Wasiirka Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Axmed Macallin Fiqi, ayaa sheegay in Wasaaradda Difaacu ay qorsheyneyso in agoonta shuhadadii Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed loo sameeyo hay’ad gaar ah oo ka shaqeysa xanaaneyntooda.

“Wasaaradda Difaaca waxaa u qorsheysan in agoonta shuhadadii Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed loo sameeyo hay’ad gaar ah oo ka shaqeysa xanaaneyntooda, mar dhow ayaana Golaha Wasiirrada horgeyn doonaa sharciga hay’addaas,” ayuu yiri Wasiir Fiqi.

Wasiirka oo ka hadlayay munaasabad tababar loogu soo xirayay saraakiil iyo saraakiil xigeen ka tirsan Ciidanka Xoogga Dalka ayaa xusay in sharcigaas dhowaan la horgeyn doono Golaha Wasiirrada, isagoo carrabka ku adkeeyay in aysan dayaci doonin carruurta shuhadada geesiyaasha Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed.

Sidoo kale, Wasiirka Gaashaandhigga, Mudane Axmed Macallin Fiqi, ayaa tilmaamay sida ay Xukuumaddu uga go’an tahay tayeynta, qalabaynta iyo joogteynta tababarada Ciidanka Xoogga Dalka, si loo helo ciidan awood u leh ciribtirka kooxaha argagixisada iyo difaaca madaxbannaanida Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

kooxda Khawaarijta Al-Shabaab ayaa weerar fulaynimo ah ku soo qaaday Xarunta Baarista Jilacow oo ah goob lagu baaro eedeysanayaasha ka tirsan kooxaha argagixisada.

Ciidamada amniga ayaa ku guuleystay in muddo kooban gudaheed ay ku soo afjaraan weerarkii argagixisadu qaaday, ayna toogtaan dhammaan dhagarqabayaashii weerarka fuliyay, kuwaas oo tiradoodu ahayd toddobo (7) xubnood.

Waxaa xusid mudan in argagixisadu adeegsadeen gaari nooca Cabdi-Bilaha ah oo ay ku buufiyeen midabka iyo astaanta ciidamada amniga, islamarkaana ay xirnaayeen darees u eg direyska ciidamada. Tani waxay u suurto galisay inay si sahlan uga gudbaan baraha koontarool ee laga ilaaliyo amniga caasimadda, maaddaama aan baaritaan rasmi ah lagu sameyn gaadiidka ciidamada qalabka sida. Arrintan ayaa muujinaysa baahida degdegga ah ee loo qabo hubinta iyo xakamaynta gaadiidka lagu rinjiyey midabka ciidamada ee gudaha caasimadda. Waxaa lama huraan ah in si buuxda loo dhaqan geliyo xeerarka, habraacyada iyo go’aannada maamulka ee khuseeya amniga caasimadda iyo xakameynta hubka.

Weerarka argagixiso ee galabta dhacay wuxuu ka tarjumayaa rafashada cadawga argagixisada ah ee shalay, 03-da Oktoobar 2025, jab xooggan loogu geystay gobolka Shabeellaha Hoose, halkaas oo laga xoreeyay deegaannada Awdheegle, Raqayle, Shaangarre iyo Malabo. Sidoo kale, 24-kii saac ee la soo dhaafay, duqeymo culus oo ka dhacay deegaannada Jilib, Mubaarak, Ugunji iyo Kuunya-Barrow ayaa lagu dilay horjoogayaal waaweyn oo ka tirsan kooxda Khawaarijta, oo uu ka mid yahay ku-xigeenkii madaxa guud ee Amniyaadka kooxda Al-Shabaab, ahaana madaxa adeegga iyo soo iibinta walxaha qarxa, dhagarqabe Maxamed Cusmaan Maxamed (Tuutax).

Ugu dambeyn, waxaa la farayaa hay’adaha amniga in ay si buuxda u dhaqan geliyaan:

• Xeerka Amniga Xarumaha Dowladda (X.Lr. 134)

• Xeerka Amniga Xarumaha Gaarka ah (X.Lr. 135)

• Xeerka Xakameynta Hubka Caasimadda (X.Lr. 123)

Waxaa si gaar ah loo farayaa hay’adaha amniga in ay si adag u xakameeyaan dhaqdhaqaaqa hubka iyo gaadiidka ciidamada ee gudaha caasimadda.

