Wasiirka Warfaafinta, Dhaqanka & Dalxiiska Mudane Cabdiraxmaan Cumar Cismaan (Eng. Yarisow) ayaa maanta Golaha Shacabka horgeeyey Wax Ka Bedel Lagu Sameeyey Xeerka Saxaafada si ay uga gutaan waajibaadkooda dastuuriga ah una ansixiyaan.

Wasiir Eng. Yarisow ayaa yiri “Waxaa sharaf weyn ii ah inaan maanta hortiina imaado oo idiin soo gudbiyo Wax Ka Bedel lagu sameeyey Xeerka Saxaafada, isla markaasna idinkaga mahadceliyo doorkiina muhiimka ah ee aad ku mataleysaan bulshada Soomaaliyeed oo aan anigu ka mid ahay.”

Wasiirka ayaa ka warbixiyey taariikhda uu Xeerka Saxaafada soo maray oo markii ugu horreysey 2007 uu Baarlamaankii KMG ahaa ansixiyey, walow aan markaas si rasmi ah loo dhameystirin habraacii dhaqangalka. Ka dibna dhowr jeer ayaa la isku dayey oo wax ka bedel lagu sameeyey.

Wasiir Eng. Yarisow ayaa u mahadceliyey Wasiiradii ka horeeyey oo Xeerkan soo diyaariyey sida Wasiir Maareeye iyo Wasiir Mustaf Dhuxulow, iyadoo wadatashi dheer lala sameeyey dhammaan bahda saxaafada iyo Dowlad Goboleedyada sanadihii 2014 iyo 2015 iyo sanadkan 2017. September 2014 ayuu Xildhibaan Mustafa Sh. Ali Dhuxulow oo markaas Wasiirka ahaa hor geeyey Golaha Wasiirada, ka dibna ugu danbeyntii Wasiirkii hore, Xildhibaan Maxamed Cabdi Hayir (Mareye) ayaa 2015kii hor-keenay Golahan oo 28kii December 2015 la ansixiyey.

Wasiir Eng. Yarisow ayaa sheegay in sababta wax ka bedel loogu sameeyey Xeerka Saxaafada ay aheyd codsi uga yimid bahda Saxaafada oo qodobo qaarkood u baahday in isbedel lagu sameeyo ka hor inta aan la dhaqangelin. Wasiir Eng. Yarisow ayaa yiri “Annagoo tixgelineyna codsiga bahda saxaafada ayaan bilownay wadatashiyo oo 6 – 8dii May 2017 kulan ku yeelanay Muqdisho oo ay Dowlad Goboleedyada iyo Bahda Saxaafada goob-joog ahaayeen. Qoddobadii wax ka bedelka ee la isku raacay ayaan wada siiqeynay. Intaas ka dib ayaan sii wadnay wadatashiga oo aan gaarsiinay heer aan Xeerkii oo isbedelka lagu sameeyey aan ka sii wadatashano. Kulamo kale oo aan Bahda Saxaafada iyo Dowlad Goboleedyada la sameynay bishii June 2017 ayaan ka sii wadatashanay iskuna wada raacnay qoddobada wax ka bedelka u baahan. 22kii Juun iyo 11kii July ayaan markale bahda saxaafada iyo Dowlad Goboleedyada u gudbinay nuquladii ugu danbeeyey, ka dibna Golaha Wasiirada ayaa 13kii July 2017 ansixiyey Xeerkan lagu sameeyey wax-ka-bedelka.”

Qoddobada wax ka bedelka lagu sameeyey ayaa waxaa ka mid ah:

