Roobkii Xilliga Deyrta oo bilowday, khatarteeda wadata (WARBIXIN)

Date:

Dhulka ay digto Soomaalidu inta badan waxay helaan Roobka xilliyada Gu’a iyo Deyrta, bilahaan oo kale ayay ka curate xilli Roobaadka deyrta, waana kan ka da’day inta badan Dalka Soomaaliya laga soo bilaabo Raas-jumbo ilaa Lowyacadde.

Wararka naga soo gaaraya magaalada B/weyne ayaa sheegaya in Roobab mahiigaan ah oo Xalay iyo shalay ka da’ay Gudaha iyo Daafaha Magaalada ayaa sababay in guryahooda ay ka barakacaan tiro Qoysas ah oo farabadan oo deganaa Xaafadaha Kooshin iyo Xaawa taako. Dadka degan Xaafadaha Kooshin iyo Xaawa taako, gaar ahaan Laamaha Kutiimbo iyo Dhagax jibis ayaa Xalay saqdii dhaxe mar qura ku soo toosay guryaha oo ay u dhex ceegagaan biyo aad u fara badan, waxaana dadkaasi gurmad biyaha looga samata bixiyay u sameeyay dhalinyarada Magaalada.

Xaalada ayaa waxay sii adkaatay markii daadadka soo rogmaday Roobka ay waayeen meel ay ka galaan Webiga madaama kanaalka biya xireenka killiga Dhagax jibis oo loogu tala galay biyaha daadka ka soo rogmada inay Webiga ku xareeyaan uu ahaa mid xirnaa, hase yeeshee waqti dambe oo ay daadku dadku barakaciyeen ayaa lagu guuleystay in la furo Irdaha kanaalka Dhagax jibis. Si kastaba ha ahaatee daadkan ka dhashay Roobabka Xalay waqtiga badan da’ay ayaa sii kordhinaya cabsida ay Shacabka ku dhaqan magaalada Beledweyne ka qabaan inuu fatahaad ka geysto Webiga Shabeelle gudaha magaalada Beledweyne, iyadoo Dhulka Buuraha Ethiopia biyo badan laga soo sheegaayo.

Musiibadii la saadaalinaayay miyaa ka bilabaatay Soomaaliya gaar ahaan Hiraan?, allaaha ha inaga badbaadshee”, Wiilkeyga aniga oo u jeedo ayuu daadka sii raacay isaga oo ku qeylinaayo Hooyo I bad baadi’, sidaasi waxaa ku calaacashay Hooyo Soomaaliyeed ee ku nool Magaalada Beledweyne ee Gobolka Hiiraan, kadib markii uu xalay Roob ma hiigaan ah oo wata daad fara badan uu ka da’ay Magaaladaasi iyo hareeraheedaba uu qaaday Cunigeeda, biyahaasi ayaa lahaa ama ku socday awood xad dhaaf ah, balse ay soo badbaadiyeen dhallinyaro iskood isku xil-qaamay oo aad uga howlgalay gooboaha ay deggan yihiin Dadka Danta yar, iyagoo si weyn ugu gurmaday maatidaasi ay la soo gudboonaatay dhibaatadaasi.

Roobabkaasi ayaa la sheegay inay ka da’yeen shalay ilaa Xalay Magaalada Beledweyne, waxaana lagu soo waramayaa in geysteen khasaare aan la soo koobi Karin, balse aan la soo sheegin wax dhimasho nafeed ah, waxaase jira mid hantiyadeed, iyadoo aan weli la soo tirikoobin khasaaraha uu magaaladaasi ka geystay, maadaama ay tahay goor hore, balse natiijada khasaaraha ayaa la filaa in maamulka magaaladu uu soo saaro goor dhow.

Shalayna waxaa laga soo warinayaa Magaalada Luuq ee Gobolka Gedo inuu Roob halkaasi ka da’ay uu khasaare hantiyadeed uu gaarsiiyay, balse aysan ku dhiman qofna, sida uu ku waramayo Maamulka degmadaasi, wuxuuna intaasi ku daray inay Roobkaasi geystay khasaare oo waxa uu horey u sii qaatay Raashinkii iyo badeecadihii kale ee yaallay suuqa oo aheyd meesha ay biyuhu marayeen, waxaa kaloo uu sii qaatay Xoolo.

Magaalada Muqdishana xalay xilli dambe ayuu ka da’ay Roobkii Xilliga Deyrta, kaasi uu socday muddo 5-saacadood ah oo xariir ah, waxaana lagu soo waramayaa in ilaa iyo hadda aan la sheegin wax khasaare ah ee uu u geystay Magaalada, taasina ayaa la sheegayaa in ay sabab u tahay Dowladda hoose ee Xamar ayaa feejignaan iyo diyaargaroow dheer u gashay arrintaasi, iyadoo horey u diyaarisay goobo biyuhu maraan, islamarkaana dayactirtay Bulaacadihii Magaalada Muqdisho, si aysan biyuhu ugu hakan.

