Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay Antonio Guterres ayaa  sheegay in ilaalinta cimilada ay u baahan tahay $ 100 bilyan sannadkii. Isagoo ku adkeynaya in wadashaqeynta wadajirka ah ee u dhaxeysa dhammaan qeybaha  ay khuseyso arrintaasi ay gacan ka geystaan wejiga isbeddelka cimilada iyo kululaynta caalamiga ah iyo in la helo faa’iidooyin badan oo wax ku ool u noqonaya  bulshooyinka  adduunka ah.

Baaqan Antonio Guterres  ayaa ku soo beegmay furitaanka shirwaynaha cimilada ee caasimadda Austria ee Vienna sannadkii saddexaad oo isku xigta lagu qabanayo, waxaana ka soo qaybgalay dhowr shakhsiyaad caan ah.

Xoghaya Guud ee Qaraamada Midoobay Guterres ayaa bilaabay digniintan  ka dib markii uu booqday meelo badan oo laga dareemay inay ka dhalan karto masiibooyinka deegaanka, sida jasiiradaha Tuvalu ee Koonfurta Baasifiga, kuwaas oo lagu cabsi qabo  khatarta biyaha ka dhalan karto.

Guterres ayaa ka digay in halista xaaladani ay ka dhigayso ama loogu baahan yahay bulshada aduunka in ay  si degdeg ah wax uga qabato  isbeddelka cimilada kuwaas oo dadka ku qasbay inay ka  guuraan guryahooda iyo magaalooyinkooda.

Waxa uu yiri: “Waa inaan si degdeg ah u faragelinnaa si aan u badbaadino muwaadiniinta oo aan u badbaadino, gaar ahaan marka isbedelka cimiladu uu yahay masuuliyad saaray inay wax ka qabato Qaraamada Midoobay.

Guterres wuxuu tilmaamay in mudnaanta muhiimka ah  ay tahay in la nadiifiyo hawada, si ay wasakhowga uga faafin dalagyo badan oo aan kiimikada ahayn, yareeyo khasaaraha kala duwan ee noolaha, iyo bedlida habka aan ganacsiga u sameyno sida loo abuuro tamar, dhisida magaalooyin iyo quudinta adduunka.

“Waan ogahay in aan sameyn karno oo dhan haddii ay jirto rabitaan siyaasadeed.” Isagoo xusay in uu ku baaqay sababtan awgeed in uu shir isugu yimaado si aaggan bisha September sanadka soo socda ee New York.

Guterres ayaa weydiiyay hoggaamiyeyaasha caalamka inay sameeyaan qorshayaal wax ku ool ah oo lagu dhiirrigelinayo tallaabooyinka cimilada.

Waxa uu tilmaamay in uu farageliyay ujeeddadaas iyada oo la tashaday tiro madax ah oo dawladeed ah si ay u qabtaan dadaal heer sare ah si ay u abaabulaan taageerada dhaqaale ee shirarka cimilada ee soo socda si loo kordhiyo $ 100 bilyan oo laga helo ilaha guud iyo kuwa gaarka ah ee dalalka horumaray si loo badbaadiyo dalalka soo koraya iyo dib-u-dhiska Sanduuqa Cagaaran ee Cimilada.

Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay ayaa sidoo kale ugu baaqay maalgashadayaasha in ay joojiyaan maalgashiga mashaariicda qashinka ah ee cimilada iyo maalgashiga halkii ay ku yeelan lahaayeen mashruuc ilaalin geesinimo leh oo hami leh.

Waxa uu tilmaamay in ujeedada ugu dambeysa ay tahay in la abuuro dhaqaale nadiif ah oo ka madax bannaan qashinka iyo wasakheynta ilaa hadda ilaa qarniyada soo socoda wadamada aduunka si ay uga wada shaqeeyaan sidii loo yareeyn lahaa kor u kaca kuleylka aan ka badnayn heerka Darajada 1.5 sida waafaqsan Heshiiska Shirweynihii Paris ee Cimilada.

Dowoodda Australiya ee Vienna waxay martigelin doontaa shir labo maalmood ah oo cimilada caalamiga ah kaas oo diiradda saari doona mashaariicda ilaalinta cimilada ee la fuliyay oo sahmin doona siyaabaha cusub ee maalgelinta sida ku cad Charter Charter Charter ayuu yiri Antonio Guterres .

Wuxuuna intaa raaciyay in Shirka looga wada  hadli doono arrimaha kor u qaadida maalgashiga kaabayaasha deegaanka si loo abuuro dhaqaale cagaaran, iyaabo lagu caawiyo himilooyinka horumarinta ee Qaramada Midoobay ee Vision 2030, iyo sidoo kale aragti la wadaago ee bulshooyinka isku dhafan iyo ka yar.

