Qaar ka mid ah madaxda hay’adaha ugu sareeya ee garsoorka dalka ayaa ka qeybgalay kulan lagu soo bandhigayay adeeg dhanka kombiyuutarka ah, kaas oo loogu talagalay maareynta shaqooyinka la xiriira gal-dacwadeedyada.

Bandhigga qalabkan casriga ah oo ku shaqeynaya hab dijitaal ah, waxaa ka qeybgalay Guddoomiyaha Maxkamadda Sare, Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka, Guddoomiyaha Maxkamadda Racfaanka, Xoghayaha Wasaaradda Caddaaladda, Taliye ku xigeenka Ciidanka Booliiska, iyo Taliyaha Hoggaanka Baarista Dambiyada.

Kulanka waxaa hadallo ka jeediyay Guddoomiyaha Maxkamadda Sare, Baashi Yuusuf, iyo qaar ka mid ah madaxda laamaha caddaaladda, kuwaas oo sharaxay ahmiyadda adeeggan iyo sida uu uga qeyb qaadan karo baarista iyo la socodka dambiyada.

Mashruucan waxaa maalgelinaya Dowladda Mareykanka inta uu socdo, iyadoo hannaankan dijitaalka ah loo qorsheeyay in uu fududeeyo isku xirka howlaha maalinlaha ah ee bahda caddaaladda.

Golaha Wasiirrada Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, oo maanta yeeshay kulankoodii toddobaadlaha ahaa, ayaa lagu ansixiyey saddex heshiis oo ku saabsan dhinacyada waxbarashada iyo cilmi-baarista.

Hehsiisyada isfgarad ee ay ansixiyeen Golaha Wasiirrada, soona gudbisay Wasaaradda Waxbarashada Hiddaha iyo Tacliinta Sare ayaa kala ah;

1. Heshiis is-afgarad oo u dhexeeya Soomaaliya iyo Uganda, kuna saabsan Waxbarashada.

2. Heshiis is-afgarad oo u dhexeeya Soomaaliya iyo Qatar, oo ku saabsan Tacliinta Sare.

3. Heshiis is-afgarad oo u dhexeeya Soomaaliya iyo Aljeeriya kuna saabsan Tacliinta Sare Cilmi Baarista.

Kulanka oo uu guddoominayey Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Labaad ee Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Jibriil Cabdirashiid Xaaji Cabdi, ayaa looga dhageystay wasaaradaha Amniga Gudaha iyo Gaashaandhigga warbixinno la xiriira amniga guud ee dalka iyo la-dagaallanka Khawaarijta.

Taliyaha Ciidanka Booliska Soomaaliyeed, Sareeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi, ayaa guddoomiyay kulanka toddobaadlaha ah ee amniga Caasimadda, kaasoo ay ka soo qeyb galeen dhammaan saraakiisha Booliska ee ka howl-gala Muqdisho, una hoggaansan Taliyaha Qaybta Guud ee Booliska Gobolka Banaadir, Gaashaanle Sare Mahdi Cumar Muumin.

Kulanka waxaa lagu soo bandhigay warbixinno la xiriira xaaladda amniga iyo howlgaladii toddobaadkii tegay, iyadoo la falanqeeyay qorshayaal lagu xoojinayo amniga guud ee Caasimadda.

Taliyaha Booliska ayaa saraakiisha ku ammaanay dadaalkooda, kuna booriyay in ay ka hortagaan musuqmaasuqa, sare u qaadaan feejignaanta, isla markaana la hagaajiyo bilicda saldhigyada si bulshada loogu adeego si hufan, sharaf leh oo lagu kalsoonaan karo.

Golaha Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay ayaa meel mariyey qaraar muhiim ah, kaas oo Soomaaliya ay kula soo wareegayso maareynta madaxbannaan iyo waajibaadkeeda qaran ee arrimaha xuquuqul insaanka, arrin ay dalka ka maqneyd tan iyo sanadkii 1993-kii.

Guushan taariikhiga ah ee Soomaaliya ka gaartay kulankii codbixinta ee ka dhacay magaalada Geneva, Switzerland, ayaa meesha ka saareysa magacaabista qabiirka xuquuqul insaanka, kaas oo dalka loo soo magacaabi jiray labadii sano ee la soo dhaafay.

Tallaabadan ayaa qeyb ka ah guulaha isdaba-joogga ah ee Soomaaliya ka gaartay fagaarayaasha caalamka, iyadoo horey ugu guuleysatay qaadista cunaqabateyntii hubka iyo deyn cafinta.

