Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir, ayaa caawa kulan talawadaag ah la qaatay qaar kamid ah haweeynka Soomaaliyeed ee ku dhaqan caasimadda, si uu uga dhageesto talooyinkooda ku aadan horumarinta Magaalada.

Kulankan oo ka dhacay aqalka Dowladda Hoose ee Xamar ayaa guddoomiye Amiir waxa uu mid mid u dhageystay haweenkii uu kulanka la qaatay iyaga oo ka hadlay dardargalina horumarinta Caasimadda gaar ahaan Sugida Amniga, Nadaafada, Caafimaadka, Waxbarashada, dhismaha kaabayaasha dhaqaalaha, Shaqa abuurka, Doorka haweenka ee qeybgalka hogaanka, Hirgalinta Doorashooyinka, la dagaalanka Maandooriyaha iyo ilaalinta bilicda.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir ayaa tilmaamay in haweenka Soomaaliyeed ay tiir adag u yihiin dowladnimada, Nabada iyo horumarinta bulshada, isaga oo intaa kadib sheegay in talooyinka ay soo jeediyeen haweenka uu ku biirin doono qorshaha siyaasadiisa Maamulka Gobolka Banaadir iyo Dowladda Hoose ee Xamar.

Xarunta Dhexe ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ah ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ayaa galabta martigelisay munaasabad ballaaran oo lagu maamuusayay fadhiga rasmiga ah ee Soomaaliya ku yeelatay maanta, kursiga Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay, taasoo sidoo kale calaamad u ahayd bilowga shaqada Soomaaliya ee golahaasi.

Munaasabadda waxaa ka qaybgalay Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Dibadda, Danjire Axmed Macallin Fiqi, Xoghayaha Joogtada ah, Agaasimayaasha Waaxyaha, iyo howl wadeenadda Wasaaradda.

Wasiirka, oo munaasabadda khudbad ka jeediyay, ayaa si qoto dheer uga hadlay muhiimadda ay leedahay ka mid noqoshada Soomaaliya ee Golaha Ammaanka, dadaalladii xoogga lahaa ee arrintan lagu gaadhay, iyo ajendayaasha ay Soomaaliya mudnaanta siin doonto intay golahaasi ku jirto.

Wuxuu sidoo kale uga mahadceliyay madaxda Qaranka ee uu ugu horreeyo Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, ergada Soomaaliya ee xarunta Midowga Afrika ee Addis Ababa, ergada Qaramada Midoobay ee New York, iyo dhammaan diblomaasiyiinta iyo hawlwadeennada wasaaradda kaalinta weyn ee ay ku lahaayeen guushan muhiimka ah.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir,ayaa guddoomiyay kulan loogu hadlaayay dar-dargelinta howlaha shaqo ee Ciidanka ilaalinta Deegaanka Xamar iyo sidii ay ugu qeyb qaadan lahaayeen qorshaha bilicda Magaalada Muqdisho.

Taliyaha Ciidanka Ilaalinta Deegaanka Xamar Janaraal Maxamed Carabow Cali ayaa ka warbixiyay shaqooyinka ciidanka Ilaalinta Deegaanka, isbadalka dhinaca tayada ee lagu sameeyay iyo caqabadaha jira, asigoona xusay in ay diyaar u yihiin gudashada waajibaadka loo igmaday.

Guddoomiye Amiir ayaa xusay ka go’naashiyahiisa ku aadan tayeynta iyo dhismaha ciidanka ilaalinta deegaanka Xamar, asigoona faray saraakiisha ciidanka in ay dardargaliyaan ilaalinta Nadaafada iyo bilicda Caasimadda, kor u qaadista Dakhliga iyo in loo turo oo si dabacsan loola dhaqmo bulshada Gobolka Banaadir.

Golaha Wasiirrada Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya oo yeeshay kulankoodii caadiga ahaa, ayaa ansixiyey soo jeedinta Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta ee ku aaddan magacaabista Guddoomiyaha Hey’adda Qaxootiga iyo Barakacayaasha Soomaaliyeed, kaas noqon doona Mudane Axmed Xuseen Cilmi.

