Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska Soomaaliya Mudane Daa’uud Aweys Jaamac, Wasiir Ku-Xigeenka Wasaaradda Warfaafinta, Cabdiraxmaan Yuusuf Cumar Al-Cadaala, Agaasimaha Guud ee Wasaaradda C/laahi Xayir Ducaale, Agaasimeyaasha Waaxyaha iyo Hawlwadeennada Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska waxa ay tacsi tiiraanyo leh u dirayaan qoyskii iyo eheladii Allah ha u naxariisto Marxuum Maxamuud Cali Guuleed oo ka mid ahaa farsamayaqaanadii ugu horeeyey ee ka hawlgala Radio Muqdisho, Codka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya oo maanta ku geeriyooday magaalada Muqdisho.

Allaha u naxariistee Eng Maxamuud Cali Guuleed waxa uu Radio Muqdisho ku soo biiray 1950maadkii isaga oo dalka dibaddiisa ku soo qaatay tababarro kala duwan sida Jarmalka iyo Talyaaniga. Waxaa uuna mar noqday madaxii farsamada ugu horeeyey ee Radio Muqdisho , xilkaasi oo uu muddo dheer soo hayey.

Bur burkii kadib waxa uu sii joogay Radio Muqdisho isaga oo aan dalka meelna uga bixin. Markii dib loo hawlgeliyey Raadiyaha October 2009kii, waxa uu ka mid ayaa odayaashii dhiigga cusub ku so dhoweeyay Raadiyaha Qaranka.

Waxan uga tacsiyadeyneynaa qoyskiisa, carruurtiisa iyo guud ahaan bahda Warfaafinta, inaga oo Allah uga baryeyna in uu naxariistiisa janno ka waraabiyo, samir iyo iimaanna Allah inaga wada siiyo. Aamiin .. Aamiin.. Aamiin.

INAA LILAAHI WA INAA ILEYHI RAAJICUUN

Allah u naxariisto Maxamuud Cali Guuleed, oo ahaa farsamayaqaankii ugu horreeyay ee Radio Muqdisho tan iyo sanadkii 1949, ayaa maanta ku geeriyooday magaalada Muqdisho.

Marxuumku wuxuu door weyn ka qaatay aasaaska iyo horumarinta adeegga idaacadda Qaranka, isaga oo ka mid ahaa shaqsiyaadkii ugu horreeyay ee dhidibada u taagay lana xasuusan doono kaalintiisii taariikhiga ahayd.

Jaaliyadda Soomaaliyeed ee ku nool gobolka Minnesota ee dalka Maraykanka ayaa si diirran u soo dhaweysay Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala, iyo wafdi uu hoggaaminayay oo howlo shaqo u jooga dalka Maraykanka.

Munaasabadda soo dhaweynta ayaa lagu muujiyay taageerada jaaliyadda ee ku aaddan dib-u-dhiska dalka iyo xoojinta dowladnimada, iyadoo sidoo kale lagu xusay guulaha ay Soomaalida ku nool Maraykanka ka gaareen dhinacyada waxbarashada, ganacsiga iyo iskaashiga bulshada.

Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta, Mudane Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala, ayaa uga mahadceliyey jaaliyadda soo dhaweynta diirran, wuxuuna warbixin dhammaystiran ka siiyay xaaladda dalka, gaar ahaan horumarka ay Dowladda Federaalka Soomaaliya ka sameysay dib-u-habeynta dhaqaalaha, dib-u-eegista dastuurka iyo diyaarinta doorashooyinka.

Sidoo kale, waxa uu ku dhiirrigeliyay jaaliyadda Soomaaliyeed in ay sii xoojiyaan kaalintooda qaran-jacaylka iyo horumarinta dalka, isagoo xusay doorka muuqda ee qurbo-joogtu ku leeyihiin kobcinta dhaqaalaha iyo siyaasadda Soomaaliya.