Wasiirka Wasaaradda Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Amb. Khadiija Maxamed Al-Makhzoumi, oo hoggaamineysa wafdiga Soomaaliya ee ku sugan magaalada Geneva, ayaa arrintan ku tilmaantay guul weyn oo u soo hoyatay shacabka Soomaaliyeed.

Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay si buuxda u beenineysaa warbixinnada saxaafadeed ee dhowaan lagu sheegay in Soomaaliya iyo Sweden ay wada galeen “heshiis qarsoodi ah” oo isku xiraya gargaarka horumarineed iyo dib-u-celinta muwaadiniinta Soomaaliyeed.

Eedeymahan waa kuwo been abuur ah, marin-habaab ah, isla markaana aan sal iyo raad toona lahayn. Ma jiro heshiis qarsoodi ah ama shuruudeysan oo Soomaaliya ay la gashay waddan kale oo ku saabsan soo celinta muwaadiniinteeda ama qeybinta gargaarka horumarineed.

Xiriirka u dhexeeya Soomaaliya iyo Sweden waa mid soo jireen ah, kuna dhisan is-ixtiraam iyo sharciga caalamiga ah. Dhammaan wada-shaqeynta iyo wada-xaajoodyada waxaa lagu fuliyaa heer diblomaasiyadeed oo daahfuran, iyadoo lagu hubinayo kormeerka Golaha Wasiirrada iyo isla xisaabtanka hay’adaha dowliga ah.

Dhammaan gargaarka iyo mashaariicda horumarineed ee Soomaaliya la siiyo waxaa lagu maamulaa, lana marsiiyaa qaabab daah-furan oo ay ka mid yihiin, sida Bangiga Adduunka, Qaramada Midoobay, iyo habraacyada xisaabaadka ee dowladda dhexe (Country system).

Shirweynaha Urur-goboleedka Iskaashiga Dhaqaalaha Bariga Afrika (EAC) oo sanadkan si rasmi ah loogu qabtay magaalada Muqdisho ayaa galay maalintiisii labaad, iyadoo diiradda lagu saarayo xoojinta iskaashiga dhaqaale, fududeynta ganacsiga, horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha iyo kobcinta wax-soo-saarka gudaha ee dalalka xubnaha ka ah ururka.

Shirkan ayaa waxaa ka qeybgalaya wufuud heer sare ah oo ka kala socota dalalka xubnaha ka ah EAC, madaxda dowladda Federaalka Soomaaliya, ganacsato, aqoonyahanno iyo daneeyayaal kale oo muhiim ah. Waxaa sidoo kale la filayaa in lagu saxiixo heshiisyo iskaashi oo dhinacyo badan taabanaya.

Ujeeddada ugu weyn ee shirkan ayaa ah in la dardar geliyo iskaashiga dhaqaale ee gobolka, iyadoo Soomaaliya ay hadda tahay xubin rasmi ah oo ka tirsan EAC. Shirweynahan ayaa fursad u ah dalka in uu si toos ah uga faa’iideysto suuqa weyn ee Bariga Afrika, ayna korodho fursadaha ganacsi, shaqo-abuur iyo maalgashi.

Wasiiru-dowlaha Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Sadaad Maxamed Nuur Caliyow, ayaa xarunta hay’adda UNHCR ee Geneva, Switzerland uga qeyb galay Kalfadhiga 76-aad ee Guddiga Fulinta Hay’adda Qaxootiga Adduunka.

Kulammada oo soconaya inta u dhaxaysa 6-da ilaa 10-ka Oktoobar 2025, ayaa looga hadlayaa xaaladda qaxootiga caalamka, iyadoo Soomaaliya ay ka mid tahay dalalka martigeliya qaxootiga.

Wasiiru-dowlaha, Mudane Sadaad Maxamed Nuur, waxaa socdaalkan shaqo ku wehliya Guddoomiyaha Hay’adda Qaxootiga Qaranka iyo Barakacayaasha, Mudane Axmed Xuseen Cilmi.

Wasiirka Wasaaradda Howlaha Guud iyo Dib-u-dhiska XFS, Dr. Cilmi Maxamuud Nuur, ayaa sheegay in dowladda Soomaaliya ay billaabayso mashaariic waaweyn oo horumarineed oo wax weyn ka tari doona dhismaha waddooyinka iyo xal u helidda biyo-mareenada Muqdisho, kuwaas oo xilli roobaad kasta caqabad ku ahaa isku socodka shacabka.

