Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa gaaray magaalada Kampala ee caasimadda dalka Uganda, halkaas oo uu kula kulmi doono Madaxwaynaha Jamhuuriyadda Uganda Mudane Yoweri Museveni.

Booqashada shaqo ee uu Madaxwaynaha Jamhuuriyaddu ku tagay dalka Uganda ayaa ujeeddadeedu tahay sidii loo sii dardargelin lahaa dagaalka lagu cirirbtirayo Khawaarijta, iyada oo labada Madaxwayne ay sidoo kale ka wada-hadli doonaan xoojinta xiriirka laba geesoodka dhinacyada badan taabanaya ee labada dal ka dhexeeya.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa shir-guddoomiyay kulan ay isugu yimaadeen hogaamiyeyaasha dowlad goboleedyada Koofurgalbeed, Hirshabeelle iyo Galmudug, kaas oo horudhac u ah baaqii Madaxweynaha ee dadaallada lagu mideynayo shacabka Soomaaliyeed si loo laba-jibaarro hawlgallada lagu ciribtirayo cadawga Khawaarijta ah.

Kulanka ayaa lagu wadaagay warbixinno ku saabsan xaaladda guud ee dalka iyo hawlgallada hadda socda. Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ku bogaadiyay madaxweynayaasha dowlad-goballeedyada kaalinta hoggaamineed ee ay ka qaadanayaan abaabulka iyo isku-duwidda dagaalka ka dhanka ah Khawaarijta.

Intii uu kulanku socday ayay madaxdu ka wadahadleen muhiimadda ay leedahay in loo diyaargaroobo gogosha qaran ee dhawaan uu ku baaqay Madaxweynaha Jamhuuriyadda, taas oo ujeedkeedu yahay in la abuuro jawi midnimo oo ku jiheysan la-dagaallanka Khawaarijta, maadaama ka-guul-gaarista dagaalkaas ay noqon doonto billowga guul qaran oo dalka iyo dadkuba ay ku diirsadaan.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo xasuusan in guulaha waaweyn ee laga gaaray la-dagaallanka argagaxisada ay ku yimaadeen taageerada hagar-la’aanta ah ee ay shacabka Soomaaliyeed la garab-taaganyihiin geesiyaasha xoogga dalka iyo kuwa deegaanka, ayaa mudnaanta koowaad siinaya xoojinta midnimada ummadeed ee ku wajahan ka-miro-dhalinta halganka dalka looga xoreynayo cadawga arxanlaaweyaasha ah.

Iyadoo laga ambaqaadayo ujeeddadaas, Madaxweynaha Qaranka iyo Madaxda Dowlad-goboleedyadu waxa ay isku raaceen in lagu howlgalo niyadsami ay saldhig u tahay tixgelinta talada, tusaalaha iyo taageerada indheergaradka, aqoonyahanka, hoggaamiyeyaasha siyaasadda iyo guud ahaan bulshada. Tani waxay muhiim u tahay xaqiijinta hadafka qaran ee ku dhisan in cod iyo cududba loo mideeyo ciribtirka cadawga Khawaarijta.

DHAMMAAD

Taliyaha Ciidanka Xoogga dalka Sarreeye Gaas Odowaa Yuusuf Raage oo kulan la qaatay qaar ka mid ah Ciidanka difaaca deegaanka gobolka Shabeellaha dhexe ayaa uga mahadceliyey doorka ay ka geysteen difaaca dalka iyo dagaalka lagula jiro kooxaha khawaarijta” wax aan idiin ka mahad celinayaa sida geesinimada leh ee u difaacdeen diinta,dalka iyo sharafkiina”.ayuu yiri Sarreeye Gaas Odowaa Yuusuf Raage.

Taliye Odowaa ayaa sheegay in dhowaan la dhamaystiri doono haraadiga khawaarijta ku soo duulay diinta iyo dalka” Khawaarijta diinta nalama leh ehel ma ah waayo wuxuu kuu arkaa Gaal”khawaarijta waxay ka shaqaysaa in hooyadii la dilo in walaalkii la dilo in dhiiga muslimiinta la daadiyo.

Taliyaha Xoogga oo ka hadlay isa soo dhiibayaasha khawaarijta ayaa yiri ”Wax badan intaa dagaalka ku jirnay waxaa arki jirteen anagoo leh ha isa soo dhiibaan hadda waxaan leenahay ha isa soo dhiibina Meeshiina ku jira, meeshiina ayaa la idin ku soo afjarayaa”.ayuu yiri taliye Odowaa.

Ciidanka Booliska Soomaaliyeed, gaar ahaan Saldhigga Booliiska ee degmada Xamarweyne ayaa caawa soo xiray Cabdiraxmaan Suleymaan Jaamac, oo ku eedeysan inuu ku kacay falal liddi ku ah amniga Qaranka.