• Qoddobka 35aad oo shuruudihii aqoonta iyo Jaamicada ka saarnay annagoo u daneyneyna daruufaha heysta suxufiyiinta.
• Qoddobka 18aad oo isna laga saaray shuruudihii aqoonta iyo imtixaanka;
• Qodobka 5aad – Waxaa laga saaray ereyga “haddii uu fal dambi ka dhasho (criminal case)” – arrimaha fal danbiyeedka waxaa jira shuruuc kale oo ay khuseyso – Firqadiisa T) lacagta ganaaxa oo laga dhigay 300 – 1500 (halka ay markii hore ka aheyd 500 – 3000);
• Qodobka 34aad – Qidmada lagu fiirsado TV-ga (Tv Licence) – halkii markii hore aheyd in qof walba oo daawada TV uu bixiyo Qidmada TV-ga, waxaan ku bedelnay in shirkadaha Cable-da ee bixiya adeegyada TV-yada in lacagaha ay shacabka ka qaadaan ay ku waajibeyso canshuur. Sababta aan u sameynay ayaa aheyd inaysan macquul noqon karin in qof walba oo daawada TV laga qaado Qidmo oo ay aad u adkaan laheyd dhaqanglintiisa.
• Qodobka 14aad – Guddiga Saxaafada Soomaaliyeed – waxaan ku darnay qeyb oraneysa Milkiile, Maamule, suxufi xarun warbaahineed u shaqeeya iyo Tifaftire waxaa ka reeban kamid-noqoshada Guddiga Saxaafada si looga fogaado danaha iska-hor-imaanaya (Conflict of Interest) – Waqtiga Guddigana waxaan ka dhignay 2 sano, halkii uu markii hore ahaa 4 sano – Sababta ayaa ah bacdamaa guddigan uu cusub yahay, tahayna markii ugu horreysey oo caqabado ay la kulmayaan in waqtiga la yareeyo, walow loogu dari karo mudada oo loo kordhin karo.
• Qoddobka 33aad – Adeega Warbaahinta Dowladda waxaa lagu bedelay Adeega Warbaahinta Bulshada – sababta ayaa ah in baahi gaar ah loo qabto adeega warbaahinta Bulshada bacdamaa uu dalku galayo marxalad xisbiyo siyaasadeed lagu hirgelinayo oo doorashooyin hal-cod iyo hal-qof ah la qabanayo.
• Qoddobka 16aad, Qoddobka 21aad, Qoddobka 27aad, Qoddobka 28aad, Qoddobka 30aad, Qoddobka 31aad waxaa lugu xusay doorka wasaaradaha Dowlad Goboleedyada.
• Qoddobka 38aad – Ilaalinta Xaqa Lahaanshaha oo markii hore af-english u fasirnaa (Copy Right) ayaan hadda ku bedelnay (Intellectual Property Rights) –
• Qodobka 1aad – Erey bixinta oo la-tashiyo lala sameeyey Garyaqaanada ayaa erayada sixitaan lagu sameeyey, walow macnahu uu isku mid yahay –

Wasiir Eng. Yarisow aya sidoo kale yiri “Waad dareemi kartaan ahmiyada weyn ee uu leeyahay Xeerka Saxaaafada oo muhiim u ah horumarinta warbaahinta dalka, iyo sidii ay shacabka u heli lahaayeen warar xaqiiqo ah oo la hubiyey oo bulshada u horseeda horumar, nabad iyo xoojinta midnimada ummada Soomaaliyeed. Mar haddii ay jireen qodobo aasaasi ah oo u baahnaa in wax laga bedelo si loo dhaqangeliyo xeerka ayaan fursad u siinay suxufiyiinta iyo dowlad goboleedyada oo aan si guud wax ka bedel ugu sameynay.”

Wasiirka ayaa sidoo kale yiri “Ka Wasiir ahaan waxaa iga go’an inaan kor u qaado Xoriyada Hadalka iyo Fikirka sida uu qeexayo qodobka 18aad ee Dastuurka KMG ah, tanoo muhiim u ah in suxufiyiinta Soomaaliyeed ay noqdaan kuwo leh xirfad iyo aqoon si ay si-mas’uuliyadi ku jirto ay si xor ah u tabiyaan wararka iyo barnaamijyada. Xeerkan waxuu si adag uga hadlayaa xaquuqda suxufiyiinta oo aad ogtihiin duruufaha ay ku shaqeeyaan noogana baahan inaan garab-istaagno si ay waajibaadkooda u gutaan si waafaqsan xeerka iyo shuruucda dalka. Xeerkan waxuu abuurayaa Guddiga Saxaafada Soomaaliyeed oo mas’uul ka noqonaya dhaqangelinta Xeerka oo cidii ku xad gudubta laga qaadayo tallaabada ku habboon.”

Ugu danbeyntii, Wasiir Eng. Yarisow ayaa xildhibaanada Sharafta leh uu si xushmad iyo qadarin leh uga codsaday inay ka aqblaan soo gudbinta wax ka bedelka Xeerka Saxaafada oo ay ka doodaan kana gutaan waajibaadkooda dastuuriga ah oo ay ansixiyaan ka dib marka ay tallooyinkooda iyo fikirkooda ku biiriyaan.

DHAMAAD

Muqdisho, Sebtember 23, 2017 – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Faderaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa Xarunta Madaxtooyada ku guddoomiyey shir ku saabsan dar-dar gelinta hawlaha dib u eegista dastuurka.