Wasiirka Gaadiidka iyo Duulista Hawada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa kulan la qaatay Wakiilka UNDP ee Somaliya.

Wasiirka Wasaaradda Gaadiidka iyo Duulista Hawada Xukumadda Fedaraalka Soomaaliya, Xildhibaan Maxamed Faarax Nuux, ayaa kulan la yeeshay Wakiilka Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan Horumarinta (UNDP) ee Soomaaliya Md. Lionel Laurens, kaas oo looga hadlayay sidii la isaga kaashan lahaa arrimaha horumarinta gaadiidka Dalka.

Agaasimaha Guud ee Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Mudane Mustafa Duxulow ayaa furay tababar ku saabsan baarista iyo hubinta dukumentiyada, kaas oo ay ka faa’iideysanayaan 30 sarkaal oo ka kala socda waaxyaha kala duwan ee Hay’adda, oo ay ku jiraan Xuduudaha iyo Socdaalka, Jinsiyadda iyo Ajaanibta iyo Dalkugalka.

Tababarkan waxaa loogu talagalay in lagu xoojiyo aqoonta iyo xirfadaha shaqaalaha ee la xiriira baaritaanka iyo xaqiijinta dukumentiyada, si loo hubiyo saxnaanta iyo sharciyadda dukumentiyada ay soo gudbiyaan muwaadiniinta iyo dadka kale ee adeegyada ka helaya Hay’adda.

Agaasimaha Guud ayaa tilmaamay dadaallada Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda ee lagu tayeynayo adeegyada bulshada, isagoo carrabka ku adkeeyay muhiimadda ay leedahay in la helo saraakiil xirfad sare u leh baarista dukumentiyada iyo barashada astaamaha lagu garto dukumentiyada saxda ah iyo kuwa been-abuurka ah.

Waxa uu intaas ku daray in tababarkani uu qayb ka yahay dadaallada Hay’adda ee lagu xoojinayo adeegyada socdaalka dalka iyo ka hortagga socdaalka sharci-darrada ah.

Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka Sarreeye Gaas Odowaa Yuusuf Raage, ayaa maanta xarunta Taliska Xoogga ee Wasaaradda Gaashaandhigga kusoo dhaweeyay Taliyihii hore ee Hay’adda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Qaranka (NISA), haatanna ah Wakiilka Soomaaliya u fadhiya Isbahaysiga Ciidamada Wadamada Islaamka ee La-dagaallanka Argagixisada (IMCTC), General Cabdiraxmaan Maxamed Tuuryare.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray doorka muhiimka ah ee Ciidanka Xoogga Dalka iyo iskaashiga caalamiga ah ee lagu ciribtirayo khataraha argagixisada, iyadoo sidoo kale lagu adkeeyay wada-shaqeynta ka dhaxaysa ciidamada Qaranka iyo saaxiibada caalamiga ah, si looga miro-dhaliyo degganaanshaha guud ee gobolka iyo xasilloonida Soomaaliya.

General Cabdiraxmaan Maxamed Tuuryare ayaa Taliyaha la wadaagay warbixin faahfaahsan oo ku saabsan howlaha Isbahaysiga IMCTC iyo kaalinta uu ku leeyahay taageerada dagaalka ka dhanka ah kooxaha argagixisada, Wuxuu xusay in Isbahaysigu uu xoogga saaro burburinta fikirka xagjirka ah, ciribtirka ilaha dhaqaale ee argagixisada.

Iskaashigan ayaa qayb muhiim ah ka qaadanaya dadaallada Dowladda Federaalka Soomaaliya ay ugu jirto xaqiijinta amniga, nabadda iyo xasilloonida dalka.

Rektorka Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed, Prof. Dr. Maxamed Maxamuud Maxamed, iyo Safiirka Dowladda Qadar ee Soomaaliya ayaa si rasmi ah u daah-furay Laabka Warbaahinta ee Al Jazeera, oo laga hirgeliyey Qaybta Saxaafadda ee Kulliyadda Culuumta Bulshada.

