Wasiirro iyo Xildhibaanno ka tirsan Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa magaalada Muqdisho uga qeybgalay xaflad lagu maamuusayay abaalmarinta shirkado ganacsi oo ku guuleystay kobcinta tayada adeegyada loo qabto shacabka Soomaaliyeed.

Xafladdan oo ay soo qabanqaabiyeen maamulka Hey’adda Tayodhowrka Qaranka, waxaa sidoo kale ka qeybgalay maamulayaasha shirkadaha wax soo saarka, aqoonyahanno, ganacsato iyo marti sharaf kale.

Wasiirka Isgaarsiinta iyo Tiknolojiyada XFS, Mudane Maxamed Aadan Macallin, oo ka hadlay munaasabadda, ayaa ka warbixiyay muhiimadda tartamada ganacsiga iyo doorka ay shirkaduhu ku leeyihiin tayeynta adeegyada la siiyo bulshada.

Xoghayaha Guud ee Hey’adda Tayodhowrka Qaranka, Guuleed Cabdirashiid, ayaa isna sheegay in tartanka shaqooyinka la qabto uu dhiirrigelinayo adeegyo tayo leh oo wax u tara ummadda.

Agaasimaha Machadka Tayada Qaranka, Abuukar Axmed Culusoow, ayaa sheegay in shirkado dhowr ah oo abaalmarin la siiyay loo doortay inay Soomaaliya ku matalaan tartamada Ururka Iskaashiga Dhaqaalaha ee Bulshada Bariga Afrika.

Ciidanka Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka (NISA) iyo saaxiibada caalamka ayaa howlgallo qorsheysan oo lagu beegsaday horjoogayaal iyo maleeshiyaad ka tirsan Khawaarijta ka fuliyay gobollada Hiiraan, Galgaduud iyo Shabeellaha Hoose.

Howlgalka gobolka Hiiraan:

Waxaa lagu dilay horjooge Cabdi Xiiray iyo labo horjooge oo kale oo ku sugnaa degmada Moqokori. Cabdi Xiiray, oo muddo lagu raad joogay, ayaa ahaa dhiigyo-cab abaabulay dhagarro badan oo lagu waxyeelleeyay shacabka deegaannada Hirshabeelle.

Howlgalka gobolka Galgaduud:

Illaa 11 xubnood oo ka tirsan Khawaarijta Al-Shabaab ayaa lagu dilay deegaanka Nooleeye, kadib markii la helay xog muujinaysay in halkaasi lagu abaabulayay maleeshiyaad.

Howlgalka gobolka Shabeellaha Hoose:

In ka badan 10 xubnood ayaa lagu dilay tiro kalena waa lagu dhaawacay, howlgal lagu beegsaday tuulada Tugaarey oo hoos timaadda degmada Awdheegle.

Howlgalladan bartilmaameedka ah ayaa qayb ka ah dadaallada joogtada ah ee lagu naafaynayo Khawaarijta, loogana hortagayo khatar kasta oo ay ku hayaan shacabka Soomaaliyeed.

Kusimaha Madaxweynaha Jamhuuriyadda ahna Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe),ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay Safiirka Dowladda Suudaan u fadhiya Soomaaliya, Danjire Abdelrahman Khalil Ahmed Afandi.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray adkaynta iyo dardargelinta xiriirka taariikhiga ah iyo walaaltinimada ku dhisan ee ka dhexeeya labada dal ee Soomaaliya iyo Suudaan.

Danjire Abdelrahman ayaa uga mahadceliyay Kusimaha Madaxweynaha ahna Guddoomiyaha Golaha Shacabka soo dhoweyntiisa diirran, isagoo xusay in Dowladda Suudaan ay ku faraxsan tahay xiriirka qotada dheer ee ay la leedahay Soomaaliya, waxa uuna sidoo kale ku bogaadiyay doorka muhiimka ah ee Golaha Shacabka ku leeyahay xoojinta wadashaqeynta labada dal.

Kusimaha Madaxweynaha Jamhuuriyadda ahna Guddoomiyaha Golaha Shacabka Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa caddeeyay in Soomaaliya iyo Suudaan uu ka dhexeeyo xiriir walaaltinimo oo soo jireen ah, kaas oo ku dhisan is-ixtiraam iyo iskaashi, isagoo tilmaamay in shacabka Soomaaliyeed iyo dowladdooda ay mar walba abaal weyn u hayaan taageerada iyo garab istaagga shacabka iyo dowladda Suudaan.

Wasiir-ku-xigeenka Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska Soomaaliya, Mudane Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala, ayaa maanta booqasho rasmi ah ku tegay Aqalka Sharci-dejinta ee gobolka Minnesota, halkaas oo si sharaf leh loogu soo dhaweeyey Xildhibaan Samakaab Xuseen, oo ka tirsan Baarlamaanka gobolkaas.

