youcef Cherfa

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray horumarinta ganacsiga, maalgashiga, iyo inay iska kaashadan labada dhinac fursadaha Maalgashi ee ka jira labada dowladood.