Taliska qeybta guud ee Booliska Gobolka Banaadir oo qoraal ka soo saaray xarigga Cabdiraxmaan Suleymaan ayaa sheegay la horgeyn doono “Maxkammada Awooda u leh.”

“Waxaa lagu wargalinayaa muwaadiinta Soomaaliyeed in ay ka fogaadaan dhiiragalinta Cadawga Khawaarijta ah, qof walba oo ku kaca falal liddi ku ah Ammanka Qaranka waxa uu wajihi doonaa hay’adaha cadaaladda,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay Taliska Qeybta Guud ee Booliska Gobolka Banaadir.

1- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle oo kulan loga wadahadley xoojinta xiriirka walaaltinimo iyo iskaashiga istiraatiijiga ah ee ka dhexeeya labada dal ku yeeshay magaalada Djibouti.

2- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo kumannaan shacab ah Salaadda Ciidda kula oogay Masjidka Isbaheysiga Islaamka ee magaalada Muqdisho.

3- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa farxadda munaasabadda Ciidul Fidriga la qaatay qaar ka mid agoonta halyeeyada ku shahiiday dagaalka xaqa ah ee dalka looga xoreynayo Khawaarijta.

4- Madaxweynahe Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xusay in Ciidamada Qalabka Sida ay guulo waaweyn ka soo hoyeen dagaalka looga soo horjeedo Khawaarijta argagixisada ah.

5- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo fidiyay gogol watashi ah , iyadoo siyaasiinta ,oday dhaqamadda ,aqoonyahanadda iyo bulshada qeybaheeda kala duwan ay soo dhoweeyeen.

6- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa degaanka nambar 50 ee gobolka Shabeelada Hoose kula tukadey Salaadda Ciidul Fidriga Ciidammada Qalabka Sida iyo xoogagga xaq-u-dirirka ee dagaalka looga soo horjeedo Khawaarijta.

7- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa magacaabay Guddiga Qaran ee Taakuleynta Dagaalka lagula jira kooxaha Khawaarijta ah ee Shabaab iyo Daacish.

8- Golaha Wasiirrada Xukuumadda Soomaaliya ayaa ka dooday dagaalka lagu ciribtirayo kooxaha Khawaarijta ah iyo guulaha laga gaarey.

9- Ra’iisul Wasaare Ku-Xigeenka 2aad Mudane Cabdisalaam Cabdi Cali ayaa Salaadda Ciidul Fidriga kumannaan shacab ah kula tukaday Masjidka Cali Jimcaale ee magaalada Muqdisho.

10- Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Hirshabeelle, Cali Cabdullaahi Xuseen ayaa Salaada Ciidul-Fidriga la tukadey Ciidamada Qalabka Sida iyo Geesiyaasha Shacabka ee ku sugan jiidaha dagaalka looga soo horjeedo Khawaarijta ee Gobolka Shabeellaha Dhexe.

11- Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka iyo Agaasimaha Hay’adda Sirdoonka Qaranka ee NISA ayaa boqolaal shacab iyo ciidan ah Salaada Ciidul Fidriga kula tukadey Degmada Aadan Yabaal ee Gobolka Shabeellaha Dhexe.

12- Wasiiro ka tirsan Xukuumadda Federaalka Soomaaliya oo degmooyin kala duwan ee magaalada Muqdisho kula ciiday shacabka.

13- Ciidamada difaaca madaniga ah Degmada Mahaddaay ee gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa hawlgal ka fuliyay deegaanka Cabdulle-Barbaar oo ku dhow nawaaxiga Ciid Ciidka.

14- Wasaaradda Gaashaandhiga Soomaaliya ayaa sheegtay in Khawaarijta maleeshiyaad kor u dhaafaya 30 looga dilay hawlgallo ka dhacay deegaanno ka tirsan Gobolka Shabeellada Hoose.

15- Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Taliska AFRICOM ee Ciidamada Mareykanka ayaa si wadajir ah uga fuliyay Gobolka Bari hawlgal duqeyn ah oo lagu dilay maleeshiyada ka tirsanaa khawaarijta Daacish ISIS.

16- Taliyaha Ciidanka Booliiska Soomaaliyeed Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi ayaa Akademiyadda Jeneraal Kaahiye ku shir guddoomiyey kulan looga hadlayey dardargelinta dagaalka ka dhanka ah Khawaariijta iyo Xoojinta amniga guud ee dalka.

17- Wasiirka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada Mudane Yuusuf Maxamed Aadan ayaa kulan miro-dhal ah la yeeshay Safiirka Jamhuuriyadda Talyaaniga u fadhiya Soomaaliya, Amb. Pier Mario Daccò Coppi.