Waxaan tacsi u direynaa ehellada iyo ciidamada amniga ee ay ka shahiideen geesiyaashii ka hortagay weerarkii argagixisada, halka inta dhaawaca ah aan u rajeyneyno caafimaad degdeg ah.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa saaka dib u furaysa qaar ka mid ah waddooyinka magaaladda Muqdisho oo sanadihii u dambeeyey u xirnaa sababo amni,furista waddooyinka ayaa timid ka dib markii dowladda ku guulaysatay sugista amniga Caasimadda.

Ra’iisulwasaaraha xukuummadda Federaalka Soomaaliya oo uu wehliyo guddoomiyaha gobolka Banaadir iyo madax kala duwan ayaa goordhow furi doona 50 wado oo ka mid ah kuwa ugu muhiimsan caasimadda.

Shacabka caasimadda ayaa si weyn u soo dhoweeyey furista waddooyinka iyo sida balaaran ee dowladda ugu guulaysatay sugista amniga caasimadda.

In waddooyinka xirnaa la furo ayaa ka dhigan guul weyn oo ay gaareen haya’addaha u xilsaaran sugidda amniga caasimadda.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Dr Xasan Sheekh Maxamuud ayaa goordhow Muqdisho ka furi doona shirka Qorshaha iskaashiga ganacsiga ee Maraykanka iyo Soomaaliya.

Shirkan ayaa looga hadlayaa iskaashiga ganacsiga ee dalalka Maraykanka iyo Soomaaliya iyadoo shirka uu socon doono mudo laba maalmood ah.

Shirkan ayaa waxa ka soo qayb gelaya madaxda kala duwan ee dowladda Federaalka Soomaaliya,masuuliyiin ka socota Dowladda Maraykanka,ganacsato iyo qaybaa kala duwan ee bulshadda.

Maraykanka iyo Soomaaliya ayaa leh xiriir qotodheer oo ku dhisan dhinacyada iskaashiga ganacsiga,amniga iyo Siyaasadda ah.

Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo gacan ka helaya howlgalka AUSSOM si gaar ah qeybta Ciidamada Uganda ayaa goordhaw la wareegay degmada Awdheegle ee gobolka Shabeellaha Hoose sida lagu xaqiijiyey bayaan ka soo baxay wasaaradda gaashaandhigga xukuummadda Federaalka Soomaaliya.

Sidoo kale waxay Shalay Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed Kooxda Khawaarijta ka xoreeyeen tuulooyin kala ah Shaamgare iyo Raqayle oo ka tirsan Degmadda Awdheegle ee gobolka Shabeellaha Hoose.

Kooxda khawaarijta ayaa badi ba laga saaray godadkii ay kaga dhuumanayeen gobolka shabeellaha Hoose.

Ra’iisul Wasaare Ku-Xigeenka Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Saalax Axmed Jaamac, ayaa si weyn loogu soo dhaweeyey Gobolka Minnesota ee dalka Maraykanka halkaas oo uu kula kulmi doono jaaliyadda Soomaaliyeed ee ku nool gobolkaas.

Mudane Saalax Axmed Jaamac ayaa inta uu joogo Minnesota waqti la qaadan doona bulshada Soomaaliyeed ee gobolkaas ku dhaqan, isaga oo warbixin ka siin doona xaaladda guud ee dalka, horumarka laga gaaray dhinacyada kala duwan, sida amniga, dhaqaalaha, la dagaallanka Khawaarijta iyo dadaallada dowladda ee dib u dhiska, nabadeynta, iyo horumarinta adeegyada bulshada.

Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo garab ka helaya Ciidamada AUSSOM, gaar ahaan qeybta Uganda ayaa maanta Kooxda Khawaarijta ka xoreeyey tuulooyin ka tirsan degmada Awdheegle kuwaas oo kala ah Shaamgare iyo Raqayle ee gobolka Shabeellaha Hoose.