Shirkan waxaa ka soo qayb galay, Guddoonka Golaha Shacabka iyo Aqalka Sare, Raiisul Wasaare ku xigeenka Xukuumadda, Wasiirka Wasaaradda Dastuurka iyo Labada Guddi ee dib u eegista dastuurka.

Madaxweynaha waxaa loogu soo bandhigay shirka, warbixinno ku saabsan halka ay maraayaan qorshayaasha dib u eegsita dastuurka, heerka wada shaqayneed ee ka dhaxeeya laamaha ku howlan, iyo habka looga gudbi karo caqabadaha hortaagan dhammaystirka dastuurka.

Raisul Wasaare ku xigeenka Xukuumadda Faderaalka Soomaaliye Mudane Mahdi Maxamed Guuleed ayaa tilmaamay ahmiyadda ay leedahay in laga wada shaqeeyo dhammaystirka dastuurka, si loogu gudbo qorsheyaasha sal-u-dhigista nidaamka Federaalka.

Madaxweynuhu ayaa kula dar-daarmay dhammaan masuuliyiintii ka qayb galay shirka in ay ka soo baxaan hawsha adag ee loo xil saaray, isaga oo ka codsaday in muddo 10 maalmood ah ay ugu soo gudbiyaan qorshe howleed dhammaystiran.

“Maanta, haddii aan ka faaiidaysano khibraddeena iyo aqoonteenna waxaan aaminsanahay in aynu ku dhamaystiri karno hawlaha dastuurkeenna si wanaagsan oo sharaf leh, umadduna ku qancaan beesha caalamkuna nagu ixtiraamaan.”

Wasiirka Wasaaradda Dastuurka, Xubnaha Guddiga Madaxa bannaan iyo Guddiga Barlamaanka ee la socodka dib-u-eegista Dastuurka ayaa madaxweynha u muujiyey sida ay uga go’antahay ka shaqaynta iyo dhammaystirka dastuurka.

 DHAMMAAD

Wasiirada Warfaafinta, Caafimaadka  iyo Cadaaladda xukuumadda Soomaaliya ayaa maanta hortagay Xildhibaanada Golaha Shacabka Jamhuuriyadda federaalka ah ee Soomaaliya oo ku kulmay xarunta Golaha Shacabka ee Muqdisho.

Ajandaha xubnaha Golaha Shacabka ayaa la xiriiray Hindiso Sharciyeedyo horey wasaaradahaasi ay usoo gudbiyeen Xildhibaanada Golaha Shacabka.

Wasiirka warfaafinta Xukuumadda Soomaaliya Eng: C/raxmaan Cumar Cismaan ayaey xubnaha Golaha Shacabku ka dhageysteen warbixin ku aadan wax ka badalka Xeerka Saxaafadda oo wasaaraddu ay soo gudbisay kadib markii wadatashiyo kala duwan ay kala soo sameysay bahda warbaahinta.

Sidaasi oo kale  wasiiradda Caafimaadka iyo Cadaaladda, ayaa warbixino ku aadan Hindise sharciyeedka Caafimaadka oo ay soo gudbisay wasaaradda caafimaadka iyo Hindise sharciyeedka musuq maasuqa oo ay soo diyaarisay wasaaradda Cadaaladda hor geeyey Xubnaha Golaha shacabka.

Wixii warar ah ee kusoo kordha Halkaan kala soco.

Baqdaad   (SONNA)- Ciidamadda Ciraaq ayaa guulo deg deg ah ka gaaray Xoreynta magaalada Al-Xuweyja, iyadoo dagaalkaasi oo galay maalintiisii labaad ay Ciidamadda Ciraaq kooxda Daacish ka xoreeyeen in ka badan 30-tuulo oo hoos taga magaaladaasi,iyagoo saddex jiho ka weeraray Argagixisada ku sugneyd magaalada Al-xuweyja.

Kooxda warfidiyeenka oo la socda ciidamada Ciraaq ayaa ku soo bandhigay barahooda in ciidamadda wadajirka ah ee dagaalkaasi ku wehliya ciidamada Ciraaq ay u suurta gashay  inay 30-tuulo ka xoreeyaan Daacish, iyada oo dhulka la xoreeyey lagu qiyaasay  in masaafadiisu dhan tahay 530-km oo isku weer ah.