18- Wasiirka Caafimaadka iyo Daryeelka Bulshada Dr. Cali Xaaji Aaden oo ayaa magaalada London kaga qeybgaley munaasabad looga hadlay arrimaha nafaqo darrada.

19- Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga, Mudane Danjire Ahmed Moallim Fiqi ayaa Khadka teleefoonka kula hadlay Wasiirka cusub ee Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ee Jamhuuriyadda Djibouti Danjire Cabdulqaadir Xuseen Cumar.

20- Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Musiibooyinka Qaranka Maxamuud Macallin Cabdulle ayaa isbitaalka degmada Cadale ee gobolka Shabeellada Dhexe ku wareejiyay shixnad daawo ah oo loogu talagalay ciidamada qaran ee dagaalka kula jira khaawaarijta.

21- Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Gaadiidka iyo Duulista Hawada Bashiir Macalin Cali Xasan ayaa sheegay in Soomaaliya ay si’ rasmi ah ugu biirtay Barnaamijka Siyaasadda ee Gaadiidka Afrika ee loo yaqaano (SSATP).

22- Afar Xubnood oo ka tirsanaa Khawaarijta ayaa isku soo dhiibay ciidamada amaanka ee ka howlgala magaalada Baydhabo ee gobolka Bay.

23- Wasiirka Caafimaadka iyo Daryeelka Bulshada Dr.Cali Xaaji Aaden ayaa kulan la qaatay Wasiirka Horumarinta Deeqaha Caalamiga ah ee wadanka UK Baroness Jenny Chapman.

24- Guddoomiyaha Baarlamaanka Hirshabeelle Cabdixakiim Lukhmaan Xaaji ayaa xoolo nool ku wareejiyay ciidamada dib u xoreynta deegaanka ee ka hawlgala galbeedka gobolka Shabeellada Dhexe.

25- Ciidanka Qalabka Sida ayaa fashiliyay isku day ay Khawaarijtu ku doonayeen inay ku soo weeraraan fariisimaha ciidanka dowladda ee deegaannada Sabiid iyo Caanoole oo ka tirsan gobolka Shabeellaha Hoose.

26- Ciidamada Xoogga Dalka oo kaashanaaya kuwa deeganka ayaa dilay in ka badan 40 xubnood oo ka tirsanaa Khawaarijta kadib hawlgalo ka dhacay gobollada Shabeellaha Dhexe iyo Shabeellaha Hoose.

27- Maareeyaha Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed Axmed Macalin Xasan ayaa sheegay in diyaarad siddey 22 hawlwadeeno oo Qaramada Midoobay ka tirsan ay soo wajahday ay degdeg ugu soo degtay Garoonka Aadan Cadde iyadoo bed qabta.

28- Ciidanka Kumaandooska Danab iyo Daraawiishta Jubaland ayaa hawlgal ballaaran oo ka dhan ah Khawaarijta ka fuliyay gobolka Jubbada Hoose.

29- Wasiirka Arrimaha Dibadda dalka Aljeeriya Mudane Axmed Attaf ayaa warqadaha aqoonsiga ka guddoomay safiirka cusub ee Soomaaliya u fadhiyi doona Algeria.Mudane, Yuusuf Axmed Xasan (Jeego).

Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Soomaaliyeed, iyadoo gudanaysa waajibaadkeeda qaran ee ay ugu xil-saarantahay Jamhuuriyadda Federaaka Soomaaliya waxa ay muddooyinkii u dambeeyay xoogga saartay ka hortagga, la dagaalanka tahriibka iyo socdaalka sharci-darrada ah.

Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyaddu waxa ay todobaadyadii ugu danbeeyay hakisay tiro socdaal sharci darro ah oo ay ku tahriibayeen dhallinyaro Soomaaliyeed oo da’dooda u dhaxeyso 18-25 sano, una safrayay wadamada qaaradaha Yurub, Aasiya iyo Afrika.

Sadexdii bilood ee ugu danbeeyey ee sanadka 2025, Hay’addu waxa ay ka hortagtay 124 qof oo dhalinyaro Soomaaliyeed ah kuwaas oo qorshayneeyey in ay bilaabaan safaradooda tahriibka ah, iyagoo u safraaya qaaradaha Yurub, Aasiya iyo Afrika.

Dhammaan dhallinyarada lagu helay cadaymo muujinaya in ay tahriibayeen ayaa lagu wareejiyay hay’adaha ku shaqada leh ee JFS.

Hay’adda waxaa waajib ka saaranyahay badbaadinta mustaqbalka dhallinyarada Soomaaliyeed si aanay ugu hallaagsamin badaha iyo khataraha kale ee uu leeya-hay tahrribku,, sidaas awgeed hay’addu waxay waalidiinta Soomaaliyeed ku baraarujineysaa ka warqabka dhaq-dhaqaaqa ubadkooda si aan wadajir uga badbaadino khataraha ay la kulmayaan muddada ay safarka tahriibka ku jiraan.

Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyaddu waxa ay kaalin buuxda ka qaadaneysaa hakinta socdaalka sharci darrada ah, iyadoo diyaarin doonta barnaamijyo wacyi-gelin ah si dhallinyarada Soomaaliyeed fahan buuxa uga helaan khataraha ay wajihi karaan.

Maadama hay’adda uu waajib ka saaranyahay badbaadinta dhallinyaradda Soomaaliyeed waxay guud ahaan hakisay socdaalka dadka aan-qaangaarin iyo kuwa lagu qabto cadeymo muujinaya in ay tahriib u socdaan, waxayna hay’addu dabagal iyo baaritaan ku sameyneysaa shaqsiyaadka iyo shirkadaha ka shaqeeya arimaha socdaalka (Travel Agencies) kuwaas oo ku lug leh tahriibinta dhallinyarada Soomaaliyeed.

Ugu dambeyn Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyaddu waxa ay dhiirigelinaysaa wadashaqeyn dhex marta waalidiinta Soomaaliyeed, hay’adaha dowladda, iyo ganacsatada Soomaaliyeed si looga miro dhaliyo dadaalada looga hortegayo tahriibka iyo socdaalka sharci darrada ah.

Afhayeenka Ciidanka Booliska Soomaaliyeed, Gaashaanle Cabdifitaax Aadan Xasan, ayaa sheegay in howlgallada ciidanka aysan ku koobaneyn caasimadda Muqdisho, balse ay qeyb ka yihiin dadaallada gobolada oo dhan ee lagu xoreynayo dalka kooxaha Khawaarijta.

Afhayeenka, oo ka hadlay kulanka todobaadka warbaahinta qaranka, ayaa sidoo kale faahfaahiyay shaqada ciidanka booliska ee sugidda amniga guud ahaan dalka, gaar ahaan deegaanada dowlad goboleedyada. Waxuu caddeeyay in ciidanka booliska ay diyaar u yihiin in ay ka hortagaan falalka amni darro iyo inay ka hortagaan khataraha ka iman kara kooxaha Khawaarijta.

Gaashaanle Cabdifitaax Aadan Xasan ayaa sidoo kale sheegay in ciidanka booliska ay guulo ka gaareen la dagaallanka falalka tuugada iyo dhaca moobeylada, isagoo sidoo kale muujiyay sida ay uga go’an tahay dhammeystirka howlgallada lagu ciribtirayo Khawaarijta.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa maanta magacaabay Guddiga Qaran ee Taakuleynta Dagaalka lagula jiro kooxaha Khawaarijta ah ee Shabaab iyo Daacish.Guddigan ayaa ka mid ah qorshayaasha dowladda Soomaaliya ee lagu xoojinayo dadaallada dagaalka ka dhanka ah kooxaha argagixisada, waxaana loogu talagalay in la helo taageero, iskaashi, iyo dardar-gelin lagu xaqiijinayo guulaha horey looga gaaray dagaalka.

Guddiga ayaa waxaa hoggaaminaya Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Labaad ee Xukuumadda, Mudane Cabdisalaan Cabdi Cali, waxaana xubnaha guddigan laga soo xushay qaybaha kala duwan ee dowladda iyo qaybaha bulshada si loo helo wadashaqeyn buuxda oo la isku afgartay. Xubnahani waxay ku hawlan doonaan taageero dhinacyada dhaqaalaha, adeegyada caafimaadka, iyo qoysaska ay ku dhacaan dhibaatada dagaalka, si loo daboolo baahiyaha dadka ku barakacay iyo ciidamada la dagaallamaya Khawaarijta.

Magacaabista guddigan ayaa waxaa loogu talagalay inay horumariso maamulka iyo maaraynta habka dagaalka, iyadoo la adeegsanayo xirfadaha iyo khibradaha xubnaha guddiga. Waxa kale oo la filayaa in guddigu uu kor u qaado howlaha socda ee dib-u-dhiska iyo taageerada loogu talagalay bulshada ku nool deegaanada ay dagaallada ka jiraan.

Dadaallada iyo qorshayaasha guddigan waxay qeyb ka yihiin qorshaha guud ee dowladda Soomaaliya ee lagu xoojineyo nabad-gelyada, horumarinta dhaqaalaha iyo ka hortagga khatarta argagixisada ee gobolka. Waxay sidoo kale muhiimad gaar ah leedahay, maadaama ay dowladda Soomaaliya rajeyneyso inay si rasmi ah ugu gacan-siiyaan bulshada Soomaaliyeed iyo ciidamada dowladda ee kula dagaallamaya kooxaha Khawaarijta.