Shirku wuxuu isku dayi doonaa inuu isku xiro oo uu xoojiyo wadooyinka isgaarsiinta ee u dhaxeeya wadamada  G20 , deeq  bixiyeyaasha teknoolajiyada iyo maalgashadayaasha dadweynaha iyo kuwa gaarka loo leeyahay.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa magaalada barakaysan ee Makka kaga qeyb gali doona Shir Madaxeedka Ururka Iskaashiga Islaamka (IOC).

Meertada 14-aad ee Shir Madaxeedka Ururka Iskaashiga Islaamka oo lagu marti qaaday hoggaamiyeyaasha 57-dal ee ku bahoobay ururkan ayaa waxaa lagaga arrinsanayaa la dagaallanka argagixisada iyo fikirka gurracan ee xagjirnimada, qadiyadda Falastiin iyo dhibaatooyinka cunsuriyadeed ee ka dhanka ah Muslimiinta.

Agaasimaha Warfaafinta iyo Xiriirka Warbaahinta Madaxtooyada Soomaaliya Mudane Cabdinuur Maxamed Axmed ayaa sheegay muhiimadda uu dalkeenna u leeyahay shirkani maadaama Ururka Iskaashiga Islaamka ay muddadii u dambaysay tallaabooyin wanaagsan u soo qaadeen dhanka dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed.

Sidoo kale, Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa isla Magaaladda barakeysan ee Makka kaga qeyb gali doono maalinta barri ah Shir Madaxeed aan caadi ahayn oo ay isugu imaanayaan Madaxda Dalalka Jaamacadda Carabta, kaas oo lagaga wada hadlayo xaaladaha ugu danbeeyey ee Dalalkaas, danaha wada jirka ah ee ka dhaxeeya iyo sidii loogu midoobi lahaa dhibaatooyinka iyo caqabadaha ku xeeran dowladaha iyo shucuubta Carbeed.

Wafdiga Madaxweynaha ee u amba-baxay magaalada barakaysan ee Makka waxaa hordhac usii ahaa diblumaasiyiin Soomaaliyeed oo uu hoggaaminayo Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ah Danjire Axmed Ciise Cawad oo la qaabeeyey ajandeyaasha shirarkan Wasiirrada dhiggiisa ah ee dalalka ku mideysan Jaamacadda Carabta iyo kuwa Ururka Iskaashiga Islaamka.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa wareegto ugu magacaabay Mudane Cabdixakiim Xasan Ashkar in uu noqdo Danjiraha dalkeenna u qaabilsan dalka aan walaalaha nahay ee Boqortooyada Sucuudiga.

Hey’adda Qaramada Mdoobay u qaabilsan Xuquuqul Insaanka (Amnesty  International)ayaa sheegtay in ciidamada Myanmar ay soo cusbooneysiiyeen weerarada lagu xasuuqayo Muslimiinta Rohingya ee ku nool gobolka Rakhine .

Hey;adda ayaa xustay in ciidamada Barma ay mar kale fuliyeen falal xasuuqa ah oo la mid ah kii dhacay sanadkii 2017-dii ,kaas oo loo geysanaayo dadka Muslimiinta,gaar ahaan jabhadda  ka dagaalanta Woqooyiga gobolkaasi.

Boqolaal qof ayaa ka barakacay dagaalada u dhexeeya ciidamada iyo jabhadda Mayanmar,waxaana  dad dhibanayaal ah ay sheegayaan in ciidamo ka socda qeybaha 22-aad iyo 55-aad ay wacaan howlgallo xasuuq ah oo lagu baacsanaayo muslimiinta.

Warbixin ay soo saartay Hey’adda Xuquuqul Insaanka maalinimadii Arbacada ayaa lagu sheegay in baaritaan la sameeyay ay muujinayaan in ciidamada Myanmar ay ku dhaqaaqeen dambiyo dagaal iyo xadgudub xagga bin’aadanimada ah.

Hey;addu waxa ay ku baaqday in xasuuqa ka dhacay gobolka ismaamulka Rakhine loo gudbiyo Maxkamadda Caalamiga ah ee Dembiyada,isla markaana dalkaasi la saaro  cunaqabateyn buuxda.

Khilaafka ka jira Myanmar ayaa kordhay bishii Janaayo ee la soo dhaafay,ka dib markii 13-sarkaal ay dileen Jabhadda Arakan-ka ee la dagaalanta ciidamada dalkaasi.

Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda fedraalka Soomaaliya (XFS) mudane Xasan Cali Khayre, ayaa xalay kormeer kedis ah ku tegay baraha ay waddooyinka Muqdisho uga suganyihiin ciidamada amniga ee sugaya amniga mawaadiniinta Soomaaliyeed.

Kormeerka ayuu qorshihiisu ahaa in Ra’iisul wasasaruhu u kuur galo sida ay u socdaan howla amni sugidda ee ciidanku wadaan iyo in ciidanka uu ku dhiirri geliyo dadaalka ay ugu jiraan ilaalinta amniga mawaadiniinta iyo hantidooda.

Ra’iisul Wasaaruha ayaa maray dhammaan baraha ciidamadu ay ku leeyihiin waddooyinka Warshadaha, Sodonka, Wadnaha iyo Maka Al-mukarrama.