Dagaal kooban oo ka dhacay tuuloyinkaan ayaa lagu jabiyay Khawaarijta, waxana howlgalkaan uu soo bilowday saakay aroor hore, iyadoo Ciidanka Qaranka iyo kuwa AUSSOM si xirfad leh u wajaheen goobihii ay Khawaarijtu isku dayeen inay ku dhuuntaan.

Intii uu hawlgalka socday, maleeshiyaadka Khawaarijta ayaa laga saaray godadkii ay ku dhuumanayeen, iyadoona qasaare culus lagu gaarsiiyay halka qaar kalena ay baxsadeen, waxana howlgalkaan uu qeyb ka yahay Duufaanta Aamusan wejigiisa saddexaad.

1-Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo furay Kalfadhiga 7-aad ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, isagoo ka hadley guulaha laga gaaray sugidda amniga, dib u xoreynta dalka, kobcinta dhaqaalaha, xasilloonida siyaasadda, xallinta khilaafaadka iyo xiriirka caalamiga ah.

2- Madaxwayne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka qaybgalay casho sharaf uu martigaliyay Madaxwaynaha Maraykanka, Donald Trump taasi oo lagu maamuusay madaxdii ka qaybgashay Meertada 80-aad ee Fadhiga Golaha Guud ee Qaramada Midoobay.

3- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa booqday Xarunta Safaaradda Soomaaliya ee Washington, isagoo warbixin ku saabsan adeegyada loo qabto muwaadiniinta Soomaaliyeed ka dhageystay mas’uuliyiinta safaaradda.

4- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Xarunta Golaha Qaramada Midoobey ee magaalada New York kulan doceed kula yeeshay Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay Mudane António Guterres.

5- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa guddoomiyey Shirka Maalgelinta Hawlgalka Taageerada Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM), oo ka dhacay magaalada New York, loogana arrinsaday garab istaagga amniga iyo xasilloonida Soomaaliya.

6- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa kormeer ku tagey Garoonka Diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho, taas oo qeyb ka ah amarkii uu dhowaan bixiyay ee tayaynte adeegyada garoonka.

7- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa xarigga ka jaray mashruuca koronto-gelinta 150 xarumo caafimaadka dadweynaha oo lacag la’aan ah, lagana hirgaliyey gobollada dalka, isagoo sheegay in dadka Soomaaliyeed baahi weyn u qabeen adeeg koronto oo tayo leh.

8- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre oo ka qeybgalay Munaasabadda Daahfurka Adeegga Xajka sannadka 1447/ 2026 iyo Xeritaanka xajkii sannadkii hore ee 1446, ayaa sheegay in Xukuumadda ay hormar ballaaran ka sameysay hufnaanta adeegga xajka, laguna gaarey aqoonsi heer calami ah.

9- Ra’iisul Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre ayaa Mudane Cabdulqaadir Abuukar Maxamed u magacaabay Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Gaashaandhigga.

10- Golaha Wasiirrada Soomaaliya, ayaa ansixiyey magacaabista Mudane Maxamed Maxamuud Cabdulle oo noqonaya Xisaabiyaha Guud ee cusub ee dowladda.

11- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa qaabilay Safiirka Jarmalka u qaabilsan Soomaaliya, Mudane Sebastian Groth, oo ay ka wada hadleen xoojinta iyo iskaashiga ka dhexeeya labada dal iyo fursadaha maalgashi ee ka jira Soomaaliya.

12- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa ka qeyb galay munaasabadda furitaanka Barnaamijka Xoojinta Af-Carabiga ee Soomaaliya, isagoo xusay muhiimadda uu Afka Carabigu u leeyahay bulshada iyo dowladnimada Soomaaliyeed.

13- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa qaabilay wafdi sare oo ka socday Ururka Jaamacadda Carabta, kuwaas oo dalka u yimid hirgalinta mashruuc weyn oo lagu taageerayo Manhajka waxbarashada dalka iyo horumarinta Afka Carabiga.

14- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa furay Tartanka Kubadda Cagta ee Degmooyinka Gobolka Banaadir, isagoo xusay in isku imaatinka bulshada ee heerkan ah uu ka tarjumayo nabadda iyo horumarka ka jira caasimadda, isla markaana uu dhallinyarada u jiheynayo dhanka nabadda.

15- Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa shir guddoomiyay kulanka Guddiga Joogtada ee Golaha Shacabka oo ka dhacay xarunta guddoonka iyo guddiyada ee Villa Hargeysa.

16- Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa qaabilay Safiirka Dowladda Britain ee Soomaaliya, Mudane Charles King, iyagoo ka wadahadley xoojinta iyo dardar-gelinta xiriirka labada dal.

17- Mudanayaasha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ayaa ansixiyay Axdiga Afrika ee Xuquuqda iyo Daryeelka Carruurta (African Charter on the Rights and Welfare of the Child).

18- Ra’iisul Wasaare Ku-Xigeenka Soomaaliya Mudane Jibriil Cabdirashiid Xaaji ayaa ka qeyb galay Bandhigga Dalxiiska Soomaaliya oo ay soo qaban qaabisay Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska.

19- Wasiirka Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska Mudane Daa’uud Aweys Jaamac ayaa Bandhiga Dalxiiska Soomaaliya ee 2025-ka ka sheegay in dalxiiska Soomaaliya uu door weyn ka qaadanayo kobaca dhaqaalaha dalka iyo shaqo-abuurka dhallinyarada Soomaaliyeed.

20- Wasiirka Awqaafta iyo Arrimaha Islaamka Sheekh Mukhtaar Roobow Cali ayaa sheegay in qiimo-dhimis lagu sameeyay lacagaha Xajka ee sannadkan, lagana dhigay $4,543 .

21- Wasiirka Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska Mudane Daa’uud Aweys Jaamac ayaa qaabilay wafdi ka socday urrurka Jaamacadda Carabta, oo uu hoggaaminayay Zayd Al-Sabban, iyagoo ka wada hadlay iskaashiga labada dhinac ee horumarinta warbaahinta iyo arrimaha dhaqanka, gaar ahaan barnaamijka lagu xoojinayo luuqadda Carabiga.

22- Wasaaradda Dekedaha iyo Gaadiidka Badda ayaa ku dhawaaqday in dekedaha Muqdisho iyo Berbera loo aqoonsaday kuwa ugu waxqabadka wanaagsan Bariga Afrika sanadkii 2024, sida lagu sheegay warbixinta Container Port Performance Index (CPPI).

23- Wasiirka Maaliyadda Biixi Imaan Cige ayaa magaalada Riyadh kula kulmay Madaxa Maamulka Sanduuqa Horumarinta ee Sacuudiga, Sultan Bin Cabdulraxman Al-Marshad.

24- Wasiirka Hawlaha Guud, Dib u Dhiska iyo Guriyeynta Cilmi Maxamuud Nuur ayaa kulan la yeeshay mas’uuliyiin ka tirsan Hay’adda IOM, waxaana kulankaasi lagu soo bandhigay naqshadaha guryo loogu talagalay dadka barakacayaasha ah.

25- Wasiirka Gaashaandhigga Axmed Macallin Fiqi ayaa magaalada Qaahira kula kulmay Wasiirka Gaashaandhigga Masar, S/Gaas Cabdulmajiid Saqar, iyagoo ka wada hadlay iskaashiga dhinaca milateriga ee labada dal iyo taageeridda dadaallada lagu xaqiijinayo nabadda iyo xasilloonida gobolka.

26- Wasiirka Maaliyadda Biixi Imaan Cige iyo Maareeyaha Dekadda Muqdisho Maxamed Cali Nuur (Ameeriko), ayaa Dekadda Magaalada Muqdisho ku qaabilay Danjiraha Midowga Yurub u fadhisa Soomaaliya Mrs. Francesca Di Mauro.

27- Wasiirka Amniga Gudaha Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag) ayaa la kulmay Ergeyga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya Danjire James Swan.

28- Wasiirka Isgaarsiinta iyo Tiknoolajiyadda Mudane Maxamed Aadam Macalim ayaa dalka Sacuudiga uga qaybgalay shir ku saabsan ammaanka Internet-ka.