Kulanka labada masuul ayaa diiradda lagu saaray muhiimadda kobcinta dalxiiska Soomaaliya iyo kaalinta dimuqraadiyaddu ku leedahay horumarinta dalka. Wasiir Al-Adala ayaa Xildhibaan Samakaab gudoonsiiyey Shahaado Sharaf, isaga oo uga mahadceliyey kaalinta uu ka qaatay xoojinta xiriirka bulshada Soomaaliyeed ee Minnesota iyo dalkii hooyo.

Wasiirku wuxuu caddeeyey in Soomaaliya ay leedahay fursado badan oo dalxiiseed oo u baahan in la soo bandhigo, isagoo xusay in qurba-joogtu ay door muuqda ku yeelan karaan dhiirrigelinta dhaqaalaha dalxiiska. Sidoo kale wuxuu sheegay in dimuqraadiyaddu tahay tiir muhiim u ah dowlad-dhisidda, isla markaana mudan in laga faa’iideysto casharrada laga baran karo nidaamka sharci-dejinta Minnesota.

Dhankiisa, Xildhibaan Samakaab Xuseen ayaa Wasiirka ku soo wareejiyey xafiisyada Aqalka Sharci-dejinta Minnesota, isagoo uga warramay taariikhda dhismaha Golaha, habraacyada sharci-dejinta, iyo sida dimuqraadiyaddu ugu adeegto bulshada gobolka.

Kulanka ayaa lagu tilmaamay mid muhiim u ah xoojinta xiriirka iskaashi ee u dhexeeya dowladda Soomaaliya iyo qurba-joogta, gaar ahaan dhinacyada dalxiiska, dhaqanka iyo dimuqraadiyadda.

Ra’iisul Wasaare Xamse Cabdi Barre ayaa si adag u cambaareeyay weerarkii lagu qaaday saldhigga booliiska degmada Yaaqshiid, isagoo ku tilmaamay fal liddi ku ah xasilloonida iyo horumarka caasimadda. Wuxuu sheegay in weerarkaas uu xambaarsanaa farriin muujinaysa in Muqdisho aan loo oggolaan horumar, nabad iyo dowladnimo ka hirgasha.

Ra’iisul Wasaaruhu wuxuu si cad u sheegay in falkaasi uu ka dhan yahay dadaallada dowladda ee ku aaddan in shacabka loo sugo adeegyada dowliga ah, la dagaallanka Khawaarijta iyo xaqiijinta xuquuqda dastuuriga ah ee muwaadiniinta Soomaaliyeed.

Waxa uu faray hay’adaha amniga inay adkeeyaan ilaalinta ammaanka shacabka, isla markaana si degdeg ah uga hortagaan cid kasta oo isku dayda inay fowdo ka abuurto magaalada.

Taliyaha Ciidanka Booliiska Soomaaliyeed, Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi, ayaa Jaamacadda Ummadda, qeybteeda 21 Oktobar, ka daah furay imtixaan leyli sarkaalnimo oo ay gelayaan arday ka qalin jebisay jaamacadaha, si ay uga mid noqdaan dhiigga cusub ee ku biiraya Ciidanka Booliiska.

Taliyaha ayaa masuuliyiinta imtixaanka qaadaya u jeediyay dardaaran, wuxuuna ardayda u sheegay in imtixaanku yahay mid daahfuran, qof walbana uu ku gudbi karo heerkiisa aqooneed, iyadoo laga fogaanayo eex iyo nin-jecleysi.

Waxaa maanta si weyn loogu soo dhaweeyay xarunta Safaaradda Soomaaliya ee magaalada Nairobi kooxda Mogadishu City Club, kuwaas oo magaalada u jooga tartanka CAF ee qaaradda Afrika.

Joogitaankooda iyo ka-qaybgalka tartanka wuxuu muujinayaa adkaysiga ciyaareed ee shacabka Soomaaliyeed iyo riyooyinka ay matalayaan kumannaan taageerayaal ah oo ku kala sugan daafaha dalka iyo dibadda.

Ciyaartii ugu dambeysay ee ay Mogadishu CC la ciyaartay kooxda Kenya Police Football Club ayaa keentay xiisad dareen abuurtay, kadib markii dhalinyaro Soomaaliyeed oo ka qaybgalay ciyaartaasi ay ku kaceen falal laga xumaaday oo ay ku dhaawaceen calanka dalka Kenya. Arrintaas waxay keentay falcelin laga yaabo inay dhibaato dhaliso.

Kooxda Mogadishu CC iyo diblomaasiyiinta safaaradda ayaa qabtay kulan warbaahineed oo lagu xallinayo xiisadda, iyadoo Danjiraha Soomaaliya ee Kenya, Mudane Jabril Ibraahim Cabdulle, uu ka hadlay.