Warfidiyeenku waxay intaa raaciyen in dagaalkaasi dhex maray ciidamadda Ciraaq iyo kooxda Daacish uu sababay dhimashada  tobaneeyo ka tirsan Daacish iyo burburinta saldhigyo ay kooxdaasi  ku dhuumaaleysanayeen, iyadoo dhanka kale diyaaradaha dagaalka ee Ciraaq hawada ka garaacayeen maleeshiyaadka ka tirsan Daacish.

Ciidamada Xasilinta Caasimadda ayaa Xalay Howlgalo Ka sameeyay xaafado katirsan degmada Yaaqshid ee gobalka Banaadir.

Howlgalka ayaa Ciidamadu waxa ay ka sameeyeen Xaafadda Juungal, Waxaana Ujeedkiisu ahaa xaqiijinta amniga, si  looga hortago dhibaatooyinka ay bulshada u maleegayaan maleeshiyaadka Al-shabaab.

Ciidamadda ayaa la arkayey iyaga oo baaraya guryaha ku yaal Xaafadda Juungal, isla markaan si fiican ula dhaqmayey dadweynaha ku sugnaa deegaanka uu ka socday howlgalka.

Howlgala ayaa sidoo kale waxaa ka Qeyb qaadanayey maamulka degmada Yaaqshiid oo uu ugu horeeyo guddoomiyaha degmadaas, iyo masuuliyiin kale.

Boqolaal qof oo u badan dhallinyaro ayaa lagu qabtay howlgalka, waxaana la isugu  keeney barxad ku taal xaafadda JuungaL ee degmadaas halka inta badan la sii daayay kadib markii lagu sameeyay bartaan.

Guddomiyaha degmada Yaaqshiid Axmed Maxamed Xasan oo la hadley warbaahinta howlgalka kadib, ayaa ka warbixiyay sida uu u dhacey howlgalkaasi isagoo ugu baaqey bulshada iney la shaqeyaan ciidamadda Amniga.

Ciidamadda Xasilinta caasimadda ayaa mudooyinkii dambe howlgalo lagu xaqiijinayo amniga kawaday degmooyinka gobalka Banaadir, kaasi oo lagu beegsanayey maleeyshiyaadka Al-shabaab.

W/D:- C/qaadir Fantastic

Wasiirada Warfaafinta, Caafimaadka  iyo Cadaaladda xukuumadda Soomaaliya ayaa maanta hortagay Xildhibaanada Golaha Shacabka Jamhuuriyadda federaalka ah ee Soomaaliya oo ku kulmay xarunta Golaha Shacabka ee Muqdisho.

Ajandaha xubnaha Golaha Shacabka ayaa la xiriiray Hindiso Sharciyeedyo horey wasaaradahaasi ay usoo gudbiyeen Xildhibaanada Golaha Shacabka.

Wasiirka warfaafinta Xukuumadda Soomaaliya Eng: C/raxmaan Cumar Cismaan ayaey xubnaha Golaha Shacabku ka dhageysteen warbixin ku aadan wax ka badalka Xeerka Saxaafadda oo wasaaraddu ay soo gudbisay kadib markii wadatashiyo kala duwan ay kala soo sameysay bahda warbaahinta.

Sidaasi oo kale  wasiiradda Caafimaadka iyo Cadaaladda, ayaa warbixino ku aadan Hindise sharciyeedka Caafimaadka oo ay soo gudbisay wasaaradda caafimaadka iyo Hindise sharciyeedka musuq maasuqa oo ay soo diyaarisay wasaaradda Cadaaladda hor geeyey Xubnaha Golaha shacabka.

Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Hirshabelle Maxamed Cabdi Waare ayaa maanta magaalada Beledweyne kulan kula qaatay Saraakiisha Qaramada Midoobay ee ku sugan Xafiiska Beledweyne, waxaana kulanka looga hadlay xoojinta wax ka qabashada baahiyaha ka jira Hirshabelle iyo sidii ay uga qeyb qaadan lahaayeen horumarinta iyo dib u dhiska deegaannada Maamulka Hirshabelle.

Ugu horeyn Saraakiisha ayaa Madaxweynaha Hirshabeelle waxa ay ugu hambalyeeyeen Mas’uuliyadda culus ee 16-kii bishaan loo doortay, waxaana ay muujiyeen sida diyaarka ay ugu yihiin la shaqeynta Dowlad Goboleedka Hirshabelle iyo Madaxweynaha Cusub.