Sidoo kale, Golaha Wasiirrada, ayaa ansixiyay soo jeedinta Wasaaradda Maaliyadda ee ah in Marwo Xaniifa Maxamed Ibraahim, ay xubin ka noqoto Guddiga Sare ee Bangiga dhexe ee Soomaaliya.

Shirka Golaha oo uu guddoominayey Ra’iisul Wasaaraha dalka, Mundane Xamsa Cabdi Barre, ayaa lagu soo bandhigay warbixinno kala duwan oo la xiriira, qiimeynta wax-qabadka Wasaaradaha Dowladda— sharciga nidaamka Xukuumadda iyo abaabulka iyo wacyigelinta bulshada ee ku aaddan doorashooyinka qof iyo codka ah ee la doonayo in dalkeenna laga hirgaliyo.

Xubinnimadda Soomaaliya ee Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay (QM) ayaa si rasmi ah u bilaabatay maanta, kadib markii Soomaaliya ay si rasmi ah u noqotay xubinta Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay muddo 54 sano ah ka dib.

Soomaaliya ayaa noqotay xubin buuxda oo ka mid ah Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay, taas oo ah tallaabo muhiim ah oo muujinaysa horumarka ay Soomaaliya ka gaartay arrimaha dibadda iyo xiriirka caalamiga ah. Xubinnimadan ayaa ah mid muhiim ah oo ka tarjumaysa kalsoonida ay beesha caalamku ku qabto Soomaaliya iyo doorka muhiimka ah ee ay ku leedahay nabadda iyo ammaanka adduunka.

Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay ayaa mas’uul ka ah ilaalinta nabadda iyo ammaanka caalamka, waxaana xubinnadiisa ka mid ah waddamo awood leh iyo kuwa kale oo muhiim u ah go’aan qaadashada arrimaha ammaanka iyo xasiloonida caalamka. Soomaaliya waxay ku biiraysaa Golaha Amaanka iyadoo wajahaysa caqabado iyo fursado cusub oo la xiriira arrimaha amniga gudaha iyo siyaasadda caalamiga ah.

Danjiraha Soomaaliya ee Qaramada Midoobay Mudane Abuukar Daahir Cismaan (Abuukar Baalle) ayaa qoraal kooban oo uu soo saaray ku sheegay, “Waxaa naga go’an inaan ilaalino Axdiga Qaramada Midoobay, waxaana u heellannahay ilaalinta nabadda iyo amniga caalamiga ah.”

Soomaaliya ayaa xubin ka noqotay Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay,iyadoo ka faa’iidaysanaysa xiriirka dhow ee ay la leedahay dalalka xubnaha ka ah Golaha iyo taageerada ay ka heshay beesha caalamka. Xubinnimadda Soomaaliya ee Golaha Amaanka ayaa sidoo kale muhiim u ah dadaallada Soomaaliya ee ku aaddan sidii loo xoojin lahaa amniga iyo xasilloonida gobolka Geeska Afrika.

Dawlada Soomaaliya ayaa ku faraxsan in ay gaadhay guulahan, waxayna ka go’an tahay in ay ka qeybqaadato go’aan qaadashada iyo dadaallada lagu horumarinayo nabadda iyo xasilloonida caalamiga ah.

Odayaasha dhaqanka Soomaaliyeed oo kulan weyne ku qabtay xarunta Wasaaradda arrimaha gudaha, Federaalka iyo dib u heshiisiinta ee Xukuumaadda Federaalka Soomaaliya,ayaa baaq nabadeed oo ay ku mideysanyihiin kasoo saaray colaadaha ka dhacaya qeybo ka mid ah dalka.

Odayaasha dhaqanka ayaa wax laga xumaado ku tilmaamay colaadaha, lagu daadinayo dhiigga muslimka ah, iyagoo ku baaqay in si deg deg ah loo joojiyo lagana shaqeeyo xal u helidda xasaradaha taagan.

Baaq ku wajahan Colaadaha ka soda meela badan oo dalka ah.