Laabkan cusub ayaa lagu furay munaasabad ballaaran, waxaana isla goobta lagu bilaabay koorsooyin tababbar horumarineed oo ay bixiyeen khubaro ka socda Machadka Al Jazeera Media Institute.

Tababbarradan oo socon doona muddo toddobaad ah ayaa fursad gaar ah u ah ardayda Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed iyo kuwa jaamacadaha kale ee dalka, si ay u helaan aqoon iyo xirfado casri ah oo la jaan-qaadaya isbeddellada warbaahinta caalamka.

Prof. Dr. Maxamed Maxamuud Maxamed, Rektorka Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed, ayaa sheegay in daah-furka laabkan uu yahay guul weyn oo u soo hoyatay jaamacadda iyo guud ahaan saxaafadda dalka.

“Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed waxaa sharaf weyn u ah in maanta ay daah-furto laab caalami ah oo ka tirsan Kulliyadda Saxaafadda, taas oo ay maalgelisay Dowladda Qatar, gaar ahaan Machadka Al Jazeera. Waxaan si gaar ah ugu mahadcelinayaa deeqdan qiimaha badan ee wax badan ka tari doonta horumarinta suxufiyiinta Soomaaliyeed. Sidoo kale, waxaan mahad ballaaran u jeedinayaa hormuudka Kulliyadda Saxaafadda ee Jaamacadda, oo dadaal iyo hagid joogto ah ku horseeday hirgelinta mashruucan muhiimka ah,” ayuu yiri Prof. Dr. Maxamed.

Rektorka ayaa xusay in burburkii dalka uu saameyn xooggan ku yeeshay tayada saxaafadda iyo horumarka dhalinyarada Soomaaliyeed, balse dadaallada socda ee Jaamacadda Ummadda iyo taageerada laamaha caalamiga ah ay dib u dhisi doonaan mihnadda saxaafadda.

“Haddii saxaafaddu hagaagto, waxaa hagaagaya dib-u-soo-kabashada Soomaaliya. Saxafiyiin si wanaagsan u tababaran ayaa kaalin muuqata ka qaadan doona mideynta bulshada iyo ilaalinta garaadka jiilka soo koraya,” ayuu ku daray.

Laabka cusub ee Al Jazeera ee laga hirgeliyey Jaamacadda Ummadda ayaa noqon doona saldhig muhiim ah oo lagu kobcinayo xirfadaha suxufiyiinta, lana horumarinayo tayada wacyigelinta bulshada, iyadoo sidoo kale lagu xoojinayo doorka saxaafadda ee ka hortagga wararka been-abuurka ah.

Munaasabadda ayaa sidoo kale lagu xusay kaalinta wax-ku-oolka ah ee khubarada Soomaaliyeed, sida Mudane Yuusuf Garaad Cumar, iyo kooxda Machadka Al Jazeera oo si toos ah uga qayb qaadanaya tababbarrada socda.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa maanta dhagax-dhigay xarunta Wasaaradda Waxbarashada, Hiddaha iyo Tacliinta Sare, taasi oo laga hirgelinayo dhisme casri ah oo qeyb ka qaadan doona horumarinta deegga Waxbarasho ee dalka.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegay in dib-u-dhiska xarunta Wasaaradda Waxbarashada dalka ay muujinayso dadaalka dowladda ee ku aaddan tayeynta adeegyada bulshada iyo barbaarinta Ubadka Soomaaliyeed, maadaama ay wasaaraddani ka mid tahay tiirarka ugu muhiimsan ee dowladda.

“Xukuumadda DanQaran waxa ay dadaal badan gelisay tayeynta waxbarashada dalka iyo casriyeynta dhammaan nidaamyada waxbarashada bilow ilaa dhammaad, waxaa la dhisay Guddiga Tacliinta Sare si loo helo waxbarasho jaamacadeed oo horumarsan, Waxaana naga go’an in ubadkeennu helaan aqoon iyo xirfad tayo sare leh”. Ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamsa.