Saraakiisha ugu sareysa xafiiska Qaramada Midoobay ay ku leeyihiin Magaalada Beledweyne ayaa waxa ay faah faahin ka siiyeen Madaxweynaha Hirhshabeelle howlaha ay ka qabteen deegaannada Maamulka iyo waxyaabaha horyaalla in ay wax ka qabtaan oo ay ka mid yihiin horumarinta kaabayaasha Dowladda, Dib u dhiska Deegaanada, arrimaha Caafimaadka iyo Waxbarashada.

Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Hirshabelle Dr Maxamed Cabdi Waare ayaa ka hadlay sida lagama maarmaanka ay u tahay wanaajinta iyo xoojinta xiriirka kala dhexeeya Hey’adaha Qaramada Midoobay, waxaana uu ka dalbaday in ay kala shaqeeyaan sidii loo horumarin lahaa Maamulka, isla markaana looga jawaabi lahaa baahiyaha deg dega ah ee soo food saara bulshada Hirshabelle.

Mudane Waare  oo sii hadlay ayaa hoosta ka xariiqay in muhiim ay tahay in bulshada loo bandhigo waxqabad muuqda oo ay ku qanci karaan, taasina looga baahanyahay in xafiiska Qaramada Midoobay ee Beledweyne uu ka shaqeeyo fulinta Mashaariicyo horumarineed oo ay soo gudbin doonto Dowladda Hirshabelle, waxaana ay balanqaadeen Saraakiishaasi fulinta Waxyaabaha uu ka hadlay Madaxweynaha Hirshabeelle.

Kulanka ayaa ku soo dhamaaday Jawi wanaagsan oo la isku fahmay waxyaabihii lagu balamayna sida ugu dhaqsiyaha badan loo fuliyo, sidoo kale waxa  ay isla garteen in la joogteeyo kulamada noocaani oo kale ah oo la isku xog wareysanayo.

Wakiilka Midowga Afrika ee AMISOM Francisco Caetano Madeira, faah faahiyey Dagaalka Dowladda Federaalka  iyo AMISOM ay kula jirtaan Maleeshiyaadka Al-shabaab iyo halka ay marayaan Howlgalada xiligan socda.

Madeira ayaa muujiyey in si loo soo afjaro dagaalka Al-shabaab uu socdo qorshe weyn oo la xiriira sidii loo kordhin lahaa gulufka Argagixisada ka dhanka ah ee sida wadajirka ah ay u wadaan ciidanka Dowladda Soomaaliya iyo kuwa Nabad Ilaalinta Midowga Afrika ee AMISOM.

Dowladda Soomaaliya ayuu uga mahad celiyey doorka wanaagsan oo ay ka qaadaneyso howlgalada Socda, waxaana uu u jeediyey shacabka Soomaaliyeed in dowladda laga taageero dadaalada socda ee meesha looga saarayo kooxda Argagixisada ah ee Al-shabaab.

Wakiilka Midowga Afrika ee AMISOM Francisco Caetano Madeira ayaa u jeediyey Dhalinyarada kamidka ah Maleeshiyaadka  Al-shabaab in ay ka faaiideystaan dadaalada nabadeed ee ay waddo dowladda oo ay kasoo goostaan Maleeshiyaadkaasi.

“Waxaan rabaa inaan muujiyo mahadcelinteyda iyo sida aan u aqoonsahay dadaalka dadka iyo Dowladda Soomaaliyeed ay sameynayaan, waxa ugu muhiimsan ee salka ah Nabadda iyo xasiloonida waa nabadda, bixinta adeeg bulsho dib u heshiisiin, awood iyo qayraad qeybsi, iyo in wax laga qabto muranka dhuleed ee jira, lana xaqiijiyo ammaaka.” Ayuu yiri Madeira.

“Waxaan kaloo rabaa inaan ka mahadceliyo dadaalka Dowladda Soomaaliya ay ugu jirto xaqiijinta xubnaha Al-shabaab ka mid ah ee falalka Argagixisada kula kaca dadkooda, oo ay joojiyaan falalkan kuna soo biiraan dadaalka Dowladdooda, bulshadooda iyo maamul goboleedyada, kaasi oo dib loogu soo celinayo nabada laguna hormarinayo dalka.

Wakiilka Midowga Afrika ee AMISOM Francisco Caetano Madeira ayaa Maleeshiyaadka Al-shabaab si gaar ah ugu eedeeyey falalka ay kamidka yihiin Askareynta Caruurta oo uu tilmaamay in ay tahay dambi weyn oo ay galeen.