Sida horey loo sii saadilay, islamraakana wadatay digniino in Roobab mahiigaan ah ay ka da’aan dalkeenna, si gaar ah goobaha laga cabsi qabo waxaa ka mid ah Webiyada, Dhulka buuraleyda ah, kuwaasi oo labadoodaba ka dhalan karaan fatahaado iyo daadad aad u waaweyn, keenina kara khasaare isugu jira Maal iyo Nool. Hay’adda Maareynta masiibooyinka Qaran ayaa Shacabka Soomaaliyeed la wadaagtay fariin digniin ah oo ku aaddan in laga digtoonaado waxyeelada ka dhalan kara xaaladda El-Nino.

Sidoo kale, si ay u yaraato khataraha ka dhalan kara, waxay hey’addu bixisay digniino iyo talo-bixino xaaladda El-Nino, waxayna bulshada Soomaaliyeed ee ku dhaqan 18-ka gobol ee dalka hey’addu maareeynta iyo masiibooyinka qaranka ku wargelisay in ay ka feejignaadaan khatar ay suurta-gal tahay in ay ka timaado Roob mahiigaan ah oo todobaadyadaan la filayo inay da’aan, sida hadda muuqatana waxa uu ka bilowday Xilli Roobaadka Deyrta laga soo bilaabo min Lowyacadda ilaa Raas-jumbo intooda badan.

Goobaha sida gaar ah Roobabka la saadaaliyay waxay kala yihiin gobollada Bari, Sool, Sanaag, Waqooyiga galbeed, Nugaal, Hiiraan, Baay, Bakool, Shabeellaha hoose iyo Jubbada Dhexe ayaa la saadaaliyay in ay geysan karaan Khatar cabirkeedu sarreeyo, waxaana Bulshada ku dhaqan gobolladaasi ayaa loogu baaqay in ay muujiyaan taxadar gaar ah oo ku aadan khatarta fatahaadda iyo daadadka Roobka ka imaanaya.

Wasaaradda Tamarta iyo Biyaha ee XFS ayaa iyana soo saartay digniin ku aadan  khatarta ka jirta Magaalada Beledweyne oo laga yaabo in daadka Roobka uu ugu sii darsamo biyo baxdo ka timaada dhinaca Webiga ah oo halisteeda wadata, iyadoo ay tilmaantay in calaamadaha ay muujinayaan in ay halisi ka soo socoto Magaalada Beledweyne.

Dhinaca kale Hey’adda caalamiga ah ee Muhaajiriinta (IOM)ayaa soo saartay War-saxaafadeed ay Soomaaliya  kaga taageereyso dhinaca  Fatahaadaha la soo gudboonaaday, waxaana Faahfaahino dheeraad ah laga helaayo ay sheegayaan in go’aan Hey’adda Socdaalka Adduunka ee IOM ay soo saartay kuna sheegtay inay diyaar u tahay inay Dowlada Federaalka ka taageerto wax ka qabashada fatahaadaha ka hor intaysan dalka ka dhicin “super El Nino”.

“Hey’adda IOM, waxa ay hadda kooxo geynaysaa garoonka diyaaraha ee aaden Cadde ee Magaalada Muqdisho, waxaana ay isku diyaarinaysaa inay gargaar deg deg ah gaarsiiso dalka oo dhan, waxaana howlahaan la bilaabi doonaa todobaadyada soo socda, si loogu diyaar garoobo fatahaadaha iyo wax ka qabashada fatahaadaha” ayaa lagu yiri War-saxaafadeed uu soo saaray Xafiiska Qaramada Midoobay ee Muqdisho.

Dhawaaqaan ayaa la sii daayay kadib markii Agaasimaha Guud ee Hey’adda IOM Amy Pope oo  booqasho ay ku timid Soomaaliya Talaadadii la soo dhaafay, kadib markii ay la wareegtay hogaanka Hey’adda 1-dii October ee sanadkan, Pope  ayaa sheegtay in booqashadeeda ay salka ku heyso ama ay tahay sidii IOM ay u sii wadi lahayd taageerada ay siiso dowladda Federaalka, si wax looga qabto caqabadaha ka dhashay Abaaraha, fatahaadaha iyo xaaladaha kale ee cimilada ka dhasha.

Share post:

Ugu Akhris badan

Kuwo kale
Kuwo kale

Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed oo warbixinno ka dhageestay Saraakiisha CBS

Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi,...

Xildhibaannada labada Gole oo leh Akhrinta 2-aad ee Guddiga Madaxabannaan ee Doorashooyinka

Xildhibaannada labada Gole ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, ayaa maanta...

Wasiir Al-Cadaala oo ka Warbixiyay Isbadalka Qorshaha Qaran ee 5-ta sano ee soo socoto 

Wasiir Cabdiraxmaan Al-Cadaala “Waxaa halkaan lagu diyaarinayaa qorshaha dalkaan...

Shacabka Somaliland oo u dareeray Goobaha Codbixinta 

Shacabka maamulka Somaliland ee gobollada Waqooyi ee Soomaaliya, ayaa...