Wasiir Cilmi oo waraysi gaar ah siiyay Barnaamijka Raad Raac ee Warbaahinta Qaranka ayaa tilmaamay in mashruuca cusub ee lagu magacaabo “𝐍𝐀𝐆𝐀𝐀𝐃” hadda lagu tijaabiyay lix magaalo oo ay ka mid yihiin Muqdisho, Garowe iyo Hargeysa, isla markaana uu horseeday isbeddel muuqda oo dhanka bilicda, dhismaha waddooyinka iyo furista biyo-mareenada magaalooyinka.

Wasiirka ayaa sheegay in mashaariicda hadda ka socota dalka ay si weyn u beddeleen qaab-dhismeedka magaalooyinka, isla markaana ay sare u qaadeen bilicda iyo la jaanqaadka magaalooyinka caalamka, isagoo xusay in billowga bisha November Muqdisho lagu qaban doono shirkii ugu horreeyay ee dhismaha dalka, kaas oo ay ka qeyb-geli doonaan daneeyayaasha caalamka.

Wajiga koowaad ee mashruuca ayuu sheegay in diiradda lagu saari doona qodista biyo-mareennada dhulka hoostiisa, iyadoo qorshuhu yahay in laga sameeyo laga billaabo isgoyska Number Afar ilaa xeebta Liido, mashruucan oo ku kacaya in ka badan $50 milyan.

Wasiirka Wasaaradda Howlaha Guud iyo Dib-u-dhiska XFS, Dr. Cilmi Maxamuud Nuur ayaa sheegay in mashruucan si rasmi ah loo billaabi doono horraanta sanadka 2026, taas oo meesha ka saaraysa cimriga gaaban ee waddooyinka Muqdisho oo roobabku burburin jireen.

“Dowladdu waxay samaysay qorshe cad oo xalka waara ah, waxaana mashaariicda waddooyinka caasimadda keliya ku baxay ku dhowaad $1 bilyan, tani waa billow cusub oo rajada iyo riyooyinka shacabka Soomaaliyeed u beddelaya xaqiiqo la taaban karo,” ayuu yiri Wasiir Cilmi.

Wasiirka Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Axmed Macallin Fiqi, ayaa maanta magaalada Muqdisho ku qaabilay dhiggiisa Boqortooyada Sweden, Mudane Pål Jonson oo booqasho rasmi ah ku yimid dalka.

Kulanka labada Wasiir ayaa diiradda lagu saaray xoojinta xiriirka iskaashi ee ka dhexeeya Soomaaliya iyo Sweden, gaar ahaan dhinacyada ammaanka, iyo taageerada dagaalka lagu ciribtirayo kooxaha argagixisada.

Wasiir Fiqi ayaa uga mahadceliyay Dowladda Sweden dhinacyada kala duwan ee ay Soomaaliya ka caawiyaan, isagoo xusay in xiriirka labada dal uu ku saleysan yahay iskaashi saaxiibtinimo iyo dan guud oo ku wajahan xasillinta gobolka.

Dhankiisa, Wasiirka Gaashaandhigga Sweden ayaa ku ammaanay Dowladda Federaalka Soomaaliya dadaalka ay ku bixineyso sugidda nabadda iyo guulaha ay ka gaartay dagaalka ka dhanka ah kooxaha argagixisada, isagoo ballan qaaday in dalkiisu sii wadi doono taageerada iyo horumarinta xirfadda ciidamada Soomaaliyeed.

Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Gaashaandhigga, Mudane Cumar Cali Cabdi, ayaa maanta kusoo dhaweeyay garoonka diyaaradaha Aadan Cadde International Airport, Wasiirka Gaashaandhigga Boqortooyada Sweden, Mudane Pål Jonson iyo wafdi uu hoggaaminayo, kuwaas oo booqasho rasmi ah ku yimid magaalada Muqdisho.

Inta uu ku sugan yahay Muqdisho, Wasiirka Gaashaandhigga Sweden waxa uu kulamo la yeelan doonaa madaxda Dowladda Federaalka Soomaaliya, oo uu ka mid yahay Wasiirka Gaashaandhigga, Mudane Axmed Macallin Fiqi, si ay uga wada hadlaan xoojinta iskaashiga labada dal ee dhinaca difaaca iyo amniga.