Kormeerka kadib ayuu Ra’iisul Wasaaruhu kulan la qaatay saraakiisha laamaha amniga iyo maamulka gobalka Banaadir, waxa uuna la wadaagay xogtii uu soo helay intii uu kormeerka ku jiray, isaga oo faray in la dardar-geliyo dadaallada lagu sugayo amniga iyo in loo nuglaado shacabka amnigooda la sugayo.

Wasiirka gaadiidka iyo duulista hawada, Maxamed Cabdullaahi Salaad (Oomaar), Maareeyaha hay’adda duulista rayidka Soomaaliyeed,  Axmed Macallim Xasan iyo maareeya ku-xigeenkiisa,  Sheekh Jaamac ayaa maanta kulan la qaatay mas’uuliyiin ka socota hay’adda caalamiga ah ee duulista Rayidka (ICAO) oo uu kamid yahay khabiir loo soo diray in dowladda uu ka caawiyo dib-u-dhiska iyo Qorista sharciga hay’adda duulista Soomaaliyeed.

Kulanka dhex maray  hay’adda caalamiga ah ee duulista rayidka, wasaaradda duulista iyo hay’adda duulista rayidka Soomaaliyeed ayaa aad looga dooday dedejinta qorista sharciga hay’adda duulista oo dowladda u ogolaanaya in ay diiwaan geliso diyaaradaha iyo duuliyaasha iyo in ay qabato dhammaan howlaha muhiimka u ah duulista.

Hay’adda caalamiga ah ee duulista Rayidka  ayaa dowladda ka taageeraysa Diyaarinta Shuruucda.

Kulanka ayaa sidoo kale looga hadlay dhamystirka qorshaha ay dowladda Soomaaliya ugu soo wareegayaan shaqaalaha ka shaqeeya hay’adda duulista Soomaaliyeed oo markii hore hoos tegi jiray hay’adda maamuli jirtay hawada Soomaaliya kahor inta aan dowladda lagu soo wareejin.

Wasaaradda gaadiidka iyo duulista hawada  iyo hay’adda duulista rayidka Soomaaliyeed ayaa qorsheynaya in shaqaalaha hay’adda ee laga soo wareejiyay Nairobi  ay si dhamaytiran dowladda Soomaaliya ugu wareegaan ugu dambayn July 31, 2019.

Muqdisho (SNTV) Horjoogihii Kooxda Al Shabaab ee Degmadda Cadale ee Gobolka Sh/dhexe ayaa lagu dilay deegaanka Xagarey oo 40 KM u jirta Degmadaas.

Ninka ayaa waxaa lagu dilay howlgal ay halkaas ka fuliyeen Ciidanka Macawiisleyda oo dagaal kula jira Al Shabaab shalay galinkii danbe.

Taliyaha Jabhadda Macawiisleyda Axmed Dhagey ayaa Radio Muqdisho u sheegay in sidoo kale howlgalka ku jileen Seddex dagaalame kadib weerar gaatin ah oo ay ku qaadeen deegaanka Xagarey oo Maleeshiyada Al Shabaab dadka ku dhibaateyn jireen.

Horjoogaha la dilay ayaa magaciisa waxaa lagu sheegay Macalin Caadey,sidoo kale wararku waxaa xiliga la dilayey la joogay isna ku xigeenkiisii oo dhaawac dhanka duurka ugu baxsaday

Sidoo kale waxaa Ciidanka Macawiisleyda howlgalkaas Al Shabaab kaga soo furteen qoryo iyo rasaastii ay heysteen.

Deegaanka lagu magacaabo Xagarey oo hoos yimaada degmadqa Cadale ayaa waxaa halkaas xarun kula lahaa Al Shabaab iyadoona Weerarka lagu qaaday gabi ahaanba lagu soo burburiyey xaruntii ay halkaas ku lahaayeen.

“Shalay galinkii danbe abaaro 5:00-kii ayaan weerar gaadmo ah ku qaadnay deegaanka Xagarey oo xarun ah Al Shabaab waxaana halkaas ku dilnay ninkii u qaabilsanaa Cadale iyo Seddex kale oo la socotay, waxaa isoo suurto gashay in aan kasoo furano quri AK47 AH iyo Rasaas badan, waxaan helnay xog u saabsan in halkaas ku dhibaateen dadka shacabka ah, Allah mahadii dhankeena wax na soo gaaray majiro” sidaas waxaa Radio Muqdisho u sheegay Axmed Dhagey oo ah Taliyaha Macawiisleyda Al Shabaab dagaalka kula jira ee ka dagaalama qeybo kamid ah Gobolka Sh/dhexe

Macawiisleyda ayaa waxaa garab siiya Ciidanka Xoogga dalka iyo dadka shacabka ah kuwaasoo ku dhiiro galiya inay sii wadaan dagaalka ay kula jiraan Al Shabaab oo dadka Soomaaliyeed ku haya dhibaato badan oo dhinac kasta leh.