Ugu horreyn, Dhaqanka Soomaaliyeed waxa ay ka xunyihiin colaadaha ka socda goobo kala duwan oo dalka ah, waxayna u tacsiyeeynayaan intii ku dhimatay ilaahay ha u naxariisto, intii ku dhaawacantayna Alle ha u booga dhayo.

Odaayaasha dhaqanka Soomaaliyeed, waxa ay u arkaan xasaradaha in ay cagabad ku yihiin Nabadda, Xasilloonida, Horumarka dalka iyo guud ahaan qorsheyaasha Qaranka.

Odeyaasha Dhaqanka waxay bogaadinayaan dedaallada ay wadaan Dowladda Federaalka ah iyo Dowlad Goboleedyada ee ku aaddan xal u helidda colaadaha.

Odeyaasha dhaqanku, waxa ay bogaadinayaan dedaallada iyo socdaallada shago ee Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka ah ee Soomaaliya mudane Cali Yuusuf Cali(Xoosh) ee ku aaddan arrimaha xal u helidda colaadaha, nabadeynta iyo Dib u heshiisiinnada nabadeynta iyo Dib u heshiisiinnada

1 Haddaba, Odeyaasha Dhaqanka oo ka duulaya mas’uuliyadda saaran, waxa ay baaqoodani kusoo jeedinayaan;

2′ Odeyaasha Dhaqanka waxa ay cambaareynayaan dhigga xaq darrada ah ee ka dhashay colaadaha dalka ka jira.

3′ Waxa ay caddeynayaan in dhaqannada xasaradaha ee socda ay kasoo horjeedaan Shareecada Islaamka iyo Dhaqanka suuban ee Soomaaliyeed.

4′ Odeyaasha Dhaqanku, waxay dalbanayaan In si degdeg ah loo joojiyo colaadaha ka socda guud ahaan dalka.

5′ Odeyaasha waxay soo jeedinayaan in la ilaaliyo bedqabka bulshada iyo wada noolaashiyahooda, lagana fogaado wax walba oo dhib ku ah midnimada.

6′ Dhaganku waxuu ka dalbanayaan maamullada iyo waxgaradka in ay dhexgalaan colaadaha, kana shaqeeyaan howlaha lagu hormarinayo Xasiloonida.

7′ Odeyaasha Dhaqanka, waxa ay mar weliba diyaar u yihiin in ay si wadajir ah, oo mas’uuliyad ku dheehan uga wada shaqeeyaan daminta colaadaha iyo howlaha nabadeynta.

Ugu dambeyntii, Waxaan dalbanaeynaa qabashada gogol nabadeed iyo madal Dib u heshiisiin oo xal loogu raadinayo colaadaha iyada oo odeyaasha ay kaalin ka qaadan doonaan.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa xafiiskiisa kula yeeshay Haweenka Ololaha Hooyo u hiilli Qaranka kulan looga hadlay kaalinta ay ku leeyihiin dib-u-heshiisiinta iyo wacyigelinta bulshada ee hirgelinta doorasho qof iyo cod oo laga bilaabi doono gobolka Banaadir.

Ra’iisul Wasaaraha, ayaa ku bogaadiyey Haweenka Soomaaliyeed doorka muuqda ee ay ka qaateen difaaca dalka, sugidda amniga-garab istaagga ciidamadda qalabka sida, xallinta khilaafaadka, horumarka dalka iyo dowlad dhiska Soomaaliya.

“Haweenka Soomaaliyeed waxaan uga mahadcelinayaa doorka ay ka qaateen dagaalka Khawaarijta dalka looga sifeynayo, aniga oo u qiraya kaalinta ay ku leeyihiin dhiirrigelinta ciidamada ku sugan furimaha dagaalka, taas oo ah mid muuqata oo muhiim u ah dib-u xoreynta dalkeenna”. Ayuu yiri Ra’iisul Wasaaraha oo la hadlayey haweenkii uu la kulmay.

Mudane Xamsa, ayaa xusay in haweenka Soomaaliyeed laga doonayo waqtigan in si wadajir ah loo hirgeliyo hiigsiga Qarankeenna, si aynu uga dhabayno Soomaaliya nabad ah, xasilloon, oo horumar waara gaarta.