29- Wasiir Ku-Xigeenka Gaashaandhigga Idiris Cusmaan Xaaji ayaa shir-guddoomiyey kulan wadatashi ah oo ku saabsana isku-duwidda mashaariicda Isbahaysiga Ciidamada Wadamada Islaamka ee La-dagaallanka argagixisada (IMCTC).

30- Agaasimaha Fulinta Sanduuqa Qaranka Isbeddelka Cimilada, Liibaan Aadan Obsiye ayaa magaalada Addis ababa ee dalka Ethiopia uga qaybgalay Shirweynaha Maalgelinta Cimilada Afrika

31- Danjiraha Soomaaliya ee Tanzania Ilyaas Cali Xasan ayaa ku guuleystay in xorriyadooda ay dib u helaan in ka badan 50 qof oo muwaadiniin Soomaaliyeed, oo ku xirnaa dalka Congo.

32- Wasiir Ku-Xigeenka Caafimaadka Maxamed Xasan Maxamed ayaa kulan la yeeshay sii-hayaha xilka Wasiirka Caafimaadka dalka Botswana, Lawrence Ookeditse, kaas oo looga hadlay xoojinta iskaashiga dhinaca caafimaadka ee labada dal.

33- Wasiirka ku-Xigeenka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada Aamina Xuseen Cali ayaa daah-furtay nidaamka casriga ah ee isku-xirka loo-shaqeeyaha iyo shaqo-doonka.

34- Hay’adda SoDMA ayaa dib u dhis iyo dayactir ku samaynaysa Xarunta Kaydka Cuntada Muqdisho oo ay taageerayso dowladda China.

Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Warfaafinta XFS, Cabdullaahi Xayir Ducaale, oo ka qeybgalay kulanka Todobaadka Warbaahinta Qaranka, ayaa ka warbixiyay qodobo muhiim ah oo la xiriira fursadaha dalxiiska ee ka jira dalka iyo kaalinta ay ka ciyaari karaan horumarka qaranka.

Agaasimaha Guud ayaa xusay in ay dhowaan soo bandhigeen fursado la xiriira horumarinta dalxiiska iyo sida looga qeyb qaadan karo hirgelinta mashruucyo dalxiis oo laga fuliyo degmooyinka dalka iyo caasimadda Muqdisho.

“Dalkeenna wuxuu leeyahay goobo caan ah oo ku wanaagsan dalxiiska. Sidaa darteed, haddii aan kordhino dalxiiska, waxaa kordhaya dhaqaalaha dalka iyo fursadaha shaqo ee ay heli karaan shacabka Soomaaliyeed.”Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Warfaafinta Dhaqanka iyo Dalxiiska.

Gabagabadii, Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Warfaafinta ayaa sheegay in dalxiisku yahay furaha iyo albaabka maalgashiga, sidaas darteedna uu ku taliyay in la sameeyo goobo dalxiis oo casri ah, kuwaas oo ay ka mid yihiin dhismooyin waaweyn oo hoteello ah, beero xayawaanno, iyo xaafado qurux badan oo ku teedsan xeebaha dalka.

Ra’iisul Wasaare Kuxigeenka XFS, Saalax Axmed Jaamac, iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa si diirran loogu soo dhaweeyay Garoonka Diyaaradaha magaalada Minneapolis ee gobolka Minnesota, dalka Mareykanka.

Wafdigan oo safar shaqo ku jooga dalka Mareykanka ayaa la filayaa in ay maanta la kulmaan jaaliyadda Soomaaliyeed ee ku dhaqan magaaladaasi, si ay uga warbixiyaan xaaladda guud ee dalka iyo horumarka ay ku tallaabsatay dowladda Soomaaliya.

Inta ay ku sugan yihiin Mareykanka, oo ay joogayaan muddo saddex cisho ah, waxay sidoo kale kala hadli doonaan jaaliyadda qorshaha isbeddelka qaran ee ay wado xukuumadda Dan Qaran, muhiimadda ay leedahay xoojinta dowladnimada, iyo dhismaha nidaamka federaalka ee dalka.