“Wasaaraddaan Waxaa ay ka mid tahay Wasaaradaha ugu muhiimsan dalka, maadaama ay maamuleyso wixii ugu muhiimsanaa ee dalkani uu lahaa oo ah ubadka, dhallinyarada doonaya in ay wax bartaan dowladda waxaa ay ku leeyihiin waa in ay hagaajiso goobihii ay wax ku baran lahaayeen”.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa uga mahadceliyey masuuliyiinta Wasaaradda Waxbarashada dalka dadaalkooda ku aaddan horumarinta adeegga waxbarasho ee dalka, ilaalinta xogta ardayga iyo casriyeynta nidaamka tacliinta.

Wasiirka Wasaaradda Isgaarsiinta iyo Tiknoolajiyada ee XFS Mudane 𝗠𝗮𝘅𝗮𝗺𝗲𝗱 𝗔𝗮𝗱𝗮𝗺 (𝗦𝗼𝗼𝗺𝗮𝗮𝗹𝗶), ayaa intii uu socday Shirweynaha 28-aad ee Ururka Boostada Adduunka (UPU), la yeeshay kulamo istiraatiiji ah dhiggiisa Wasiirka Isgaarsiinta iyo Dhaqaalaha Dijitaalka ee Kenya iyo wufuud heer Qaran ah oo ka socotay Zimbabwe iyo Imaaraadka Carabta.

Kulammadan ayaa diiradda lagu saaray xoojinta iskaashiga istiraatiijiga ah ee boostada iyo tiknoolajiyada, iyadoo sidoo kale laga wada hadlay horumarinta nidaamyada isu-socodka alaabaha iyo waraaqaha boostada (mail items), maadaama Soomaaliya dhawaan dib u bilowday adeegyada boostada caalamiga ah.

Wasiir Maxamed Soomaali ayaa caddeeyey in Soomaaliya ay ka go’an tahay dhisidda iskaashi waara oo lala yeesho waddamada gobolka iyo caalamkaba, si loo xaqiijiyo in adeegyada boostada dalka ay noqdaan kuwo casri ah, isla markaana si buuxda ula jaan qaada heerarka caalamiga ah.

Dhiggooda Kenya, Zimbabwe iyo Imaaraadka Carabta ayaa ku bogaadiyey dadaallada Soomaaliya ee lagu horumarinayo adeegyada boostada, waxayna muujiyeen diyaar-garow buuxa oo ku aaddan xoojinta iskaashiga, gaar ahaan tababarrada, taageerada farsamo iyo fududeynta isu-socodka caalamiga ah ee alaabaha boostada.

Kulammadan ayaa qeyb ka ah istiraatiijiyadda Soomaaliya ee ku wajahan dib-u-soo celinta kaalinta boostada Soomaaliya iyo in dalka si buuxda uga mid noqdo nidaamka caalamiga ah ee is-dhaafsiga boostada, taas oo kaalin mug leh ka qaadaneysa horumarinta dhaqaalaha, ganacsiga, iyo isku xirnaanta bulshada Soomaaliyeed.

Taliyaha Ciidanka Booliiska Soomaaliyeed Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi oo uu wehliyo Taliye ku-xigeenka Booliiska Sarreeye Guuto Cismaan Cabdullaahi ayaa Saraakiil Dalacaad loo sameeyey usoo xiray Tababar aqoon kororsi oo la xiriira Shuruucda iyo Nidaamka maamulka.

Xarunta Akadeemiyadda Ciidanka Booliiska ayaa laga dhaqangeliyey isbadal lagu sameeyey dhinaca Waxbarista Ciidanka oo hadda ay Saraakiishani bar bilow u noqdeen, in Saraakiisha dalacda lagu siiyo Tababaro aqoontooda kor loogu qaadayo si looga dhabeeyo wax ka badalka lagu sameeyo Hab dhaqanka iyo Aqoonta Ciidanka Boliiska.