Wasiirka Arrimaha Dibadda mudane Axmed Maxamed Fiqi, ayaa kulan la yeeshay saraakiisha Waaxda Asia iyo Australia, oo uu hoggaaminayay Agaasimaha waaxda, Mudane Saciid Jaamac Mire.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray qiimeynta horumarka waaxda, sidii kale waxaa laga hadlay qorshayaasha lagu horumarinayo waxqabadkeeda, iyo sidii loo heli lahaa istaraatijiyado lagu gaari lahaa himilooyinka Wasaaradda. Wasiir Fiqi ayaa ku dhiirrigeliyay kooxda inay sii wadaan dadaalkooda heer sare ah ee horumarinta xiriirka diblomaasiyadeed ee Soomaaliya iyo adeegga bulshada Soomaaliyeed.

Wasiirka ayaa sidoo kale ammaanay saraakiisha waaxda, isagoo tilmaamay doorkooda muhiimka ah ee ku aaddan guulaha Wasaaradda iyo dadaalkooda joogtada ah.

Madaxweynaha Dowlad Gobolleedka Galmudug Mudane Axmed Cabdi Kaariye oo uu wehliyo Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta Xukuumaadda Federaalka Soomaaliya mudane Hon Ali Yusuf Ali – Xoosh, ayaa dhagax dhigay Dhismaha Xarunta Wasaaradda Arrimaha Gudaha Galmudug.

Munaasabadda Dhagaxdhigga, waxaa sidoo kale kasoo qaybgalay Wasiir ku xigeenka Warfaafinta XFX Mudane Cabdiraxman Yuusuf Al-cadaala, Wasiiru Dowlaha Arrimaha Gudaha Galmudug Cumar Axmed Diiriye iyo mas’uuliyiin kale.

Galmudug ayaa sameynayso hormar lataaban karo. Oo dhanka ah degaanka,Maamulka dowliga ah. Waxa ayna bulsha weynta ku dhaqan Galmudug isku howlayaan sidii ay ku hormarin lahaayeen deenada,laga xorreeyay Khawaarijta.

Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka Iyo Dib-u-heshiisiinta Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Xildhibaan Cali Yuusuf (Cali Xoosh) oo ay wehliyaan Wasiir kuxigeenka Warfaafinta Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala, Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Arrimaha Gudaha Galmudug Cumar Guureeye iyo Mas’uuliyiin kale, ayaa caawa magaalada Dhuusamareeb kulan kula yeeshay qaar kamid ah odayaasha dhaqanka deegaanada Galmudug.

Wasiir Cali Xoosh, ayaa odayaasha u sheegay in dowladda federaalka Soomaaliya ay diyaarisay shuruucda iyo habraacyada doorasho qof iyo cod ah, isla markaana iyadoo kaashanaysa Dowlad Goboleedyada ay awoodda maamulka dalka dib ugu celineyso shacabka Soomaaliyeed oo ay si dimuqraadiyad ah u soo doora doona hoggaankooda.

“Waxaan diyaarinay oo aan meelmarinnay dhammaan Xeerarka gundhigga u ah in ay dalka ka hirgasho doorasho qof iyo cod ah, kuwaas oo kala ah; Xeerka dhisidda GMDQS, Xeerka Ururrada Siyaasadda iyo Iyo Xisbiyada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya iyo Xeerka Doorashooyinka Qaranka, sidoo kale Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay dhistay Guddiga Madaxbannaan ee Doorashooyinka Qaranka Iyo Sohdimaha oo loo dhamaystiray dhammaan waxyaabaha ay ku shaqayn lahaayeen,” ayuu kulankaas ka yiri Wasiirka Arrimaha Gudaha Soomaaliya.

Dhankooda Odayaasha dhaqanka ee deegaanada Galmudug ayaa caawa kulankaas ka sheegay inay diyaar u yihiin in ay dalka ka dhacdo doorasho qof iyo cod ah, si shacabka Soomaaliyeed ay u soo doortaan hoggaanka dalkooda.