Danjiraha ayaa yiri “Waxaan halkan ku caddeynayaa waxaannu si adag u cambaareynaynaa falalka ay sameeyeen tiro yar oo dad ah xilligii ciyaartu socotay, taas oo nasiib darro dabooshay ciyaartii wanaagsanayd ee labada koox soo bandhigeen.”

Waxa uu intaas ku daray:

“Xiriirka Soomaaliya iyo Kenya wuxuu marayaa heer taariikhi ah, oo ku saleysan iskaashi dhanka ganacsiga, waxbarashada, amniga iyo dhaqanka. Wada-shaqeyntan sii kobcaysa waxa ay ka tarjumeysaa kalsooni iyo aragti mideysan oo salka ku haysa nabadda, xasilloonida, iyo barwaaqada Geeska Afrika.”

Tababaraha kooxda Mogadishu CC ayaa isaguna uga mahadceliyay Dowladda Kenya iyo safaaradda soo dhoweyntooda, isagoo sheegay inay ka xun yihiin falka dhacay, ayna diyaar u yihiin in la xalliyo wixii khalad ah.

Ugu dambeyn, bulshada Soomaaliyeed iyo tan Kenya ayaa loogu baaqay inay ilaaliyaan nabadda, is-qadarka, iyo walaaltinimada, iyadoo la xasuusinayo in kubadda cagtu tahay buundo bulshada isku xirta, saaxiibtinimo dhalisa, una taagan midnimo iyo is-dhexgal.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa khudbad ka jeediyey dood furan oo Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ay kaga arrinsanayeen tiknaloojiyadda casriga ah iyo saamaynta ay ku leedahay ammaanka caalamka.

Madaxweynaha ayaa sheegay in garaadka macmalka ah uu yahay xaqiiqo casri ah oo si degdeg ah u beddelaysa nolosha, dhaqaalaha iyo qaababka ammaanka caalamiga ah, isagoo tilmaamay in ay leedahay fursado waaweyn oo lagu xoojin karo nabadda iyo horumarka, balse sidoo kale ay wadato khataro culus.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa soo bandhigay muhiimadda dejinta shuruuc iyo siyaasado caalami ah oo lagu hago adeegyada garaadka macmalka ah ee AI, isagoo xusay in loo baahan yahay in la xaqiijiyo in si siman ay tiknaloojiyadda casriga ah u gaarto dalalka caalamka oo idil.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Dr. Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa kulan-doceed barbar socda Meertada 80-aad ee Golaha Guud ee Qaramada Midoobay la qaatay Dhaxal-sugaha dalka walaalaha ah ee Kuwait, Sheekh Sabaax Khaalid Al-Xamad Al-Sabaax.

Intii uu socday kulanka, waxaa si qoto dheer looga hadlay xoojinta iskaashiga labada dal iyo arrimaha guud ee gobolka ee ay dan-wadaagta ka yihiin Soomaaliya iyo Kuwait.

Waxaa maanta ka dhacay caasimadda Uganda ee Kampala shirka Guddiga Joogtada ah ee Soomaaliya iyo Uganda (JPC) kaasoo loogu diyaar-garoobayo Shirka-Madaxeedka labaad Soomaaliya – Uganda ee Maalgashiga iyo Ganacsiga, kaas oo dhici doona 7–8 Oktoobar 2025 Kampala. Shirkan ayaa loogu talagalay in lagu xoojiyo iskaashiga labada dal ee dhinacyada maalgashiga, ganacsiga iyo dalxiiska.

‎Intii lagu guda jiray soo bandhigista shirkan ayaa Prof. Sam Tulya-Muhika, oo ah Danjiraha Uganda ee Soomaaliya ayaa ku boorriyay shirkadaha ganacsiga ee gaarka loo leeyahayinay ee Uganda ka faa’iidaystaan fursadaha ganacsi iyo maalgashi ee Soomaaliya ka jira. Wuxuu xusay taariikhda dheer ee xiriirka labada dal oo soo bilaabatay 1920-meeyadii, isagoo carabka ku adkeeyay baahida loo qabo in la dhiirrigeliyo maalgashi isdhaafsi ah oo dheelitiran.

‎Dhankiisa, Lataliyaha koowaad ee Safaaradda Soomaaliya ee Uganda, Mudane Cabdilatiif Maxamuud Cali ayaa sheegay in shirka labaad ee JPC uu yahay tallaabo taariikhi ah oo muujinaysa xiriirka qotada dheer ee labada dal. Wuxuu caddeeyay in Uganda mar walba garab istaagto Soomaaliya, ayna shacabka Soomaaliyeed abaalkaas u haayaan.

‎Shirka-Madaxeedka labaad Soomaaliya – Uganda ee Maalgashiga iyo Ganacsiga ayaa lagu wadaa in lagu saxiixo heshiisyo cusub oo ku saabsan waxbarashada, shaqada iyo socdaalka, iyo sidoo kale amniga, caafimaadka iyo arrimaha qaxootiga.